Antik Çağda Çanakkale

[sansar]

Antik Çağda Çanakkale


Biga Yarımadası’nın eski adı Troas’tır.

Antik Çağ’da Troie,Troia ve Troade isimleri ile de bilinmektedir.

Anadolu’nun kuzeybatısında bulunan Troas bölgesi,ismini Hellespontos’un hemen girişinde yer alan Troia kentinden alır.Troia bölgede M.Ö. 3.bin yıl başından,M.Ö. 2.bin yılı sonuna kadar kendine özgü kültür yaratmış,bu kültür Batı Anadolu’nun oldukça geniş bir bölümüne yayılmıştır.Son kazıların sonuçları,Troia’da yerli kültürlerle sıkı ilişkileri olan bir Anadolu kültürü olduğu ortaya koymuştur. Çanakkale Boğazı,kaynağını mitolojik öğelerden bölgenin en eski halkı,Beşiktepe ve Kumtepe yerleşimlerinden bilinen Kalkolitik Dönem yerli halklardır.Buralarda yerleşim günümüzden 6000-7000 yıl geriye gitmektedir.M.Ö: 4800-4000 tarihleri arasında burada bir köy yerleşimi olduğu anlaşılmaktadır.Bunu M.Ö. 3600-3650 yılları arasında kurulduğu tahmin edilen Dardonos izlemektedir.

M.Ö. 1200 civarında bölgeye Troya savaşlarının başlaması ile Akhalar gelmiştir.Bu tarihlerde Yunanistan da bir kısım feodal beylikler biçiminde yaşayan Akhalar tarafından istila edilmiştir.Homeros’un İlyada destanında,savaş nedeni Sparta kralı Menelaos’un güzel karısı Helena’nın Troya kralı Priamos’un oğlu Paris tarafından kaçırılışı olarak belirtse de,gerçek savaş nedeninin Akhalar’ın Hellesepontos Boğazı ve yöresine yerleşmek istemeleri olduğu açıktır.

İlyada destanının içeriğinde tarihsel bir gerçeklik aranmalıdır.Bu destana göre Akhalar stratejik bir yerde kurulmuş olan Troya kentini ele geçirmek için savaşmışlar ancak bu savaşları sonuçsuz kalmıştır.Troya kalesi Odysseia destanında anlatıldığı üzere bir savaş hilesi,yani tahta at yardımıyla ele geçirilmiştir.

Truva,yüzyıllarca toprak altında kaldıktan sonra 19.yüzyılda,Alman arkeoloğu Heinrick Schliemann(1822-1890) tarafından girişilen kazılar sonunda meydana çıkarılmıştır.

Bugün,Truva şehri kalıntıları ,yurdumuzun bütün dünyada ilgi toplayan köşelerinden biridir.İlk olarak 1963 Ağustosu’nda Truva şenlikleri düzenlenmiş,bu tarih ve efsane şehrinin değeri bir kat daha arttırılmıştır.

Bölge’ye gelen kavimlerden biri de Frigler’dir.Frigler’in Çanakkale Boğazını aşıp,Kuzeybatı Anadolu’ya girdikleri ve bölgede bir süre kaldıkları sanılmaktadır.Daha sonra ,kendiliklerinden ya da bunları da yerlerinden eden başka kavimlerin baskılarıyla Anadolu’nun daha içlerine gitmiş olmalıdırlar.

M.Ö. 2.bin sonunda bir şekil yaşadıkları kentleri terk etmek zorunda kalan ve bir daha da eski kentlerine dönemeyen bu insanlar,ancak birkaç yüzyıl sonra,bölgeye yeni kentler kurmak amacıyla gelen Yunanlı göçmenlerle birlikte atalarının yerleşmelerine dönebilmişlerdir.M.Ö. 7.yüzyılda Kuzeybatı Anadolu Lidyalılar’ın egemenliği altındadır. M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren bölgeye Yunanlı göçmenler gelmeye başlar.Troas’taki Yunan kolonicilerinin ilk öncüleri Lesbos adasındaki Aiol kentleri Mytiline ve Metymna’dan gelen Aiollerdir.Aiol kolonizasyonu sonrasında bölgeye Miletos önderliğindeki İonlar gelmeye başladı.Miletoslular,Çanakkale Boğazında Abydos’tan Kyzikos’a kadar bir dizi kent kurmuşlardır.Lidya hakimiyeti Kroisos’un M.Ö. 547’de yenilgisiyle sona erince bölgenin yeni efendileri Persler oldu.

M.Ö. 334 yılında Makedonya kralı Büyük İskender,Perslere karşı büyük bir hareket başlatmış ve Çanakkale Boğazını geçerek Troas bölgesine gelmiştir.Burada bugünkü Karabiga yakınlarında bir yerde ünlü Granikos meydan savaşında Pers ordusunu yenilgiye uğratarak bölgedeki Pers egemenliğine son vermiştir.Bu savaştan sonra bölgenin iç yapılanmasında pek fazla bir değişikliğin olmadığı gözlenir.İskender geçtiği kentlerde yüksek rütbeli subayların Perslerde olduğu gibi satrap unvanı ile vali olarak bırakmıştır.

Granikos zaferinden İskender’in ölümüne kadar geçen süre içinde bölgemin sakin bir yönetim altında yönetildiğini görmekteyiz.M.Ö. 323 yılında Büyük İskender’in ani ölümü üzerine satraplar iktidar kavgalarına başlamışlardır.İskender’in diadoklarından Antigonos M.Ö. 323 sonrasında bölgeyi yönetimi altına almıştır.Bölgedeki fazla nifusa sahip olmayan,küçük,güçsüz ve dağınık halde bulunan kentler bir araya getirilerek Antigoneia(Aleksandria Troas)adı altında büyük bir kent kurulmuştur.Ancak Troas bölgesinin yönetimi İpsos Savaşı’ndan (M.Ö. 301)sonra tekrar değişmiş,yönetim doğudaki Antigonos’tan batısındaki Lysimakhos’un eline geçmiştir.

M.Ö. 3.yüzyılın başlarında Balkanlarda ekonomik zorluklar içinde kalmış olan Galatlar,M.Ö. 280 yılında Çanakkale Boğazı’nı geçerek Troas bölgesine egemen olmuşlardır.Burada fazla kalamayarak doğuya yönelmişlerdir.Aynı dönemlerde Bergama Krallığı’da kurulmuştur.Bölge ise M.Ö. 280-188 yılları arasında Seleukos Krallığı’na bağlanmıştır.M.Ö. 190 yılında Romalılar ile Seleukos kralı III.Antiokhos arasında Magnesia’da yapılan savaştan sonra,savaşın galibi Romalılar bölgeyi bu başarının kazanılmasında kendilerine yardımcı olan Bergama kralı II.Eumenes’e (M.Ö. 197-150)vermişlerdir.Bölge daha sonra yönetimi altında bulunduğu Bergama Kralı III. Attalos’un krallığı bir vasiyetname ile Roma İmparatorluğu’na bırakması üzerine Roma eyalet sistemi içerisine alınmış ve Asia eyaletine bağlanmıştır.Uzun yıllar Roma hakimiyeti altında yönetilen Troas,Roma İmparatorluğu’nun getirmiş olduğu barış ortamında oldukça sakin bir süreç geçirmiştir.

Roma İmparatorluğuna takiben burası yine Doğu Roma İmparatorluğu’nun hakimiyeti altında yönetilmiştir.İmparator Jusrinian,Sestos’da boğazın geçişini kontrol altında tutmak için bir kale inşa ettirmiştir.

VII ve VIII.yüzyıllarda Müslüman Araplar’ın gelip geçtiği bu yöreye Bizans egemenliğinin son dönemlerinde Türkmen akınları da başladı.I.Kılıçarslan’ın oğlu Sultan Melikşah döneminde(1120-1116) Selçuklu Bizans çatışmaları çerçevesi içinde Selçuklu emirleri Muhammed ve Monolog,Bursa ve Ulubat üzerinden Çanakkale yöresine kadar ulaştılar.Anadolu Selçukluları’nın parçalamasından sonra kurulan beyliklerden Karesi Beyliği’nin toprakları da bu yöreye kadar uzanıyordu.