Şefaatli
Rakım : 907 m.
Yüzölçümü : 1600 Km2
Nüfus : 24 378 (1997)

Konumu: İI topraklarının güneybatısında yer alan ilçenin kuzeydoğusunda merkez ilçe, güneydoğusunda Boğazlıyan, güney ve güneybatısında Nevşehir, batısında; Kırşehir ve kuzeybatısında ise, Yerköy bulunmaktadır.

Fiziki Coğrafyası: İlçenin arazisi genellikle dalgalı düzlüklerden oluşmuştur. Delice Irmağın iki yanında düzlükler ile bunları kuzey ve güney den kuşatan dağlar, yer şekillerinin genel hatları nı çizmektedir. İlçe sınırları içerisinde kayda de ğer bir engebe bulunmamaktadır. Düzlükler ise, Kanak Suyu ve kolları tarafından derin vadilerle parçalanmıgtır. bu vadilerden, Karanlıkdere, Delice Irmağın oluşturduğu, içerisinde bağ bahçe ve güzel doğa görüntülerinin yer aldığı 30 km uzunluğunda bir çukurdur. İlçenin, başlıca akarsuları, Delice Irmak ile onun kollarından olan Kanak çayı'dır. çevredeki küçük dere ve özleri toplayan Kanak çayı, Şefaatli ilçe merkezinde Karacaali Özü ile birleşerek, Delice Irmağı olugturmaktadır. Bu akarsuların hepsinin yaz mevsiminde suları çekilmekte, çoğu küçük derelerde de kurumaktadır. Baharda ise, kar erimeleri ve yağışlarla su seviyeleri yük selmektedir. İlçenin iklimi, il genelinde olduğu karasal iklim olmakla beraber, kışları il merkezine göre daha yumuşaktır. Bu özellik, Karanlıkdere vadisinde daha da belirginleşmektedir. Yazların sıcak ve kurak, kışların soğuk ve sert geçtiği ilçede, yağış mevsimi ilk ve sonbahardır. Yarı kurak ikliminden dolayı, bozkırların geniş yer tuttuğu ilçede, vadi tabanları özellikle Karanlıkdere vadisi kavak, söğüt ve çeşitli mevye ağaç larıyla güzel bir manzara oluşturmaktadır. Or man alanları ise, yok denecek kadar azdır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyıası: 1997 genel nüfus tespiti geçici sonuçlarına göre ilçenin nüfusu 24 378 olup, bunun; 13 338'i köylerde, 11 040'ı ise ilçe merkezinde yaşamaktadır. En önemli gelir kaynakları tarım ve hayvancılık olan ilçenin Höyükkışla, Kuzayca, Gülistan göletleriyle sulu tarım arazisi genişlemiştir. Bu alanlarda; fasulye, şekerpancarı, soğan ve pata tes; kuru tarım alanlarında ise, buğday, arpa, nohut ve mercimek gibi ürünler yetiştirilmektedir. Karanlıkdere'de ise, iklim daha ılıman olduğu için üzüm, elma ve ayva gibi meyveler de bol miktar da üretilmektedir. İlçede, mer'a ve ahır hayvancılığı yaygındır. Daha çok et ve süt verimi yüksek olan büyükbaş hayvanlar beslenmekte olup, küçükbaş hayvan Iardan da koyun ve keçi besiciliği yapılmaktadır. Bu durum özellikle son yıllarda yem bitkileri (yonca, korunga, fig) üretiminin yaygınlaşmasına yol açmıştır.

__________________

Sorgun
Rakım : 1 200 m
Yüzölçümü : 1 804 km2
Nüfus : 116 740 (1997)

Konumu: İI merkezinin doğusunda, E88 Kara yolu (Yozgat Sivas) üzerinde kurulan ilçe, doğuda; Akdağmadeni, Saraykent, güneyde; Sarıkaya, batıda; Yozgat, kuzeyde ise, Çorum, Aydıncık ve çekerek ile komşudur.

Fiziki Coğrafyası: Hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı ilçe, Akdağmadeni, Saraykent ve Yozgat arasındaki geniş bir ova üzerinde bulun maktadır. İlçenin güneyinde Kokenez Dağları'nın devamı olan aşınmış tepeler yer almakta ve ku zeye doğru gidildikçe yükselti ve engebelilik ora nı artmaktadır. Duralibaba, Halilbaba, Dayılı dağ ları ve Sivri Tepe en önemli yükseltilerini oluştur maktadır. Başlıca akarsuları; Kanak çayı'na karı şan Eğriöz ile Delibaş Suyudur. İlçe, yeraltı suları ve jeotermal kaynaklar bakımından zengindir. İklimi karasal olup, yazları sıcak ve kurak, kısları soğuk ve sert geçmektedir. Yıllık yağış tutarının büyük bir bölümü ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde düşen ilçe merkezi, ovada kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Özellik le, lodos ve poyraz en etkili rüzgarlardır. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardan olu5an ilçe de, akarsu kenarlarında yoğun olarak, kavak ve söğütlükler bulunmaktadır. Suyu bol olan köylerde projeli kavaklıklar kurulmuştur. İlçenin, kuzey ve küzeydoğusunda Eymir, Gökiniş, Karlık ve Araplı çizgisinde seyrek olarak meşe ve çam ormanları vardır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: 1997 genel nüfus tespiti geçici sonuçlarına göre ilçede.116740 kişi yaşamakta olup, bunun; 50 273; ilçe merkezinde, 66 467'si de köylerde bulunmaktadır. Ekonomisinde en önemli yeri, tarım ve hayvancılığın aldığı ilçede, yapılan göletlerle suyu tarım alanları oldukça genislemiştir. Yaycılar, Dişli, Karakaya, İkikara ve Doğankent göletleriyle Delibaş ve Eğriöz çaylarından yararlanılarak, tarım alanları sulanmakta; şekerpancarı, patates ve çeşitli sebzeler yetiştirilmektedir. Kuru tarım alanlarında ise, buğday, nohut, mercimek ve yem bitkilerinden yonca, korunga gibi ürünlerin üretimi önemtidir. İlçede, bitkisel üretimin yanı sıra hayvancılık da önemli bir gelir kaynağıdar. Doğal ve Sun'i tohumlama çalışmaları, ithal inek dağıtımı gibi teşviklerle modern hayvancılığa doğru gidiş hızlanmıstır. İlçenin toprakları, tuğla yapımında elverişli olduğu için, özellikle son yıllarda briket ve tuğla imalat sanayü isletmelerinin sayısı artmıştır. İlçe nin en önemli sanayi kuruluşlarından birisi de Yozgat (Sorgun) şeker Fabrikasıdır. 15 Subat 1998'de resmi açılışı yapılarak deneme üretimine geçen fabrikada, tam kapasiteyle üretime geçtiğinde 12 bin pancar üreticisinin 117.000 dekar alanda üreteceği şekerpancarı işlenecektir. Yer altı kaynakları bakımından zengin olan ilçede, MTA'nın çalıgmaları sonucunda demir, kuvarsit, uranyum ve linyit kömürü yatakları bulunmustur. Bunların içerisinde özellikle linyit kömürü rezervleri büyüktür. İlçede, Yeni çeltek Kömür işletmesi, Doğan Madencilik Kömür İşletmesi ve Mad.San. Ltd. şti. olmak üzere üç kömür işletmesi mevcuttur. Diğer madenlerin tenörü düşük olduğu için işletmeye açılmamıştır

__________________

Saraykent
Rakım : 1 150 m
Yüzölçümü : 341 Km2
Nüfus : 26 796 (1997)

Konumu: İlçe, il topraklarının doğusunda yer almaktadır. doğuda ve güneyde Akdağmadeni, batıda Sorgun, kuzeyde ise, Kadışehri ile çevrili olan ilçenin, Kadışehri ile sınırı çekerek Suyu çizmektedir.

Fiziki Coğrafyası: İlçe, genellikle dağlık ve dalgalı bir arazi yapısına sahiptir. İlçe merkezinin kuzeyindeki Kaletepe ve Yılanboynu Tepesi en önemli engebelerdir. Granit gibi volkanik kay nakların yaygın olduğu ilçede fay hatlarının (kırık hattı) varlığından dolayı zengin termal kaynaklar bulunmaktadır. Şifa kaynağı olarak kullanılan bu kaynaklardan, son yıllarda seracılık alanında da yararlanılmaktadır. İlçede, çok sayıda mağara vardır. Bu nedenle 1975 yılına kadar ilçeye Karamağara denilmiştir. En önemli akarsuyu ilçe merkezinden geçen ve çekerek ırmağının önemli kollarından olan Sarayözü dür. İlçede yazların sıcak ve kurak, kışların soğuk ve sert geçtiği tipik bir karasal iklim egemendir. İlk ve sonbahar mevsimlerinin yağışlı olduğu ilçede yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. İlçe merkezinin kuzeyinde ise, meşe ormanları yer almaktadır. Son yıllarda ağaçlandırma çalış maları hızlanmış, Ulugedik, Bağlar, Yılanboynu ve Bayır mevkilerinde çok sayıda çam ve akasya fidanı dikilmiştir.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfu su, 26 796 olup, 16 905'i köylerde, 9 891'i de, ilçe merkezinde yaşamaktadır. İlçenin en önemli kaynakları tarım ve hayvancılık olup, arazi genelde dağlık olduğundan tarım ikinci planda kalmaktadır. Koyun ve kıl keçisi gibi küçükbaş hayvanlar ile modern ahırlarda besicilik yapılmaktadır. Başlıca tarım ürünleri, nohut, buğday, arpa, mercimek ile seralarda; salatalık, domates, biber vb. sebzelerdir. Geçmişte sel (1970) ve deprem (1941) gibi büyük doğal felaketler geçiren ilçede, nüfusun büyük bir bölümü Avrupa Ülkeleri'ne işçi olarak gitmiştir.Bu nedenle, gelirin önemli bir kısmını da işçilerin gönderdiği dövizler olusturmaktadır

__________________

Çekerek
Rakım : 925 m
Yüzölçümü : 858 km2
Nüfus : 39 352 (1997)

Konumu: İlçe, il topraklarının kuzeydoğusundadır. Doğuda; Kadışehri ve Saraykent, güneyde; Sorgun, batıda; Aydıncık, kuzeyde; Tokat Zile ve Çorum Ortaköy ile çevrilidir.

Fiziki Coğrafyası: İlçenin arazi yapısı genellikle dağlıktır. Doğusunda Deveci ve Fakı Dağları, batısın da Alan Dağı, güneyinde ise Gebzel Dağı yer almak tadır. Genellikle dik ve kayalık olan dağların, yapıla rında kalker çok olduğu için erime ile çok sayıda mağara oluşmuştur. Doğusu ve güneyi düzlük olan ilçenin başlıca ovaları da buralarda bulunmaktadır. Batısında; Aydıncık Kazankaya ve Bazlambaç ara sında Kümbet Ovası, doğuda; Kadışehri ilçesi ve ci varındaki köyleri de içerisine alan Kadışehri Ovası ilçe merkezine yakın Koyunculu, Sarıkaya ve Kahyalı gibi köylerin arazisini içerisine alan Koyunculu Ova sı yer almaktadır. (*) İI'in en büyük akarsularından ve Yeşilırmak'ın en büyük kollarından birisi olan çekerek Irmağı ve bu na bağlı kollar ilçenin başlıca akarsularını oluştur maktadır. Çamlıbel Dağları'ndan doğan çekerek Ir mağı, Deveci Dağları'nı aştıktan sonra ilçe topraklarına girer. Burada, Karadere, Göndelen, Akdağmadeni ve Görmügöz derelerini de alarak, Keleboğazı mevkünde ilçe topraklarını terkeder. Sorgun'un; Emirler ve Gököz köylerinden kaynaklarını alan Sabıköz'ü de çekerek arazisindeki küçük suları toplayarak, Kurtağıl yöresinde çekerek ırmağına karışır. Kayalar köyünden doğan ve ilçenin içerisinden geçen, bağ ve bahçeleri sulayan Başöz'ü, Sabıkö zü'nün en önemli kollarındandır. İlçenin batıdaki en uzak beldesi olan Baydiğin arazisinin doğan Bakır çay'da, Kazankaya arazisinde çekerek Irmağı'na ka rışan önemti kollardandır. çekerek Yöresi'nde, İç Anadolu'nun tipik karasal iklimi ile Karadeniz iktimi arasında bir geçiş iklimi görülür. Yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve yağışlı geçen bu iklimde kışın nem oranı olduça fazla dır. Ilçe merkezinde karın yerde kalma süresi ve kar yağışı çevresine göre daha azdır. Yörenin yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Fakat, yapılan araştırmalardan eski çağlarda çekerek civarında yoğun ormanlarla kaplı olduğu anlaşılmıştır. Ilçe, günümüzde il'in ormanca zengin sayılan alanlarından birisidir. (% 32.53). Yukarıoba, Ortaoba, Karahacılı, Tipideresi, Fakıdağı ve diğer dağlık alanlar da; çam, meşe ve ardıç ağaçlarından oluşan seyrek ormanlar bulunmaktadır. BeSeri ve

Ekonomik Coğrafyası: İlçede; 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 39 352 kişi yaşamaktadır. Bunun; 10 746'sı, ilçe merkezinde, 28 606'sı köylerde bulnmaktadır. İlçede, halkın en önemli geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Arazi dağlık ve eğim kuweti olduğu için tarıma elverişli arazisi dardır. Mer'aların geniş yer kapladığı ilçede daha çok koyun ve keçi beslenmektedir. Başta çekerek Irmağı olmak üzere ırmak kenarındaki düzlüklerde tarım yapılarak; arpa, buğday, nohut, mercimek

__________________

Çandır
Rakım : 1 200 m
Yüzölçümü : 173 km2
Nüfus : 14 089 (1997)

Konumu: İlçe, il topraklarının güneydoğusun da olup, doğuda; Çayıralan, güneyde; Kayseri, batıda; Boğazlıyan, kuzeyde ise, Sarıkaya ile çevrilidir.

Fiziki Coğrafyası: İlçe merkezi, düz bir alana kurulmuştur. Etrafı, fazla yüksek olmayan tepelerle çevrilidir. Bu tepeler, küçükdere ve özlerle parçalanarak, platolar oluşmuştur. En önemli yükseltisi, Gevencik Dağı, (1607m) dır. Ayrıca, Güllü Dağ, Samantepe, Beştepeler, Ağbayır ve Kel Dağ, ilçenin diğer engebeleridir. Yer altı ve yer üstü suları bakımından zengin olan çandır'ın, ça yıralan'dan gelen Mera ve Kozan çayları önemli akarsularıdır. İlçede, İç Anadolu'nun tipik karasal iklimi olup, yazları; sıcak ve kurak, kışları ise, soğuk ve kar yağışlıdır. il genelinde, sisli gün sayısının en çok olduğu ilçedir. Yağışların miktarı, ilk ve sonbahar da artmaktadır. Doğal bitki örtüsünün, bozkırlar dan oluştuğu ilçede, akarsu kenarlarında yoğun olarak kavakçılık yapılmaktadır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfusu, 14 089 olup, 4 292'si köylerde, 9 797'si ise, ilçe merkezinde yaşamaktadır. Başlıca geçim kaynakları; tarım ve hayvancılık tır. İlçede; buğday, arpa, yulaf, çavdar, ayçiçeği, patates ve sebze üretiminin yanısıra; fiğ, yonca ve korunga gibi yem bitkilerinin üretimine de önem verilmektedir. Vadilerdeki düzlüklerde ise, ceviz, badem, ayva, elma, kayısı ve vişne gibi meyveler bol miktarda yetiştirilmektedir. Geniş mer'alarında, koyun ve sığır sürüleri beslenen ilçede, son yıllarda besi hayvancılığı da yavgınlaşmaya başlamıştır.

__________________

Aydıncık
Rakım : 700 m.
Yüzölçümü : 385 km2
Nüfus : 22 001 (1997)

Konumu: İI merkezinin kuzeydoğusundadır. Kuzeyde; Amasya Göynücek, doğuda; çekerek, güneyde; Sorgun ve batıda ise; Corum Alaca ile komşudur.

Fiziki Coğrafyası: İlçe, genelde dağlıktır. Kuzeyde; Alan Dağı, güneyde; Gebzel ve Danlı dağ ları bulunmaktadır. Batısında ise, düzlükler yer almakta olup, Hüseyinova ve Uzuntarla önemli tarım alanlarını oluşturmaktadır. Başlıca akarsu yu ise, çekerek Irmağı ile ona karışan küçük dere ve özlerdir. çekerek Irmağı'nın oluşturduğu ünlü Kazankaya Kanyonu, ilçenin sınırları içerisinde yer almaktadır. İklimi karasal olup, yer yer Karadenizardı ikli minin etkileri görülmektedir. Kışları, Yozgat merkezine ve diğer ilçelere göre daha yumuşak tır. Genellikle, yazlar, sıcak ve kurak, kışlar, soğuk ve yağışlı geçmektedir. Doğal bitki örtüsü orman ve bozkırlardan oluşmaktadır. Gezbel Dağı'nda çam ve meşe karışımı ormanlar, Kazankaya taraflarında ise, bozkırlar ve çıplak araziler yer almak tadır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçede, 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 22 001 kisi yaşamaktadır. Bunun; 5 798'i ilçe merkezinde, 16 203'ü ise, köylerde bulunmaktadır. Önemli geçim kaynakları, tarım ve hayvancılıktır. İklim yumuşak olduğu için ürün çeşidi çoktur. Buğday, arpa, yulaf, şekerpancarı, patates ve ayçiceği yetiştirmektedir. Bağcılık ve bahçe tarımı da önemlidir. Ayrıca, geçmiş yıllarda devlet izniyle; tütün, haşhaş ve pamuk gibi ürünlerin ekimi yapılmış tır. İlçede, yaylacılık tarzındaki hayvancılık yaygın olup; yağ, peynir vb. hayvansal ürünler elde eden köylüler, kışlık ihtiyaçlarının dışında kalan ürünleri pazarlarda satarak, gelir elde etmekte dirler

__________________

Akdağmadeni
Rakım : 1 330 m.
Yüzölçümü : 2 112 Km2
Nüfus : 54 836 (1997)

Konumu: İI merkezinin doğusunda yer alan ilçe, doğuda Sivas şarkışla, güneyde Cayıralan, batıda Sarıkaya ve Saraykent, kuzeyde ise, Kadışehri ile çevrilidir.

Fiziki Coğrafyası: Arazısinin büyük bir bölümü dağlık olan ilçenin en önemli yükseltışi AKDAĞLAR'dır. (2 130 m). Ayrıca, Kızıldağ, Cöreklidağ, Comak Dağı, Tahtalı Dağı, Uzunburun Dağı, Türü Dağı, Dormik Dağı Göbekkaya Tepesi (1360) ve Kuzgun Tepesi 11410) diğer önemli yükseltilerini oluşturmaktadır. Akdağlar üzerinde hayvancılık yapmak ve dinlenmek amacıyla kullanılan çok sayıda yayla bulunmaktadır. Nalbant, Nusret, Yerliboyun, Kevenliburun ve Kırklar Calı başlıca yaylalarıdır. Dağlık olan bu ilçede su kaynakları oldukça çoktur. Ancak, büyük akarsular bulunmamaktadır. En önemli akarsuyu Cekerek Irmağı'nın kollarından olan Göndelen Suyu'dur. Başçatak Köyü karşısındaki dağiardan doğan akarsu, Yıldızel'inden (Sivas) gelen Cakraz Suyu'nu aldıktan sonra Cekerek Irmağı'na karışmaktadır. Dikiliözü, Madenözü ve Ciçekliözü ilçenin diğer akarsularını oluşturmaktadır. Akdağmadeni'nde karasal iklimi hakim olup, yazları serin, kıgları soğuk ve yağışlı geçmektedir. İlkbahar ve son bahar yağışların oranı artmaktadır. Yılda ortalama olarak 600 700 mm yağış miktarı ile Yozgat'ın en çok yağış alan ilçesidir. Yazın sıcaklık 20 25 C arasında değişmektedir. Akdağlar, ilçeyi kuzey rüzgarlarına karşı korumakta olup, rüzgarlar daha çok güney ve doğu yönlerinden esmektedir. Yağış çok olduğu için doğal bikti örtüsünü genelde ormanlar oluşturmaktadır. il'deki en geniş orman alanına sahip olan Akdağmadeni'nde sarı çam, ardıç, yabani fındık, alıç ve palamut gibi ağaç türleri bulunmaktadır. Orman dışındaki alanlar ise, daha çok mer'a olarak değerlendirilen bozkırlar ve çayırlar yer almaktadır.

Beşeri ve ekonomik Coğrafyası: ilçenin nüfusu 1997 yılında yapılan genel nüfus tespitine göre 54 836 dır. Bunun 19 363'ü ilçe merkezinde 35 473'ü ise, köylerde yaşamaktadır. İlçenin doğu, güney ve güney doğusunda nüfus nisbeten tenhadır. Nüfusun çoğunluğu E 88 karayolu güzergahı boyunca toplanmıştır. Halkın en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlçe, suyu ve otu bol olduğu için hayvan beslemeye elverişli olup, küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Canlı havan ve hayvansal ürünler (yağ peynir) ilçenin önemli gelir kaynaklarındandır. Akdağmadeni'nde topraklar tarıma elverişlidir. Buğday, arpa, fiğ, mercimek, nohut; sulanabilir yerlerde patates, ayçiçeği, fasulye ve gekerpancarı ekimi yapılmaktadır. Orman köylerinde ışe, ormancılık ve orman ürünleri önemli bir gelir kaynağıdır. İlçe toprakları yer altı kaynakları bakımından da zengindir. Kurşun, çinko, demir, bakır, grafit, gümüş ve mangenez başlıca madenlerindendir. Bunlardan; kursun, çinko, madenleri geçmiş yıllarda işletilmış, gümüş madeni ise, günümüzde halen işletilmektedir. Diğerlerinin tenörü düşük olduğu için işletmeye açılmamıştır.

__________________

Yozgat Coğrafi Yapısı
Yozgat doğudan Sivas; güneyden Kayseri, Nevşehir, Kırşehir; batıdan Kırıkkale; kuzeyden ise Amasya, Çorum ve Tokat illeri ile çevrili olup, 34º 05’ - 36º 10’ doğu meridyenleri ile 38º 40’ - 40º 18’ kuzey paralelleri arasında yer alır.Deniz seviyesinden 1300 metre yükseklikte olup 1 412 300 Hektar toprağa sahiptir. 81 İl arasında toprak genişliği bakımından 15. sırayı alır. İlin doğudan batıya gidildikçe yüksekliği azalır.

İl’in en doğusu ile en batısı arasında 20 050 boylam (meridyen) farkı olup, yerel saat farkı 8’ 20” dir. Kuzeyi ile güneyi arasında ise, 10 38’lik enlem (paralel) farkı varır. Ancak, fark az olduğundan iklim üzerinde önemli bir etki yaratmamıştır. İlin, doğu - batı uç noktaları arasındaki kuş uçuşu uzaklık 216 km, kuzey - güney uç noktaları arasındaki uzaklık 144 km. dir. Yozgat, alan bakımından Türkiye’nin 15. İlidir. İlin; izdüşüm alanı ( km²) 13 597, gerçek alanı ise 14 123 km² dir

JEOLOJİK DURUM

Yozgat jeolojik bakımdan incelendiğinde; I.-III. zamanı kapsayan dönemde oluştuğu; eski ve yeni çeşitli jeolojik yapıların bulunduğu görülür. Bu kayaçlar, başlıca dört grupta değerlendirilebilir:

a) ****formik Kayaçlar
b) Bazik Kayaçlar
c) Asidik kayaçlar
d) Tortul Kayaçlar

Yozgat’ın jeolojik yapısında dikkat çeken bir özellik de, yer altı sularının çok fazla değişik yerlerde kaynak olarak yer üstüne çıkmasıdır. Bu nedenle, yer altı suyu bakımından oldukça zengindir.

YER ŞEKİLLERİ

Ülke topraklarının % 1.82’sini oluşturan Yozgat İli, yer şekilleri bakımından genelde sade bir yapıya sahiptir. Yer şekillerinin büyük bölümünü platolar kaplamaktadır. Plotaların üzerinde yüksekliği fazla olmayan dağ ve tepeler vardır. Plato yüzeyini parçalayan vadi tabanlarında ve çukur yerlerde alüvyal ovalar oluşmuştur.

İl topraklarının yeryüzü şekillerine oranları aşağıda görüldüğü gibidir.

% 51.4 : PLATOLAR
% 37.7 : DAĞLAR
% 10.9 : OVALAR

PLATOLAR

Yozgat İli, İç Anadolu Bölgesi’ndeki en geniş plato alanlarından olan “Bozok Platosu” üzerinde yer almaktadır. Bozok platosu Kızılırmak yayının çevirdiği dalgalı bir arazi özelliğindedir. Ortalama yüksekliği ise, 1200 - 1400 m. arasında değişmektedir. Kızılırmak , Delice Irmak ve kolları tarafından derince yarılmış olan platonun yüksekliği kuzeybatı ve batıya doğru azalmakta olup, 700 - 800 m yükseklikte olan Kızılırmak taban ovasında sona ermektedir.

Platonun güneyi lavlarla örtülüdür. Akarsular bu volkanik alan içerisinde gömülerek derin vadiler oluşturmuştur. Platonun kuzeydoğu kesiminde ise, kalker tabakalarının yaygın olduğu daha dalgalı arazi yapısı görülmektedir.

DAĞLAR

Platolardan sonra, İl’de en geniş alanı kaplayan yeryüzü şekli, dağlardır. İl’in, doğu ve kuzeydoğu kenarlarında yer alan dağlar, genellikle yüksekliği fazla olmayan kıvrımlı sıradağlar ve aşınarıkk alçalmış tepeler biçimindedir.

Kızılırmak Vadisi boyunca kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan AKDAĞLAR İl’deki en önemli sıra dağlardır. Kıvrımlı sıradağlar halinde uzanan Akdağlar, Kızılırmak’ın akış yönünü belirlemiş, ayrıca İl’in doğu komşusu olan Sivas’a doğal bir sınır oluşturmuştur. İç Anadolu Bölgesi’nin de önemli dağ sıralarında olan Akdağlar’ın yapılarında, genellikle 2. zamanın kalkarleri yaygın olup, eteklerinde ise, neojen tortulları yer almaktadır.

İl’de, ikinci önemli bağ sırası, DEVECİ DAĞLARI’dır. Bozok Platosu’nun kuzeyi boyunca uzanan Deveci Dağları Yozgat - Tokat İllerin ile İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri arasında doğal bir sınır oluşturmaktadır.

Çorum sınırındaki Zinciri ve Akdağ, Kayseri sınırındaki Akdağlar’ın devamı olan Gevencik ve Keklicek dağları İl’in diğer önemli dağlarıdır. Bozok Platosu üzerinde arazinin dalgalı görünüşünü fazla bozmayan, nispi yükseltileri 250 - 350 m. arasında değişen tepelik alanlar da çoktur. Aşınmaya uğramış bu tepeler seller tarafından parçalanarak, kırgıbayırı (Badland) adı verilen keskin sırtlarla birbirinden ayrılan pürüzlü yüzeyler oluşmuştur.

__________________

YOZGAT İlinde YER ALAN BAŞLICA DAĞLAR

Korkenez Dağı : 1524m
Yazır Dağı : 1683m
Aygar Dağı : 1641m
Dağnı Dağı : 1755m
Sırıklıdağ : 2076m
Hamzasultan Tepesi : 2272m
Keklicek Dağı : 1369m
Deveci Dağları : 1907m
Gevencik Dağı : 1607m
Akçadağ : 1639m
Zincirli Dağı : 1633m

OVALAR

İl’de, ovaların kapladığı alan azdır. Ovalar, genellikle tepeler arasındaki çukur yerlere alüvyonların çökmesiyle oluşmuştur. İl genelinde Boğazlıyan, Sarıkaya ve Yerköy ilçelerinde ova arazisi daha geniş yer tutmaktadır.

En önemli ovalar; Boğazlıyan ve Yerköy ovalarıdır. Yerköy Ovası, tepelikler arasında Delice Irmak’ın taşıdığı alüvyonların çökmesiyle oluşmuş, alüvyal bir düzlüktür. Boğazlıyan Ovası’da, ilçenin batısında çevredeki tepelerden inen dere ve çayların taşıdıkları alüvyonlarla örtülü olup, 6 - 7 km boyunda, 5 - 6 km enindedir.

Sarıkaya İlçesi’nin 5 - 6 km kuzeyinde yine aynı şekilde oluşan verimli bir ovadır. Bu ovanın kenarlarında Karayakup, Hasbek ve Çıkrıkçı köy ve kasabaları bulunmaktadır. Ayrıca çıplak yüzeylerden inen seller vadi diplerinde taban ovaları oluşturmuştur. Çekerek Suyu Vadisi ve Karanlıkdere’de yer alan bağ - bahçe arazileri bu özelliktedir. Bu verimli topraklarda, vadilerdeki ılık iklimin de etkisiyle üzüm, fıstık ve ayva gibi çeşitli meyveler yetiştirilmektedir.

Vadi kenarları ve dağ eteklerinde sellerin bıraktığı materyallerden, birikinti konileri oluşturmuştur. Bu birikinti alanlarına, Karamağara Deresi’nin tabanlı vadisi kenarlarında beligin olarak rastlanmaktadır.

İKLİM ÖZELLİKLERİ

Yozgat İl’inde, İç Anadolu Bölgesi’nin yarı kurak karasal iklimi hakimdir. Deniz etkisine kapalı olduğu için, yazlar sıcak ve kurak; kışlar soğuk ve yağışlı geçer. Yaz ile kış; gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkları yüksektir. Sert iklim koşulları, Yeşilırmak havzasına giren Çekerek Vadisi’nde biraz yumuşamakta, az da olsa Karadeniz ardı ikliminin etkileri görülmektedir.

İL’İN İKLİM ELEMANLARI BAKIMINDAN DURUMU

SICAKLIK: Karalar, çabuk ısınır ve çabuk soğur. bu özellikten dolayı deniz etkisen kapalı olan, Yozgat’ta yazlar sıcak, kışlar ise, soğuk geçer. Temmuz ve Ağustos en sıcak aylardır. Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 19.20 C dir. Görülen en yüksek sıcaklık 37.10 C olup, 31 Temmuz 1957 tarihinde kaydedilmiştir.

Sıcaklığın 30 0 C ve üzerinde olduğu gün sayısı ortalama 9.8 dir. 250 C nin üzerinde olduğu gün sayısı ise, 54.3’tür. Ancak, sıcak olan bu günlerde bile karasllıktan dolayı geceler serindir. Yılın en soğuk ayı Şubat olup, ortalama sıcaklık -2.1 0C dir. Yozgat’ta kaydedilen en düşük sıcaklık -24.4 0C dir ve 23 Şubat 1985’te ölçülmüştür. Ortalama olarak yılın 107.8 gününde sıcaklık 00C’nin altına düşer. Bu günler donlu gün kabul edilir. Ortalama olarak, sonbaharda ilk don tarihi Ekim ayı sonu, ilkbaharda son don tarihi ise, Mayıs ayı başlarıdır.

NEMLİLİK ve YAĞIŞLAR: İl’de, yağışın aylara ve mevsimlere göre dağılışı düzensizdir. Kış ve ilkbahar yağışlı mevsimler olup, kış aylarında genel olarak kar yağışı görülmektedir. İlk kar, Kasım ayı başlarında düşer ve Mayıs’ın ilk haftasına kadar devam eder. Yılda ortalama 34 gün kar yağar. Karla örtülü günler sayısı 57.4’tür. Ölçülen en yüksek kar kalınlığı ise, 92 cm dir.

İlkbaharda görülen yağışların çoğunu, gündüz ısınan havanın hızla yükselerek, soğuması ve yağışa dönüşmesinden kaynaklanan “Kırkikindi Yağmurları” oluşturur. Yıllık ortalama yağış miktarı 554.6 mm dir. Yıllık yağış gün sayısı 113.7 dir. Genel olarak bahar aylarında görülen dolu şağışlarının ortalaması ise, 3.3 gündür. Ortalama 42.3 gün kırağılıdır. Yılın 11 gününde sis görülür. Kaydedilen ortalama orajlı (gök gürültülü şimşekli) gün sayısı 15’dir. Ortalama bağlı nem % 66 olup, en yüksek orana Aralık - Ocak aylarında (% 77), en düşük orana Ağustos ayında (% 54) ulaşır.

BAŞINÇ ve RÜZGARLAR: Coğrafi konumundan dolaşı İl’de hakim rüzgar yönü doğuya yakın kuzeydoğu (ENE) dur. Bu yönden yılda 7 743 saat rüzgar eser, ortalama rüzgar hızı 2.9 m/sn dir. En hızlı rüzgar, 33.1 m/sn dir. Ortalama kuvvetli rüzgarlı (hızı 10.8 m/sn ile 17.2 m/sn arası) gün sayısı 46.1; fırtınalı (17.2 m/sn ve üzeri) gün sayısı 4.6 dır. Yozgat’ın yerel basıncı ortalama 869.3 milbardır. En yüksek değer 892.9 olup, Ekim ayındı, en düşük değer 841.2 mb olup, Mart ayında kaydedilmiştir.

BULUTLULUK ve GÜNEŞLENME: Yılın ortalama bulutluluk miktarı, 4.6/10 olup, 108.6 gün açık (0.0/10 - 1.9/10) geçer. Ortalama bulutlu gün (2.0/10 - 8.0/10) sayısı 184.8 gündür. 73.7 gün ise, kapalı (8.0/10 - 10.0/10) geçer.

Günlük ortalama güneşlenme süresi 6 saat 44 dakikadır. En fazla güneşlenme süresi Temmuz ayında, ortalama 11 saat 04 dakika, en az güneşlenme süresi ise, ortalama 02 saat 57 dakika ile Ocak ayındadır.

Yılın, ortalama güneşlenme şiddeti 323.63 Cal/Cm2 dir. Yıllık ortalama olarak 1076.4 mm buharlaşma olmaktadır.

. Ençok sisli gün: ÇANDIR (38 Gün)
. En az sisli gün: AYDINCIK (3 gün)
. En az yağış alan yer: BOĞAZLIYAN (377.1 mm)
. En çok yağış alan yer: AKDAĞMADENİ
. En az karla örtülü gün: AYDINCIK (12 gün)
. En yüksek basınç: BOĞAZLIYAN (913.9 mb)
. En çok orajlı gün: AYDINCIK (23 gün)
. En az orajlı gün: ÇANDIR (9 gün)

Dünya iklimi değişiyor. Gaz emisyonlarının meydana getirdiği küresel ısınma; ulaşım araçları ve termik santrallerde kömür - petrol gibi organik kökenli yakıtların kullanılması sonucunda Co2 oranının artarak, sera gazı etkisi yaratması ile gerçekleşmektedir.

Tüm dünyada yaşanan bu ısınma ve iklim değişiklikleri Yozgat İl’inde de, son yıllarda etkili olmaktadır. Bundan dolayı, sıcaklık, yağış ve mevsim süreleri uzun yıllar ortalamaların dışında değerler göstermektedir.

__________________

Çapanoğlu İsyanı ve YOZGAT
Çapanoğlu İsyanı

Çapanoğlu isyanı; Milli Mücadele yıllarının başında çıkan bir olaydır. Bu hareket, çapanoğulları ailesi dışında başlamış, daha sonra bir anlamda bu aile, isyanın içerisine çekilmiştir. Bu nedenle de bu olaya “Yozgat İsyanı” değil de “Çapanoğlu isyanı” denilmiştir. Bu geniş ailenin sadece bir kısmı isyana teşebbüs etmiş, diğerleri tamamen olayın dışında kalmıştır. Zaten, Yozgat halkı da bu olayı hiç benimsememiş, hatta Milli Mücadele’nin başarışa kavuşması için gayret sarf etmiştir. Çapanoğlu İsyanı’nın lideri konumunda olan Edip, Celal ve Halit Bey’ler Çapanoğlu Süleyman Bey’in üçüncü kuşaktan torunu olan Hacı Osman Nuri Bey’in oğullarıdır. Hacı Osman Nuri Bey’in dördüncü oğlu olan Salih Bey ise, bu hadisenin tamamen dışında kalmıştır.

Çapanoğlu İsyanları’nın genel olarak üç sebebi üzerinde durulur:

1- Çapanoğlu Celal Bey’lerin İttihat ve Terakki Partisi’nin kötü muamelelerine maruz kalmaları nedeniyle Anadolu’nun kurtuluşu için başlatılan Milli Kurtuluş hareketini bir İttihat ve Terakki hareketi olarak değerlendirmeleri
2- Daha önce Anadolu’daki ayanlar arasında en güçlü olan bu ailenin nüfuzu oldukça büyüktü. Son zamanlarda nüfuzunu yitiren bu ailenin tekrar aynı güce ulaşmanın yollarını aramış olmaları
3- Yozgat’ta daha önceleri “Celali, Baba Zünnûn ve Baba’i” gibi isyanlar da yaşanmıştır. Bu isyanların hemen hepsi çeşitli inançların istismarı şeklinde ortaya çıkmış olup, mevcut idareyi ele geçirmek gibi bir hedefleri de yoktur. Çapanoğlu İsyanı’nı da bir an böyle düşünülecek olursa, bunların Kuvâ-yi Milliye’yi desteklemeleri gerekirdi. Fakat durum aksine tezahür ettiğine göre bu hadisenin sebebinin farklı olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır.

Mustafa Kemal Paşa Erzurum ve Sivas Kongrelerinden sonra Ankara’ya gelerek “Heyet-i Temsiliye”nin Kuva-yı Milliye hareketini tam olarak yürütebilmek için Milli Kurtuluşa taraftar görünmeyen bazı kişileri görevlerinden almıştır. Bu kişiler arasında, Afyon Mutasarrıfı Çapanoğlu Celal Bey’in yerine Muhasebeci Arif Hikmet Bey, Yozgat Mutasarrıf vekili olarak tayin edilmiştir. Heyet-i Temsiliye Ankara’da bir toplantı yapmış, yönetimi daha esaslı ve sağlam temeller üzerine oturtmak amacıyla 19 Mart 1920’de her tarafa telgraflar göndererek, bu iş için temsilci seçilip gönderilmesini istemiştir.

Çapanoğlu Celal ve Edip Bey’ler bu seçime, Padişaha bir isyan olarak değerlendirerek karşı çıkarılsa da, Yozgat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Çapanoğullarının bu itirazlarını dikkate almadan temsilcileri seçmişlerdir. Bölgedeki ilk huzursuzluklar Yozgat dışında, Yenihan (Han-ı Cedit=Yıldızeli)’da ortaya çıkmıştır. Yenihan İsyanını başlatanların ele başısı durumunda olan Postacı Nazım ve Kara Mustafa adlı iki kişi, Yıldızeli-Akdağmadeni arasındaki köylerde dolaşarak, İstanbul Hükümeti lehine propaganda yapmaya başlamışlardır.

14 Mayıs 1920’de Yıldızeli-Kaman Köyü’nde toplantı yapan Postacı Nazım ve adamları Ankara Hükümetine karşı isyan ettiklerini ilan ederler. Bu olaylar karşısında hiç bir tedbir alamayan Yıldızeli Kaymakamı görevinden alınarak, yerine Jandarma Kumandanı İshanı Bey vekaleten atanır. Yıldızeli’ndeki olayların gün geçtikçe büyümesi üzerine buraya Sivas’tan bir süvari bölüğü gönderilirken asilerde boş durmuyor halkı sürekli kendi emelleri doğrultusunda Milli Hareket’le ilgili olmayan sözlerle zehirlemeye devam ediyorlardı. Durumun gün geçtikçe kötüye gittiğini gören Sivasi 3. Kolordu Komutanı Albay Hüseyin Selahattin Bey, piyade taburunu Jandarma Binbaşı Kemal komutasında Yıldızeli’ne, 10.Alayın ikinci taburunu Zile’ye ve Tokat’ta bulunan 3. taburu da yine Yıldızeli’ne gönderir.

Hadise oldukça büyümüş, bölgenin tamamını sarmış ve bu isyanların önlenebilmesi için bir hayli güçlük çekilmiştir. Ayaklanmalar üzerine gönderilen düzenli birlikler başarılı olamayınca Sivas Müdafaa-i Hukuk üyesi Halil Bey, 27-28 Mayıs 1920’de Yıldızeli’nden “Her tarafta idare makamları atıl ve ruhsuzdur. Acele imanlı ve fedakar kimseler idare başına geçirilmezse durum çok tehlikeli bir hal alacaktır” diye heyet-i Temsiliye’ye bir telgraf gönderir. Aynı günlerde Erkan-ı Harbiye idare başına geçirilmezse, durum çok tehlikeli bir hal alacaktır.” demiştir.

Aynı günlerde Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Reisi Albay İsmet Ankara’dan gönderdiği emirde: “Kaymakam ile birlikte mahalli bir kuvvet teşkiline başlanmasını ve bu kuvvetin silahlarının Kayseri Askerlik Dairesi Başkanlığından istenmesi için Akdağmadeni Askerlik Şubesi Başkanlığına talimat verilmiştir.” diyerek, bu bölgenin huzurunun sağlanması için yine bölgedeki kuvvetlerden istifade edilmesinin istemiştir. Çünkü, bu yıllarda Batı Anadolu’da Yunan ilerleyişi ile uğraşılmakta ve askeri gücün iç bölgelerde kullanılması istenmekteydi.

Bu arada Mustafa Kemal Paşa, Yıldızeli ve Zile’de bulunan bazı kişileri uyarma ve olumlu fikirler aşılamak için bunların lideri konumunda bulunan Çelebi Efendi’nin harekete geçirilmesi istemiştir. Bununla ilgili olarak Mucur Askerlik Şubesi Başkanlığı’na talimat gönderilmiştir. TBMM üyesi olan Bektaşi Şeyhi Çelebi Efendi, hasta olduğunu beyan ederek böyle bir yardıma katılamayacağını ifade etmiştir. Ankara çevresinde bulunan kuvvetlerin Düzce isyan bölgesine gönderilmesi, Sivas’taki 3. Kolordu’nun önemli bir kısmının da Pontuşçuları takip etmesi, eldeki diğer taburların da ancak, şehirlerin iç emniyetini koruyacak durumda olması nedeniyle isyan bastırılamamış, Sivas ve Tokat gibi büyük şehirler de tehlikeye düşmüştür.

Bunun üzerine İsmet Paşa, Kazım Karabekir Paşa’ya bir telgraf göndererek, isyanın bastırılması için süvari birliği istemişse de, doğudaki Ermeni Meselesi yüzünden bu birlik gönderilememiştir. Duruma müdahale etmek için Gaziantep çevresinde bulunan Kılıç Ali Bey, 80 kadar adamıyla beraber 1 Haziran 1920’de Yozgat’a gönderilmiştir. Mehmet Hulusi Efendi ,Yozgat’a gelen Kılıç Ali Bey’e Çapanoğullarının tutumlarını anlatmış, Kılıç Ali Bey de bir tedbir olması amacıyla kendisine anlatılanları Ankara’ya bildirmiştir. Celal ve Edip Bey’lerin evlerini de göz hapsinde tutmaya başlamıştır.

Yozgat’ta olup bitenleri öğrenen Çapanoğlu Halit Bey, oturduğu Arapseyfi Köyü’nden Yozgat’a gelmeye karar verince, işlerin büyüyeceğinden endişelenen Kılıç Ali Bey, müfrezesini alarak Boğazlıyan’a çekilmiştir. Mustafa Kemal Paşa, Çapanoğullarının tutumlarından tatsız bir sonuç çıkmaması için, Yozgat Mebuslarından; Çapanoğullarının, memleketin içinde bulunduğu durumu anlatmalarını ve bu yanlış tutumlarından vazgeçmelerini sağlamalarını istemiştir. Bunun üzerine Süleyman Sırrı ve Rıza Bey’ler Yozgat’a gelmişler durumu Çapanoğullarına anlatmışlarsa da, onları ikna edememişlerdir. Bu tavır üzerine olaya karışan Çapanoğullarının tutuklanarak Ankara’ya gönderilmesi istenmiştir.

Erkan-ı Harbiye-yi Umumiye Reisi Albay İsmet, 7 Haziran 1920’de Sivas’taki 3. Kolordu Komutanı Albay Selahattin Bey’e bu tutuklama emrinin yerine getirilmesi için duyuruda bulunmuş, Selahattin Bey de görevin ifası için Yozgat Mutasarrıf Vekili Arif Hikmek Bey’i görevlendirmiştir. Arif Hikmet Bey Çapanoğullarının adamı olduğundan bu haberi Celal ve Edip Bey’lere duyurması üzerine, bu kişiler 8 Haziran 1920’de ailelerini de yanlarına alıp, Yozgat’ı terkederek Sorgun (Köhne)’a giderek, küçük kardeşleri Halit Bey’in güçleriyle birleşmişlerdir. Ertesi gün Yozgat’ta sıkıyönetim ilan edilir ve Komutanlığına da Kılıç Ali Bey getirilmiştir. Yozgat’ın dışında bulunan ve isyan etmeye karar veren Çapanoğulları yanlarına taraftar toplarken, Tokat ve Zile dışında bulunan Postacı Nazım ile de irtibat kurmak suretiyle ondan yardım almayı düşünürler.

Çapanoğulları, 13 Haziran 1920’de Sorgun’u, 14 Haziran’da da Yozgat’ı ele geçirirler. Yozgat’a giren kişilerin elebaşıları arasında Çapanoğlu Celal ve Edip Bey’ler ile Halit Hakkı, Salih Şekip, Mahmut İhsan ve Muhlis gibi kişiler de bulunmaktaydı. Zaten, olayı organize edenler de bunlardı. İsyancılar, 23-24 Haziran’da Boğazlıyan’a saldırarak, Kılıç Ali Bey’in buradan çekilmesine neden olurlar. Bu olay isyancılara cesaret vermiş, çevreden kendilerin yeni katılımlar olmasını sağlamıştır. Asilerden bir grup da, 16 Haziran’da Alaca’yı ele geçirir.

Çapanoğlu İsyanı; Sivas tarafından Karaman, Çamlıbel, Boğazlıyan; kuzeyde, Tokat- Zile; ve kuzeydoğuda ise, Alaca çevresine yayılmıştı. Ayaklanma oldukça ciddi boyutlara ulaşmış, Ankara’yı tedirgin etmişti. İsyan bölgesine gönderilen derme -çatma ordu kalıntıları hiç bir başarı sağlayamadıkları gibi, yer yer de dağılmışlardır. Bu isyanın uzun sürmesinin nedenleri başında, Ankara’nın elinde muntazam bir gücün bulunmaması, isyan eden kişilerin de bu vatanın evlatları olması nedeniyle, boş yere kardeş kanının akıtılmak istenmemesi ve Batı Anadolu’da Yunanlıların her geçen gün biraz daha topraklarımızda ilerleme tehlikesidir gelmektedir.

Ayrıca, İngilizlerin yaptırdığı olumsuz propagandalar da bunda etken olmuştur. 19 Haziran 1920’de Erkan-Harbiye-yi Umumiye’nin aldığı bir kararla, Çerkez Ethem Ankara’ya çağrılmış ve Çapanoğlu İsyanını bastırmaya memur edilmiştir. 20 Haziran 1920’de Ankara’dan hareket eden Çerkez Ethem, 23 Haziran sabahı Yozgat’a ulaşır. Yozgat’ta öğleye kadar yapılan çarpışmalar neticesinde şehir ele geçirilir. Yozgat’ın ele geçirilmesi sırasında Çapanoğulları şehri terkettiklerinden dolayı yakalanamazlar. Şehirdeki çarpışmalara, Ermeniler de isyancıların safında yer almış, hatta bir türlü teslim olmayan Ermeniler, ancak evlerinin yıkılması sonucunda teslim olmuşlardır.

Çerkez Ethem, Yozgat’a tamamen hakim olduktan sonra Hıyanet-i Vataniye Kanunu’na dayanarak bir Askeri Mahkeme kurarak, rolü bulunanları cezalandırmıştır. Çerkez Ethem, Yozgat’tan kaçan isyancıların Alaca’da toplandığı haberini alınca, Yozgat’ta 200 kişilik bir kuvvet bırakarak, 24-25 Haziran 1920 gecesi Alaca’yı kuşatmış, ertesi günü de kazaya hakim olmuştur. Alaca’da tutunamayacaklarını anlayan asiler, bu defa da savunması daha elverişli olan Yozgat-Alaca yolu üzerinde sarp bir boğazda bulunan Arapseyfi’de toparlanmaya başlamışlardır.

Asilerin düşüncesi, Ethem’in asıl kuvvetlerinin Alaca’da bulunması sebebiyle Alaca’dan Yozgat’a dönerken bu geçitte onu pusuya düşürerek yenmekti. Bu durumun farkında olan Ethem, Alaca’da iki gün kalarak, asilerin tamamının Arapseyfi’de toplanması için onlara zaman kazandırmak istemiştir. Çerkez Ethem böylece, asilerin hepsini bertaraf edecekti. Nihayet, 27 Haziran günü Alaca’dan ayrılan Ethem önden küçük bir kuvveti ileri sevk ederek asillerin mevzîlendiği yerleri tespite çalışmıştır.

Durum, Ethem’in düşündüğü gibi gerçekleşince, boğazın etrafını sararak, asileri iki ateş arasında bırakıp direnişlerini bertaraf etmiştir. Böylece, asilerin direnme gücü Arapseyfi’de kırılmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Ethem’e bir telgraf göndererek, onun bu başarısını kutlamıştır. Çerkez Ethem, Arapseyfi’de asilerin direnişini kırdıktan sonra arta kalanların da ortadan kaldırılması için 27 Haziran 1920’de Çolak İbrahim komutasındaki 2. Kuvve-Seyyare kuvvetleri batıdan ve Albay Refet Kuvvetleri kuzeyden gelerek, bölgenin emniyete kavuşmasını sağlamışlardır.

__________________