BIOS Güncelleme yapan birisinin en çok korktuğu şey, BIOS Güncelleme sırasında bir sorun çıkması yada elektrik kesilmesi halinde BIOs çipinin kullanılmaz hale gelmesidir. İşte bu durum herkesi oldukça çok korkutan bir olay. Fakat herşeyin bir çözümü olduğu gibi, bu sorunun da çözümü buluyor. İşte bu yazımızda yazılımsal olarak kullanılmaz hale gelen BIOS'u nasıl tekrar dirilteceğimizi anlatıyoruz.
Sorun Nedir?
Sorun aslında oldukça iyi biliniyor. Bu sorun peki ne zaman karşımıza çıkıyor? BIOS Güncelleme sırasında elektriklerin kesilmesi, yanlış BIOS güncelleme esnasında yanlış dosyanın kullanılması, Win.Cih gibi virüslerin BIOS programcığını silmesi, gibi çeşitli sebeplerden dolayı BIOS zarar görüyor ve bilgisayarınız boot edemiyor.
Sorun hangi sebeplerden dolayı oluşuyor? diye soracak olursanız aslında cevabımız fazla uzun değil :BIOs Update sırasında yanlış BIOS dosyasının kullanılması, BIOS GÜncelleme sırasında Elektrik kesilmesi, Win.Cih gibi BIOs'a zarar veren virüslerin aktif olması.
Bu saydıklarımızdan her anakart etkilenmiyor. Öncelikle Gigabyte'ın BX2000 ve sonrası anakartlarında, Intel'in Intel Seattle ve daha sonraki anakartlarında, Asus'un yeni nesil anakartlarında ve MSI gibi Dual BIOS ya da Twin BIOs teknolojisini kullanan anakartlarda bu soruna rastlamıyoruz. Gigabyte Bx2000 ve daha sonrası anakartlarında Dual BIOS adını verdikleri bir sistem ile bu tür sorunların önüne geçmeyi başardı. Bu teknolojide iki adet BIOS bulunmakta. Ana BIOS ve Yedek BIOS. ANa BIOS zarar gördüğü zaman sistem yedek BIOS'dan açılıyor ve Ana BIOS tekrar eski haline döndürülüyor. İşte bu teknolojiye sahip ilk anakart olan Gigabyte Bx2000 Win.Cih virüsünden ağzı yanan ve bu virusten etkilenmek istemeyen kullanıcıların ilk tercihi olmuştu ve satış rekorları kırmıştı. GigaByte bundan sonra bütün anakartlarında Dual BIOS teknolojisini kullandı.
Intel marka anakartlarda ise Dual BIOS benzeri şeklinde bir teknoloji yok. Bu anakart'da Boot Block adı verilen bölüm BIOS update yada Viruslerden etkilenmiyor. Bİlgisayarın BOot edebilmesi için Boot Block kısmı gereklidir. Intel anakartları paçayı böyle sıyırıyor.
Asus'un yeni nesil anakartlarında sanırım benzer bir teknoloji var. Sanırım diyorum çünkü daha deneme fırsatım olmadı. Haber gurubundan bir arkadaş ASus P3V4X ile BIOS Güncelleme yaparken "Data Compare " hatası verdiğini ve Bilgisayarını yeniden başlattığında bir sorunun olmadığını gözlemiş. Normal şartlarda bu hatayı veren bir anakartın BIOS'unun işlev yapamaması lazım. Örneğin Asus P3B-F'de zamanında benzer bir hata ile karşılaşmıştım ve bilgisayar yeniden başlamamıştı...
MSI, Chaintech gibi ülkemizde pek aktif olmayana bazı anakart firmaları bütün anakartlarında olmamak üzere, bazı anakartlarında Dual BIOS benzeri Twin BIOS teknolojisini kullanıyorlar ( Telif haklarında dolayı Twin BIOS kullanılıyor ). Çalışma mantıkları hemen hemen aynı.
Bu yazımızda anlatacağımız çözümler kimler için geçerli peki?
Yandaki şekilde gördüğünüz dikdörtgen şekildeki EEPROM'lar için anlatacığımız çözüm geçerli. MSI ve ABit'in bazı modellerinde kare şeklinde BIOS'lar bulunuyor. Onları çıkararak bunları yapmanız mümkün. Ama ben denemelerimi yandaki şekilde de gördüğünüz dikdörtgen şekildeki EEPROM'lar üzerinde denediğmiden dolayı, bu konu üzerinde yoğunlaşacağım.
Peki bu iş için neler gerekli?
İlk başta belirlemeniz gerek bir kaç şey var. Bunlar :
1. EEPROM'unuz 1 Mbit'lik mi yoksa 2 Mbitlik'mi yoksa 4 Mbit'lik mi?
2. BIOS'unuz AMI BIOS mu yoksa AWARD BIOS mu?
Bunları belirledikten sonra gerekli bu işlemi yapabilmek için bazı araç gereçlere ihtiyacınız var. Bunlar :
1. BIOS'unuz AMI BIOS ise AMI BIOS'a sahip başka bir anakart. Eğer AWARD ise, AWARD BIOS'a sahip başka sağlam bir anakart.
2. BIOS'unuz 1 Mbit'lik ise, 1 Mbit'lik BIOS'a sahip başka sağlam bir anakart
3. Çalışmaz halde olan anakartınız için gerekli olan BIOS dosyalarını ve programını söylememe gerek yok sanırım.
!!Ön Notlar!! :
1- Bu işlemler sonucu gelecek herhangi hasardan Hardware Station sorumlu tutulamaz.
2- Bu işlemler denenmiş oldugundan anlatılmaktadır.
3- Asus anakartların BIOS'unu sadece ASus anakartlarda yazabiliyorsunuz. Bunun sebebi sanırım Asus'un BIOS'unu update etmek için AWDFLASH programının algoritmalarını kullanmaması. Ayrıca başka anakartların BIOS'unu ASUS anakartlar ile yazamıyorsunuz. ( Güncel anakartlarında )
Abit BP6 anakartımın BIOS'unu update ederken elektrikler kesildi ve tahmin edeceğiniz üzere anakart kullanılmaz hale geldi. İlk etapta Tellioğlu Bilgisayardan ayrı bir BIOS çipi istedim fakat ellerinde olmayınca iş başa düştü. AWARD BIOS'a sahip başka bir anakart buldum ve işlemlere başladım. Yapacağınız işlemleri sırasıyla adım adım anlatıyorum.
1- Çalışmaz halde olan anakartınızın BIOS'unu dikkatlice, yerinden çıkartın. Bu işlemi yaparken özel bir çıkartıcı kullanmadım ama çıkarmak zor oldu. Bu çıkartıcı malzemeyi kullanırsanız daha iyi edersiniz. Aman dikkat diyorum, BIOS çipini çıkartırken ayaklıkların eğilmemesine özen gösterin. Varsın eğilsin, düzeltirsiniz elbette ama ya ayaklardan bir tanesi koparsa? Aman dikkat diyorum tekrar.
2- İşlemi üzerinde yapacağınız olan anakartı sisteme takın, üzerinde sadece ekran kartı olsun. Bilgisayarı sistem disketi ile açlın ve bu disket içinde gerekli BIOS dosyaları olsun. Sisem tamamiyle açıldıktan sonra, işlem yapacağınız anakartın BIOS'unu çıkartın. Anakart çalıştığı yerde bu işlemi yapıyoruz aman dikkat. BIOS çipini çıkartırken, herzamankinden daha fazla özen gösterin.
3- Çalışan anakartın üzerindeki BIOS çipini çıkardıktan sonra, kendi BIOS çipinizi takın. Yine aman dikkat diyorum, çünkü BIOS çipinizi doğru yönü ile takın. Eğer yanlış bir şekilde takarsanız, BIOS çipinizi yanacak ve anakartınız zarar görecektir. Bu husus çok önemli.
4- Kendi BIOs'unuzu doğru bir şekilde taktıktan sonra, BIOS update yapmak için kullandığınız programı açın ve update işlemini yapın. İşlem bittiğinde her BIOS'u kendi anakartları üzerine takın.
5- Önceden BIOS'u çalışmaz olan anakartın artık çalışmış olduğunu göreceksiniz. Ama bu düzeltme işlemni başka marka bir anakartta yaptı iseniz ilginç bir sorun ile karşılaşacaksınız. Bilgisayarınız bir 386'dan bile yavaş çalışacaktır. Peki bunu nasıl düzelteceksiniz? Çok basit. BIOS güncelleme işlemini tekrar yapacaksınız ve mutlu bir şekilde işlerinize döneceksiniz.
Evet, kurtarma işlemini hep beraber yaptık. Ben bu işlemler sonucu çalışmaz halde olan Abit BP6 anakartını çalışır hale getirdim ve şu anda anakartta hiç bir sorun yok.
Hay Allah, BIOS Güncelleme sırasında bir sorun oldu. Sistem açılmıyor. Ne yapmalı? Heyecana kapılmadan, “Meşru zeminde çözüm tükenmez!” lafından ilham alarak çözüm arayışına girmekten başka çare yok. İşte biz size, yapabileceğiniz yöntemleri şöyle bir anlatalım. Ama sonda söylememiz gerekenleri başta söyleyelim: Bu anlatacağımız işlemler, anakart markasına göre değişebilir. Zaten eğer anakartınız için bir kurtarma yöntemi var ise, bu işlemler anakartınızın üreticisinin web sitesinde, kıyıda köşede belirtilir. Lafı fazla uzatmadan hemen konuya girelim.
Önce şanslı kullanıcılardan başlayalım. INTEL FLASH ROM’lu anakarta sahip kullanıcılar, biraz şanslı.Zira, INTEL FLASH ROM’un Boot Block denilen bölge için yazma korumasına sahip. Boot Block, çok kaba bir tabirle, bilgisayarınızın açılabilmesi için bir takım algoritmalara sahip, BIOS çipinde çok ufak bir yer kaplayan sistemcik. Dolayısı ile aslında bu bölümün güncellenmesi gerekmiyor. INTEL, kendi ürettiği FLASH ROM ( BIOS çipi diyebiliriz )’larda bu boot block koruma özelliğini koymuş ve bu FLASH ROM’u kullanan anakartlarda, BIOS Güncellemesi sonucunda sorun yaşama ihtimalinin yok denecek kadar az. BIOS Güncelleme esnasında elektrikler gitti diyelim. BIOS’unuzun Boot Block bölümü hasar görmediğinden, bilgisayarınız yine açılacaktır ve Güncelleme işlemini tekrardan yapmanız istenecektir. Çünkü, BIOS Güncelleme olayının ilk bölümünde, BIOS çipindeki bilgiler silinir, ikinci adımda ise bilgiler tekrar yazılır. Yani yarıda kalan işlem sonucunda tekrar BIOS Güncelleme yapmazsanız, olmaz. Örneğin INTEL, kendi anakartlarında doğal olarak INTEL FLASH ROM’ları kullanıyor ve eğer BIOS Güncelleme esnasında bir sorun yaşarsanız, uygulayacağınız bir kurtarma prosedürünü sizlere sunuyor. Bunu kısaca anlatalım :
1. INTEL anakartların üzerindeki “flash recovery” olarak tanımlanan jumper’ı bulun ve recovery (kurtarma) pozisyonuna getirin.
2. Yukarıda, INTEL anakartlar için hazırladığımız disket ile sistemi açın.
3. O da ne?Görüntü yok. Olsun biz işimizi kasa speaker’ı ile halledeceğiz. Bip sesi duyduğunuz anda Disket Sürücünüzün ışığı yanıyor ise, işlem başlamıştır demektir. Floppy ışığı söndüğünde işlem bitmiştir.
4. Sistemi kapatın ve jumper’ı eski konumuna getirin.
5. Sisteminizi tekrar açaraktan, tekrar Güncelleme işlemine başlayın.
INTEL anakartlarda kurtarma prosedürü böyle. Anakartınızın üreticisinin WEB sitesine gidip, sizin anakart INTELFLASH ROM kullanıyorsa, kurtarma prosedürlerine göz atmanız mümkün olabilir.
Şimdi anlatacağımız çözüm ise, AWARD BIOS kullanan bir çok anakart kullanıcıları için geçerli olacak bir çözüm (ASUS hariç). Bu çözüm bir çok anakart üreticisinin web sitesinde açıklanan bir çözüm fakat genelde doküman okumakta biraz zorluk çektiğimizden bu tür ince ayrıntıları genelde es geçeriz. Geçenlerde, ANET Haber sunucusunda, bir arkadaş tarafından gündeme getirildi bu yöntem. Zaten bu yöntemi kullanarak, bazı anakart üreticileri BIOS Güncelleme işlemini yapmamızı öneriyorlar ( Örneğin ABIT ve MSI ). AWARD BIOS’a sahip anakartlarda işe yarayan bir kurtarma olayı otomatikleştirilmiş bir olay. Şimdi adım adım bu olayı anlatarak, sizlere bunun çalışma mantığından bahsedelim.
BIOS Güncelleme sırasında, elektrik kesilmesi gibi bir sorun oluştu ve bilgisayarınız açılmaz hale geldi. Heyecanlanmadan, İnternet erişimi olan başka bir bilgisayar buluyoruz ve işlemlere başlıyoruz. (AWARD BIOS’a sahip anakartlar için – ASUS hariç )

1. İlk olarak bir sistem disketi yaratmanız gerekiyor : format a:/q/s
2. Anakartınızın üreticisinin WEB adresine gidin ve sizin anakartınız için olan yeni BIOS dosyasını indirin. AWDFLASH programını da indirin. AWDFLASH programını ve BIOS dosyasını (BIOS dosyası sıkıştırılmış ise açmanız lazım) diskete kopyalayın. Ve sisteminizdeki Autoexec.bat dosyasını da diskete kopyalayın. Şimdi Disket Sürücünün içindeyken, Autoexec.bat dosyasına sağ tuş tıklayıp düzenle deyin. Autoexec.bat içerisindeki tüm satırları silin. Ve şunları yazın:
A:\AWDFLASH dosya_adı.xxx /SN /PY /CP /CD /CC
Örneğin:

A:\AWDFLASH W6334VMS.bin /SN /PY /CP /CD /CC
Sonda olan parametrelerin ne anlama geldiğini geride kalan sayfalarda bahsetmiştik. Biz bu arada AWRDFLASH programının AWDFLASH.EXE şeklinde bulunacağını varsa****** AWDFLASH yazdık. Ama AWDFL770 gibi isimlerle de bulunabilir. Çektiğiniz AWARD BIOS Güncelleme programının ismine göre, verdiğimiz komut satırını değiştirmemiz gerekiyor. Örneğin :
A:\AWDFL770 w6334VMS.bin /SN /PY /CP /CD /CC
Autoexec.bat dosyası içindeki değişiklikleri yaptıktan sonra, bunu kayıt edin.
3. Bu disket ile, BIOS’u rahmetli olan anakartın takılı olduğu sistemi açıyoruz. Ekrana görüntü gelmeyecektir. Bip sesiyle beraber, Disket Sürücü ışığının yanmasıyla işlem başlayacaktır. 1,5 – 2 dakika arası sürecek bir işlemden sonra, disket sürücünün ışığı sönecektir. Ve sistemi artık başlatabilirsiniz!
İşlemimiz gayet basit. Sadece BIOS’un, disket içindeki AWDFLASH programının kullandığı parametreleri anla****** siz hiç elleşmeden, BIOS otomatik olarak güncelleme işlemini yaptı. Ama dediğimiz gibi; bu yöntem her anakartta çalışmıyor. Ben Abit BP6 anakartta denedim, çalıştı. GigaByte anakartlarda da çalıştığını duyduk. MSI ve SOYO da, bir sorun olduğunda bu yöntemi öneriyor.
Bu anlattıklarımız AWARD BIOS’lu anakartlar için geçerliydi. Peki AWARD BIOS’a sahip ASUS anakartlarda bu durum ne alemde? Bu soruyu da cevaplamaya çalışalım.
Daha önce bahsettiğimiz gibi, ASUS, kendi anakartlarındaki BIOS Güncelleme işlemini yapabilmemiz için AFLASH programını bizlere sunuyor. Kilit nokta şu: AFLASH programını çalıştırdığınızda, karşınızda duran ikinci seçenek : “Update BIOS Including Boot Block and ESCD” Bunun Türkçe’si şu : “Boot Block ve ESCD dahil BIOS’u güncelle”. Boot Block’un sistemin boot edebilmesi için gerekli olduğunda bahsetmiştik. Öyleyse, Asus Anakartların BIOS’unu güncellerken bir sorun çıkarsa, Boot Block’un zarar görmüş olması ihtimaller arasında. O zaman sisteminiz açılmayacak anlamına gelir. Tabii her zaman böyle olacak diye bir kaide yok. Boot Block gerekli olduğu vakitlerde güncelleniyor. Eğer şanslı gününüzde iseniz, Boot Block’a zarar gelmemiştir ve PC açılır. Zira, ANET haber gurubunun sürekli müdavimlerinden olan bir arkadaş, ASUS P3V4X anakartının BIOS’unu güncelledikten sonra, AFLASH programı “Data Compare Failure” şeklinde bir hata vermiş. PC’yi yeniden başlattığında, sistem sorunsuz açılmış. Zaten, bir tane kesintisiz güç kaynağına sahip olsanız, öyle çok uğraşmanız gerekmiyor. Zira güncelleme programı hata verirse, yükleyin eski BIOS’u gitsin.
Lafı fazlaca dolamadan AMI BIOS’a gelelim. AMI BIOS’lar için genelde ortak bir kurtarma yöntemi var. Bu yöntemin çalıştığını bildiğimiz anakart markaları şunlar : MSI, Shuttle, Tyan.
1.AMI BIOS’u olan anakartınızın markasına ve modeline göre, anakartınızın üreticinizin adresinden yeni BIOS dosyasını çekin. Bu dosyanın ismi şuna benzer bir şey olur : A54MS10.ROM
2. Bu dosyanın ismini, AMIBOOT.ROM olarak değiştirin. Sonra bunu boş bir diskete kopyalayın.
3. Diskete sistem dosyalarını transfer ETMEYİN. Diskette sadece ve sadece AMIBOOT.ROM dosyası olacak. Açılmayan sisteme bu disketi koyduktan sonra, CTRL ve HOME tuşlarını nasılı tutarken sistemi açın. Disket Sürücünün ışığı yandıktan sonra elinizi bu tuşlardan çekin.
4. Sistem, BIOS Güncelleme olayını yaklaşık 35-40 saniye içinde bitirecek. İşlem bittiğinde birkaç bip sesi çıkacaktır. Daha sonra sisteminizi açabilirsiniz!
BIOS kurtarma olayları genel hatlarıyla böyle. Sizin anakartınızda bir sorun olduğunda, anakartınızın üreticisinin web sayfasına gidip, kurtarma prosedürlerine bakıyorsunuz. Genelde bizim anlattıklarımız geçerlidir; farklı bir prosedür var ise onu uygulamak lazım. Bunlardan hiç biri işinize gelmezse, biraz elinizi BIOS çipi söküp takmaya yatkın olacak. Şimdi bu yöntemi de burada anlatırsak, yazı uzayıp gidecek. İlgili yazıya Donanım-> Anakart bölümünden ulaşabilirsiniz.

__________________