__________________

__________________

__________________

GENEL BİLGİLER

Yozgat, İç Anadolu ve Karadeniz Bölgesi arasında geçiş noktası oluşturmaktadır. Anadolu'nun en eski yerleşim yerlerinden biri olan Yozgat, Anadolu Halk Edebiyatının zengin ürünlerini barındırmaktadır

__________________

İLÇELER

Yozgat ilinin ilçeleri; Akdağmadeni, Aydıncık, Boğazlıyan, Çandır, Çayıralan, Çekerek, Kadışehri, Saraykent, Sarıkaya, Sorgun, Şefaatli, Yenifakılı ve Yerköy'dür.

Akdağmadeni: Yozgat'ın doğusunda yer alır. Akdağmadeni ve köylerinde yer alan tarihi eserler arasında 13. yüzyılın ilk yarısında yaptırılan Behramşah Kalesi, 15. yüzyıla tarihlenen Ali Çelebi Türbesi ve Mahmut Çelebi Türbesi ile kesme taştan yapılan bir kilise vardır.

Çayıralan: Yozgat'ın güneydoğusunda yer alır. Çayıralan'da yer alan tarihi eserler arasında, 1855'e tarihlenen Çerkez Bey Türbesi ve hemen yanında bulunan, 1152 yılında yaptırıldığı tespit edilen Kubbeli Cami ile Çokradan Köyü Cami vardır.

Sarıkaya: Sarıkaya ilçesi Yozgat'ın güneydoğusunda yer alır. Şifalı kaplıcaları ile tanınan bu ilçede Roma sitili yapılara, büyük taşlarla örülü duvar kalıntılarına sık sık rastlanmaktadır.

Saraykent: Saraykent ilçesi Yozgat'ın doğusunda yer almaktadır. İlçe merkezine 1 km. mesafede bulunan sıcak su kaplıcası şifa arayanlara hizmet vermektedir. İlçede çok sayıda mağara bulunmaktadır. Bu mağaraların Bizans dönemine ait olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, 1221 yılında Valide Sultan Mahperi Hatun tarafından yaptırılan, Çinçinli Sultan Hanı ilçe merkezinin 16 km. kuzeyinde yer almaktadır.

Sorgun: Sorgun Yozgat'ın doğusunda bulunmaktadır. İlçe sıcak su kaynakları bakımından zengindir. Ayrıca, Sorgun'da Salih Paşa tarafından 1813 tarihinde yaptırılan Salih Paşa Camii bulunmaktadır.

Yerköy: Yerköy ilçesi Yozgat'ın batısında yer alır. Saray Köyünde bulunan Saray Köyü Çapanoğlu Camii 1765' de Kapucubaşı Çapanoğlu Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır.

__________________

NASIL GİDİLİR?

İlin karayolu ve demiryolu ulaşımı mevcuttur. En yakın havalimanı 220 km mesafedeki Ankara ve Kayseri Havalimanlarıdır.

Karayolu: İlin karayolu ile diğer illere bağlantısı vardır. Kent merkezinde yer alan terminale ulaşım, şehir içi minibüsleriyle sağlanmaktadır.

Otogar Tel: (+90-354) 2125808

Demiryolu: Ankara-Kayseri ve Doğu Anadolu bölgesine bağlantıyı sağlayan demiryolu Yozgat'tan geçmektedir. Yerköy, Şefaatli ve Yeni Fakılı İlçelerinde Tren istasyonu bulunmaktadır. Gar istasyonları İlçe merkezlerindedir.

Yerköy Gar İstasyonu , Tel: (+90-354) 516 26 64
Şefaatli İstasyonu, Tel: (+90-354) 564 11 72
Yenifakılı İstasyonu, Tel+90-354) 612 10 18

__________________

Boğazlıyan

--------------------------------------------------------------------------------

Rakım : 1050 m
Yüzölçümü : 2129 km2
Nüfus : 63 615 (1997)

Konumu: ilçe; İI topraklarının güneyinde yer almaktadır. Kuzeyde; Sarıkaya, kuzeybatıda; şe faatli ve merkez ilçe, batıda; Yenifakılı, güneybatıda; Nevşehir ve güneyde ise; Kayseri ve Felahiye ile komşudur.

Fiziki Coğrafyası: İlçe, yer şekilleri bakımın dan hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı bir alandır. Dağlık arazi, ilçenin kenarlarında olup, kuzeyde Akdağ Karababa dağlarının deva mı sayılan Yazır Dağı (1683), güneydoğuda; Keklicek (1 369 m) ve Akdağlar'ın uzantısı durumun daki çal Dağı (1750) en önemli yükseltilerini oluşturmaktadır... Huriye, Eğri, Sırçalı, Danakıran, Kayseri sınırındaki Kurşunlu ve Nohutlu tepeleri ilçenin diğer engebeleridir. İlçenin kuzeybatısın da, geniş bir düzlük olan Boğazlıyan Ovası bulun maktadır. Çevredeki tepelerden inen dere ve çaylar, ovanın alüvyonlarla örtülmesine yol aç mıştır. Ayrıca, vadi tabanlarında irili ufaklı küçük düzlükler de yeralmıştır.

İlçenin en önemli akarsuyu; Delice Irmağının kaynaklarından birisi olan Boğazlıyan çayı' (Kozan Özü) dır. Arsuz Özü, Kışla Deresi ve Yoğunhi sar Deresi'nin birleşmesinden oluşan akarsu, da ha sonra; Kanak çayı'nın önemli kollarından olan Karacaali Özü, ilçenin diğer akarsularıdır. İlçe sınırları içerisinde yer alan, Uzunlu ve Fehimli barajları, sulama amaçlı büyük göletlerdir. Ayrıca, Güren, Ömerli ve Yenipazar göletleri de, tarım arazilerinin sulanması için yapılmış olan önemli çalışmalardandır. Boğazlıyan'da, karasal iklim hakim olup, yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve kar yağışlıdır. İiçe, ova kenarında kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Sert rüzgarlar; özellikle, kış mevsiminde sıcaklığın daha çok düşmesi ne yol açmaktadır. flçe, Yozgat iti genelinde en az yağış alan yer olduğu için, yaygın doğal bitki ör tüsü, bozkırlardır. İlçe sınırları içerisnde orman örtüsü yoktur ve da~lar çıplaktır. Ancak, dere ve çay kenarlarında ticari amaçla yetiştirilmiş söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 63 615 kişi yaşamaktadır. Bunun 27 279'u, ilçe merkezinde, 36 336'sı ise, köylerde bulunmaktadır. Halkın başlıca geçim kaynağı; tarım ve hay vancılıktır. Uzunlu Barajı'ndan gelen sularla sula nan verimli Boğazlıyan Ovası önemli bir tarım alanıdır. Burda; tahıl, patates, fasulye, yeşil mer cimek, nohut, ayçiçeği; ayrıca, bir şeker fabrika sının pancar ihtiyacını karşılayabilecek oranda, şekerpancarı üretimi yapılmaktadır. Geniş mer'alarda büyük koyun sürüleri beslenmekte dir. Büyükbaş hayvanlarda sun'i tohumlama yoluyla yapılan ıslah çalışmalarında iyi sonuçlar alınmıgtır. İlçede, yapağı, yağ ve peynir üretimi çoktur. Hayvancılığın gelişimine paralel olarak, yem fabrikaları kurulmustur

__________________

Kadışehri

--------------------------------------------------------------------------------

Rakım : 950 m
Yüzölçümü : 578 km2
Nüfus : 24 218 (1997)

Konumu: ilçe, il topraklarının kuzeydoğusun da yer almaktadır. Doğuda; Tokat Artova, Sivas Yıldızeli, güneyde; Akdağmadeni ve Saraykent, batıda; çekerek, kuzeyde ise, Tokat, Zile ilçeleri ile Cevrilidir.

Fiziki Coğrafyası: Arazinin kısmen dağlık olan ilçeyi, kuzeyde; Deveci Dağları, doğuda Yılman Tepesi ve batıda; Öndede Tepesi çevrelemektedir. Güneyde doğu arazi yapısı dalgalı bir görün tü almaktadır. İlçe merkezinden geçen Küçü köz'ün dıgında önemli bir akarsuyu bulunmamaktadır. İklimi karasal olup, yağış rejimi bakımından Karadenizardı ikliminin özelliğini tasımaktadır. Sıcak ve kurak olan yaz mevsimi yüksek yaylalarda serin geçmektedir. Kışları ise, soğuk ve yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı 570 mm ilçede yağışın büyük bir bölümü ilkbahar, sonbahar ve yaz başlangıcında (Haziran) düşmektedir. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. çoğu yerde çıplak olan dağlar, ilçe merkezinin çevresinde meşe ormanlarıyla kaplıdır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçede; 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 24 218 kisi yaşamaktadır. Bunun; 6 722'si, ilçe merkezinde, 17 496'sı da, köylerde bulunmaktadır. Ekonomisinin temeli tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri; şekerpancarı, fasulye, nohut, ayçiçeği, patates, buğday, merci mek, soğan ve lahanadır. Bunların yanısıra, elma, armut, kiraz, visne, dut, şeftali, ceviz ve üzüm de yetiştirilmektedir. Yaylalarda büyükbaş hayvan, koyun, özellikle de kılkeçisi beslenmektedir.

__________________

Yozgat Sürmelisi

--------------------------------------------------------------------------------

Yozgat şehri 1760 yılı başlarında Bozok Yaylasının, etrafı ormanlarla çevrili içerisinde binbir çeşit kuşun ötüştüğü bir sahada kurulurken; Yozgat halkı o zaman yarı göçebe ve sürülerini besleyerek hayvancılıkla uğraşır, hayatlarını bu yoldan sağlarlardı. Bozok yaylasında otlayan bu sürülerin birini de Sürmeli Bey adında bir Türkmen Yörüğü otlatırdı. Halk tarafından sevilen bu yanık sesli halk ozanı elinde kavalı, sırtında sazı Yozgat'tan Akdağmadeni'ne uzanan ormanların içinde sürüsünün içinde dolaşırdı. Bazen bir çamın dibine rastlanır. Sazının tellerini konuşturur bazen bir derenin kenarında kavalını çalar, aşık olduğu gönlünün sevgilisini düşünürdü.O sevgili ki güzelliği Bozok yayla'sına yayılmış, ahu gözlü, sürmeli kaşlı, ay yüzlü bir dilberdi. Babası bir Türkmen beyi idi ve çok sert bir adamdı. Sürmeli Bey, ailesini salarak, babasından sevdiğini istetir, mağrur adam, kızını bir çobana vermeye yanaşmaz. Araya beyler, ağalar girer ama boşuna, bir türlü gönlü olmaz kızın babasının ve iki sevgili birleşemezler.

Üzüntüsünden sürüsünü bırakan Sürmeli Bey alır sazını eline beşçamlar mevkiinde kendine bir dergah kurar. Aşkını, yanık türküleriyle dağlara ağaçlara anlatır. Küser otağına, obasına ve Akdağlar'a kadar uzanan çamların arkasında onu bir daha gören olmaz. Dertli kavalına üflediği, işli sazına söylettiği nameler kalır geriye. O gün bu gündür dillerde yankılanır Sürmeli Bey'in türküleri.

SÜRMELİ KIZIN ÖYKÜSÜ

Sürmeli Yozgat'ta yaşanmış Türk Halk Edebiyatının en güzel örneklerinden birisidir. Yozgat Sürmelilerinin ortaya çıkışı 19. yy. sonlarında İkinci Cihan Harbinin sona erdiği dönemdir. Hepsi 96 beyittir. Sürmeli güzel gözlü sevgiliye bir hitaptır. Eskiden genç kızlar dışarıya çıkarken gözlerine sürme çekerlerdi ve gözleri daha alımlı olurdu. Bol feracelerinin içinde sadece gözleri görünürdü kızların. Yozgat Sürmelileri yaşanmış öykülerin getirdiği birer sevda, hatta karasevda türküleridir. Bu bir anlık sürmeli gözlere bakış, yüreklerde büyük aşklara kara sevdalara başlanmış olur kor düşen yürekler sessiz sessiz yanar, ateşini genişletir ve ağızlardan sürmelinin sözleri olarak dökülür. Söylenen sözlerde acı vardır, hasret vardır, gurbet vardır. Sürmelileri dinlerken bu kadar duygulanmamızın sebebi bu sürmeli öykülerinde yakaladığımız duyguların kendimizde de bir yeri, bir acısının olmasındandır. Kısaca kendi aşklarımızı, hasretimizi buluruz Yozgat Sürmelilerinde.

Sürmeli Beyin en tanınmış türküsü ;

Of ooof !
Yozgat seni delik delik anam delerim
Kalbur olur toprağını anam elerim
Vay vay anam sürmelim
Eğer sürmelini yitirirsen anam
Koyun olur peşin sıra melerim
Vay vay anam sürmelim
Of oof ! Çamlığın ardında bir yuva yaptım
Yuvamın içinde sürü otlattım
Ben sürmelimi gurbete attım
Vay vay anam sürmelim

Yozgat’ı en iyi anlatan “Türkü Yozgat Sürmelisi”dir.
Sürmeli Türküsünden bir dörtlük şöyledir.

Dersini almış da ediyor ezber
Sürmeli gözlerin sürmeyi neyler
Bu dert beni iflah etmez del eyler
Benim dert çekmeye dermanım mı var

Derlenmiş Yozgat Türkülerinin sayısı bir hayli çok olduğu gibi henüz derlenmemiş türküleri de mevcuttur. Birçok türkünün efsaneleri de bulunmaktadır. Sürmeli, Ziya Türküsü, Musa Bey Türküsü, Celal Oğlan Türküsü, Hastane Önünde İncir Ağacı, Şakir Efendi, Turnalar, Yeşil Ayna, Hacı Bey türküsü ... Hikayesi bulunan belli başlı türkülerimizdir. Notaya alınmış ve TRT repartuarına girmiş türkülerin sayısı çoktur. Yozgat türkülerini derlemiş birçok derleyicinin yanısıra Muzaffer SARISÖZEN ile Nida TÜFEKÇİ'yi özellikle anmak gerekir

__________________

Çayıralan

--------------------------------------------------------------------------------

Rakım : 1 500 m
Yüzölçümü : 1 445 km2
Nüfus : 25 958 (1997)

Konumu: İlçe; İI topraklarının güney doğusundadır. Doğuda; Sivas Gemerek, güneyde; Kayseri Sarıoğlan Felahiye, batıda; Çandır, kuzeyde; Akdağmadeni ve Sarıkaya ilçeleriyle çevrilidir.

Fiziki Coğrafyası: İlçe arazisi genellikle dağlıktır. Doğuda Akdağlar, batıda Gevencik Dağı, kuzeybatıda ise, Beydağı yer almaktadır. Vadilerle parçalanmış olan engebeli arazi, yer yer dalgalı düzlükler görünümüne kavuşmaktadır. İlçede tanınmış büyük bir akarsu yoktur. Ancak, çok sayıda küçük dere ve öz bulunmaktadır. çayıralan Özü, en önemli akarsuyudur. Beypınarı ve Kayapınarı sularının birleşiminden oluşan Karacal Özü, Aşağıtekke Deresi, Külekçi suyu ve Dere Ke mal ise, çayıralan Özü'nün önemli kollarını oluş turmaktadır. Doğal göllerin bulunmadığı ilçede, Yahyasaray ve İğdecik barajlarının göletleri, hem tarım alanlarının, sulanmasında kullanılmakta, hem de çevreye bir görüntü kazandırmaktadır. İklimin karasal olduğu ilçede, yazlar; sıcak ve kurak, kışlar ise, soğuk ve kar yağışlı geçmekte dir. Akdağlar ilçeyi sert rüzgarlara karşı koru maktadır. Hakim bitki örtüsü bozkırlardan oluş muştur. Yağışların daha çok olduğu dağlık alan larda ise; çam, meşe ve ladin türlerinden oluşan ormanlar yer almaktadır (% 43.76). Çayıralan, Yozgat il'i genelinde Ormanların en yoğun oldu ğu ilçelerden birisidir. Vadi tabalarındada söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.

Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfu su, 25 958 olup, 15 501'i köylerde, 10 457'si ise, il çe merkezinde yasamaktadır. Halkın başlıca geçim kaynakları; tarım, hayvancılık ve orman işçiliğidir. İlçede, akarsu boylarında ve düzlüklerde tarım yapılmakta olup; buğday, arpa, mercimek, nohut, sulanabilen yerler de ise, bunlara ek olarak şekerpancarı, fasulye ve patates gibi ürünler yetiştirilmektedir. İlçede, mer'aların geniş yer kaplaması havyancılığın da önemli bir gelir kaynağı olmasını sağlamıştır. Ayrıca, son yıllarda, besi hayvancılığına da önem verilmiş olup, merinos koyun ve üstün ırk sığır yetiştirilmektedir. İlçede; yün ve kendir dokumacılığı önem kazanmıştır. Arıcılık potansiyeli de çoktur

__________________