HAKKARİ tanıtım videosu ve tarihi

[draculu45]

Gever Ovası
Nehil Vadisi'nin geniş düzlüğünü oluşturduğu ovadır.Burası eskiden kapalı bir ova iken Nehil Suyu Vadisi'nin yatağı derinleşerek zamanla Zap Suyu Vadisi ile birleşmiştir. Çöküntü oluğu olması nedeniyle, Doğu Toroslar'ın en büyük düzlüğüdür. Nehil Suyu boyunca uzanan ovanın uzunluğu, yaklaşık30km'dir. Genişliği ise 5ile10km arası değişmektedir.
Ova genellikle düzdür, ama ortasından geçen Nehil Suyu'na yakın yerlerde eğim çok düzensizdir. Alüvyal topraklarla kaplı olan, ova, çok verimlidir.
Nehil Suyu'nda. ovada katılan derenin suyu çok fazladır. Mart sonlarında çevre dağlarının karlarının erimesiyle, ovanın büyük bir kesimi göl olur.Kısa bir süre sonra sular çekilir. Sular kesilince çok büyük çayırlar yetişir. Suların çekilmediği bazı bölgelerde yaz boyunca kalan sular bataklık oluşturur.
Yaklaşık 1.900m yükseltili Gevar Ovası'nda kışlar çok sert ve uzun geçmektedir. Yüksek dağlarla çevrili olduğundan ova üzerinde yoğun atmosfer hareketleri görülmez. Ağır soğuk hava, ova üstüne çöker Yükselti ve iklim koşullarının elverişsizliği, dolayısıyla Gevar Ovasında bütünüyle tarım yapılmaz. Büyük bir bölümü çayır ve mera durumundadır.
Gevar Ovasında, hayvancılık bitkisel üretiminden daha yatkındır. Koyun, sığır, manda ve keçi beslenmektedir.

Avarobaşin Vadisi
İl sınırları içinde uzunluğu fazla olmayan bu vadi, çok dar ve derindir. Salt Dağı ile Cilo Dağı arasındaki kalkerli ve volkanik alanda, genellikle boğaz şeklinde uzanan bir yağma vadidir.
Salt Dağı ile Cilo Dağı'nın birleştiği sırtın batı yamaçlarında başlayan vadi, çok geniş bir yay çizerek dağları aşar ve Irak topraklarına girer.
Dağlıca yöresi ile sınıra yakın yerlerde, küçük tarım alanları vardır. Burada biraz arpa, buğday,mısır ekilmekteyse de, daha çok hayvancılık yapılmaktadır.

Şemdinli Vadisi
Şemdinli yöresi, Hakkâri'nin en engebeli kesimlerinden biridir. Türkiye-İran sınır dağlarının batı yamaçlarından başlayan Şemdinli Vadisi gerçek bir yarma vadidir. Çok dar ve diktir. Yer yer vadi tabanı ile vadi yamacının en üst noktası arasında ki farkı 1.000m'yi bulur. Vadide, düşeye yakın diklikler gösteren uçurumlar az değildir. Hem yamaçlar hem de vadi, kopan ve yuvarlanan kayalarla, taş parçaları doludur. Bu kesemin volkanik ve kalkerli yapısı nedeniyle, vadide bir çok mağara oluşmuştur. Mağaralarının içlerinden, "kapan"adı verilen patikalar geçer. Şemdinli Vadisi'nin, il sınırlarında dek olan bölümünde tarım alanı yoktur.

Hacıbey Vadisi
Irak,İran ve Türkiye sınırların9ıjn birleştiği noktadan başlayan Hacıbey Vadisi, Karadağ'ın güneyinde Irak'la sınır oluşturacak şekilde, güney batı yönünde uzanır.
Hacıbey Vadisinin oluşturduğu havzaya, Gerdi adı verilir Bu yöre, Hakkâri bölgesinin en alçak kesimidir.İklim özellikleri öbür yörelerden oldukça farklıdır. Yazlar daha sıcak, kışlar daha yumuşak geçer. Bu nedenle, Hacıbey Vadisi'nin il sınırları içindeki bölümde bulunan tarım alanlarında, buğday, arpa, mısır ekimi yanında yaz sebzeciliği ve meyvecilik de yapılmaktadır

[draculu45]

Hakkari Akarsuları ve Göller

Akarsular
Hakkari il toprakları, Dicle Havzası içersinde kalır. Dicle Irmağına katılan Büyük Zap ve Habur suları ile Büyük'a Zap karışan Avarobaşin, Şemdinli ve Hacıbey sularının havzaları da bu ana havza içinde kalmaktadır.

Dicle Havzası
Hakkari beylerinden Zahid Bey, beyliğini iki oğlu arasında paylaştırmıştı. Oğullarından Seyyid Mehmed, Vastan(Gevaş), Melik Dicle havzası, sadece Türkiye'nin değil, Ortadoğu 'unda en büyük havzalarından biridir. Havzanın ülke sınırları içinde, yaklaşık , 5.500km'lik su toplama alanı vardır. Yıllık ortalama su hacmi 18 milyar metre küpe ulaşmaktadır Dicle havzasının kuzey kenarını oluşturan Hakkâri yöresi engebeli ve yüksektir.Akarsular bol sulu olmalarına karşın, geniş tabanlı vadiler oluşturamamaktadır. Bu nedenle, bölge havzasının genellikle görülen olumlu gelişmelerden, genellikle yoksun kalmıştır.

Dicle Havzası
Van il topraklarında Haravil Dağı'nın kuzey yamaçlarından olan Büyük Zap Suyu güney batı yönünden akarak Albayrak İlçesi'nin doğusuna gelir. Albayraktan sonra güneye dönerek Başkale'nin doğusundan Hakkâri il sınırlarına girer. Mordağ'ın batı ucunda Nehil Suyu ile birleşmeye dek yatağı pek derin değildir. Başkale'ye dek vadisi de fazla geniş değildir. Hakkâri iline girinceye dek, çok geniş düzlükler oluşturan Başkale Ovaları'nın ortasından akar. Bu ovala il topraklarında, Bağışlı yöresine dek uzanır. Büyük Zap Suyu Mordağ'ın batısından geldiğinde çok derin, dar, bir yarma vadiye sokulur ve yeniden güneybatıya yönelir. Yüksekova'nın kuzeydoğusundaki sınır dağlarından kaynaklanan Nehil Suyu ile birleşir.
Karadağ ile Cilo Dağı arasındaki dar vadi olduğundan akan Büyük Zap Suyu, Hakkâri il merkezinden sonra geniş bir yay çizerek Samur Dağı'nın çevresini, batı-güneydoğu yönünden geçer ve Çukurca yöresinden Irak sınırlarına girer. Büyük Zap Suyu'nun ülke sınırları içindeki uzunluğu 180-190 km'dir. Bunun, yaklaşık 100km'lik bölümü Hakkâri il alanında kalmaktadır. Besleme alanı, karlarla örtülü yüksek dağlarla çevrili olduğundan suyu her mevsim boldur.
Hakkâri'nin Şemdinli ve Dağlıca yörelerinin sularını toplayan Avarobaşin ve Şemdinli suları ile Hacıbey Deresi de Büyük Zap Suyu'nun kollarıdır.

Harbur Suyu
Nordüz ve Feraşin platolarından doğan Habur Suyu, önce güneybatı yönünden akarak Beytüşşebap'tan geçerek; sonra güneye dönerek
Tanin ve Altın dağları arasındaki çöküntü oluğundan geçip, Irak topraklarına girer. Irak'tan Zaho'yu geçtikten sonra ,yeniden, Türkiye il sınırlarını oluşturacak şekilde akar ve Siirt il sınırında Dicle'yle birleşir. Dicle ile birleşmeden önce Uludere yöresinden kaynağı alan ve Siirt'in Irak il sınırını oluşturacak şekilde akan Hezil Suyu'nu alır. Habur Suyu'nun Hakkâri il topraklarındaki bölümünün uzunluğu, yaklaşık 60km'dir.

[draculu45]

Hakkari Platolar ve Yaylalar

Hakkari il alanının, %10,3'ü platolarla kaplıdır III. Zamanının sonlarında Avrupa ve Asya dağlarının birbirlerine yaklaşmasıyla yükselen bölgede kalkerli ana yapı ,iklim ve suyun etkisiyle kubbeleşmeye başlamıştır. Kubbeleşmenin başlamasıyla ,toprakların, suya buzul ve ısı farkına dayanıksız yerleri ,vadi ve çöküntü olukları şeklinde oyulmuştur.Böylece ,dar boğaz ve çöküntü alanlarıyla parçalanmış geniş plato düzlükleri ortaya çıkmıştır.Bunların en önemlileri Nordüz , Feraşin ,Mirgezer ve Mendin platolarıdır

[draculu45]

Nürdüz Platolasu

Botan Suyu'nun yayı içinde kalan ,çok geniş ve yüksek bir platosudur.Nordüz Platosu'nun çok küçük bölümü , Hakkâri İlinde kalmaktadır.Van'nın Çatak yöresinde başlayan plato Hakkari İl merkezinin kuzeyindeki Karadağ'a dek uzanır.Güneybatıda , Beytüşşebap yöresindeki Feraşin platosuyla birleşir.
Nordüz Platosunun , en alçak yeri 2.100m en yüksek yeri 2.750m dolayındadır.Çok yüksek olan platoda kışlar çok uzun ve sert geçer .Bazı kesimlerde kar örtüsü yedi ay kalır kimi kesimlerse ise on iki ay hiç kalkmaz.. Orman ağaçlarından tümünden yoksun olan platoda , bitki örtüsü açısında genellikle bir tek düzelik görülür

[draculu45]

Feraşin Platolasu

Botan Suyu ile Habur Suyu'nun su bölümü çizgisini oluşturan dağların güneye bakan bölümünde yer alan Feraşin Platosu çayır ve otlaklar bakımından Nordüz Platosu kadar zengin değildir. Beytüşşebap'a doğru eğilim olan platonun yüksekliği 2.000m'nin üstündedir. Bu platonun, çayırlarla kaplı yaylalık alanlarında , hayvancılık yapılmaktadır

[draculu45]

Mendin Platolasu

Mordağ'ın kuzey doğusunda yer alan Mendin Platosu, yükseltisi genellikle 2.000m üzerinde olan bir düzlüktür. İran topraklarına doğru eğimli olan bu platonun yüksek kesimlerinde kışlar çok sert geçmektedir. Bodur ağaç ve ağaçlıkları dışında önemli olan bir doğal örtüsü yoktur. Yükseltinin 2.000m'reye düştüğü yerlerde, çaylılarla kaplı yaylalık alanlar bulunur. Buralarda daha çok hayvancılık yapılır. Yer yer arpa ve buğday ekilmekte ise de, yazların çok kısa olması nedeniyle pek önemli boyutlarda değildir.
Bu önemli platoların dışında ha 'de özelikle Yüksekova yöresinde bulunan Gevar Platosu ekonomik etkinlikler açısından önemlidir. Bu platoda zengin çayırlarla kapalı, geniş yaylalara "Zoma " adı verilir. Bu kesimler ilde hayvancılık yapılan önemli yerlerdir

[draculu45]

Hakkari Şemdinli ilçesi
Eski bir yerleşim birimi olan Şemdinli'de Sümerler, Urartular ve Asurlar 'ın uzun süre yaşadıkları anlaşılmıştır. Bölge, daha sonra Med'ler, Babil'ler,Pers'ler, Makedonya'lılar ve Silveskoslar 'ın eline geçti. Hz. Ömer döneminde Müslüman birliğine katılan Şemdinli, Yavuz Sultan Selimin 1514 Çaldıran Seferi'nden sonra Osmanlı egemenliğine girmiştir.

l.Dünya savaş ’ında defalarca Rus işgaline uğrayan ilçemiz, 1917 tarihinde keşif kolları kuvvetlerimiz tarafından kurtarılmıştır.

1926'da yapılan Ankara Antlaşması'yla Musul ve Hakkari'nin beş bölgesi sınır dışı kaldı. Nihayet Çölemerik, Çal (Çukurca). Gever. (Yüksekova), Şemdinan (Şemdinli) ilçelerinden meydana gelen Hakkari vilayeti kuruldu. Cumhuriyet Döneminde bir süre Van vilayet içinde kaldı. 4 Ocak 1936 tarihinde Hakkari tekrar vilayet olunca Şemdinli ilçesi de Hakkari'ye bağlanmıştır.

Şemdinli'nin toplam nüfusu 1997 sayımına göre 39.447'dir toplam nüfusun 12.133' ü ilçe merkezinde.27.314' ü köylerde yaşamaktadır. Şemdinli 'nin 22 köyü ve 77 mezrası bulunmaktadır. Derecik 'ten başka beldesi yoktur.

Şemdinli'nin yüz ölçümü 1652 Km2 olup rakımı 1406 'dir. İlçenin doğusunda İran, güneyinde Irak ve kuzeyinde de Yüksekova ilçesi vardır. Kuytu ve ormanlık bir derede bulunan Şemdinli tamamıyla dağlıktır. İklim bakımından yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve ılımandır.

Şemdinli, sanayi bakımından gelişmemiştir. En önemli geçim kaynağı hayvancılıktır. Ayrıca Şemdinli, balı, ceviz ve tütünüyle meşhurdur.

Şemdinli tarihi eserler bakımından oldukça zengindir.

Tarihi Yerleri

1-Kayme sarayı 2-Kelat sarayı 3-Taş köprü

Tarihi Mezar Ve Türbeler
1-Seyit Abdullah-ı Şemdinli Türbesi 2-Seyit Taha-i Hakkari Mezarlığı

Kilise Ve Konaklar

1-Darareş (kara kilise) kilisesi 2-Yıkık Konak

Şemdinli Balı
İlimize has Şemdinli balı diğer kesimlerde olduğu gibi insan bünyesini rahatsız edici hiç bir özelliği taşımamaktadır. Antiseptik ve antitoksin özelliği vardır. saf çiçek tozundan alındığı ve katkısız olduğu için mide, kalp, karaciğer, Şeker hastalığı, kemik hastalıkları ve hatta kanseri iyi edici özellikleri, bulunmaktadır.

Arı için gerekli olan polen ve nektar kaynakları oldukça fazladır. Ormanlık alanda bulunan söğüt, yabani yonca, elma, armut, alıç, erik, geven, kır çiçekleri ile ekilen yonca ve tütün çiçeklerinde fazla miktarda bulunan nektarda bulunan nektar. Balın kalitesini daha da yükseltmektedir. Öncelikle Şemdinli ilçesinde kara kovan ile yapılan arıcılık 1968 yılında sonra yerini fenni arıcılığa bırakmıştır.1970 yılında 40 ton olan bal üretimi en verimli yılını 1986 yılında yaşamıştır 1986 yılında sonra bal üretimi ile kovan sayısında düşüş görülmüştür

[draculu45]

Şemdinli Tütünü

Şemdinli ilçemizde tütün akim tarihçesi bilinmemekle birlikte ilk ekim 19.yüzyılın başlarında yörede yaşayan Nasturiler zamanında yapılmıştır. Bu ekim dar alanı kapsamaktaydı. Yapılan tütün ekimi kapalı ekonomi kapsamında ancak ekicinin ihtiyacını karşılayacak düzeydeydi. Daha sonra 1936 yılında Şemdinli ilçe olduktan sonra tüm köy ve mezralarda geniş kapsamlı ekime başlandı. Ayrıca tütün üretimi de ticari amaçla yapılmaya başlandı. Yıllarca yöre halkının tek geçim kaynağı olma özelliğini korudu Ancak tütün ekiminde 1976 yılından sonra düşüş görülmeye başlandı. 1986 yılına kadar bu yörede üretilen tütün Tekelce alınıp bitlis ilindeki sigara fabrikasında işlenmekteydi. Şemdinli tütünü özellikle kireç ve azotça orta potasyon ca zengin killi,kumlu,tınlı,hafif veya nötr topraklarda iyi yetişir, bitki boyu 60-100 cm kadardır.Yapraklar gövde üzerinde dik durumdadır. Dik Yapraklar karınlı çap oranları artar. Dir Yapraklar(Dipaltı) küçük orta yapraklar(analar) büyük uç yaprakları ise küçüktür.

Şemdinli tütünü belirgin özelliklerden dolayı Osmanlı padişahları ve saray halkının tütün ihtiyacı büyük miktarda Şemdinli ilçesinde üretim tütünlerden karşılanmaktaydı

[draculu45]

Hakkari yüksekova ilçesi




TARİHİ: Tarihi bir kent olan Yüksekova'nın tarihi M.Ö 7000'lere değin uzandığı kesin olarak bilinmektedir. GEVEROK vadisinde CİE HANDEV ADE Tepesinde kayalara kazılmış bini aşkın resim bulunmuştur. Bu resirnler yapısal özellikleri nedeniyle NEOLOTİK dönemle tarihlenmektedir. M.Ö lOOO'de ise yörede URARTU uygarlığı yaşanmıştır. Bu uygarlığın en kalıcı izleri ise İlçe sınırları içindeki ünlü ORDU yoludur. Bu yol, URARTU krallığının Van Gölü kıyısındaki merkezi TUŞBA'dan (Van İlinin eski ismi)başlayıp CİLO Dağlarına değin uzanmaktadır. GELYAŞİN ve TOPUZAVA anıtları üzerinde URARTU dili ile yazılmış yazıtlar vardır ki; bu uygarlıkla ilgili en doğrudan bilgiler bu yazıtlardan elde edilmiştir.


COĞRAFİ KONUMU: Yüksekova ilçesi doğuda İran devleti ve Şemdinli ilçesi, güneyde Irak devleti, batıda Çukurca ilçesi ve Hakkari ili, kuzeyde Van ilinin Başkale ilçesi ve İran devleti ile çevrili ülkemizin bir serhat ilçesidir.Yüz ölçümü 2291 kilometrekare olup Hakkari iline uzaklığı 80 km’dir Etrafı dağlarla çevrili olan ilçemizin rakımı 1950 m'dir. Batısında Cilo dağı, kuzeyde Mor dağı doğusunda İran sınır dağları güneyinde Cilo dağlarının uzantısı olan Sipiriz sıra dağlarıyla çevrilidir. Yüksekova ilçesi bir çöküntü alanıdır. Ovanın kenarında büyük Zap nehrinin bir kolu olan Nehil çayı akmaktadır. Yüksekova’nın yüksek dağlarında bazı buzul ve sirk gölleri vardır. Bu göller daha çok Cilo ve Sat dağlarındadır.

TARİHİ VE TURİSTİK YERLER:Türk tarih Kurumu Uzmanlarının adım adım dolaşarak 1938’de Cilo ve Sat Dağları’nın Geveruk Vadisi’nde rastladıkları “Kaya resimleri” Yüksekova yöresinin tarihi değerini arttırmıştır. Yüksekova ilçesinin batı ucunda Büyükçiftlik köyünün doğu istikametinde Büyükçiftlik-Kadıköy yolu üzerinde Derav (Melik) köyünde büyük bir şehir harabesi ve kale kalıntısı vardır. Burasının Urartu’lara ait Kadim Musaşir şehri olduğu kuvvetle muhtemeldir. Yüksekova’da Dara köyü gibi daha başka önemli yerler vardır. Musaşir, Urartu tarihinde mühim bir merkez olduğundan şehir kalıntılarının yapılacak kazılar sonucunda bulunması mümkündür. Köprücük Köyünün ortasındaki tepede uzun diktörtgen planlı iki bölümlü bir kilise kalıntısı vardır. Duvarlar düzgün, koyu renkli taştandır. Yan duvarlardaki yarım payeler tonuz örtüyü taşımaktadır. Kapının üstünde bezemeli bir taş vardır.

[draculu45]

Hakkari yemekleri
hekerun

2 yumurta kişilik yemek tarifi
Malzeme

yağ ve yumurta

Yapılışı: bir yemek kaşığı yağı iyice kızartın sonra yumurtaları(aman karıştırmayın) tavanın sağ tarafına vurarak kırın ve dökmeden ikiye bölünmüş kabukların arasından tavaya atın.yumurtanın beyazı şişinceye kadar bekleyin.afiyet olsun


kürt usülü kısır tarifi

6 kişilik kişilik yemek tarifi
Malzeme
2 su bardağı kalın bulgurt 1 demet maydanoz1 demet yeşil soğan 2 yemek kaşığı tukaş salça 2 adet domates 2adet salatalık bir çay kaşığı pul biber 1 fiske tuz 5/6 yaprak marol iki subardağı sıcak su 1 çay bardağı sıvı yağ

Yapılışı: ilk ,bulguru yıkadıktan sonra üzerine su ilave ederk demlenmesini bekleyin bir yandanda eldeki malzemeleri ince ince doğrayın bulgur demlendikten sonra önce salçayı ve tuzu ilave ederek iyice karıştırın daha sonra diyer malzemeleri ilave ederek dolapta soğmasını bekleyin limonla servis yapın afiyet olsun

mesur yuksekova adana kebabı

5 kışilik kişilik yemek tarifi
Malzeme
kıyma kuyruk yagı maydanos tuz bıber

Yapılışı: sınırsız 500 gram etımızı satırla dograyıp kıyma halınew getırıyoruz ve icine 100 gram satırla dogranmış kuyruk yagını vurup maydanosla zıg cekıldıkten sonra ktuz pulbıberı katılıp iyice yogrulduktan sonra sışleere saplarız bu kebabı tavadada yapabılırız kozde 7yada tavada pıştık ten sonnra servıse sunulur

cimilig

8 kişilik kişilik yemek tarifi
Malzeme

pekmez,yag ve tandır ekmeği

Yapılışı: önce tandır ekmeğini parça parça dograyacan sonra pekmezle yagı kaynatacan sonra bu dogradıgın ekmek parçalarını içine atacan bir güzel karıştırıp afiyetle sıcag sıcag servis edeceksiniz


parmak kebap

Malzeme
1/2 patlıcan 1/2 kg yeşil biber 1/2 kuşbaşı et pul biber kara biber salça tuz kızartmak için sıvı yağ

Yapılışı: biberler ve patlıcanlar parmak şeklinde kesilip yağda hafif kızartılır. Kağıt havlu üzerine bırakılıp fazla yağın çekilmesi beklenir.Diğer taraftan kuşbaşı etimizi kendi suyunda iyice haşlarız.iyice pişen etimizin içine arzuya göre pul ve kara bibertuz bir miktar da yağla iyice kızartırız.bütün malzemelerimizi fırın tepsimizde harmanlarız.Yarım su bardağı sıcak suyun içinde yarım yemek kaşığı domates salçası eritilip yemeğimizin üzerine dökeriz.Daha sonra üzeri kızarana dek fırında pişiririz