Yılanlı Kale (Ceyhan)
Ceyhan İlçesi’nin 8 km. batısında sarp kayalık bir tepe üzerinde eski kervan yolunu kontrol altında tutmak için yapılmıştır. Aynı zamanda bu kale Dumulu, Anavarza ve Kozan (Sis) dağ kaleleri zincirinin ilk kalesidir. Bu kale Gülek Boğazı’ndan Çukurova’ya yönelecek saldırıları ilk önleyecek savunma tesisidir. Orta Çağdan kalma bir Bizans kalesinin yerine kurulduğu ileri sürülmektedir. Ayrıca Bouillon komutasındaki Haçlı ordularının 1097’deki seferinde yapıldığı da ileri sürülmektedir. Günümüze oldukça iyi bir durumda gelebilen bu kale halk arasında Şahmeran Kalesi olarak da isimlendirilmiştir.

Çevresi 700 m. Uzunluğunda olup dört cephelidir. Mazgallı burçlarla takviye edilmiş ikişer katlı sekiz burçla takviye edilmiş bir kaledir. Adana-Ceyhan yoluna bakan güney yönünde demirden tek kapısı vardır. İç kısımda her iki yöne çıkışı sağlayan merdivenler iyi bir durumdadır. Kale içerisindeki bölümleri yıkılmıştır

Feke Kalesi (Feke)

Feke İlçesi’nin kuzeydoğusundaki bir tepe üzerindedir.Buradan geçen kervan yolunu kontrol etmek amacıyla XII.yüzyılda yapılmıştır. İlk kez Bizanslıların yaptırdığı, sonra da Selçukluların kullandığı kaledir. Dikdörtgen bir plân düzeni gösterir. Sekiz burcu ve bir gözetleme kulesi vardır. Günümüzde bu burçların yarıdan fazlası toprağa gömülmüş durumdadır. Kale içerisinde yapı kalıntılarının izleri bulunmaktadır. Tek giriş kapısı güney yönündedir.



Haçin Kalesi (Saimbeyli)

Saimbeyli İlçesi’ndeki Haçin Kalesi Orta Çağda kervan yolunun korunması için yapılmış bir karakol niteliğindedir. İlk ismi Badimon olan kaleden yalnızca iki burç günümüze ulaşabilmiştir. Bunun da nedeni çevresinde taş ocağının bulunuşundandır. Kalenin doğusundaki kayalıklarda mermer ev kalıntılarına ve çevrede de mermer sütun ve başlıklara rastlanması, burada bir yerleşim yerinin bulunduğuna işaret etmektedir.



Kazankaya Kalesi (Ceyhan)

Ceyhan’ın Kurtkulağı Köyü’nün 1 km. kuzeyindeki bir tepe üzerindedir. Bu kale de Halep’e uzanan kervan yolunun korunması için karakol niteliğinde yaptırılmıştır. Kale, 250-300 m. Genişliğinde bir alana yayılmış olup, Asur, Pers, Roma ve Abbasi dönemine ait kalıntılarla karşılaşıldığından bu dönemlerde kullanıldığı sanılmaktadır. Ayrıca tepenin kuzeydoğu eteklerinde Abbasilere ait mezarlar, Asur ve Romalılara ait kaya mezarları ile çeşmeler bulunmaktadır.



Kozan (Sis) Kalesi (Kozan)

Kozan İlçesi’nin 1 km. batısındaki Tavşantepe üzerindedir. Buradaki kaleler zincirinin dördüncü kalesidir. Asurlular tarafından yaptırılmış, Romalılar tarafından da onarılmıştır. Bir ara Ermenilerin de kullandığı bu kaleye Sis Kalesi ismi verilmiştir. Adana’yı işgal eden Fransızlar buraya yerleştirdikleri toplarla Tufanlı Köyü’ne ateş açmışlardır.

Kuzey ve güneyde birbirlerine surlarla bağlanan kale iki guruptan oluşmaktadır. Çevresi 6 km. ye kadar uzanan kaleler gurubunun, güney kesimindeki bir tepeye de iç kale yapılmıştır. Bu kalenin dört burcu, 20-30 basamakla inilen yer altı odaları, cephanelikleri ve yiyecek depoları bulunmaktadır. Ayrıca büyük ölçüde sarnıçlar da iç kısımlarda yapılmıştır. Kale duvarları üzerinde Asur, Pers, Roma ve Ermeni dillerinde yazılmış yazıtlar bulunmaktadır. Surların içerisinde Ermeni döneminde yapılmış manastırda ise, eski tarihlerde Pelesek Törenleri yapılmıştır.

Kızıltabya Kalesi (Pozantı)

Gülek Boğazı ile Tekir Yaylası arasındaki Kızıl Tabya Kalesi’ni Mısırlı Hidiv İbrahim Paşa, güneyden gelebilecek saldırılara karşı gözetleme ve karakol niteliğinde yaptırmıştır.


Aktabya Kalesi (Pozantı)

Gülek Boğazı ile Tekir Yaylası arasındaki Kızıl Tabya Kalesi’ni Mısırlı Hidiv İbrahim Paşa, kuzeyden gelebilecek saldırılara karşı gözetleme ve karakol niteliğinde yaptırmıştır.



Magargos Kalesi (Karataş)

Karataş İlçesi’nin 5 km. güneybatısında bulunan, tarihte Dört Direkli ve Magargos isimleri ile tanınan eski bir liman kentini korumak amacıyla yapılmıştır. Hitit döneminde yapıldığı sanılan bu kale Orta Çağda yıkılmış, daha sonra Harun-ür Reşit’in oğlu Kasım Bey tarafından onarılmıştır. Bu kale aynı zamanda Piri Reis’in Kitab-ı Bahriye (1517) isimli eserinde Od Kalesi olarak geçmektedir.


Milvan Kalesi (Karaisalı)

Karaisalı İlçesi’nin 8 km. kuzeybatısında Milvan Kale (Kara Kılıç) Köyü’nün yakınındadır. Orta Çağda yapılmış olan bu kale, karakol niteliğinde olup, günümüze ulaşamamıştır.


Mabsuhestia (Misis) Kalesi (Yüreğir)

Adana’nın 27 km. doğusunda Yakapınar’da (Misis) ve Misis Köprüsü’nün 200 m. Kuzeybatısındaki bir tepe üzerindedir. Bu kale de Hititler zamanında yapılmıştır. Bulunduğu yer bir akropol niteliğinde olup, Romalılar tarafından da kullanılmıştır. Abbasi Halifesi Mansur, 758’de kalenin surlarını onarmıştır. Ancak günümüze kalıntıları yıkık halde gelebilmiştir.


Kastabala Kalesi (Bodrum Kalesi) (Ceyhan)

Ceyhan Nehri kıyısında yapılmış olan Kastabala Kalesi, büyük olasılıkla Orta Çağ'dan günümüze kadar gelebilmiştir. Bu kalenin eteklerinde Hierapolis Castabala antik kentinin bulunduğu sanılmaktadır. Günümüze harap durumda gelebilen kalede, Hitit, Asur ve Roma dönemine ait kalıntılar bulunmaktadır. Buradaki antik kentin taşlarından yapılmış olan kalenin 8 burcu ve bir de gözetleme kulesi bulunmaktadır. Kale içerisinde Bizans dönemine ait bir kilise ile bir de su sarnıcı vardır.

Adana Medreseleri


Ulu Cami Medresesi (Seyhan)

Adana, Ulu Cami Mahallesi’ndeki Ulu Cami külliyesinin bir bölümünü oluşturmaktadır. Ramazanoğlu Piri Mehmet paşa tarafından 1540 yılında yaptırılmıştır. Batı yönündeki portalden büyük bir avluya girilir. Avlu çevresinde medrese odaları ile birbirine bitişik iki büyük hücreden oluşan dershane bulunmaktadır. Avlunun doğu ve batı yönlerinde sıralanan medrese odaları dıştan düz bir çatı ile örtülmüşse de içeriden tonoz örtülü küçük kare hücreler şeklindedir. Medrese odalarının her birisi avluya birer pencere ve kapı ile açılmaktadır. Bu hücreler avlu zemininden biraz daha yüksekçe bir kaide üzerinde inşa edilmiş olup, üç kenarda U şeklinde sıralanmışlardır.Yapı topluluğu değişik dönemlerde onarılmış ve öğrenci yurdu olarak kullanılmıştır.


Yağ Cami Medresesi (Seyhan)

Adana Büyük Çarşıdaki Yağ Camisi’nin avlusu içerisindedir. Ramazanoğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1558 yılında yaptırılmıştır. Medrese, dershane, medrese odaları, mutfaktan oluşmaktadır. Dershane kubbe ile, medrese hücreleri ise beşik tonozlarla örtülü olup, hücrelerin önündeki revaklar ahşap işçiliğinin en güzel örnekleridir

Adana Pelesek Manastırı


Kozan (Sis) Kalesi’nin kuzey eteğinde Ermeni manastırıdır. Günümüze harap bir durumda gelebilen manastır, Vaftiz yağı törenleri ile eski dönemlerde tanınmıştır. Çevredeki çiçeklerden toplanan çiçek özleri ve yağlar bu manastırdaki altın kazanlarda kaynatılarak elde edilirdi. Buradan Türkiye dışındaki kiliselere de dağıtılırdı

Adana Hanları


Gün Hanı (Seyhan)

Ramazanoğlu Piri Mehmet paşa tarafından 1530 yılında yaptırılmıştır. 360 dükkânlı ve bedesteni olan bu han, tümüyle yıkılmış günümüze yalnızca giriş kapısı gelebilmiştir. Bu hanın yerine Vakıflar Çarşısı yaptırılmış, eski kapısı da 1960 yılında restore edilmiştir. Büyük sivri kemerli olan bu kapı kesme taştan olup, kemerinin her iki üst köşesinde birer Mührü Süleyman motifi bulunmaktadır.


Tuz Hanı (Seyhan)

Ulu Cami Mahallesi’nde bulunan bu hanın günümüze gelen yazıtından 1497’de Ramazanoğlu Halil Bey tarafından yaptırıldığı öğrenilmektedir. Yapıldığı tarihlerden itibaren bu han içerisinde tuz satılmasından ötürü Tuz Hanı ismi verilmiştir. Hanın duvarları düzgün blok taşlardan yapılmış olup, yapının bir bölümü yıkılmış, sonraki yıllarda garaj olarak kullanılan hanın batı köşesinde de küçük bir mescidi bulunuyordu.


Karataş Hanı (Karataş)

Osmanlı menzil hamlarından bir örnek olup, giriş kapısı üzerindeki yazıtından 1782’de Mir Ali tarafından yaptırıldığı öğrenilmektedir. Günümüze harap bir şekilde gelmiş olup, kuzeydeki giriş kapısı ile doğu yönündeki duvarları tamamen yıkık bir durumdadır

Adana Hamamları


Çarşı Hamamı (Seyhan)

Adana Eski Belediye Caddesi’nde, Saat Kulesi’nin karşısında yer alan bu hamam, Adana’nın en eski ve en büyük hamamıdır. Ramazanoğlu Halil Bey’in oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1529’da yaptırılmıştır. Yapıldığı tarihten itibaren yalnızca hamam ismi ile tanınmıştır. Çeşitli dönemlerde onarım geçirmiş, 1945 yılında ise Nuri Has tarafından restore ettirilmiştir.

Hamam düzgün taşlarla örülmüş mermerlerle kaplanmıştır. Giriş kapısı üzerindeki kitabesi taş oymacılığının en güzel örneklerindendir. Hamam, 16.00x43.00 m. ölçüsünde olup, üzeri beş kubbe ile örtülmüştür. Yapıldığı dönemlerde suyu büyük dolaplarla ve oluklarla Seyhan Irmağı’ndan getirilmiştir.


Irmak Hamamı (Yalı Hamamı) (Seyhan)

Adana Hükümet Konağı yakınındaki bu hamamı Ramazanoğlu Halil Bey 1494 yılında eski bir Roma hamamı temelleri üzerine yaptırmıştır. Ramazanoğulları döneminde Paşa Hamamı ismiyle tanınan bu hamam suyunu Seyhan Irmağı’ndan almaktadır. Bu yüzden de Irmak Hamamı veya Yalı Hamamı isimleri ile de tanınmıştır.

Hamam soyunmalık, soğukluk, sıcaklık ve külhan olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.


Mestan Hamamı (Seyhan)

Mestanzade Hacı Mahmut Ağa tarafından Pazarlar Caddesi’nde Mestanzade Camisi’nin vakfı olarak 1682’de yaptırılmıştır. Kare planlı hamamın soyunma ve sıcaklık bölümleri birer büyük kubbe ile örtülmüştür. Soğukluk bölümü ise üç küçük kubbelidir. Hamamın çevresindeki su sarnıçlarından suyu sağlanmaktadır.


Yeni Hamam (Seyhan)

Sarı Yakup Mahallesi’nde bulunan bu hamamı, Musa Halıoğlu Mustafa 1720 yılında yaptırmıştır. Kubbeli olan hamam mimari yönden fazla bir özellik göstermemektedir.

Adana Anıtları


Atatürk Anıtı (Seyhan)

Adana Atatürk Parkı'nda, Heykeltraş Ali Hadi Bara tarafından 1935'te yapılmıştır. Yüksek bir mermer kaide üzerinde Atatürk, üniformalı ve elinde kılıcı ile tasvir edilmiştir. Heykelin çevresinde Adana'nın Milli Mücadelede'ki durumunu tanımlayan ve Kurtuluş Savaşı Adana'sını canlandıran küçük heykel grupları sıralanmıştır. Bu heykel gruplarından birisinde Adana'nın kurtuluşu sırasında nişanlısı şehit düşen bir kızın er olarak savaşa katılması yansıtılmıştır. Bir başka grupta ise, Türk ordusunun Adana'ya girişinde bir genç kız bayrağı öperken tasvir edilmiştir

Adana Bedesteni


Bedesten (Arasta) (Seyhan)


Adana, eski belediye Caddesi'nde XVI.yüzyılın başlarında yapılmıştır. Ramazanoğlu Halil Bey ile oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından yaptırılan bu bedesten, Adana'daki Ramazanoğulları dönemi yapılarındandır. Kapalı Çarşı veya Büyük Çarşı isimleriyle de tanınmaktadır. Adana Valisi Kel Hasan paşa tarafından 1850 yılında onarılmıştır. Günümüzde çarşı olarak kullanılmaktadır

Adana Kaya Kabartmaları


Anavarza Kalesi Yakınındaki Kaya Kabartması (Kozan)

Kozan İlçesi'nde Anavarza Kalesi'nin doğusundaki kayalara oyulmuş mezarlar üzerinde dinsel törenleri gösteren kabartmalar bulunmaktadır.


Gezbeli Kaya Kabartmaları (Tufanbeyli)

Tufanbeyli İlçesi'ne bağlı Hanyeri Köyü'nün yakınındadır. Buradaki kaya kabartmasını 1939 yılında Adana Müzesi Müdürü Ali Rıza Yalkın bulmuştur. Hitit Kralının tasvir edildiği bu kabartmada kral omuzunda yayı, sol eliyle de oğlunu tutar durumda tasvir edilmiştir. kabartmanın yüksekliği 2.10 metredir.


Sirkeli kaya Kabartması (Ceyhan)

Ceyhan İlçesi'ne bağlı Sirkeli Köyü'ndeki Hitit döneminden kalma bir höyüğün kuzey yönündeki kayalıklara işlenmiştir. Burada Hitit Kralı Muvattali ayakta tasvir edilmiştir.

Ceyhan İlçesi'ne bağlı Sirkeli Köyü'ndeki Hitit döneminden kalma bir höyüğün kuzey yönündeki kayalıklara işlenmiştir. Burada Hitit Kralı Muvattali ayakta tasvir edilmiştir