Çatalca’dan başlayıp Bulgaristan sınırına kadar uzanan lstranca Dağlan akarsuları, ormanları ve iklimi sayesinde farklı ekosistemleri ve müthiş bir biyolojik çeşitliliği barındırıyor. Istranca’nın eteklerindeki Vize de bir zamanlar gezginlerce havasının güzelliği, bağ ve bahçelerinin zenginliği, sularının bolluğu ile İstanbul-Edirne arasındaki kasabaların en güzeli olarak kabul ediliyordu.

Vize adının Trak kralı Byzas’tan ya da mitolojide su perisi olarak geçen Byzia’dan geldiği sanılıyor. Ormanlarla kaplı Isıranca Dağlan tarih boyunca İstanbul’un su ihtiyacını karşılamış hatta Bizans döneminde su sıkıntısı çeken İstanbul bu sorununu Vize’nin suyuyla çözmüş. Vize yakınlarındaki kaynaklardan toplanan sular, kanallar ve su kemerleriyle 242 km yol katederek İstanbul’a taşınmış. Dünyanın en uzun su yolunun izlerini Vize çevresinde görmek olanaklı.

Trakya bölgesine de adını veren Trakların yaşadığı coğrafya lige kıyılarından Karpat Dağlarına dek uzanan geniş bir alanı kapsasa da, asıl vatanları şimdi Doğu ve Batı Trakya olarak bilinen bölgeymiş. Vize’nin çevresindeki tümülüs ve arkeolojik kalıntılar, burasının önemli bir Trak yerleşimi olduğunu kanıtlıyor. Vize Roma döneminde küçük bir Trak krallığına başkentlik yapmış, sonra da Roma’ya bağlı bir eyalet haline gelmiş, bu dönemde surlarla çevrilmiş, başta tiyatro olmak üzere birçok anıtsal yapı inşa edilmiş. Türkiye Trakya'sının tek antik tiyatrosu da ilçe merkezindeki Çömlektepe Höyüğü kazıları sırasında ortaya çıkarılmış. Eskiden Vize’yi çepeçevre kuşatan surlar da büyük ölçüde ayakta duruyor. İlçenin en önemli tarihi yapısı Küçük Ayasolya ya da Gazi Süleyman Paşa adlarıyla bilinen cami. Eski bir Bizans kilisesi olan yapının Vize’yi fetheden Gazi Süleyman Paşa tarafından da camiye çevrildiği sanılıyor. Birkaç yıl önce tepeden tırnağa onarılan caminin yıkılan minaresi de yeniden inşa edilerek ibadete açıldı.

Vize'nin etrafı keşfedilmeyi bekleyen Trak yerleşimleri ve kutsal alanlarıyla dolu. Bu çevrede kırk civarında tümülüs varmış. Yapılan kazılarda son Trak Kralı 3. Rhoimatalkes’in de mezarı bulunmuş. Vize yakınlarındaki Karakoçak Tepe’de de bir kaya sunağı bulunuyor. Antik dönemde Karakoçak ve çevresinin Vize’nin en önemli kutsal alanı ve yerleşim yeri olduğu sanılıyor. Soğucak köyünün Gemikaya mevkiinde de Karakoçak’a benzer bir kaya sunağı var. İlçe civarındaki kaya yerleşimlerinin en ilginci ise Asmakaya mevkiinde bulunuyor. Asmakaya askeri bölgenin tam karşısında bir vadinin içinde yer alıyor. Şimdi Kınalı Vadi olarak adlandırılan Asma kaya’daki yerleşimlerin Bizans döneminde manasur olarak kullanıldığı kayalara oyulmuş haçlardan anlaşılıyor. Vize çevresinde Kıyıköy’de, Derekaya mevkiinde ve Balkaya köyünde de kayalara oyulmuş ve büyük olasılıkla birbiriyle ilişkili kaya manastırları var. Bütün bunlar burada Bizans döneminde Kapadokya benzeri yerleşimlerin ve manastır yaşamının olduğunun işareti.

Karadeniz kıyısındaki Kıyıköy ise Vize’ye bağlı şirin bir kasaba. Kıyıköy özellikle büyük kentlerin gürültüsünden bıkıp kafa dinlemek isteyenler için birebir, burada her keseye uygun otel ve pansiyon bulunuyor. Kasaba çevreye hâkim yüksek bir tepenin üzerine kurulmuş, Kıyıköy’ün iki yanında upuzun kumsallar var, güneyinde Kazandere, kuzeyinde ise Pabuçdere yer alıyor. İçinde deniz bisikletleriyle dolaşılabilen bu durgun dereler aynı zamanda İstanbul’un önemli su kaynakları arasında.

Kasabanın geçmişi antik döneme kadar uzanıyor. Köklü geçmişine rağmen kasabanın içinde surlar ve birkaç eski ev dışında tarihi bir yapı yok. Altın Post söylencesinde Argonotların Karadeniz’de karaya çıktığı yerlerden birinin de Kıyıköy (Salmydessos) olduğu kabul ediliyor. Antik dönem tarihçilerinden Ksenefon’un, Trak boylarından Melinopha goslar’m (Bal yiyenler) yurdu olduğunu anlattığı Salmydessos zamanla Midyeye dönüşmüş ve cumhuriyet döneminde de Kıyıköy olarak değiştirilmiş.

Kıyıköy’deki en önemli tarihi kalıntı ise Hagios Nikolaos (Aya Nikola) Manastın. Kasabanın dışında, Pabuçdere Vadisindeki manastırın ilk olarak 6. yüzyılda inşa edildiği sanılıyor. Mübadeleden sonra terk edilen manastırın önündeki binalar zaman içinde yıkılmış ve geriye kayalara oyulmuş mekânlar ulaşmış. Manastırın içinde ayazmaya kadar giden 15-20 metrelik bir koridor var. Koridorun sağında bir mezar şapeli, solunda bir kilise, sonunda da 6-7 basamaklı merdivenle inilen ayazma yer alıyor.

NASIL GİDİLİR?
Vize, İstanbul'a 138 km uzaklıkta. İstanbul Esenler otogarından Vize'ye her yarım saatte bir otobüs kalkıyor. İstanbul'dan Kıyıköy’e de otobüs seferleri var, İstanbul'a 164 km uzaklıktaki Kıyıköy'e 2,5 saatte ulaşılıyor.

YAPMADAN DÖNME!
Kayalara oyulmuş manastırları görmeden,
Frak uygarlığını keşfe çıkmadan,
Ayasofya’yı gezmeden,
Pabuçdere’de pedal çevirmeden,
Kıyıköy'de balık yemeden,
DÖNME!

NE YENİR?
Vize'de kasaba lokantaları dışında yemek yenecek doğru dürüst bir yer yok. Kıyı köy’ün balık lokantaları ünlü, balık çeşitleri arasında ise Kalkan favori.

__________________