Windows XP: Virtual Memory / Sanal Bellek

Grafik tabanlı işletim sistemleri (Windows, Linux altındaki grafik kullanıcı arabirimleri vb.) çalışabilmek için, bir çoğumuzun bilgisayarında takılı olan fiziksel RAM (DDR, SDRAM diye değişik tipleri var) belleklerden çok daha fazla bellek alanına ihitiyaç duyarlar. Bu bellek ihtiyacı üstüste bir çok program ve servis çalıştıkça, her çalışan program/servis daha büyük veri veya daha çok kullanıcı ile uğraşmaya başladıkça artar.



Bir bilgisayarda ihtiyaç duyulabilecek bellek miktarı, hangi uygulamaların nasıl çalıştırılacağına bağlı olduğu için bellek miktarını kesin olarak belirlemek mümkün değildir. RAM bellekler her zaman için bilgisayarın en pahalı bileşenlerinden biridir. Her ne kadar son yıllarda fiyatlar düşmüşse de, yeni işletim sistemleri ve programlar eskisinden çok daha fazla bellek talep etmektedir.

Windows işletim sisteminin daha 3.1 versiyonundan bu yana kullandığı bir teknik ile bu problem aşılabilmektedir. Windows disk üzerinde bir dosya oluşturur. Bu dosyayı RAM bellek gibi kullanır. Bu tekniğe/dosyaya Virtual Memory-Sanal Bellek denir.



Bir program çalıştırıldığında, programın çalışan tüm modülleri belleğe yüklense de, bu modüllerin sadece belli bir bölümü aynı anda CPU tarafından kullanılır. Windows bellekte yüklü olması gereken program parçalarından CPU'nun hemen kullanacaklarını çok daha hızlı olan gerçek RAM'de, yani bellek çipleri üzerinde tutarken, diğer modüller disk üzerindeki bu sanal bellekte tutulur. CPU diğer modüllere ihtiyaç duydukça, gerçek bellekteki modül diske yazılır, diskteki modül belleğe yüklenir. Bu değiştirme işleminden dolayı diskte oluşturulan bu dosyaya Swap File-Takas Dosyası da denir. Takas dosyası üzerindeki bellek alanları Page-Sayfa olarak adlandırıldığı için bu dosyanın veya işlemin bir diğer adı da Paging veya Paging File'dır.



Bilgisayar üzerinde takılı gerçek RAM miktarı ne kadar fazla ise, Windows Page-File'a o kadar az ihtiyaç duyar ve bu da sistemin çok daha hızlı çalışması demektir. Çünkü disk üzerindeki Page-File'a erişim, bellek çiplerine göre çok çok yavaştır.

Page File ayarları

Windows Task-Manager Page-File kullanımı ile ilgili bir grafik sunar:

XP'nin hiç bir zaman bellek yetersizliği durumuna düşmemesi gerekir.



Eğer Task Manager'da, Commit Charge alanında Total ve Peak değerleri, Limit değerine yaklaşıyorsa bilgisayarın RAM belleği yetersiz kalıyor, Windows Page File'ı da sonuna kadar kullanıyor demektir.



Bu durumda önce Page-File ayarlarına bakmanız gerekiyor. Windows gerçek ram miktarına göre bir Page-File önerisinde bulunur, bu öneri çerçevesinde bir Page-File boyutu belirlemek gerekir.

RAM miktarının olması gerekenden çok daha az olduğu bir sistemde, "nasılsa benim diskimde yer çok" diye çok büyük bir Page-File oluşturmanın bir faydası olmaz. Çünkü windows'un verimli olarak kullanabileceği takas dosya boyutu sistemde takılı RAM miktarı ile orantılı bir sayıdır. Bu nedenle bazı durumlarda, gerçekten de sisteme ek RAM takılması gerekiyor olabilir.


Şimdi takas dosyasının nasıl ayarlandığına bakalım.

Control-Panel>System
Veya My Computer üzerine sağ tık>Properties
Advanced>Performance>Settings

tab:Advanced
Virtual Memory alanında şu anda geçerli takas dosya boyutunu görüyoruz (örnekte 192 MB).
Change ile değiştirebiliriz

Normalde Windows Paging File'ı C: sürücüsünde oluşturur. Eğer C: sürücüsü yerine başka bir disk kullanmak istiyorsanız bunu seçebilirsiniz.

Custom Size

Bu seçenekte, takas dosyasının boyutunu kendimiz ayarlıyoruz. Initial size takas dosyasının ilk oluşturulacağı değerdir. Kullanım arttıkça bu dosya Maximum size alanında belirtilen değere kadar çıkabilir.

System managed size Bu seçenek ile takas dosyasının boyutunu belirleme işini XP'ye bırakabiliriz.

No paging file "Takas dosyası kullanma." demektir. Bu seçeneği seçmeyin.