Şimşirli Köyü Camisi (İkizdere)

Rize İkizdere ilçesi Şimşirli Köyü’nde bulunan bu cami arazinin eğiminden dolayı yüksek taş duvarlı bir subasman üzerine,1853-1857 yılları arasında Ahmet Usta tarafından yapılmıştır.

Ahşap yığma tekniğinde, kareye yakın bir dikdörtgen planlıdır. Caminin kuzey cephedeki giriş kısmının üzerinde iç mahfile bağlanan fevkani bir mahfil bulunmaktadır. Caminin niş şeklindeki mihrabı üzerinde bir kitabe bulunmaktadır:

Kitabe:

Hayatında bilinüz öğrenmeyen din
Ne nefi etsun ana Kabri içre telkin Amele Ahmet Usta
H. 1270 (1853).

Camini ahşap minberi barok üslupta ağaç işçiliğinin güzel bir örneğidir. Burada stilize bir ağaçtan çıkan kıvrık dallar bütün yüzeyi boş yer bırakmamacasına doldurmuştur. Ayrıca mahfel korkulukları, tavanlar da ağaç işçiliğinin en güzel örneklerini sergilemektedir. Caminin orijinal pencere kapaklarının bir kısmı günümüze gelememiştir.

Kuzeyinde bir medresesi vardır. Bu medrese ile cami arasında 1988 yılında yapılan minare yer almaktadır.


Güneyce Hacı Şeyh Camisi (İkizdere)

Rize İkizdere ilçesi, Kurtuluş Mahallesi'nde meyilli bir arazide bulunan bu cami h.1304 (1887) tarihinde İstanbul Kütüphane Müdürü Hacı Osman Niyazi Sipahioğlu tarafından yaptırılmıştır. Ustaları ise Pazarlı Ali ile Hasan’dır.

Cami iki katlı olup zemin katında taş duvarlı bir medrese bulunmaktadır. Ahşap olarak inşa edilen caminin kuzeydeki giriş kapısının sağında birkaç mezardan oluşan bir hazire vardır. İbadet mekânı batı duvarı eğimden ötürü taştan örülmüştür. Caminin girişi çeşitli onarımlarla değişikliğe uğramış ve özelliğini kaybetmiştir. Girişteki mahfil diğer örneklerde olduğu gibi U şeklinde mihrap duvarına kadar uzanmaktadır. Camide zengin ağaç işi örnekleri bulunmaktadır. Özellikle minberin yan yüzleri, tavanlar barok motiflerle bezenmiştir. Mihrap yuvarlak bir niş şeklinde ahşap olup çevresi barok üslupta bitkisel motiflerle süslenmiştir.


Hacı Efendi Camisi (İyidere)

Rize İyidere ilçesinde bulunan bu cami eski bir caminin yerine 1930’lu yıllarda yapılmıştır. Dikdörtgen planlı ahşap çatılı bir cami olup, mimari yönden özelliği bulunmamaktadır.


Zivana Köprüsü (Köyü) Camisi (Kalkandere)

Rize Kalkandere ilçesinde Zivane Köprüsü (Köyü) Camisi Of ilçesinin Keler Köyü’nden sökülerek bugünkü yerine taşınmıştır.

Cami bölgenin ahşap camileri arasındaki en iyi örneklerden biri olup, l834 yılında Hacı Ömer isimli bir kişi tarafından yapılmıştır. Cami 7.40x7.35 m. ölçüsünde kareye yakın bir plan düzeninde, ahşap yığma tekniğinde yapılmıştır. Üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Giriş batı cephesinde olup buradaki U planlı bir mahfil mihrap duvarına kadar diğer örneklerde olduğu gibi uzanmaktadır. İbadet mekânı doğu ve güneydeki iki sıralı pencereler ile aydınlatılmıştır. Caminin taşınması sırasında bu pencerelerden bazıları kapatılmıştır.

Cami ağaç işçiliği yönünden son derece zengindir. Mihrap, minber, mahfil korkulukları ve tavanları barok üslupta çeşitli kompozisyonlarla bezenmiştir. Stilize hayat ağaçları, örgülü panoları ile de dikkati çekmektedir. Mihrap üzerinde “Sahibül hayrat olarak Ömer Ağa “ ismi geçmektedir.


Yücehisar Camisi (Pazar)

Rize Pazar ilçesi Yücehisar Köyü’nde bulunan bu cami medrese ile birlikte 1799 yılında Ayşe Hanım tarafından kâgir olarak inşa ettirilmiştir. Caminin yanındaki medrese de yapım kitabesi bulunmaktadır.

Kitabe:

Tamâm şud cami-i eşref besa’yi sâhibül hayrat
Nasib etsün Hudâ didar virehem hurile cennât
El Hac Muradoğlu Mustafa Çelebi’nin kızı
Ayşe Hanım’ın hayratıdır
Sene 1214 (1799).

Camiye kuzey yönünde bulunan medreseden iki kapı ile girilmektedir. İbadet mekânı dikdörtgen planlı olup doğu batı yönünde uzanmaktadır. Caminin kuzey batı yönündeki girişi üzerinde mahfil kısmına yer verilmiştir.

Caminin kuzeybatıdaki ana giriş kapısının kanatları üzerinde geometrik sekizgen geçmelerden oluşan barok bir bezeme vardır. Ayrıca minber aynalığı üzerinde değişik üslupta merkezdeki büyük bir daireye bağlanan S ve C kıvrımlarına yer verilmiştir. Mahfil korkuluklarının iç yönünde geometrik ve bitkisel süslemeli bir bordür dolaşmaktadır.

Rize Kaleleri


Rize Kalesi (Merkez)

Rize il merkezinin güneybatısında bulunan Rize Kalesi’nin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Bunu belirten bir kitabe de günümüze gelememiştir. Kale ilk yapılışında İç Kale ve Aşağı Kale’den meydana gelmiş, Aşağı Kale bölümü yoğun yapılaşmadan ötürü tamamen yok olmuş ve yalnızca batı tarafındaki bazı sur parçaları ile kuleleri günümüze gelebilmiştir.

Rize Kalesi’nin tarihlendirilmesi konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, Aşağı Kale surlarının bazı bölümleri Bizans İmparatoru Alexios II. (1297-1330) zamanında yapılan Trabzon Kalesi ile benzerlik göstermesinden ötürü bu dönemde yapıldığı sanılmaktadır. İç Kale ise, İmparator Iustinianus (527-565) zamanında yapılmıştır. Sonraki dönemde de Trabzon Kommenosları zamanında Aşağı Kale’nin surları yapılmıştır. Bu kale Osmanlı döneminde onarılarak kullanılmıştır.

İç Kale deniz seviyesinden 150 m. yükseklikte, doğal bir yükselti üzerine yapılmıştır. Düzgün olmayan, yamuk şekilde bir planı olan İç Kale’nin girişi doğu yönündedir. Bu kapıdan küçük bir avluya girilmektedir. Avludan ikinci bir kapı ile de asıl kaleye geçilmektedir. İç Kale’yi çevreleyen duvarlar ve surlar kısmen düzgün kesme taştan, kısmen de moloz taştan yapılmış ve kireç harçla da sağlamlaştırılmıştır. Duvar kalınlıkları 1,5 m.yi bulmaktadır. İç Kale’nin yarım daire planlı beş kulesi vardır. Ayrıca doğusuna da kayalara oyulmuş bir kuyu yapılmıştır.

Kale harap bir durumda iken 1990’lı yıllarda Kültür Bakanlığı tarafından onarılmıştır. Bu onarım sırasında yıkılmış olan seyirdim yolu ve mazgallar yenilenmiştir.

Aşağı Kale , İç Kale’nin kuzeydoğu ve kuzeybatıya açılan, denize kadar ulaşan surlarla çevrili idi. A.Bryer ve D.Winfield bu kalenin surları üzerinde dokuz kulesi ve iki kapısı olduğunu tespit etmiştir. Kuleleri dikdörtgen ve yuvarlak planlı olup, iki katlı idiler. Günümüze ulaşan kalıntılarından üst örtüsünün tuğla tonozlu olduğu sanılmaktadır. Doğu surlarından ise hiçbir iz günümüze gelememiştir.


Bozuk Kale (Merkez)

Rize il merkezinin 10 km. doğusunda Gündoğdu Köyü’nde, Gündoğdu Deresi’nin kenarında bulunan Bozuk Kale, denizden 30 m. yüksekliğinde küçük bir gözetleme kalesidir. Yapım tarihi bilinmemekle beraber Karadeniz kıyılarında benzerleri görülen Orta Çağ kalelerinden bir örnektir.

Kale moloz taş duvarlı olup, duvar işçiliğinde kireç harca yer verilmiştir. Duvarları yaklaşık 1 m. kalınlığında olan bu kalenin de düzgün bir planı bulunmamaktadır. Yaklaşık olarak 56.00x15.00 m. ölçüsünde, kuzey kenarı daha geniş olan yamuk planlıdır.

Zil Kalesi (Çamlıhemşin)

Rize ili Çamlıhemşin ilçe merkezinin 15.km. güneyinde, Fırtına Deresi Vadisi’ne hâkim noktada, deniz seviyesinden 750 m. yükseklikte, kıyıdan da 40 km. içeridedir. Dere yatağına hâkim bir kayanın tepesinde bulunan bu kale çevreyi kontrol amacıyla yaptırılmıştır. Kalenin kimler tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Bölgenin tarihini araştıran Prof.A.Bryer kale ile ilgili hiçbir bilgi edinememiş ve dağlar arasındaki geçitlere egemen olan bir derebeyi tarafından yaptırılmış olabileceği görüşündedir. Prof.Dr.Semavi Eyice’ye göre, yöredeki derebeyi hakimiyeti Osmanlı İmparatorluğu zamanında da sürdürülmüş, asi Tuzcuoğullarının, Trabzon Valisi Hazinedaroğulu Süleyman Ağa ve devlet kuvvetleri ile çarpışmasına kadar, 1840’lı yıllara kadar kullanıldığını ileri sürmüştür.

Kale düzensiz bir kaya kütlesinin en yüksek kesiminde ve düzgün bir plana sahip olmayacak şekilde yerel moloz taştan yapılmıştır. Kalede tarihlemeye yardımcı olacak herhangi bir bezemeye de rastlanmamıştır. Kalenin kuzey yönündeki girişine batı yamacındaki bir yol ile ulaşılmaktadır. Kale üzeri beşik tonozlu bir dehlizi olan kapının iç tarafında, tepenin kuzey kısmında kademeli teraslar halinde yapılmıştır. Bu teraslar fazla yüksekliği olmayan duvarlarla birbirlerinden ayrılmıştır. Tepenin güney ucunda birbirine bitişik iki mekân asıl kale bloğunu oluşturmaktadır. Düzensiz planı olan bu bölümlerin kale muhafızlarının barınakları olduğu sanılmaktadır. Duvarlardaki kiriş izlerinden bu mekânların ahşap döşemeli katları olduğu da anlaşılmaktadır. Bu mekânın yanında muntazam dikdörtgen planlı, batı ve doğu yönüne uzanan daha küçük bir mekân vardır. Bu mekânın kaleye ait bir şapel olduğu düşünülmüş ise de bunu doğrulayacak bir kanıta rastlanmamıştır. Ayrıca bir şapelde bulunması gereken apsis ise burada yoktur. Yalnızca kapı girişinin karşısında, batıda içerisi nişli bir girintili hücre bulunmaktadır.

Kalenin güney ucu duvarla çevrili bir iç kale görünümündedir. Bunun batısında dışarıya doğru taşan dikdörtgen burcun başkule olduğu sanılmaktadır. Bu kulenin de düzgün bir planı yoktur. Ancak bütün kaleye ve çevreye hâkim bir durumdadır. Duvarları 1-5-2 m. kalınlığındaki başkulenin zemin katından başka, ahşap döşemeli dört katı daha bulunmaktadır. Kalenin aydınlatılmazı mazgal delikleri ile yapılmıştır. Ayrıca kulenin üzeri teras şeklinde örtülmüştür.

İç kaleden başka dış surlar ve orta surlar kaleyi çevrelemektedir. Kale duvarları içerisinde dikine uzanan boru yuvalarının da günümüze gelemeyen sarnıçlara ait oldukları sanılmaktadır.


Kale-i Bala (Yukarı Kale) (Çamlıhemşin)

Rize Çamlıhemşin ilçesinin 40 km. uzağındaki Hisarcık Köyü’nde, yöreye hâkim olan Kale-i Bala’nın bazı kaynaklarda ismi Varoş Kalesi olarak geçmektedir. Başhemşin ve Tatos geçitlerine hakim olan bu kalenin bir kitabesi bulunmamaktadır. Bununla beraber, yapı üslubundan Zil Kalesi ile beraber XIV.-XV.yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır. Ayrıca XVI.yüzyıla tarihlenen Osmanlı dönemine ait Tahrir Defterlerinde burada görevli bir Dizdar ve 40 askerin bulunduğu öğrenilmektedir. Buna göre de kale Osmanlı döneminde de kullanılmıştır.

Kale kesme taş ve moloz taştan, 70.00x25.00 m. ölçüsünde dikdörtgen planlı olarak yapılmış, duvarlarının kalınlığı 50 cm. ile 1,5 m. arasında değişmektedir. Kalenin doğu, güney ve kuzey kısmı oldukça sarp kayalıktır. Batısı ise daha eğimli bir arazi üzerindedir. Kaleye giriş kuzeybatıdandır. Kaledeki duvar izlerinden batı yönünde kuleleri olduğu anlaşılmaktadır. İç kısımda, doğu duvarına bitişik tonozlu mekân ise oldukça büyük bir sarnıçtır.

Kalenin duvarları oldukça harap bir durumda günümüze gelmiştir.

Kız Kalesi (Pazar)

Rize ili Pazar ilçesinin batısında küçük bir yarımadada, kayalıklar üzerinde bulunan bu kalenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber, Trabzon Rum İmparatorluğu zamanında XIII.-XIV.yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır. Kale Osmanlılar zamanında onarılmış ve kullanılmıştır.

Kale oldukça muntazam taş duvarlara sahiptir. Kare planlı olup, 7.00x7.00 m. ölçüsündedir. Güney surları yıkılan kalenin girişi batı yönündedir. Günümüze iyi bir durumda gelebilen duvarlarında ise mazgallar ve yuvarlak kemerli üst kata ait pencereler bulunmaktadır.


Kalecik (Sivri Kale) Kalesi (Pazar)

Rize ili Pazar ilçesinin 5 km. batısında Kalecik Deresi’nin denize ulaştığı, oldukça yüksek bir burun üzerinde kurulmuştur. Bu kalenin de ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Bununla beraber XIII.-XIV.yüzyıllarda Trabzon Rum İmparatorluğu zamanında Karadeniz Bölgesi’ndeki diğer kalelerle birlikte yaptırıldığı sanılmaktadır.

Trabzon-Rize karayolunun yapımı sırasında kalenin bir bölümü yıkılmıştır. Kesme taş ve moloz taştan yapılan kalenin tam bir planı bu nedenle öğrenilememektedir. Yalnızca ortasında yüksek bir kulesi olan küçük bir gözetleme kalesidir.


Cihar Kale (Pazar)

Rize ili Pazar ilçesinde, Yücehisar Köyü sınırları içerisindeki Hemşin Deresi’nin doğusunda yer alan Cihar Kale, denizden 7 km. içeridedir. Kalenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığını belirten bir belge bulunamamakla beraber Trabzon Rum İmparatorluğu zamanında, XIII.-XIV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Kale yuvarlak planlı olup, moloz taştan yapılmıştır. İki kule ile desteklenen kalenin kuzeydoğusunda giriş kapısı bulunmaktadır. Ortasında ise yine yuvarlak bir kulesi vardır.

Rize Sivil Mimari Örnekleri


Rize ve çevresinde sivil mimari doğal ortam, iklim, yaşam koşulları ve törelere göre şekillenmiştir. Yerleşimin bir bölümü doğal yapıya uyumlu olarak dağınık biçimde yerleşim düzeni göstermiş, bir bölümü de şehirlerin içerisinde yer almıştır. Rize yöresinde yapılanma daha çok Doğu Karadeniz Bölgesi’nin özelliklerini yansıtmaktadır. Kıyıya paralel, vadilerle bölünmüş yüksek dağlardan oluşan doğal yapı, iklim, zengin orman dokusu yapılanmayı etkilemiştir. Bu nedenle de yörede çok dağınık bir yerleşim dikkati çekmektedir. Bu dağınık yerleşimden ötürü de evler birbirlerinden oldukça uzak mesafeli olarak yapılmışlardır. Anadolu’nun diğer bölgelerinde olduğu gibi kırsal kesimde sıkışık bir düzen burada görülmemektedir. Yalnızca kent merkezi ile ilçe merkezlerinde sıkışık yapılanma görülmektedir.

Sivil ve dini mimari yapımında zengin ormanlardan ötürü ana yapı malzemesini ahşap meydana getirmiştir. Yağışın fazla oluşundan ötürü de ahşabın yanında taş da sıkça kullanılmıştır. Kullanılan ağaç cinsleri arasında yağışa ve neme dayanıklı, kolay yanmayan, kurt işlemeyen sert kestane ağacı en çok kullanılan ağaç cinsidir. Ahşap malzeme çoğu kez boyanmadan doğal şekliyle kullanılmıştır. Bu da ahşap ile taşın kaynaştığı ilginç görünümler ortaya koymuştur.

Sivil mimaride doğal alanların eğiminden ötürü planlar da ona göre düzenlenmiştir. Bu nedenle de yapılanma çoğu kez iki katlıdır. Evlerde ahır, depo gibi bölümlerin bulunduğu bölümlerin duvarları taştan örülmüştür. Yaşama birimleri ikinci katlardadır. Bu katların duvarları yöreye özgü bir sistemle örülmüştür. Burada ahşap ve taş birlikte kullanılmıştır. Taş temellerin aralarına dikey ve yatay biçimde hatıllar yerleştirilmiş, araları yine yatay ve dikey ahşap kirişlerle karelere ayrılmıştır. Bazı evlerde karelerin içerisi tek parça kesme taşlarla doldurulmuştur. Boşluklar da harç ile kapatılmıştır. Bu tür duvar örgüsüne dolap çatma veya göz dolması gibi isimler verilmiştir. Bazı örneklerde ise yatay ahşap bağlantıların çapraz bağlantılar almış ve bunun sonucu olarak üçgen bölmeler elde edilmiştir. Dolgu malzemesi olarak kırık taş ve sel taşı kullanılmıştır. Bu türde yapılan duvar örgüsüne dolap vurgu veya muskalı örgü ismi verilmiştir. Yörede bir de Taraba denilen duvar örgüsü vardır. Bu sistemde tahta veya kütüklerin köşelerine geçmeli bağlanarak üst üste yerleştirilmesinde elde edilen sistem kullanılmıştır. Buradaki geçmeler şekillerine göre boğaz, kurt boğazı, çalma boğaz, kara boğaz gibi isimler almıştır. Bu teknik daha çok küçük ölçüdeki köy evlerinde kullanılmıştır. Köy evlerinde çatıyı destekleyen köşe direklerine armoz, ortadakilere orta direk denilmiştir. Bu tür direkli örgü sisteminde direklerin araları 3-5 cm kalınlığında tahtaların üst üste konulmasıyla örülmüş, buna da dolma denilmiştir. Bazı evlerde bu tekniklerin hepsi bir arada uyumlu biçimde kullanılmıştır. Çoğu kez duvarların dış yüzleri çıplak bırakılmış, içleri de bağdadi tekniğinde sıvanmakta, bazen de tahta kaplanmaktadır. Üst örtüler yağıştan ötürü çok eğimli ve yüksek semerdam, kırma çatı şeklinde yapılmıştır. Üzerleri kiremit kaplanmıştır. Bu arada çatı boşlukları yüksek tutularak burası bir bakıma depo olarak kullanılmıştır. Saçaklar yağmura karşı duvarları korumak amacıyla geniş tutulmuştur.

Rize evlerinde planlar birbirlerine yakın benzerliktedir. Evler hayat veya salonlu olarak düzenlenmiştir. Hayatlı evler yörede çok daha yaygındır. Hayat aslında evlerin girişindeki kapalı mekânlardır. Ocak hayatta bulunur, yemek burada pişirilir ve yenilir. Döşemeler çoğunlukla sıkıştırılmış toprak veya taştır. Burada odaların açıldığı orta bölüme geçilir. Bu bölüme mabeyn ismi verilmiştir. Mabeyn bazen çardak ile bazen de çıkma ile dışa açılır.

Şehirlerde çok az sayıda eski ev koruma altına alınmıştır. Bunların çok azı koruma altına alınabilmiştir. Şehirdeki evlerde taş döşeli avludan taş döşeli mutfağa geçilmektedir. Evlerin mutfağında tepeden zincirle sarkıtılmış ocağın üzerinde bir kazan bulunmaktadır. Mabeyn mutfağın arkasında olup burada hole geçilmektedir. Holün çevresinde ise oturma ve yatak odaları sıralanmıştır.

Rize’nin bazı evlerinde ise ana kapıdan doğrudan doğruya harem denilen konuk odasına geçilmektedir. Bu odada ocak ve çevresinde de sedirler sıralanmıştır. Oda ile mutfak arasında döner bir dolap yerleştirilmiştir.

Rize evlerinin bir özelliği de nayla denilen serenderdir. Ürünlerin saklandığı, korunduğu serenderler hem hayvanların hem de nemin ürünlere zarar vermesini önlemek amacıyla topraktan ayrı direkler üzerinde yer almıştır. Bunları direkler taşımaktadır.
Şehirlerde bunların yanı sıra büyük aileler için yapılmış iki veya üç katlı evler ve konaklar bulunmaktadır. Bu örnekler Türk konaklarına uygun plan düzeninde olup hayat bölümleri oldukça geniştir. Odalarda geniş yüklüklere sedirler dolaplara yer verilmiş ve bunlarda ağaç işçiliğinin en güzel örnekleri sergilenmiştir.

Rize'nin en eski evlerinden biri olan Tuzcuoğulları evinin XVIII. yüzyılın sonlarında yapıldığı sanılmaktadır. Üç katlı olarak yapılmış mabeynli bir evdir. İçerisinde de çok sayıda oda, helâ ve banyo bulunmaktadır. Evin dışında ayrıca bir mutfak ve konak hamamı yer almaktadır.

Rize Fındıklı ilçesinde Çağlayan Köyü’nün girişinde bulunan Mustafa Hacaloğlu evi beş katlı geleneksel ev tipindedir. Rize’nin en eski evlerinden birisi olan bu yapı serenderli tipin en eski ve en iyi örneklerinden birisidir.

Fındıklı ilçesinde 1849 yılında Mehmet Usta tarafından yapılmış olan Hurşit Bey Evi, iki katlı ve hayatlı tiptedir. Zemin kat ahır, birinci kat esas yaşama alanıdır. Zemin kat yontma taş, birinci kat dolma göz duvarlara sahiptir. Evin esas planı mabeyne (hayat) bağlı bir iç hayat ve etrafındaki odalardan meydana gelmiştir. Odaların kapı kanatları, yüklükleri, tavanlar ahşap süsleme bakımından zengindir. Taş ocakların alınlıkları yaşmakları üzerinde bitkisel süslemelere ve kitabelere yer verilmiştir. Evin en görkemli odası batıdaki başodadır. Burada yan duvarlar üzerinde bazı büyük yapıları cami, saray, gemi, tren, top arabası gibi tasvirler yer verilmiştir. Giriş katındaki yarım daire merdiven ve eve su girişini sağlayan taş yalaklar da bu eve özgü özelliklerdir.

Rize Kaplıcaları


Rize ‘de çeşitli şifalı su kaynakları bulunmaktadır. Bunların başında Andon Ilıcası, Aydar Kaplıcaları, İkizdere’deki Cimil Ilıcası, Şimşirli ve Ilıca ılıcası gelmektedir. Ayrıca Çamlıhemşin Ilıcası, Aşağıköy içmesi de onları tamamlamaktadır.

Andon Ilıcası

Andon ılıcası bu yöreye karayolunun yapılmasından sonra önem kazanmıştır. Bu ılıcanın suyu renksiz, kokusuz ve oldukça berraktır. Ilıca böbrek hastalıklarına iyi gelmektedir.

Aydar Kaplıcaları

Çamlıhemşin’e 12 km uzaklıkta, Kaçkar dağlarının yamaçlarında bulunan Aydar Kaplıcaları deniz seviyesinden 1.350 m. yüksekliktedir. Kaplıcanın suyu 50 derece olup çeşitli rahatsızlıklara iyi gelmektedir.Bunların başında da romatizma gelmektedir. Aydar Kaplıcaların da dinlenme tesisleri bulunmaktadır.

Rize Köprüleri


Fırtına Deresi Köprüsü (Ardeşen)

Rize ili Ardeşen ilçesinde, Fırtına Deresi üzerinde bulunan bu köprünün kitabesi bulunmadığından yapım tarihi bilinmemektedir. Yapı üslubundan XIX. yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taş ve moloz taştan yapılan köprü günümüzde harap bir durumdadır.


Şenyuva (CinCiva) Köprüsü (Çamlıhemşin)

Rize ili Çamlıhemşin ilçesinde, Fırtına Deresi üzerinde bulunan bu köprünün kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Çevrede yaşayanlar köprünün 1699 tarihli bir kitabesi olduğunu ve 1946 yılında sel baskını sırasında kaybolduğunu ileri sürmüşlerdir. Bu tarih doğru ise, bu köprü yörenin en eski köprülerinden biri olmalıdır.

Köprü kesme ve moloz taştan tek gözlü olarak yapılmış, sonraki yıllarda korkuluk duvarı onarılmış ve üzerine demir bir kısım eklenmiştir. Batı yönündeki ayağı üzerine bir koruma duvarı geç dönemlerde yapılmıştır. Köprünün kuzeybatısında eski bir mezarlık bulunmaktadır.


Köprüköy Köprüsü (Çamlıhemşin)

Rize ili Çamlıhemşin ilçesinde Fırtına Deresi üzerindeki bu köprünün korkuluk duvarı üzerindeki kitabesi okunamayacak şekilde silinmiştir. Ancak yapı üslubundan XIX. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Moloz ve kesme taştan yapılan köprünün genişliği korkuluk duvarıyla birlikte 2.90 m.dir. İki yanında dik korkuluk duvarları bulunmaktadır. Ancak bu duvarların bir bölümü yıkılmıştır. Köprünün batısına küçük bir tahliye kemeri eklenmiştir.


Kaptanpaşa Köprüsü (Çamlıhemşin)

Rize ili Çamlıhemşin ilçesinde Yeşiltepe Köyü’nde bulunan köprünün kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber yapı üslubundan XVIII-XIX. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Köprünün yapımı ile ilgili bir de öykü bulunmaktadır:

Bu köprüyü yaptıranları çekemeyenler, köprüden bir taş alıp dereye atan çocuğu olmayan kadınların çocukları olacağını söylerler. Bunu duyan çocuksuz kadınlar köprünün korkuluğundan kopardıkları taşları dereye atarlar. Bunun sonucu olarak da köprünün korkuluğu yavaş yavaş ortadan kalkar. Bu nedenle de köprü üzerinden hiç kimse geçmez.

Köprü iki kaya arasında moloz taştan tek gözlüdür.


Kaptanpaşa Buzlupınar Köyü Köprüsü (Çamlıhemşin)

Rize ili Çamlıhemşin ilçesi Buzlupınar Köyü’nde bulunan bu köprünün kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber yapı üslubundan XIX. yüzyılda yapılmıştır.

Köprü iki ayaklı konsollu ve ağaçtan yapılmıştır. Köprü gövdesinin yağmurdan etkilenmemesi için de üzerine ahşap bir çatı yapılmıştır.


Çağlayan Köprüsü (Fındıklı)

Rize ili Fındıklı ilçesinde, Çağlayan Köyü’nün ortasından geçen Abu Deresi üzerinde bulunan bu köprünün de ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.

Kesme taştan tek gözlü bir köprünün korkuluk duvarları yıkılmıştır. Köprü ayakları, tempan duvarları moloz taştan örülmüştür. Kemer eğilimine göre tahliye kısmı ortada dana yüksektir.


Güneyce Köprüsü (İkizdere)

Rize ili İkizdere ilçesinde, İyidere Suyu üzerinde bulunan bu köprünün yapımına 1898 ylında başlanmış ve 1901 yılında bitirilmiştir. Banisi bilinmemektedir. 1971 yılındaki bir selden yıkılmış, 1978 yılında da yeniden onarılmıştır.

Kesme ve moloz taştan olan köprü yuvarlak kemerli ve tek gözlüdür. Köprünün genişliği 26.50 m.dir. Tempan duvarları kemerin eğilimini azaltmıştır. Korkuluk duvarları tek taş dizisinden yapılmıştır.


Dörtgözlü Köprüsü (Pazar)

Rize ili Pazar ilçesinde bulunan bu köprünün kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi bilinmemektedir. Yapı üslubundan Osmanlı döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. Büyük olasılıkla da XIX. yüzyılda yapılmıştır.

Kesme taş ve moloz taştan dört yuvarlak kemerli bir köprüdür.

Rize Çeşmeleri


Şehitler Çeşmesi (Merkez)

Click this bar to view the full image.Rize İslampaşa Mahallesi'nde eski Güneysu yolu üzerinde bulunan bu çeşme, 1916 yılında şehrin savunmasında şehit olan askerlerin gömüldükleri yerde 1917 yılında yapılmıştır. Rus işgali sırasında Ruslar bu şehitlikten yol geçirmek isteyince şehitlerin mezarları buradan kaldırılmıştır. Bu nakil işlemi yapılırken askerlerin üzerinden çıkarılan madeni paralarla halk bu çeşmeyi yaptırmıştır.

Çeşme yuvarlak kemerli ve tek cephelidir. Kemeri üzerinde Bayburtlu Hicranı’nin Latin harfleriyle yazdığı kitabesi bulunmaktadır.

Kitabe:
Hat çekip damga bırakma iki üç yaz bir iki
Arif anlar, anlasınlar ne imiş bu hattaki
Biz vatan kurbanıyız. “Şehitler Çeşmesine gel
Fatiha ver kâse sunsun hurilerin derneği


Meydan Çeşmesi (Merkez)

Rize il merkezinde XIX. yüzyılda halk içme suyunu kuyulardan sağlıyordu. Rus işgali sırasında belediye reisliği yapmış olan Hacı Eşref Efendi’nin vasiyeti üzerine şehre su getirilmiş ve şehrin çeşitli yerlerinde yapılan çeşmelerden akıtılmıştır. Bunun için de evlatlığı Hafız Osman Efendi’yi görevli kılmıştır.

Hacı Eşref suyuna bağlı olan Meydan Çeşmesi Hacı Eşref ve Tarım Sokaklarının kesiştikleri köşede bulunmaktadır.

Çeşme kesme taştan tek cepheli olup üzerinde XX. yüzyılın başlarına özgü bezemeler bulunuyordu. Bu çeşme 1980’li yılların sonlarında yıktırılmıştır.


Fatma Hanım Çeşmesi (Merkez)

Rize il merkezinde bulunan bu çeşmeyi Fatma Hanım isimli bir kadın 1914 yılında yaptırmıştır. Çeşme yıkılmıştır.


Mataracızade Hacı Mustafa Efendi Çeşmesi (Merkez)

Rize il merkezinde, Yenimahalle’de Taşcıoğlu Camisi’nin önünde bulunan bu çeşmeyi Mataracızade Hacı Mustafa Efendi 1886 yılında yaptırmıştır. Günümüze gelemeyen bu çeşmenin kitabesi Rize Atatürk Müzesi’nde bulunmaktadır.

Kitabe:

Mataracı Zade Hacı Mustafa Efendinin
Eylesin meşkür sa’yin Hazreti perverdigâr
Bezl-i himmet eyledi bunda rızay-ı Hak içün
Ab-ı feyz-i cudunu kılmaktadır hayra medâr
Çarşuya su getirdi eyledi hasbi sebil
Beldeyi hakkınca sirâb etti olavalâ tebâr
Dersaadette bekâya kıldı rihlet bade hacc
Hazret-i Halid ile Eyyub’da oldu hemcivâr
Menbaı olmak gerektir bu suyun ab-ı hayat
Hep içenler olmada feyz-i bekâdan teşne –var
Cevheri tarihi agâhı selâ etse nola
Sadra şâfidir zevaiddür bu ab-ı hoş gevâr
1304 .

Rize Hamamları


Eski Hamam (Merkez)

Rize il merkezinde Çarşı Mahallesi’nde, Şeyh Camisi’nin yakınında bulunan bu hamam günümüze gelememiştir. Vakıf kayıtlarında da onunla ilgili yeterli bir bilgiye rastlanmamaktadır. Bu nedenle de yapım tarihi kesinlik kazanamamakla beraber, kayıtlardan şehrin en önemli hamamı olduğu anlaşılmaktadır.

Hamam soğukluk, ılıklık ve sıcaklık kısımlarından meydana gelmiştir. Yapımında kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır. Üst örtüsü ile ilgili bilgilerimiz bulunmamaktadır. Hamamın suyu yakınındaki Kiremit Irmağı’ndan getirilmiştir.


Yeni Hamam (Merkez)

Rize il merkezinde, Yeniköy Mahallesi’nde dere yatağı kenarında bulunan bu hamamın ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Vakıf kayıtlarında da onunla ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır.

Hamam yanındaki dere yatağı kapatılınca terk edilmiş ve yıkılmıştır. Mimari yapısı ile ilgili bir bilgi edinilememiştir.
Rize Kiliseleri


Kilise (Ardeşen)

Rize ili Ardeşen ilçesinde Kavaklıdere Mahallesi’nde bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Yapımını belirtecek bir kitabesi de günümüze gelememiştir. A.Bryer ve D.Winfield bu kilise ile ilgili bir araştırma yapmışlardır.

Kilise muntazam düzgün taştan yapılmıştır. Uzun süredir terk edildiğinden duvarlarının bir bölümü yıkılmıştır. Dikdörtgen planlı kilise narteks ve naostan meydana gelmiştir. Üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Kilise üç apsisli olup orta apsis beşgen palanlıdır ve dışarıya çıkıntılıdır