Soğuğa Maruz Kalma

[makinist]

SOĞUĞA MARUZ KALMA

Normal vücut ısısı 37 C dir. Bu ısı komplike mekanizmalarla sabit tutulur. Ancak uzun süre soğuğa maruz kalındığında bu mekanizmalar aşılabilir ve vücut ısısı düşer. Vücut ısısının teorikte 37C nin uygulamada 35C nin altına düşmesine HİPOTERMİ denir. Bazen vücudun sadece ayaklar ,eller,kulaklar veya burun gibi uç kısımları soğuğa maruz kalıp lokal olarak yaralanabilir.

Risk Faktörleri
1- Soğuk iklim
2- Yetersiz veya uygun olmayan giysi ya da giysi yokluğu
3- Isınma eksikliği ( barınak yokluğu,evsiz kişiler,sokak çocukları,felaket bölgeleri,yetersiz ısınma )
4- Enerji veren yiyecek ve içeceklerin eksikliği ya da yetersiz kullanımı
5- Olumsuz çevrelerdeki kazalarda hayatta kalanlar( deniz kazalarında suda kalma, dağlık bölgelerdeki uçak kazalarında hayatta kalanlar )
6- Kır yürüyüşleri, dağcılık kazaları
7- Kaybolmuş bir avcının uzun saatler boyunca soğuk ortamda kalması
8- Yaşlı ve hasta kişiler

Belirtiler
Hipotermi 5 genel evre boyunca ilerler. Evreler arasında belirgin bir ayırım yoktur.Ancak belirti ve bulguları bilen ilkyardımcı durumun ciddiyetini tahmin edebilecektir.

1. Evre: Vücut ısısı 35-32 C arasındadır. Donma üşüme ile başlar. Kazazede soğuktan yakınır . Cilt soğuktur,daha fazla ısı üretmeye çalışan kazazede zıplar,ayaklarını yere vurur. Tüyleri diken diken olmuştur. Daha sonra titreme görülür.
2. Evre: Vücut ısısı 32-29 C arasındadır. Azalmış kas fonksiyonu ile karakterizedir. Kazazede montunun fermuarını çekemez,ince kas aktivitesi durmuştur.
3. Evre: Vücut ısısı 29 C olduğu zaman artık tüm kassal aktivite durmuştur. Kazazede yorgun,UYKULUDUR. Çevresine kayıtsız olabilir. Soğuk ortamla savaşma isteğini yitirmiştir. Soruları sadece hırıltı şeklinde yanıtlar.
4. Evre: Vücut ısısı 27 C ye inmiştir. Hayati bulgularda azalma gözlenir. Nabız yavaşlar ve gittikçe daha zayıf olur,düzensiz nabızlar alınabilir. Şahdamarı atışını bile saptamak güç olabilir. Solunum da yavaşlamıştır.
5. Evre: Tüm kalp ve akciğer aktivitesinin tamamı ile durmuş gibi olduğu bu son evre görünüşte ölümle karakterizedir. ‘Görünüşte’ sözcüğü kullanılmıştır çünkü ölü gibi görünen böyle kazazedeler canlandırılmışlardır. Eski bir deyiş “Birisi ısıtılıp ölü olduğu görülmedikçe ölü kabul edilmez” der. Bu nedenle ilkyardımcı soğuk,nabzı alınamayan kazazedeyi asla ölü olarak değerlendirmemelidir. Kişi “****bolik bir buz kutusu”nda olabilir ve eğer daha fazla ısı kaybı önlenirse başarıyla geri döndürülebilir.

İlkyardım
1- Kazazedeyi yatar pozisyonda tutun.
2- Islak giysilerini çıkartın, nazikçe kurulayın.
3- Kondüksiyon ve konveksiyon yoluyla ısı kaybını önleyin. Soğuk ıslak zeminle,soğuk ****l gibi cisimlerle temasını kesin; rüzgardan,hava akımlarından koruyun.
4- Tüm vücudu sadece yüz açıkta kalacak şekilde, mümkünse önce naylon ya da folyoyla sonra battaniye veya kuru, geniş bir materyalle sarın. Baş ve boyunu iyice kapayın. Çünkü vücut radyasyon yolu ile en çok bu bölümlerden ısı kaybeder.
5- Kazazede bilinçli ise ılık, tatlı bir içecek yudumlatın.
6- Kazazedenin ABC’sini sürekli kontrol edin.
7- Kazazede bilinçsiz ise hava yollarını kontrol edin, gerekirse suni solunum yapın ama KALP MASAJI YAPMAYIN..........
8- Kazazedeyi hemen bir hastaneye nakledin.

Hipotermide Asla Yapılmayacaklar

1- Kazazedeyi ani olarak ısıtmayın.
·Hemen çok sıcak bir yere almayın.
·Doğrudan bir ateşe,sobaya ya da herhangi bir ısı kaynağına maruz bırakmayın.
·Sıcak su doldurulmuş şişeler,termoforlar,elektrikli battaniyeler kullanmayın.

2- Masaj yapmayın, ovalamayın.
3- Sigara içirmeyin, alkol vermeyin.
4- Bandaj yapmayın.
5- Cilde ilaç, merhem vs. sürmeyin.
6- Hipotermik kazazedenin olay yerinde tamamen ısıtılmasına çalışılmamalıdır. Yeniden ısıtma, hastane ortamında bile düzeltilmesi güç, çok ciddi kalp atım bozukluklarına neden olabilir. Bu ritim bozuklukları olay yerinde düzeltilemez.




İnsanlar kalıcı olumsuz etkiler oluşturmadan vücut sıcaklıklarının 21-24 C’ye kadar düşürülmesine dayanabilmektedir. Hipotermide ****bolik ve fizyolojik olaylar öylesine yavaşlar ki dokuların oksijen gereksinimi çok azalır. Dolayısıyla dolaşım oldukça uzun süre durdurulabilir. Beyin ve kalp cerrahisinde hipotermi bu amaçla kullanılmaktadır. Makattan alınan ısı 28 C olduğunda sıcaklığı kendiliğinden normale döndürme yeteneği ortadan kalkar ama canlı yaşamaya devam eder ve eğer dışarıdan bir girişimle ısıtılırsa tekrar normale döner.

LOKAL SOĞUK YARALANMALARI
Soğuk nedeniyle meydana gelen yaralanmaların çoğu vücudun açıkta kalan kısımlarındadır. Özellikle ayaklar,eller,burun ve kulaklar soğuk yaralanmalarına karşı duyarlıdır. Lokal soğuk yaralanmalarının şiddetini belirleyen en önemli üç faktör şunlardır :

1- Maruz kalma süresi
2- Maruz kalınan ısının derecesi
3- Maruz kalma sırasında rüzgarın hızı
Rüzgar soğuğu, hareket eden soğuk havanın vücuda yaptığı etkidir. Örneğin, - 100 C olan bir havada saatte 25 km lik rüzgar esiyorsa, siz - 170C olan bir ortamda ki gibi etkilenirsiniz. Eğer rüzgar saatte 60 km lik bir hızla eserse size etki eden sıcaklık - 270C dır. Rüzgar soğuğu soğuk bölgelerde tehlikeyi arttırır.


Eğer kişide yorgunluk, kötü beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı varsa ya da soğuk ve rüzgardan tam izolasyon sağlanamamışsa; sıkı giysi, ayakkabı veya dolaşım bozukluğu nedeniyle kısıtlı kan dolaşımı söz konusuysa o kişi soğuk yaralanmasına daha açıktır. Ayrıca hipotermideki bir kazazedede kan uç kısımlardan hayati organlara doğru aktarıldığı için bu bölgelerde lokal soğuk yaralanmaları riski artar. Yani ilkyardımcı aynı kazazedede hem lokal hem de sistemik soğuğa maruz kalma problemlerinin olabileceğini unutmamalıdır.

Soğuk Yalaması ( Frostnip )

• Uzun süre soğuğa maruz kalındıktan sonra olur.
• Derin dokular donmamıştır.
• Genellikle ağrılı olmadığından kazazede sıklıkla bir soğuk yaralanması olduğunun farkında değildir.
• Cildin rengi açılır, beyazlaşır.
• Vücudun açıkta kalan kısımları özellikle kulaklar ve burun sık olarak etkilenir.

Siper Ayağı ( İmmersion Foot )

• Uzun süre soğuk suya maruz kalma sonunda oluşur.
• Özellikle uzun süre soğuk suda ayakta duran avcılarda veya yaya yolculuk edenlerde görülür.
• Ayağın derisi buruşur,açık renkli ve dokununca soğuktur.

İlkyardım
1- Kazazede soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırılır.
2- Yaralı kısım ısıtılır. İlkyardımcının elleri veya kazazedenin kendi vücudu gibi sıcak bir obje ile temas veya o bölge üzerine sıcak nefes üflemek yapılması gereken tek şey olabilir.
3- Yeniden ısıtma sırasında karıncalanma ve kızarma olacaktır.
4- İmmersiyon ayağında ıslak ayakkabı,bot ve çoraplar çıkarılmalı,ayak yavaşça yeniden ısıtılmalı ve daha fazla soğuğa maruz kalınması önlenmelidir.

Donma ( Frostbite )
En ciddi lokal soğuk yaralanmasıdır. Yüzeysel ve derin olmak üzere iki çeşidi vardır. Yüzeysel olanda sadece deri donmuştur,derin olanda ise daha derin dokular da donmuştur. Etkilenmiş doku sert,donmuş hissi vermesiyle tanınabilir. Bu kısımlar beyaz,sarı-beyaz veya mavi-beyaz renkte olabilir. Dokununca sert ve soğukturlar.

İlkyardım
1- Kazazedeyi soğuk ortamdan uzaklaştırın.
2- Böyle bir dokuyu asla OVMAYIN.....( Özellikle de KARLA.....)
3- Kazazedenin frostbite’li ayağı üzerine basmasına,yürümesine izin vermeyin.
4- Daima nazik davranarak etkilenmiş kısmı koruyun.
5- Su kesecikleri varsa PATLATMAYIN......
6- Islak ve sıkı tüm giysileri çıkarın. Donup deriye yapışmışlarsa asla ZORLAMAYIN......
7- Yaşam fonksiyonlarını kontrol edin, gerekirse destekleyin.
8- Yaralı kısmı kuru,gevşek ve mümkünse steril bir malzeme ile örtün.
9- Kazazedeyi süratle hastaneye ulaştırın.
10- Eğer hastaneye ulaşmak mümkün değilse ; 38-44,5 C arasındaki suda ( ılık su ) yeniden ısıtma yapın. Tekrar donma tehlikesi varsa bu işlemi ASLA YAPMAYIN.......Çünkü çözülüp tekrar donan kısımlarda GANGREN RİSKİ çok fazladır.

Donmuş dokunun hücrelerinin içindeki buz kristalleri fiziksel hasara sebep olabilir. Bu yüzden bu dokular ovulmamalıdır. Hücreler içindeki suyun yapısındaki bu değişiklik önemli elektrolitlerin yoğunluğunda da değişiklik yapabilir. Bu da hücre kimyasında kalıcı değişikliğe neden olabilir. Buz kristalleri eridiği zaman hücrede başka kimyasal değişiklikler de olur. Sonuçta hasar görmüş hücre ölür ve gangren meydana gelir veya kalıcı hasara uğrar.

ALINTIDIR