Samsun Hanları


Taşhan (Vezirköprü)

Click this bar to view the full image.Samsun ili Vezirköprü ilçesi, Orta Cami Mahallesi, 100.Yıl Caddesi üzerinde bulunan bu hanın kitabesi günümüze gelemediğinden, yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Yapı üslubundan XIX.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Han, kesme taş ve tuğladan kare planlı olarak yapılmıştır. Üzeri ahşap bir çatı ile örtülü olan han iki katlıdır. Üç giriş kapısı bulunmaktadır. Hanın avlusunu çevreleyen revaklar altta ve yukarda kalın payeler üzerine oturtulmuştur. Bu payeler yuvarlak kemerlerle birbilerine bağlanmıştır.
Avlunun zemini taş döşenmiş olup, bunlar orijinalliğini korumaktadır.
Günümüzde bu hanın odaları depo olarak kullanılmaktadır. Avlusunda da haftanın belirli günlerinde canlı hayvan pazarı kurulmaktadır.


Mustafa Efendi Hanı (Vezirköprü)

Samsun ili Vezirköprü ilçesinde bulunan bu hanı, Müftü Es Seyyid Mustafa Efendi 1797 tarihinde yaptırmıştır.

Kesme taş ve tuğla hatıllı olarak yapılan kare planlı bu han yıkılmış ve günümüze gelememiştir.

__________________

Samsun Çeşmeleri


Ali Bey Çeşmesi (Bafra)

Click this bar to view the full image.Samsun ili Bafra ilçe meydanında bulunan bu çeşme Ali Bey tarafından yaptırılmıştır. XIX.yüzyılın son yıllarına tarihlendirilen çeşme, yakın tarihlerde restore edilmiştir.

Çeşme arkasındaki duvara dayalı olup, iki yanındaki iki sütun ve bunları birleştiren yuvarlak bir kemer içerisinde ayna taşı ve yalak taşından meydana gelmiştir. Üzerinde talik yazılı kitabesi bulunmaktadır.


Kurşunlu (Taceddin Paşa) Cami Ceşmesi (Vezirköprü)

Samsun ili Vezirköprü ilçesi Çanaklı Mahallesi, Tacettin Sokağı’nda Tacettin Paşa (Kurşunlu) Camisi’nin avlu duvarına bitişik olarak yapılan bu çeşme XIX.yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmektedir.

Çeşme yuvarlak kemerli ayna taşı ve yalak taşından meydana gelmiştir.


Namazgâh Çeşmesi (Vezirköprü)

Samsun Vezirköprü ilçesi, Taşkale Mahallesi Havza Caddesi üzerinde, Namazgâh Camisi’nin bitişiğinde bulunan bu çeşme, cami ile birlikte Köprülü Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Çeşme XVII.yüzyıla aittir.

Çeşmenin sivri kemerli mermer ayna taş ve önünde de yalak taşı bulunmaktadır.


Ganioğlu Çeşmesi (Vezirköprü)

Samsun ili Vezirköprü ilçesi, Mehmet Paşa Mahallesi, Hacıköy Caddesi üzerinde bulunan çeşmenin kitabesi günümüze gelememiştir. Yapı üslubundan XIX.yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilen çeşme Ganioğlu bir kişi tarafından yaptırılmıştır.

__________________

Samsun İçme ve Kaplıcaları


Samsun ilinin Ladik ve Havza ilçeleri kaplıcaları ile ün yapmıştır. Bu kaplıcaların çeşitli hastalıklara iyi geldiğine inanılmaktadır. Bunun yanı sıra Ayvacık ve Bafra’da da içmeler bulunmaktadır.


Hilyas Kaplıcası (Ladik)

Samsun Ladik ilçesinin 10 km. batısındaki Hamamayağı Köyü’ndeki Hilyas Kaplıcası’nın suyu 36 C.dir. Kaplıcanın suyu mineral bakımından oldukça zengindir. Kaplıca suyu, sodyum klorür, sodyum bikarbonat, sodyum sülfat, sodyum nitrat, kalsiyum bikarbonat, demir bikarbonat, alimünyum sülfat, ****silis asidi, serbest karbon asidi içermektedir. Ayrıca gaz halinde manganez, fosfat iyonları içermektedir.

Evliya Çelebi Seyehatname’sinde bu kaplıcadan söz etmiştir. Buna dayanılarak kaplıcanın XVI.-XVII.yüzyıllarda da kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Kaplıcanın suyunun romatizma, nevralji, nevrit gibi cilt hastalıklarının yanı sıra eklem kireçlenmesi, sinir ve kas yorgunluğu ve ameliyat sonrası bakımında olumlu etkilerinin olduğu gözlemlenmiştir.

Kaplıca çevresinde Ladik Belediyesi tarafından işletilen turistik tesisler bulunmaktadır.


Havza Kaplıcaları (Havza)

Samsun ili Havza ilçesinde bulunan Havza Kaplıcalarının çok eski bir geçmişi bulunmaktadır. Bu kaplıcaların suyunun sıcaklığı kış aylarında da 49 C.yi bulmaktadır. Havza’daki bu kaplıcaların en tanınmışları Kız Gözü ve Aslan Ağzı Kaplıcalarıdır. Bunların yanı sıra Havza’da 1944 yılında yapılan kömür arama çalışmaları sırasında da kükürtlü sıcak sular bulunmuştur.

Havza Kaplıcarı, volkanik kaynaklı (Jüvenil) olup, zayıf mineralizasyonlu, sodyum bikarbonatlı, Hipertermal (56 C), Hipotetik (14.5 milimol/lt) ve Oligo****lik (643.17 mg.) içermektedir. Kaplıcanın suyu renksiz, berrak ve kokusuzdur. Sıcak suyun rezervuar kayacı;Jura-Alt Kretase kireçtaşıdır. Yüzeyden kireçtaşı kırık ve çatlakları boyunca derinlere süzülen su, jeoteknik gradyan etkisiyle ısınmakta ve kireçtaşları içinde depolanmaktadır. Sıcak su daha derinlerdeki Paleozoyik mermerleri ve Permiyen kireç taşlarından faylar boyunca çıkarak yer yer Jura-alt Kretase kireç taşlarını etkilemektedir.

Kaplıcanın suyu çeşitli cilt hastalıklarının tedavisinde, sinir hastalıkları, hastalıkların nekâhat dönemlerinde, kadın hastalıklarında, kronik bronşit, sindirim bozukluğu, şeker hastalığı, nefes darlığı, akciğer rahatsızlıkları, bağırsak spazmları, idrar yolu iltihaplanmaları, adale ağrıları, safra kesesi hastalıklarının tedavisinde etkili olmaktadır.

Havza ilçesinde Darboğaz Maden Suyu, Ayvacık’ta Çakaldere Maden Suyu yörenin önemli içmeleridir. Bunlardan Darboğaz Maden Suyu’nun sıcaklığı 17-18 C. Civarındadır. Çakal Dere Maden Suyu’nun sıcaklığı ise 17-18 C.civarındadır. Havza Kaplıcalarının suyunun en önemli özelliği Çelikli Sular sınıfına girmesidir. Kaplıca suyunun litresinde demir miktarı yüksek derecededir. Bu yüzden de Çelikli Sular sınıfına girmektedir

__________________

Samsun Doğal Güzellikleri




Samsun Dağları

Samsun Karadeniz kıyıları ile Karadeniz’e paralel dağ sıraları arasında kalmıştır. Yeryüzü şekillerini oluşturan dağlar Çarşamba ile Ünye arasında doğu-batı, Samsun-Bafra arasında da doğu-güneydoğu ile Batı-kuzeybatı arasında uzanmaktadır. İl merkezinin büyük çoğunluğunu dağlar oluşturmuş bunun dışında kalan alanlar da plato ve ovalar halindedir. Samsun’da dağlar çok fazla yüksek değildir. Özellikle güneydeki dağ sıraları alçaktır. İlin başlıca dağları Canik ve Çangal dağlarıdır.

Çangal dağlarının büyük bölümü Sinop’un güneyindeki Küre dağlarının bir bakıma uzantısı olup uzantıları Samsun il sınırından içeriye kadar uzanırlar. Bunların yüksekliği deniz seviyesinden 1.525 m. yi bulmaktadır. Canik Dağının üzeri zengin orman örtüsü ile kaplıdır.

Canik Dağlarının büyük bölümü Amasya ve Ordu il sınırları içerisindeki. Bu dağların batı uçları Samsun ilinin içerisine kadar girmektedir. Ancak yükseltisi diğer illerdeki bölümlerine göre oldukça alçaktır. Kıvrımlı bir dağ silsilesi olan Canik dağları oldukça yaşlı, mezozoik dönemde oluşmuştur.


Akarsular

Samsun su kaynakları yönünden oldukça zengin bir coğrafi yapıya sahiptir. İlin en büyük akarsuları Kızılırmak ile Yeşilırmak’tır. Bu iki akarsu il topraklarını geçtikten sonra Karadeniz’e ulaşırlar. Bunların yanı sıra ilde irili ufaklı çok sayıda akarsu bulunmaktadır. Ancak bu akarsuların düzensiz bir debisi ve akışı vardır.


Kızılırmak

Sivas’ın İmranlı ilçesinin doğusundaki Kızıldağ’dan (3.025 m) kaynayan Kızılırmak Orta Anadolu Bölgesinde geniş bir yay çizdikten sonra Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Ankara, Çankırı ve Çorum illerini suladıktan sonra Samsun’dan Karadeniz’e dökülür. Kızılırmak’ın uzunluğu 1.355 km.dir. Vezirköprü ilçe merkezinin 50 km batısından Samsun il topraklarına giren Kızılırmak, Samsun ve Sinop illerini birbirinden ayırır ve Gökırmağı da içerisine alarak akar. Bu arada Samsun il sınırları içerisinde geniş bir yay çizer ve Bafra deltasını oluşturur. Karadeniz’e döküldüğü yerde Türkiye’nin en geniş deltasını oluşturur. Bu deltanın yüzölçümü 560 km2, uzunluğu 30 km.dir. Deltanın batısında 200-300 m. genişliğinde, 8-10 m. yüksekliğinde kum tepeleri bulunmaktadır. Ayrıca delta üzerinde irili ufaklı sığ göller meydana gelmiştir.

Kızılırmak Vadisi boyunca çok sayıda kollarla beslenir. Bunların başında Sıas’da Tecer Çayı, Ankara’da Balabandere, Çankırı’da Açı çay, Çorum’da Delice Irmak, Devrez Çayı gelmektedir. Sinop’ta da Gök Irmak onlara katılmaktadır.


Yeşilırmak

Sivas’ın Koyulhisar ilçesinin güneyindeki Kösedağ’ın yamaçlarından doğan Yeşilırmak Türkiye’nin en büyük akarsularının başında gelmektedir. Yeşilırmak Tozanlı Çayı, Çekerek Suyu ve Kelkit Çayının birleşmesinden oluşan bu akarsı Sivas, Tokat ve Amasya illerinden geçtikten sonra kuzeydoğu yönünde aktıktan sonra Samsun-Tokat sınırını oluşturur. Bu bölgede Karakuş Çayını da alarak Canik Dağları arasında küçük vadilerden geçer ve Civa Burnunda Karadeniz’e dökülür.


Mert Irmağı (Ladik)

Samsun’un diğer önemli akarsularından birisi olan Mert Irmağı Ladik ilçesinin kuzeyindeki Hacılar dağından doğar. Doğu yönünde aktıktan sonra kuzeybatıya döner ve dar ,derin bir vadi içerisinden geçtikten sonra Karadeniz yakınlarında genişler, alüvyal bir düzlükten sonra da denize dökülür.


Terme Çayı (Terme)

Samsun yöresindeki Karaorman’dan doğan Terme Çayı Terme ilçesindeki Simenit Gölünün çevresindeki derelerden beslenir güneydoğu-kuzeybatı yönünde akar. Bu Çay aynı zamanda Terme ilçesini de ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür.


Karaboğaz Deresi

Köseler Dağının yamaçlarından kaynaklanan Karaboğaz deresi kuzeybatı yönünde akar. Çarşamba ve Termeden geçtikten sonra Simenir Gölünü dökülür.


Abdal Deresi

Samsun yöresindeki Akkuş Yaylalarından doğan Abdal deresi kuzeybatı yönünde akmaktadır. Karadeniz’e Karaboğaz önünde dökülen dere 137 km. uzunluğundadır.


Kürtün Çayı

Samsun ilinin orta kesiminde Mahmutlu Köyü yakınlarında doğan Kürtün Çayı güneydoğu-kuzeybatı doğrultusundaki bir vadi içerisinden akmaktadır. Akarsuyun taşıdığı alüvyonlar vadi tabanında dolgu oluşturmuştur. Vadinin orta kesimlerinde akarsuyun yatak genişliği 30-35 m. ulaşmaktadır.

Samsun il merkezinin 4 km. batısında Karadeniz’e dökülen Kürtün çayı 30-40 m. uzunluğundadır.


Istavloz Çayı (Vezirköprü)

Samsun ili Vezirköprü ilçesinde, Tavşan Dağı’ndan doğan Istavloz Çayı, Duruçay Köyü’ne kadar Göldağı Deresi olarak bilinmektedir. Duruçay Köyü ile Köprübaşı Bucağı arasında Kuyma Deresi ismini alan akarsu, Köprübaşı'ndan itibaren Istavloz Çayı ismini almaktadır. Tekkekıran Köyü mevkiinde Kuzdere, Kayalı mevkiinde Esenli ve Uluçay ile birleşen Istavloz Çayı Akçay mevkiinde Altınkaya Barajı'na dökülmektedir. Istavloz Çayı düzensiz akan akarsulardan oluşup, su seviyesi yıl içerisinde değişiklikler göstermektedir.


Esenli Çayı (Vezirköprü)

Esenli Çayı Aydınlı, Başalan ve Büyükkale köylerinin eğimli yamaçlarının kuzey eteklerinden doğar ve Karaböcük Deresi ismi ile anılmaktadır. Teberük Köyü ile Kavakpınarı Köyü arasında Cambaz Deresi olarak adlandırılan akarsu, buradan itibaren Esenli Çayı adını almaktadır. Kayalı mevkiinde Uluçay ve Istavloz Çayı ile birleşen Esenli Çayı, Akçay’da Altınkaya Barajı'na dökülmektedir.


Uluçay

Uluçay, Karapınar ve Dereköy kaynaklarından beslenmektedir. Esenköy'e kadar Sokullu deresi olarak bilinen akarsu, buradan itibaren Uluçay adını almaktadır. İlkbahar aylarında yağış ve kar erimelerine bağlı olarak taşkın dönemi oluşturmaktadır. Ancak yaz mevsiminin sonlarına doğru akımın minimum seviyede olduğu görülür. Uluçay'ın Esenköy'den itibaren tahminen uzunluğu 17,8 km'dir. Kayalı mevkiinde Istavloz Çayı ve Esenli Çayı ile birleşir.


Bafra Gölleri

Samsun da çok sayıda göl bulunmaktadır. Kızılırmağın ikiye böldüğü Bafra Ovasının çevresinde geniş çukurluk alanlar bulunmaktadır. Bu çukurluk alanlarda irili ufaklı göller oluşmuştur.Bunların başlıcaları Kızılırmağın batısında Karaboğaz Gölü ile doğusundaki Balık Gölü, Dutdibi Gölü, Liman Gölü, Uzungöl, Hayırlı Göl, İncegöl, Çernek ve Tombul Gölüdür. Bu göllerin çevresi çoğunlukla saçlık ve batıklık alanlardır. Ayrıca çevrelerindeki ormanlık alanlar da doğal bir güzellik oluşturmuştur. Bunlardan Balık Gölü balık üretiminde, Liman Gölü de su ürünleri yönünden oldukça zengindirler.


Çarşamba Gölleri

Çarşamba ovası oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Yeşilırmak’ın taşıdığı alüvyonlardan oluşan ovada yer yer çukur alanlar bulunmaktadır. Bu çukurluklarda da irili ufaklı göller meydana gelmiştir. Bu göllerin başında Dumanlı Göl, Akarcık Gölü, Akmaz Gölü ve Koca Göl gelmektedir. Bu göllerin de çevresi sazlık ve bataklıktır. Doğal güzellik yönünden de güzel bir ortam meydana getirmişlerdir.


Simenit Gölü (Terme)

Simenit Gölü Terme ilçe merkezinin kuzeyinde denize yakın bir yerdedir. Terme Çayının yatağının değişmesi sonunda oluşan bu gölün çevresi de bataklık alanlardır. Bununla beraber burada balıkçılık yapılmaktadır.


Akgöl (Terme)

Terme ilçesinde Simenit Gölünün yakınında bulunan Akgöl de terme Çayının yatak değiştirmesi sonucunda meydana gelmiştir. Karadeniz’in yükseldiği dönemlerde Simenit Gölü gibi bu gölde deniz suları ile dolmaktadır. Bundan ötürüde gölde çeşitli balıklar yaşamaktadır.


Ladik Gölü (Ladik)

Ladik Ovasının doğu kesiminde yer alan ladik Gölü Ladik ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır. Gölün uzunluğu 5, genişliği 2 km’ye yakındır. Elips biçimindeki gölün deriği 3-5 m. arasında değişmektedir. Göl suları Akdağ’dan inen küçük akarsularla beslenmektedir. Ayrıca fazla suları da Tersakan Çayına boşalmaktadır.Çevresi bataklık ve sazlıktır.Göl içerisinde balık, özellikle alabalık ve turna yaşamaktadır.


Altınkaya Baraj Gölü (Vezirköprü)

Kızılırmak üzerinde bulunan Altınkaya Barajından yılda 1.217.000.000 Kw. Saat elektrik üretilmektedir. Vezirköprü'nün 12 tane köyü baraj suları altında kalmıştır.
Altınkaya Barajı'nda toplanan sudan Vezirköprü ve köylerinin tarım arazisi sulanamamaktadır. Ancak baraj gölü çevresindeki köylerinin bazılarında balıkçılık yapılmaktadır.

__________________

Vezirköprü Sulama Barajı (Vezirköprü)
Yapımına 04.01.1993 tarihinde başlanmış, barajın gövde dolgu çalışmaları bitirilerek 2005 yılında resmi açılışı yapılmıştır.
Vezirköprü Sulama Barajı, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde yapılmış olup, temelden yüksekliği 74 m., nehir yatağından yüksekliği 73 m.,gövde hacmi 2.600.000 m3, göl uzunluğu ise 5.500 m.dir

__________________

__________________

__________________

__________________

Samsun İller Sultanı "Samsun İller Sultanı
Saygıdeğer Okuyucu,
Sevgili Gençler ve Çocuklar,

Orta Karadeniz Bölgesinin en şirin ilçelerinden biri olan, yeşille mavinin kucaklaştığı turistik Samsun’un Alaçam ilçesinden en derin saygı ve sevgilerimi sunarım.
Adım ve Soyadım Hasan Sancak’tır. Alaçamlı Halk Şairi, Reklâm Yazarı, Eğitimci, Gazeteciyim. Aslen Trabzonluyum. Köprübaşı ilçesindenim.24 senedir basının içindeyim.52 yaşındayım. Nagehan isminde bir kızım, Alp Cihan ve Boğaç Han isminde de iki tane erkek çocuk sahibiyim. O' dur, Onlar Analarımız, Benim Annem Melekti isimli üç tane şiir kitabım vardır. Bu kitaplarımla birlikte basıma hazır 50 tane şiir kitabım ve 4000 taneden fazla şiirim okuyucularla buluşmayı beklemektedir. 50 tanesi notere onaylatılan 400 tane televizyon reklâm senaryom bulunmaktadır.3.şiir kitabım BENİM ANNEM MELEKTİ 2005 ‘te, Ankara Yenimahalle’de Gündüz Yayınlarından çıkmıştır. Şiir kitabım burada ve büyük kitabevleri, antolojilerde satışı yapılmaktadır. Şiir kitaplarımı çıkartma ve alternatif reklâm senaryolarımı kamuoyuna duyurma mücadelesi veriyorum. Şiir kitaplarıma destek vermek isteyenler, faturası kesilerek, kitaplarımın iç karton kapaklarında, renkli olarak tanıtımını yapabilirler. Kendinizi, şirketinizin çalışmalarını kamuoyuna istediğiniz şekilde duyurabilirsiniz. Kişisel sayfama giren, şiirlerimi okuyan, görüş bildiren herkese teşekkür eder, saygı ve sevgilerimi sunarım.
Saygılarımla.




"SAMSUN İLLER SULTANI"-SEV VE KORU SAMSUN'U
RUHLARDA YÜREKLERDE -YAŞATMALIYIZ ONU

Tanıtalım sizlere-"Büyükşehir Samsun'u"
Asla hiç unutmayın-daima sevin onu
Karadeniz'imizin-o gerçek gururudur
Tarihlerden bu güne-yıkılmayan surudur
Yurdumuzun en şirin-özel canlı köşesi
İnsanları sevecen-daim sürer neşesi
Samsun ve çevresinde-ilk insan izlerine
Tekkeköy'de rastlanır-yaşayış sözlerine
Yapılan kazılarda-"Eski Taş Devre" ait
Eserler bulunmuştur-"Orta Taş Devri" lahit
M.Ö. 5000-sonundan başlayarak
Ege kültürü ile-ilişkili bütün halk
Kıyı gemiciliği-gelişmiş yüzyıllarca
Bu gerçek neticedir-tütmüş toplumda baca
Orta Asya'dan gelen-Türk'ten etkilenmişler
Akıllarda ruhlarda-bırakmıştır büyük yer
Meskenler Sitesi'nde-Mert Irmağı yanında
Öksürük Tepe Bahçe-Söğütlü’de anında
Yapılan kazılarda-Gaska adlı ahali
Burada yaşamıştır-böyleydi insan hâli
Hititlerin Başşehri-Boğazköy'de bulunmuş
Tabletten anlaşılır-içlerine dalınmış
Yaşantı varlığını-sürdürmüş uzun süre
Baskı altına girmiş-hepsi sinmişler yere
Anadolu'ya gelen-o topluluk Hititler
Boğazköyü başşehir-yapmıştır baştaki er
Medeniyet kurmuşlar-merkez düzgün yolları
Hepten inşa etmişler-uzatmışlar kolları
Kolların en büyüğü-o Orta Anadolu
Samsun'a bağlanıyor-huzur ve sevgi dolu
Hep Kavak ilçesinden-o günden itibaren
Asfalt şose yoludur-izler bu yola giren
Yapılan araştırma-söz konusu sonucu
Güney-Kuzey tali yol-ordan geçiyor ucu
Havza ve Ilıca'mız-Demir Yurt Çakıralan
Kapı Kaya üzeri-Bafra’ya ulaşır can
Hitit Krallığı'nın-Kurucusu Labarnas
Köklü bir devlet kurdu-kendisine ait has
Oğulları Zalpuwa-Hassuwa ve Halpuwa
Ya vali kral yaptı-böyleydi orda hava
Hititlerin uygarlık-tarihi ortadadır
18 ve 19-yüz yılla kıtadadır
Bilahare yapılan-düzenli bütün kazı
Bilgileri vermiştir-ortadadır bu yazı
Kızılırmak kenarı-Samsun ili Bafra'mız
İkiz Tepe mevkii-uzak değil aramız
8.000 üzerinde-arkeolojik eşya
Bilinmeli değerli-orada toprak kaya
Silâh atölyeleri-çeşitli malzemeler
4.500 yıl önce-bizlere verir haber
Önceye ait beyin-olmuş ameliyatı
Uygarlıkları güçlü-değiştirmiş suratı
Hititlerden sonra da-Samsun ve çevresine
Frigler hâkim olmuş-ev bahçe deresine
Egemenlik sağlarken-hırpalandılar bütün
Kimmerlere yenildi-bilinmeli onlar dün
En büyük kötülüğü-hepsi çevreye verdi
Her yana hücum edip-toplulukları gerdi
Trabzon ile Sinop-arasında canları
Yağmalayıp yıktılar-hep döktüler kanları
Lidya Lideri Giges-Kimmerleri yenerek
Miletliler Samsun'da-yerleşti söylenerek
Lidyalılar Perslerle-tutuştular savaşa
Perslere yenildiler-çıkamadılar başa
İskender'de Persleri-hep ortadan kaldırdı
Sürdü el değişmesi-gelen geçen saldırdı
Şu Pontuslular Roma-İmparatorluğunda
Şehir bir harabedir-çıkmaz canlarda seda
Sezar döneminde de-verilir bağımsızlık
Öldürülmesi ile-çekildi hazımsızlık
Doğu-Batı olarak-tam da ikiye böldü
Piskoposluk merkezi-evet Bizans'ta kaldı
Hazreti Âdem Havva-denir yaşadı burda
Gezdi yedi dolaştı-köy belde ilçe kırda
Bizanslılar Devrinde-arttı faaliyetler
Çok papazlar yetişti-o tarihler böyle der
Kültürü yaymak için-meşru ve gayri meşru
Yollara başvurmuşlar-sormuş binlerce soru
Onlar Türk Milleti'ne-yaşattı ıstırabı
Olmadı başarılı-boş kaldı bütün kabı
1071'den sonra-feth için Amisos'a
Akınlar düzenlendi-üstüne basa basa
Selçuklu Sultanımız-İkinci Kılıç Arslan
Döneminde alınmış-sevinmiş binlerce can
1185 Yılı-Rükneddin Süleyman Şah
İdareyi almıştır-ortalardan kalktı ah
Tattırdı yenilgiyi-Bizans'a Selçuklular
Avrupa hep şaşırdı-bağırdı bütün davar
Haçlı Ordularını-oluşturup ittifak
Yolladılar vatana-karardı bütün şafak
Direniş müthiş oldu-sefer üstüne sefer
Göğüs göğüse savaş-mücadele verdi er
Her defasında bozgun-kaldı kursaklarında
Tehlikeler önlendi-yurtta yükseldi nida
1214'te-Selçuklu Hükümdarı
O İzzettin Keykavus- sevindirdi her darı
Yönetimi alınca-halka mal can ve inanç
Hele hürriyetine-dokunmadı taktı taç
1243’te-öğren -1 Temmuz günü
Kösedağ Savaşında-ters gitti bütün yönü
Moğol istilâsını-önleyemedi kuvvet
Selçuklular yıkıldı-başa geldi o afet
Samsun’un ilk adıysa-‘Amisos’ bilinmekte
İyonyalılar verdi-böylece söylenmekte
Bugün kullandığımız-Samsun’umuzun adı
Türkler ile başladı-bilinmelidir yâdı
12. ve 13-asırlarında Samsun
İsmi kullanılmıştır-öğrenin ya da duyun
Batı kaynaklarında-aynı yüzyılda ise
"Sampson" söyleniyordu-dikkat edin bu sese
Selçuklular bu yeri-feth ettikleri zaman
Yerleşim yeri kurmuş-Samsun geliyor bundan
Selçuklu Türklerinin-verdiği özel isim
Merkeze Samsun denmiş-bilmeli amca abim
İl sınırları ile-çevrili olan yere
Canik söylemişlerdir-öğrenmeliyiz nere
Cumhuriyet Devrinde -1924
Samsun merkez ilçesi-il oldu duydu her mert
Anlatalım sizlere-Yirminci Yüzyılını
Öğrenmiş olursunuz-geçmişinin dalını
Salname kayıtları-Yıl 1870
Gayri-Müslim olan halk-hep istifade etmiş
Gelişmiş iktisaden-bulmuşlar iyi fırsat
Hepten zenginleşmişler-çıkmış kat üstüne kat
19. Yüzyıl-önem kazandı tütün
Yabancı etnik grup-doldu bölgeye bütün
Rum ve Ermeni tüccar-alt üstlerden türedi
Tütün işletmesinde-bunlar çoğalttı derdi
Onlar bütün canları-başladılar ezmeye
Maddeten ve manen de-üstlerini çizmeye
Rumlar gayet plânlı-ediyordu hareket
Yaptıkları işlerle-kayboldu hep bereket
Pontus Rum Devleti’ni–duy 1840’ta
Canlandırmak istedi-bilinmeli bu hatta
Birtakım vaatlerle-kandırılan Ermeni
Katliamlar yaptılar-üzdüler seni beni
Yerli olan insana-görünmek için şirin
Tüccarları dil döktü-hepsi yere kazdı in
Uzun vade az faiz-verdiği krediyle
Sempatiyi topladı-halka çektirdi çile
İyi avlamışlardı-kazandığı parayla
İstanbul Patrikhane-azdırılan yarayla
Nüfus çoğunluğunu-sağlayınca bu çete
Silâha sarıldılar-yazdı acı reçete
Hep Rum Patrikhanesi-Yunan Konsolosluğu
Tabanca tüfek bomba-yok ettiler çocuğu
Mavri Mira isminde-teşekkül etti heyet
Talimat Venizelos-oyun oynadı velet
Hele Patrik Vekili-Dreteos denen it
Enez Metropoliti-Atenagoras o bit
Şu Yunan Kaymakamı-Giritli Katekhakis
Katelopulos ile-Ayinpa Dipasimos
Palitimis Siyara-yardım yapan mahlûklar
Patrik Zaven Efendi-daha birçokları var
Kâğıt üzerindeki-işte böyle davranış
"Pontus Rum Devleti'ni"-oluşturmak büyük iş
Samsun ve ilçeleri-bütünüyle Rum köyü
Silâh deposu oldu-kurutmaktı genç beyi
Emir Amasya Samsun-şu Rum Metropoliti
Yermanos veriyordu-soysuzun gâvur iti
Osmanlı Devletimiz-tek başına çaresiz
Maddi manevi deprem-el ayak kopuk bu diz
Çok geçmeden baskınlar-şiddetli vahşet ölüm
Tarih sayfalarında-vardır işte bu bölüm
Soykırım evet buydu-çocuk genç ihtiyarı
Kundaktaki bebeler-ağlarlar zarı zarı
İnsanlık duygusunu-kaybeden bu barbarlar
İftirada bulundu-ne şeref var ne de ar
Güneş gibi parladı-öne çıktı Liderim
Bizlere yol gösterdi-Atatürk'üm Önder'im
Bütün Halk Fırkası’nın–15–20 Ekim'i
.927-halka öğretti ilmi
Ankara'da toplanan-ikinci kurultayda
Güzel konuşma yaptı-böyle şerefli ayda
"Muhterem Efendiler-bu sözlerim millete
İyice dinleyiniz-uğramayın illete
1840 Yılı-hep başlangıç tarihi
Yunanlının emeli-bilinmelidir sahi
Bütün Karadeniz'de-evet Rize'ye kadar
"Megola İdeali"-o günden bu güne var
Rahip Klematios-ilk yerleşim yerini
İnebolu'da kurdu-yüzünde vardı kini
Eşkıyalık yaptılar-Çarşamba ve Bafra'da
Silâh deposu oldu-bu bölge ve orada
Mütarekeden sonra-Rumlar ve Yunanlılar
Faaliyete geçti-canlarımı yaptı dar
Bütün bu havalide-Rum Metropoliti
Yermanos'un emrinde-topladı eşya iti
Rum Komitacıları-başında Tokamandis
İyice azıttılar-o işleri bütün pis
Ecnebi hükümetler-Pontus hayâlî ile
Çetecilik yaptılar-yaydılar birçok ile
Şuhumda Haralambos-isminde bir azgını
Hepsi başa getirdi-bizlere sundu kini
Nümayişler yapıldı-ilk 7 Nisan günü
1919-hatırlatıyor dünü
Hep toplanıyorlardı-gizli kiliselerde
Silâh tabanca bomba-o gün başka bir yerde
Batum'da hükümeti-kurdular o esnada
19 Temmuz -20-kongre verdi seda
Büsbütün azıttılar-yağmalar öldürmeler
Hunharca katletmeler-vatanıma girmeler
Atamın anlattığı-işte tarihten bölüm
Milletini uyardı-"Ya İstiklâl ya Ölüm"
Kemal'in o sözleri-ruhlara kazılmalı
Birlik beraberlikle-bir tarih yazılmalı
Şımarık ve saldırgan-Rum Ermeni döneği
Vahşetleri ortada-pislettiler çanağı
Yabancı ülkelerin-bunda var büyük rolü
İlk başta Sovyet Rusya-soldurdu çoğu gülü
Samsun Bafra Alaçam-nüfusu çoğaltarak
Hep gönderiyorlardı-türlü soysuzları bak
Rumlar gerek içinden-gerek yabancı güçten
Destek alıyorlardı-oku öğren bunu sen
16 ve 19–1919
Aylardan Mayıs ayı-hepimiz Türk oğluyuz
Yolculuğu hatırla-ama kolay değildi
Atatürk’ün önünde-bütün başlar eğildi
Önemli olaylardan-biri unutma bunu
Evet seveceksiniz-Türk’ümü bir de O’nu

__________________

Samsun'a ayak basış-çaresiz bir milleti
Bütünüyle yok etti-ortadaki illeti
Birinci Dünya Harbi-kötüleşmişti durum
Önümüze konmuştu-sıkıntılı bir yorum
İşte böyle bir günde-çıktı Büyük Bir Önder
Düşün dedi peşime-tarih bize bunu der
Samsun’a ayakbastı- Milli Mücadele'yi
Atam burda başlattı-hem akıllı hem iyi
İstanbul’dan başlayan-böyle yüce yolculuk
Kurtuluşu simgeler-meydanda çoluk çocuk
İşgal kuvveti için-Samsun önemli nokta
Bunları biliyordu-Mustafa Kemal Ata
Stratejik bakımdan-bilinsin önemliydi
Canım Atatürk’ümüz-O başarılı idi
İngilizler 9 Mart -1919
Samsun'a çıkmışlardı-bağrımıza bastı tuz
Manzara şöyle idi-İngiliz kuvvetleri
Boy gösteriyorlardı-kaplamışlardı yeri
İstanbul'dan başlayan-Samsun'da eren sona
Yolculuk esnasında-çok görev düştü cana
Atam Tuğgeneraldi- görevli bir askerdi
Giyim buna uygundu-Kemal yiğit bir erdi
Görevi belli idi-Samsun ve civarında
Huzuru sağlamaktı-enerji vardı canda
Kendisine bağlıydı-Sivas ile Erzincan
Trabzon ve Erzurum-öteki ilimiz Van
16 Mayıs günü-günlerden Cumartesi
Kaptan İsmail Hakkı-o gemi idaresi
Bandırma Vapuruyla-ayrıldı İstanbul'dan
18 Subay ile-çıktı Samsun'a yaman
İsimleri bellidir-tanıyalım onları
Bir dua gönderelim-verelim itibarı
Müfettiş Kurmay Başkan-O Albay Kazım Dirik
Mehmet Arif Ayıcı-başkan yardımcısı ilk
Kurmay Binbaşı Hüsrev- Binbaşı Kemal Doğan
Dr. Albay İbrahim Tali Öngören bu can
Binbaşı Refik Saydam-Cevat Abbas Gürer’im
Ali Şevket Öndersev- Muzaffer Kılıç erim
Üsteğmen Hayati’yle-Yüzbaşı Mümtaz Tünay
İsmail Hakkı ile- canım Mustafa Süsoy
Üsteğmen Abdullah’ım- Kâtip Memduh’um ile
Katip Faik Aybars’ım-onlarda geldi ile
Albay Refet Bele Bey- Teğmen Hikmet Gerçekçi
Korumayı sağladı-Atama oldu bekçi
Üç gündüzü üç gece-Salı sabah altıda
O Mıntıka Palasta-ayrıldı birer oda
Rumlar baskın yapıyor-yıldırma ve katliam
Bölge öyle hassastı-durmuyordu o yamyam
Atatürk’ü Samsun’dan-bilin Havza’ya kadar
Yanından ayrılmayan-Şükrü Tolun eri var
Çünkü o Alaçamlı-yaptı vazifesini
Gerçekten sevindirdi-ilçemizi ve beni
Emrindeki kuvvetle korudu Atatürk’ü
Samsun’umdan Havza’ya- ulaştırdı o Türk’ü
25 Mayıs günü-Atam karargâhını
Havza'ya naklettirdi-unutmayın o anı
Mesudiye Oteli-kiralanıp seçildi
Bütün teçhizatlarla-odalara geçildi
Oluştu milis gücü-baskı arttı iyice
Askeri üniforma-çıkartıldı netice
Samsun'uma çıkışı-o hürriyet ateşi
Memleketimi sardı-toplandı baba eşi
Hep rüzgârı ekenler-evet biçti fırtına
Yürekli sesi duydu-çocuk genci ve ana
Kurtuluş Savaşı'nı-kazanan milletimiz
Devletine kavuştu-o an cemiyetimiz
1924–20 Eylül gününde
Atam tekrar Samsun'da-eşi amca ve dede
Devletimiz kurulmuş-o savaş sona ermiş
İbrahim Veysi Başkan-onura yemek vermiş
Yaptığı o konuşma-çok önemli manalı
Mesajlar içermekte-sözleri 'Anzer Balı'
‘Ben Samsun'un halkını-evet gördüğüm zaman
Yurt ve millete ait-kararlara koştu can
Gözlerinde gördüğüm-ümit vatanseverlik
Müspet inanca sahip-ruhunda fedakârlık’
Samsunluyu anlatan-nice naçiz ifade
Manası çok önemli-bak söylendi nerede
Atamın doğum günü-çünkü 19 Mayıs
Hainleri görünce-kalbimize basar hırs
Samsun'un jeolojik-anlatalım yapıyı
Delta ovalarıyla-dik yamacı ve yayı
Güneydeki o dağlık- geçiş olan bölgesi
Yaşlı neojen killi-çakıllı tortu sesi
Kretase Eosen-rastlanır flişine
Volkanik oluşumlar-sebeptir neojene
Samsun genel olarak-deprem bölgesi değil
Salıpazarı Lâdik-Havza etkilenir bil
Anadolu fay hattı-uzantısı geçmekte
Erzincan'dan sonra da-ulaşmaktadır öte
Amasya ve Çankırı-Bolu ve Düzce yönü
Hareket hissedilir-alınsın hemen önü
Coğrafi durumunu-yurt içindeki yeri
Verimli toprakları-şirin asildir eri
Orta Karadeniz'in-o deniz kenarında
Yerini almaktadır-öyle yükselir nida
Alüvyonlu topraklar-Kızılırmak Nehriyle
Hep Yeşil Irmağıyla-sona erer bu çile
Hele şehir merkezi-iki delta arası
Uzunca sahil yolu-geçer varsa sırası
Doğusunda Ordu'muz-Batı yönünde Sinop
Amasya Tokat ili-Güneydedir bilin hep
Demir ve kara yolu-ulaşımı çok kolay
Boylamları bellidir-çizer öylece bir yay
Yeryüzü şekilleri-atalım şöylece göz
Ovaları dağları-demeyelim başka söz
Alaçam'la Çarşamba-uzantısı denize
Doğruyu konuşmalı-verimi çoktur bize
Platolar gözükür-Canik Sıradağları
Birlikte kaynaşırlar- yeşil rengi ve sarı
Çangal Dağları Akdağ-Lâdik hudutlarında
Bilin bulunmaktadır-bize yapmazlar veda
Bafra'daki Nebiyan-Alaçam’daki Dürtmen
Vezirköprü'de Kunduz-o bin metredir hemen
Sayısız göller vardır-balıklar oynaşırlar

__________________