MUTLAKA GÖRÜLMESİ GEREKEN YERLER!

Amasya Evleri (19. yy)
Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerinden Amasya evleri kendilerine has özellikleriyle dünya çapında bir ün kazanmışlardır.

Amasya Kalesi (M.Ö. 3200)
İlk olarak Erken Tunç Çağı'nda yapılan Amasya Kalesi, daha sonra Hititlerden Osmanlılara kadar bir çok medeniyet tarafından elden geçirilmiştir.

Kral Kaya Mezarları (M.Ö. 2. yy)
Pontus krallarının yeniden doğacaklarına
inandıkları için, vücutlarını korumak amacıyla dağa oydurdukları mezarlar

Darüşşifa (1308)
Dünya'da ilk defa akıl hastalarının
müzik ve su sesiyle tedavi edildiği Darüşşifa İlhanlı Hükümdarı tarafından yaptırılmıştır.

II. Bayezid Külliyesi (1482-86) Amasya valisi Şehzade Ahmed gözetiminde, 1482-1486 yılları arasında, babası II. Bayezid adına yaptırılmıştır. Cami, medrese, imaret, şadırvan ve çeşmeden meydana gelmektedir.

Hazeranlar Konağı
(1865) Ziya Paşa'nın Amasya Mutasarrıflığı sırasında Hasan Talat Bey tarafından yaptırılmıştır. Günümüzde etnografik eserlerin sergilendiği
bir Müze-Evdir

Gökmedrese (1267)
Dönemin Amasya valisi tarafından yaptırılmıştır. Türbenin üzerindeki turkuaz rengi, mavi çini ve sırlı tuğlalarından dolayı Gökmedrese adını almıştır

Kapı Ağası Medresesi (1488)
ve Bedesten (1483)
Kapı Ağası Medresesi, 1488 yılında Kapı Ağası Hüseyin Ağa tarafından yaptırılmıştır. Plan şeması olarak Türk mimarisinden önemli bir yer tutar.

Borabay Gölü
İl merkezine 65 km ve Taşova ilçesine 15 km mesafededir. Gölde kayık ile tur atılabilir ve etrafında yürüyüş yapılabilir. Ayrıca kamp yapmaya uygun bölümleri vardır.

Aynalı Mağara
Amasya vadisinde yer alan mağaralardan en önemlisi ve en ünlüsüdür. Mezar olarak değil de yerleşim ve ibadet amacıyla oyulmuş olması muhtemeldir

gumushacikoy gelenekleri
Düğünlerimiz

İlçemizde evlenecek çağa gelen erkek çocuklar anne ve babaları tarafından artık senin vaktin geldi diyerekten çevrelerinde önceden gözüne kestirdikleri kızı söyleyerek oğullarının ağızlarını ararlar.Eğer erkekle kız önceden anlaşmış veya erkek kızı beğenmiş ise dünür gidilecek kız araştırılır.

Eğer müsait görülürse erkek tarafı kızın ailesine belirli bir tarih vererek hayırlı bir iş için gelecez diye duyurur. Kızın aileside uygun görürse ilk dünürlüğe gidilir ve kıza dünür olunur. Bu dünürlüğe genelde erkek tarafının büyükleri gider. Kız tarafıda bu geceden sonra erkeği araştırır. Tabi bu işlem kızda erkeği kendine uygun görürse yapılır. Kız tarafıda erkeği uygun görürse ve cevap olumlu olacaksa kadınlar aracılığıyla erkek tarafına dünür gelmeleri için haber gönderilir.

Erkek tarafı ise son dünürlüğe daha kalabalık bir şekilde gelerek iki aile arasında söz kesilir. Bu gecede gelin adayı tarafından hazırlanan kahve içilir ve kahve tepsisine bahşiş atılır. Kahveler içildikten sonra bilen birisi tarafından dua edilir. Dua edildiğinden dolayı bu geceye "dua gecesi" de denir.

Önceden kararlaştırılan bir günde kıza takılar ve elbiseler almak için her iki tarafın kadınları alışverişe çıkar ve bu günün akşamında kız evinde toplanılarak yüzük takma işlemi yapılır. Genellikle bu gece dini nikahta kıyılır. Nişan yapılacaksa tarihi yapılmayacaksa düğün tarihi belirlenir.

Nişan yapılacağına karar verilirse nişana geniş akraba ve tanıdıklar çağrılır. Nişana gelenler kıza hediyeler, takılar ve eşyalı getirir veya para takarlar. Bu hediyeye saçu ismi verilir Nişandan sonra düğün günü tespit edilir.

Düğüne kadar her iki tarafta hazırlığını yapmış olur. Eğer nişanla düğün arasına dini bayramlar, hıdırellez gibi önemli günler girerse bu günlerde erkek tarafı yakın akrabaları ile hediye alarak kız evini ziyarete gider. Düğün günü iyice yaklaştığında her iki taraf yan yana gelerek, düğün eşyalarını kararlaştırır ve daha sonra bu eşyaları alırlar. Buna pırtı "görme" denir.

Bütün hazırlıklar yapıldıktan sonra eş, dost ve akrabalar düğüne çağırılır. Düğüne çağırma işlemi okuyucu denilen ve çevreyi iyi tanıyan biri tarafından tüm akraba ve tanıdıklar çağırılır.. Şehirde genelde davetiye verilir. Köylerde düğüne çağrılırken şeker dağıtılır. Yine kız tarafı tekellif denilen yakın akrabalara terlik, kundura dağıtarak düğüne davet eder. Düğünün ilan edilişinden sonra kızın çeğizi düğünden birkaç gün önce kendi evine asılır. Çeyiz asmak için gelinin en yakın arkadaşları gelir ve gelinin sandığındaki eşyalar bir odaya serilir, bunların arasında gelinin kendi eliyle işlediği danteller, oyalar, yemeniler ve özel eşyaları, erkek evinin aldığı eşyalar serilir. Çeyiz asılınca yakın tanıdıklar ve komşular çeyiz görmeye gelir. Sonra bu çeyiz toplanılarak erkek evine ***ürülür ve buraya asılır. Bu defada erkek tarafının yakınları gelinin çeyizine bakmaya gelir.

Düğüne erkek tarafı çalgı, hamam ve aşçı tutar. Cuma ikindi vakti erkek evinin önünde davul zurna çalınarak düğün başlar. Düğün evine herkesin görebileceği bir bayrak asılır. Cumartesi sabahı erken saatlerde Güvey Hamamı olur. Hamama damatın en samimi gördüğü arkadaşları katılır. Damada çeşitli şakalar yapılır, üzerine soğuk su dökme gibi. Damat ve arkadaşları hamamdan çıktıktan sonra kuaföre giderler. Kuaförden geldikten sonra damat evinde hazırlanan keşkek yenir.

Öğle vakti damada kız evi tarafının gençleri elbise, ayakkabı gibi eşyaları getirir. Getiren kişi bahşişini alır. Buna yanut ***urme denir. Yanut getirenlere yemek yedirilir ve her isterikleri ikram edilir. Birlikte oyunlar oynanır. Sonra damada elbise giydirme töreni yapılır. Buna güveyi donatma denir. Güveyi donatmaya düğüne çağrılan erkekler gelerek saçu dediğimiz hediyelerini verirler. Gelen misafirlere yemek verilir. Damat, merasim anında sadece ceket giyer . Merasimi yöneten hoca, damadın ceketini sağ omzundan, sol omzuna doğru üç defa dönderek dualar edip dolandırır ve şu sözleri söyler:

Maşallah, sübhanallah
Gözden, nazardan saklasın Allah

Bu gencin merasimine, teşrif ettiniz
Hepinizden razı olsun Allah.

Bu yolu, bu erkanı kuran pirlere
Peygamber ruhuna, selavat verelim peygambere.

Din için, vatan için şehit olan erlere
Selavat verelim Muhammed'e

Nerede dedem, nerede ecdadım
Peygamberlerin evveli Hz Adem
Ahir zaman peygamberine ümmetiz madem
Selavat verelim Muhammed'e

Yıl beşyüzyetmişbir doğdu İslam güneşi
Dünyaya gemleri, bir benzeri, bir eşi

Altmışüç yıl deyince sona erdi yaşı
Peygamber ruhuna selavat verelim Muhammed'e

Durmadan mevlayı ederdi zikir
Allah'ın verdigine ederdi şükür

Habibullah'ın yareni Hz. Ebu Bekir
Selavat verelim Muhammed'e

İslamın peşinde durmadan döner
Küfrün delaleti, ışığı söner

Adaletin örneği Hz. Ömer
Selavat verelim Muhammed'e

Dillerde söylenir daimi destan
Cenneti müjdelemişti Habib Rahman
Hafızların üstadı Hz. Osman
Selavat verelim Muhammed'e

Bunların hepside ululardan ulu
Takip edelim erkanı yolu
Tanrının aslanı Hz. Ali
Selavat verelim Muhammed'e


Allah kazalardan korusun ginçliğini, yaşını
Dua edelim hayreylesin işini
Şit Peygamber dokudu bu elbisenin kumaşını
Selavat verelim Muhammed'e


Hz. Muhammed çetin engelleri aştı
Miraç'ta Ref Def ile semaya uçtu
Bu elbisenin ilk kumaşını İdris Peygamber biçti
Selavat verelim Muhammed'e


Allah'ın rızası yerini bulsun
Gönlümüz neşe ve sevinçle dolsun
Bu merasim hepimize hayırlı olsun
Selavat verelim Muhammed'e


Tabipler merhem koyar yaraya
İhtilaflı işlerde başvururuz kur'aya
Damat Bey'in velisi kimse
Acele teşrif etsin buraya

Daha sonra damadın babası veya bir büyüğü hocanın yanına gelir. Hoca damada ceket dar geliyor der ve damadın babasıda burada ev, arsa, tarla, hayvan gibi bağışlarda bulunur. Böylece damadın cekedi giydirilir. Hoca;

Maşallah, barekallah,
Hatalardan, belalardan saklasın yüce Allah
Yalanı söyleyen diller çürüsün
Kast ile bakan gözler kurusun
Saklasın, beklesin ilahi
İşte geldi, kondu başına devlet külahı


Diyip damadın başına şapka takar. Yine

Damada sağlık gerek
Bunu okuyana da yağlık gerek diyerek dua okur ve ceket giydirme merasimi bitmiş olur.

Cumartesi günü akşamı, bayanlar eve veya düğün salonda yapılacaksa salona gelirler. Burada düğün kutlanır oyunlar oynanır, halaylar çekilir. Kız evi bir kına tepsisi hazırlar. Erkek tarafı gelerek bu kına tepsisini bahşiş karşılığında alır. Kına tepsisinin; kına tası, çerez, kuru üzüm , kırmızı ve beyaz mendiller ve etrafı mumlarla yakılır. Kınayı getiren kişi damat evinde oyunlar eşliğinde meydana gelir ve damata hoca da çağırılarak dualarla damadın eline yakar. Artan kına gelenler tarafından paylaşılır.

Damat evi tarafından daha önce kız evine gönderilmiş olan kına, gelinin kız arkadaşları tarafından hazırlanarak oyunlar ve ilahiler eşliğinde yakılır. Gelinin başı oyalı al yemeni ile örtülür, ve bindal giydirilir.

Kına yakılırken ortamın hüzünlenmesi ve gelinlik kızın ve annesinin ağlaması için çevresinden birisi maniler veya türküler söyler.

Kınayı getir aney
Parmağın batır aney
Bu gece misafirim
Koynunda yatır aney

Babam çarşıya vardı mı
Bursa kınası aldı mı
Eksiğim tamam oldu mu
Beni gelin mi ediyonuz anam

Büyük evin, büyük kızı
Evimizin tadı tuzu
Anasının hatun kızı
Şimdi gelin mi oluyon.


Şu tepenin öte yüzü
Buğday değil, burçak imiş
Ananın kızdan ayrılması
Yalan değil gerçek imiş


Düğünün son günü olan Pazar günü, erkek tarafı damatın evinin önünde toplanır ve gelin alma saati belirlenir. Gelin almaya genelde kalabalık gidilir. Kız evine önce varanlardan birisi gelin alma alayının yolda gelmekte olduğunu haber verir ve yine bahşiş karşılığında gelin yastığı alınır. Bu esnada gelin alma alayı gelmiş olur ve kız evinin karşısında oynarlar. Yastığı alan kişi yastık elinde oynar ve yastığı asla kaptırmamaya çalışır. Daha sonra kız evinin yakınları gelini uğurlamak için toplanır. Gelin kız annesinin, babasının ve yakınlarının ellerini öperek helalaşır. Evden çıkmadan önce kızın erkek kardeşi sağdan sola doğru üç defa dualarla dolaştırılan kırmızı renkli kuşağı kızın beline bağlar. Bunun anlamı kız kardeşini herkesin huzurunda namusuyla teslim etmesidir. Kuşağı bağlayana bahşiş verilir. Kızın duvağı örtülerek uğurlanır. Gelin alayı giderken önünü kesenler olursa bahşiş verilir yine yol kenarındaki çocuklara içinde para bulunan zarf atılır.Gelin alayı geldikten sonra damat evine girerken damat içi leblebi ve para dolu bir tabağı yere saçar ve bu madeni paralar çocuklar tarafından toplanır.

Damat, sağdıçla beraber evden ayrılır ve akşama kadarda eve gelmez. Sağdıç, damada hocalık yapar genelde damadın arkadaşlarından en yeni evlenmiş olan kimsedir. Akşam damat arkadaşları ile birlikte yatsı namazını kılmak üzere camiye gider. Eve gelindiğinde ise damat yumruklanarak içeriye gönderilir.

Gelinin yanında ise yenge denilen yine genç ve gelinin arkadaşlarından en yeni evlenmiş olan bayan vardır. Geline gerekli bilgileri verir, ve damat odaya alınır. Allah rızası için iki rekat namaz kılınır ve damat gelinin duvağını açar. Gelin kız yüz görümlüğü denen hediyeyi almayınca duvağını açtırmaz. Duvak açıldıktan sonra kız tarafından gönderilen güveyi yemeği yenir. Bu ilk yemekte hem karşılıklı konuşulur hemde böylece heyecanda dindirilmiş olur.

Sabah aile fertleri toplanarak yemek yenir. Gelinin yanında gelen yengeler hediyelerle kız evine yollanır. Birkaç gün geçtikten sonra gelin ve damat kız evine el öpmeye gelir.





Sünnet

On-on iki yaşlarına giren çocuklar için yapılan sünnet günü ve sünnet düğünüdür. Sünnet düğünleri ekseriye Pazar günleri yapılır. Çocuk genellikle yalnız sünnet edilmez. Kardeşi yoksa yakınlarından bir çocuk bunların yanına fakir ve öksüz çocuklarda alınır. Sünnet olacak çocuklar banyoya ***ürülüp, güzel elbiseler giydirilip gezdirilir. Gelen davetlilere yemekler ikram edilir. Yenilir, içilir, eğlenceler yapılır. Ayrıca mevlüt okutularak sünnet yapanlar da vardır. Yemekler yenildikten sonra, çocuklar sünnet ettirilir. Davetliler getirdikleri hediyeleri sünnet olan çocuklara vererek dağıtırlar. Erkekler dağıldıktan sonra sünnet evini kadınlar doldurur ve eğlence yaparlar.

Amasya'dan Efsaneler
Ferhat İle Şirin Efsanesi

Ferhat, nakkaşlık yapan, Şirin’e sevdalı yiğit bir delikanlıdır. Saraylar süsler, fırçasından dökülen zarafetin Şirin’e olan duygularının ifadesi olduğu söylenir.

Amasya Sultanı Mehmene Banu’ya, kız kardeşi Şirin için, dünürcü gönderir Ferhat. Sultan; Şirin’i vermek istemediği için olmayacak bir iş ister delikanlıdan. “ Şehir'e suyu getir, Şirin'i vereyim” der, demesine de su, Şahinkayası denen uzak mı uzak bir yerdedir.

Ferhat'ın gönlündeki Şirin aşkı bu zorluğu dinler mi? Alır külüngü eline, vurur kayaların böğrüne böğrüne. Kayalar yarılır, yol verir suya. Zaman geçtikçe açılan kayalardan gelen suyun sesi işitilir sanki şehirde.

Mehmene Banu, bakar ki kız kardeşi elden gidecek, sinsice planlar kurarak bir cadı buldurur, yollar Ferhat’a. Su kanallarını takip edip, külüngün sesini dinleyerek Ferhat’a ulaşır. Ferhat’ın dağları delen külüngünün sesi cadıyı korkutur korkutmasına da, acı acı güler sonra da. “Ne vurursan kayalara böyle hırsla, Şirin'in öldü. Bak sana helvasını getirdim” der. Ferhat bu sözlerle beyninden vurulmuşa döner. “Şirin yoksa dünyada yaşamak bana haramdır” der. Elindeki külüngü fırlatır havaya, külüng gelir başının üzerine bütün ağırlığıyla oturur. Ferhat'ın başı döner, dünyası yıkılmıştır zaten “ŞİRİN !” seslenişleri yankılanır kayalarda.

Ferhat'ın öldüğünü duyan Şirin, koşar kayalıklara bakar ki Ferhat cansız yatıyor. Atar kendini kayalıklardan aşağıya. Cansız vücudu uzanır Ferhat'ın yanına.

Su gelmiştir, akar bütün coşkusuyla, ama iki seven genç yoktur artık bu dünyada. İkisini de gömerler yan yana. Her mevsim iki mezarda da birer gül bitermiş, sevenlerin anısına, ama iki mezar arasında bir de kara çalı çıkarmış. iki sevgiliyi, iki gülü ayırmak için.

Amasya tarihi
Amasya


Müze-Kent görünümü, doğal güzellikleri, 15 medeniyetin izleri, kayalara oyulan Kral Mezarları ve Su Kanallarıyla sizleri bekliyor AMASYA.



Amasya, eski tarihlerde Harşena adıyla bilinir.
Amasya''ya hangi sıkıntı ile girilirse girilsin insanın gönlü rahatlar, huzur bulur. Her türlü sıkıntıdan uzaklaşır. Mısır gibi şöhretlidir. Nil gibi nehri vardır. Akan ırmağı hayat suyudur. Çok temiz ve çok güzel kokuludur. Seyretmeye doyum olmaz. Eski köşkleri muhteşem ve manzaralıdır.

Arkeolojik bulgulara göre Amasya''nın 7500 yıl öncesine (M.Ö. 5500) kadar uzanan bir geçmişi vardır. O dönemden itibaren Hititlerden Perslere, Romalılardan Osmanlılara kadar çok farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır.

Bunun sonucu olarak Amasya bir bilim ve sanat merkezi haline gelmiş, dünyaca ünlü bilim ve sanat insanları yetiştirmiştir. Lokman Hekim, dünyanın ilk coğrafyacısı Strabon, ilk kadın divan şairi Mihri Hatun, hattatlar piri Şeyh Hamdullah bunlardan sadece bir kaçıdır.

Yeşilırmak boyunca dizilmiş "Yalıboyu evleri", Dünya'da ilk defa akıl hastalarının müzik ve su sesiyle tedavi edildiği Darüşşifa (Bimarhane), dağlara oyulmuş bulunan ve Amasya'nın her yerinden görülebilen Kral Kaya Mezarları, Ferhat'ın Şirin'e kavuşmak için kazdığı "Ferhat su kanalı", adı Amasya ile özdeşleşen "Misket Elması", Borabay gölü, kaplıcalar ve diğer doğal güzellikler Amasya'nın mutlaka ziyaret edilmesi gereken bir belde olmasını sağlamaktadır.

Amasya Adının Kökeni
Eskiçağda bir çok Anadolu şehrinin
kurucu (ktistes) tanrısı veya kahramanının
olduğu bilinmektedir. Bu mitolojik kuruluş Amasya için de geçerlidir.

Roma İmparatoru Septimius Severus (M.S. 193-211) dönemine ait bir Amasya sikkesi üzerinde yer alan ERMHC KTICAC THN POLIN yazıtından hareketle Hermes’in Amasya kentinin kurucu tanrısı olduğu kabul edilmektedir.

Bu kısa açıklamadan sonra Amasya adının tarihçesine gelecek olursak;

Hitit belgelerine göre Amasya’nın bilinen ilk adının Hakmiş [Khakm(p)is] olduğu sanılmaktadır. Bu isimin Perslerin Amasya’yı fethine kadar devam ettiği değerlendirilmektedir.

Amasya’nın Mitridates Krallığı Dönemi'ndeki adı “Amasseia” dır. Özellikle M. Ö. II. yüzyıldan itibaren darp edilen Amasya şehir sikkelerinde AMASSEİA ibaresi açıkça görülmektedir. Zaten coğrafyacı Strabon’da Amasya için Amaseia sözcüğünü kullanmaktadır.

Amaseia sözcüğü, “Ana” anlamına gelen ve özellikle “Ana Tanrıça” yı kasteden ‘Ama’ ve onun çeşitlemesi olan ‘Mâ’ ibaresi ile bağlantılıdır. Bundan hareketle denilebilir ki Amaseia “Ana Tanrıça Mâ’nın şehri” anlamına gelmektedir.

Ana Tanrıça Mâ, Perslerin Anadolu’yu fethinden sonra tapımı yaygınlaşan doğu kökenli bir tanrıçadır. Aynı zamanda bu tanrıça Mitridates ve Kapadokya’nın yerel tanrıçasıdır. Amaseia sözcüğü de Persler zamanındaki asıl söyleniş şeklinin Hellen ağzına uydurulmuş biçimidir.

Roma döneminde Amaseia adı fazla bir değişikliğe uğramadan AMACIAC (Amasia) olarak kullanılmıştır. Örneğin, İmparator Septımıus Severus, Caracalla ve Severus Alexander döneminde darp edilmiş Amasya şehir sikkelerinde AMACIAC adını görmekteyiz.

Bizans Devri'nde de Amasia adının değişmeden devam ettiği bilinmektedir.

Amasya’nın adı Danişmendliler zamanında ise bazen Amasiyye, bazen de Şehr-i Haraşna olarak anılmıştır.

Selçuklu, İlhanlı, Beylikler ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Amasya adı herhangi bir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmiştir.

amasya ilimizin tarihi vede kültürü budur arkadaslar