![]() |
C++ Öğrenmeye başlıyoruz
Temel Bilgiler
C++ bilindiği gibi programlama dünyasında en çok ilgi gören C dilinden türemiştir. C++'ı klasik C dilinden farklı yapan yanı; Nesne Yönelimli Programlamayı da ( Object Oriented Programming) C'nin sözdizimi kurallarıyla birlikte desteklemesidir. Normalde C ile sadece yapısal programlama yaparken C++ dili ile hem yapısal hem de nesne yönelimli programlar yazabilirisiniz. C++ diline başlarken önce dilin C'den gelen ve temel olan özelliklerini öğrenmek gerekir. Örneğin, değişken tanımlama, atama ve diğer basit aritmektik işlemler, kontrol yapıları ve döngüler gibi. Teknolojinin ulaştığı son noktadaki programlama dillerinden olan C ve C++, bir çok yeni ve güçlü özellikleri içerir. Derslerimiz devam ettikçe bunların teker teker içine gireceğiz. C dilinin özelliklerinin %80 i C++'da da mevcuttur (bu karşılaştırma şahsi görüşümdür). Zaten C++, C'nin üst gurubudur. Bunu şöyle sıralayabiliriz. C, C++ ve C# dır. C dilinin avantajları, az komut kümesinden oluşması ve bu komutların diğer yüksek seviyeli dillere nazaran daha hızlı çalışmasıdır. Ayrıca C deki kütüphaneler sayesinde fonksiyon tanımlamanıza gerek kalmadan işlemlerinizi yapmak mümkün olacaktır. Bu konuda çok detaya inmeden, programlamaya geçmek istiyorum. Çünkü, programlamaya başladığımızda her örnekten sonra o an kullandığımız programın içinde geçen fonksiyon, hata, değişken, belirleyiciler, kısıtlamalar, notasyonlar v.s gibi bilgilerden ara ara bahsedeceğim. Yalnız çok önemli olan bir konuya burada değinmek istiyorum. C nin avantajlarını programlamayla birlikte görmek güzel ama C nin dezavantajlarını programlamadan önce bilmeliyiz ki bunlardan sakınalım. Öncelikle Tanımlayıcılardan bahsetmek istiyorum. Her derleyici ve assmbley için değişkenleri, sabitleri, etiketleri ve fonksiyon adlarını tanımlama kuralları vardır. Bu notasyonlara, tanımlayıcı denir. C++ da tüm tanımlayıcılar a, . . . , z - A, . . . , Z harfleri ile ya da alt çizgi "_" ile başlar. Bundan sonra rakam, harf, ya da alt çizgi kullanılabilir. ANCI C uyumlu derleyiciler 31 karaktere kadar tanımlayıcı kabul ederler fakat tanımlayıcının ilk sekiz karakterini kullanmayı kendimize alışkanlık etmeliyiz. Dikkat etmemiz gereken özelliklerden biri de kullandığımız ifadelerdeki büyük küçük harflerdir. C ve C++ büyük ve küçük harf duyarlılığına sahiptir. Kullandığımız ifadeleri birbirinden farklı ve aynı ifade olarak kullanıyorsak programımız hata verecektir. Bunu bir örnekle anlatayım: Program PROGRAM progRAM ProgRam Bu şekilde tanımlarsak hepsi birbirinden farklı ifadeler olarak C++ da okunacaktır. Biz Şunu alışkanlık edinmeliyiz; tanımlayıcılarımızın baş harfi büyük olacak. Büyük ve küçük harf kombinasyonlarının kullanılması ile önceden yapılan tanımlamalar bazen işi zorlaştırabilir. Eğer bu değişkenlerden birini kullanmak isterseniz, bu zamana kadar nasıl tanımladığınızı bilmeniz gerekir. Örneğin printf()`in PRINTF() olarak çağrılması durumunda " bilinmeyen tanımlayıcı " (Unknown identifier) hata mesajı vererek sizi uyarır. Buna benzer olarak %f ve %F kullanımı hata verdirecektir. Programlamayı yaparken bunlara dikkat etmemiz gerekecek. Çünkü bir değişkeni veya tanımlayıcıyı başta nasıl kullandıysanız üç, dört sayfa kod yazdıktan sonrada aynı şekliyle kullanmak zorundasınızdır. İşte burada en büyük handikap yaşanacaktır. Çünkü C/C++ derleyicileri her zaman hatanın nerde olduğunu göstermez. Bunu programcı kendisi satır satır takip ederek bulacaktır. Bundan dolayı bu söylediklerime baştan dikkat etmemiz gerekiyor. Tavsiyeler: İyi bir programlama yapabilmek için benim size olan tavsiyelerim; daha az kod kullanarak daha çok işlem yapabilme. Gerçi bunu yapsak zaten profesyonel oluruz [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Zaten C++ `ın paradigması da buradan geliyor. Aslında C++ da yapabileceğimiz tüm programları C de yapma olanağımız var ama bu bize hem fazla kod yazmayı gerektirecek hem de zaman kaybetmemize sebep olacak. Zaten bunlardan kaçındığımız için C++ diyoruz. Elimizde nesneye yönelik bir dil varken ve kullanacağımız fonksiyonlar içinde hazır olarak mevcutsa, tabi bize de bunun keyfini sürmek kalıyor. Tavsiyelerimden biride derslerde verdiğimiz örneklerin dışında aynı algoritmaya benzer farklı örnekler yapın. Öğrenmenin en iyi yolu yanlış yapmaktır. Bunu şöyle izah edeyim: eğer yanlış yapıyorsanız ve de o yanlışın kaynağını bulup düzeltebiliyorsanız, o an onu öğrenmişsiniz demektir. Tabi örnekler sizin için alıştırma olacaktır ve hafızanızda kalıcı bir yer tutacaktır. Bunca kodu başka türlü hafızada tutamayız. İlk başlarda sık sık not alınız, mümkün olduğunca da bol örnek yapınız. Örneklerinizi de kendiniz düşünüp kendi hayal gücünüzle oluşturursanız eminim bu işi başaracaksınızdır. Başta çok zor gelebilir ama başarı ter dökülmeden olmaz. Bu kısmı fazla uzatıp sizi daha başlamadan C/C++ dan uzaklaştırmak istemiyorum. |
C++ İle Programlamaya Giriş
İlk programımız! // ilk1.cpp // Ekrana "Bu benim ilk programım" yazdırıyoruz #include <iostream.h> int main() { cout << "Bu benim ilk programım"; return 0; } Şimdi Yazdığımız programı inceleyelim: "//" işaretini açıklama satırlarında kullanıyoruz. C++ derleyicisi bu notasyonla başlayan satırı okumaz. Bununla birlikte daha uzun cümlelerimiz olursa bunları da " /* */ " notasyonunun içinde yazıcağız. Bu özellik de C den bize kalma. Demiştik zaten C `nin tüm özelliklerini C++ içerir. Fakat biz genelde " // " yi kullanacağız. #include <iostream.h> : Bu bizim C++ da bulunan kütüphane dosyamızı çağırmaya yarıyor. Ben size şöyle tarif edeyim. iostream.h kütüphanesindeki hazır olan " cout " fonksiyonunu çağırıyor. Yani buda bizim fazla kod yazmamıza engel oluyor. .h ile biten dosyalar kütüphane dosyalarıdır. Bunu şuna da benzetebiliriz. Farz edelim ki elimizde bir alet çantası var içinden tornavidayı çağırdığımızda vida sıkacağızdır. Bu da ona benziyor. C++ da ki hazır kütüphanelerde bir çok hazır fonksiyonlar vardır. İlerde Bu hazır fonksiyonlar işimizi görmemeye başlayınca kendi kütüphanemizi yapmaya başlayacağız. Tabi bu seviyeye geldiğimizde olayı hemen hemen kavramış olacağız, tabi neden olmasın öyle değil mi? Daha sonraki satır her C++ programında mutlaka bulunması gereken bir satırdır. Her C++ programında main() fonksiyonu olmak zorundadır; bu fonksiyonumuzun önünde ise o fonksiyonun dönderdiği değişkenin veri tipi olmalıdır. Tabi ki C++ fonksiyonlar ve onların dönderdikleri değerler konusunu da ileride işleyeceğiz. Bir sonraki satırda ise; C++ fonksiyonlar ve kod blokları " { } " parantezleri arasında bulunmalıdır. main de bir fonksiyon ise onun içindeki kodlar doğal olarak { } parantezleri arasındadır. Program derlenip çalıştırıldığında ise ( Turbo C++ 3.1 kullanıyorsanız ctrl+f9 kısa yoluyla programı çalıştırabilirsiniz (Run) ) karşımıza "Bu benim ilk programım" yazısı çıkacaktır. İşte bu yazıyı ekrana veren komut da iostream.h kütüphanesindeki cout fonksiyonudur. Önemli bir nokta ise C++ dilinde her satır ifadenin sonuna " ; " koymak zorundayız. Bundan farklı olarak #include satırlarının ve bir kaç farklı satırın arkasına " ; " gelmez. Bunları ileride göreceğiz. Return 0 : programımızın (aynı zamanda main fonksiyonumuzun) çıkış noktasıdır. Eğer return ile 0 değeri dönderirsek programımızın güvenle çıktığını işletim sistemine bildirmiş oluruz. Bu sayede güvenle programımızın çalıştığını göreceğiz. Şimdi size bir örnek daha vereceğim bununla da aynı çıktıyı elde edeceğiz. Arasındaki farkları eminim basit olarak sizlerde göreceksinizdir. // ilk2.cpp // Ekrana "Bu benim ilk programım" yazdırıyoruz #include <stdio.h> main() { printf("Selam bu benim ilk programım.\n"); return 0; } Evet şimdi burada çok fark varmış gibi gözüküyor aslında ama öyle değil. Sadece kütüphanemiz stdio.h oldu ve ekrana yazdır fonksiyonumuzda printf oldu. Bu özellik C den kalma. Bunlar diğer program ile aynı işlevi görüyor. Buradaki fark " \n " notasyonu. Bu noptasyon bir sonraki satıra geçmek için kullanılır. Bu notasyonlara Escape dizileri denir. Tablo olarak bunları size veriyorum. Son yazdığımız ilk2.cpp de yerlerine koyarsanız çalışacaktır. Şu an bunları bilmeniz yeterli. |
Değişkenler
Şimdi bize yine çok lazım olacak bir özellik de değişken tanımlamak ve atama yapmaktır. Bunu bir örnek üzerinde anlatmak istiyorum. Örneğimiz; // degisken.cpp // Burda değişken tanımlamayı göreceğiz. // Aynı zamanda verilen bir sayıyı kendisi ile carpma 2.2=4 gibi #include <iostream.h> #include <stdio.h> // kütüphane dosyamız main() { int i; // Değişken tanımlama cout << "Bir sayı giriniz: "; cin >> i; i=i*i; cout << "sonuc: " << i ; return 0; } Burada bundan önce yaptığımız programlardan farklı olarak int i kullandık, yani değişken tanımladık. Değişken Nasıl Tanımlanır? Değişkenleri tanımlamak için aşağıdaki şema kullanılır. [Veri Tipi] [Değişken Adı]; Örneğin int sayi; Şimdi degisken.cpp örneğindeki int i; kısmını anlamışsınızdır. Burada değişkenlere değinmek istiyorum. Biz yukarda İçinde sayı tutan bir değişkeni tanımladık. Benzer olarak aşağıdaki tanımlamalar da vardır. char c; int i; float f; double d; unsigned int ui; Burada [Veri Tipi] [Değişken Adı]; bu kalıba göre tanımlama yaptığımız için önce Veri Tiplerini inceleyelim |
Veri Tipleri
1) İnt tip. Integer = Tamsayı Tamsayıları içerir. Bellekte 2 Byte tutar. DOS'ta ve Win3.1'de 16 bit uzunlugunda ama Windows9x, WinNT, Win200 ve WinXP 32 bit uzunluğundadır. Değer aralıkları Short ve long için değişir. Örnek: 5, -20, 1 gibi. 2) Sort tip. Tam sayıları içerir. 16 bit uzunluğundadır. signed: -32768 ile +32767 arasinda değer alır, unsigned: 0 ile 65535 arasinda değer alır. 3) Long tip. Tam sayılar içerir. 32 bit uzunluğundadır. signed: -2147483648 ile +2177483647 arasinda değer alır, unsigned: 0 ile 65535 arasinda değer alır. 4) Gerçel Tipler (Float, Double, Long double) Gerçel sayıları içerirler. float : Bellekte 4 Byte yer tutar. 3.4E-38 ile 3.4E+38 aralığında değer alır. Hassasiyet 7-8 basamaktır. double : Bellekte 8 Byte ter tutar. 1.7E-308 ile 1.7E308 aralığında değer alır. Hassasiyet 15-16 basamaktır. long double : doublenin tipinin daha genişidir.1.2E-4932 ile 1.2E-4932 aralığında değer alır. Hassasiyet 19-20 basamak. 5) Char Tip Char : Karakter Alfanumerik karakterleri içerir. Ve ya 8 bit uzunluğunda tamsayı. signed: -128 ile 127 arasinda değer alır, unsigned: 0 ile 255 arasında değer alır. Örneğin: ' 0,1,2,3,4,5,6,7,... ' , ' *,-,+,... ' , 'a,b,c,....,A,B,C,D,,,,, ' 6) Bool tip. true(dogru) = 1 veya false(yanlis) = 0 değerini alır. Eski derleyiciler bu türü desteklemeyebilir. Yeni ANSI C++ standardında eklenmiştir. Bu soyut matematik gördüyseniz. "p V q" ya benzer [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] ( matematikçiyiz, konuşturalım azıcık). Değer aralığı ise ya 1 dir (doğru) yada 0 dır (yanlış). 7) Enum tip. enum sıralanmış değerleri tutar. Short int ile aynı değeri taşır. Başta Fazla Detaya inip sizi bunaltmak istemiyorum. Çünkü C++ dili başlarda karmaşık gelen bir dildir. Bu da zaten kendisini yüksek seviyeli bir dil yapıyor [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Ben size Bu dilin temel özelliklerini anlatarak basit programlar yapmayı göstereceğim. Bu temel bilgileri aldıktan sonra programlamaya geçebiliriz. Derleyici Olarak ben Turbo C++ 3.1 i tavsiye ederim. Şu an bununla başlar iseniz işiniz daha kolay olacaktır (bence). İlerde Borland a geçeceğiz. Değişken tanımlama konusunda bir konuya daha değinmek istiyorum. Değişkenlere değer atama ve aynı anda bir çok değişken tanımlamamız C++ da mümkündür. char c = 'c'; int i = 5; Daha sonradan değer atama: char c; int i; c = 'c '; i = 5; Bir de aynı anda bir çok değişken tanımlayalım. Örneğin: int x , y , z; x = y = z = 5; x,y,z' nın değeri 5 oldu Bir sonraki derste ise değişkenlerle birlikte bir de Operatörleri ele alacağız. |
Operatörler I
Operatör ve Operand nedir? Bunu bir örnek üzerinde anlatmak istiyorum. Örneğin; x + y 'de x ve y operand + ise operatördür. Bu bir aritmetiksel operatördür. Matematikte işlemler operatörler ve operandlar ile anlatılır. Operatörleri öncelikle türlerine göre ayıralım: 1) Aritmetiksel operatörler + , - , * , / , % , ++ , -- 2) Karşılaştırma operatörleri < , > , <=, >= , ==, != 3) Eşitleme operatörleri = , += , -=, *= , /= , %= , <=, >>=, &=, != , ^= 4) Mantıksal Operatörler ! , || , && 5) Bit bazında işlem yapan operatörler & , ! , ^ , ~ , Aritmetiksel (Matematiksel) Operatörler: Matematiksel ifadeleri günlük hayattaki biçimde bilgisayarda yazamadığımız için belli kurallara uymamız gerekir. Bu kısım önemli olduğu için biraz geniş yer vereceğim. Kullandığımız matematiksel işlemler ve anlamları şöyledir: Bu operatörle verilen iki veya daha fazla operand toplanabilir. Yazılış şekli Aşağıdaki gibidir. değişken1 + değişken2 Eğer bu iki değişkeni Sonuç gibi başka bir değişkene atarsak eşitleme operatörüyle aşağıdaki gibi yaparız. Sonuç = değişken1 + değişken2 Buna bir örnek verelim. // toplama.cpp //Vize ve final notlarinindan geçme notunu hesaplama #include <iostream.h> #include <math.h> main() { int vize, final, ort; vize = 10; final = 80; ort = vize * 0.4 + final * 0.6; cout<< "Geçme notunuz: " << ort; } Burada çarpma operatörünü de kullandık sanırım, artık diğerlerinin de ne olduğunu kavramış oldunuz. Bir örnekte işi ucuza getirdim [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Fakat bir artma ve bir azalmaya örnek verelim. Bu bana çok lazım olmuştu. Burada dikkat etmemiz gereken olay " ++ " operatörünü değişkenin önüne yazmanız gerektiğidir. Bu sayede değişken bir arttırılarak işleme konur. Arkasına konursa değişken işlenir, sonra bir arttırılır. " -- " operatöründe ise aynı şekilde de bir azaltma yapılır. // carpim.cpp // x i bir arttırıp y yi bir azaltıp çarptık. #include <iostream.h> main() { int x = 5; int y = 10; cout << "x = " <<x << endl; cout << "y = " << y << endl; cout <<"++x * --y = " << ++x * --y ; } İşte bir fark daha yakaladık bunu da hemen örnek üzerinde anlatalım. Sanırım buraya kadar geldiğimiz yerlerde int i , çarpma işlemini, bir arttırıp azaltmayı gördük, ama diyeceksiniz ki " endl " ne oluyor? Hemen açıklayayım; Satır sonunu belirterek yeni satıra geçmemizi sağlar, bir nevi " \n " Escape operatörü gibi bir işleve sahiptir. |
Operatörler II
Karşılaştırma Operatörleri: Bunların teker teker ne olduğunu söylemeye gerek yok. İfadeler gayet basittir. Burada dikkat etmemiz gereken önemli bir şey var: " >=, <=, ==, !=" notasyonlarını kullanırken iki notasyon arasında boşluk bırakmamalıyız. Buna dikkat edelim! Eşitleme ( Atama) Operatörleri: Bunlarıda liste halinda verelim. |
Operatörler III
Mantıksal Operatörler (Lojik Operatör Sembolleri) : Burası biraz Soyut Matematik, biraz değinmek istiyorum. Yukarıda gördüğümüz mantıksal operatörler, Doğru (1) yada Yanlış (0) sonucunu argümanlara bakarak üretirler. Mantıksal Değil (!), değeri tersine çevirir. Ve ( && ) operatörü ise yalnızca her iki ifadede Doğru (1) ise sonuç Doğru (1) ` dur; diğer durumlarda Yanlış (0)` dır. Veya` da ( || ) ise yalnızca iki ifadenin Yanlış (0) durumunda sonuç Yanlış (0) olur diğer durumlarda Doğru (1)`dur. Ne diyorlardı? En iyi programcılar matematikçilerden çıkar [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Arkadaşlar umarım zorlanmıyorsunuzdur. Olabildiğince ince eliyorum ve anlayacağınız şekle indirgemeye çalışıyorum. Bunun üstüne bir çay içerim. Geldiğimde devam edeceğim... Bit bazında İşlem Yapan Operatörler : Bu kısımda Soyut Matematiğin daha da ayrıntılarına girilmesi gerekiyor. Ben size kısaca bunu anlatayım. Çok karışıklık da sizi yoracaktır. Örnekleri yaparken yine üstünde dururuz. Bit bazında işlem yapan operatörler şunlardır: AND (Ve ( & ) , OR (Veya ( ~ )), XOR ( ^ ). And (&) operatörü; bitleri karşılaştırır. Eğer her ikisi de Doğru (1) ise sonuç Doğru (1), aksi halde Yanlış (0)`dır. OR (~) operatörü; iki biti karşılaştırır ve eğer ikisi de Doğru (1) ise yada birisi Doğru (1) ise sonucu Doğru (1) yapar. OR işlemi belirli bir bit i Doğru (1) e çekmek için kullanılabilir. XOR (^) operatörü; bit düzeyinde EXCLUSIVE OR (dışında tutan veya) (Türkçe'sini çevirince saçma oluyor) işlemi yalnızca karşılaştırılan bitler bir birinden farklı ise Doğru (1) üretir, aksi halde Yanlış (0) üretir. ! işareti ise her bir bit i ters çevirir. Not: Bunlar yeni başlayanlar için yorucu olabilir. Son iki bölümün fazla üstünde durmayın < Bir de bize C++ile gelmiş olan operatörlerden bahsetmek istiyorum. Bunlar; " :: " Erim çözünürlüğü (Scope resolution operatörü). " * " Dolaylı adresleme (Pointerlerle kullanacağız). " & " Adres operatörü (Pointerlerle kullanacağız). " new " Dinamik bellek ayırma . " sizeof " Nesne Boyutu. İlerde fonksiyonlara geçince, bunları ve diğerlerini de göreceğiz. Şu an için sizi bunlarla yormak istemiyorum |
Program Kontrol ve Döngü Komutları
Daha önceki bölümlerde, standart veri tiplerini öğrendik, bununla birlikte diğer dillerde olmayan fakat C/C++`a özgü işlemleri de tanıdık. Şimdi ise C/C++ mantıksal kontrol yapılarını öğreneceğiz. Bu komutların bir çoğu diğer yüksek seviyeli dillerde de mevcuttur. Örneğin; if, if-else, switch, for, while ve do-while döngüleri. Fakat ?:, break, ve continue komutları gibi yalnızca C/C++`a özgü kontrol komutları da vardır. Ne demiştik C++ , C yi kapsar. O halde C de olan tüm mantıksal kontrol yapıları C++ da da mevcuttur. Programlar (algoritmalar) üç temel blok kullanılarak gerçekleştirilebilirler. Bunlar; artarda, bir koşula bağlı olarak ve sonlu sayıda yineleme (döngü) dür. Biz şimdi bu Mantıksal ifadeleri teker teker ele alacağız. Hem Bu sayede hepsine daha çok yer vermiş olacağız ve de örneklerle bunu pekiştireceğiz. Şimdiye kadar geldiğimiz bölümleri iyi bilip, Mantıksal ifadelerin yapılarını da öğrendiğimizde, bayağı bir yol kat etmiş olacağız. |
If Komutu
if komutu anlaşılması ve yazılımı en basit olanıdır. if komutu, bir grup komutun koşullu olarak yürütülmesi amacıyla kullanılır. Buna bir örnek verecek olursak; düşünün ki bir sınav yapılıyor ve 50 ve üzeri alanlar geçecek. Bunun için if i kullanırsak not 50 ye eşit veya büyükse (büyük eşit) geçer not olacak. //not.cpp // 50 ve 50 den yukarsı geçiyor. #include <iostream.h> main() { int not; cout << "Notu yazınız:"; cin >> not; if ( not >= 50 ) cout << "Geçtiniz!"; } Sanırım bu örnekte ne dediğimi anlamış olacaksınız. if ( not >= 50 ) cout << "Geçtiniz!"; if (ifade) { Komut; Komut; ... } Burda görüldüğü gibi if (ifade) ve sonraki komutlarda { } bloğunun içine yazılır. Şimdi if`e bir de şu açıdan yaklaşalım. if in kelime anlamı "eğer" dir. Mantık şudur: eğer belirtilen parametre doğruysa, if komutu, if ten sonra gelen bloktaki fonksiyonları gerçekleştirir. Doğru değilse, if den sonraki bloğu yok sayar. Burada bir detaya daha inmek istiyorum. Ne demiştik, mantık işlemlerinde olay ya doğrudur (1) ya da yanlıştır (0). Şimdi yukarıdaki if in genel kullanım şekline tekrar bakalım. Bunu, eğer parametre doğru ise kullanabiliriz. Bir de bunun tersini düşünelim. Bit bazında işlemlerde sanırım ( ! ) bunu görmüştük. Her bir biti ters çevirir. if (!ifade) { komut (yanlış (0)); Komut (yanlış (0)); .... } Derdimi anlamış olduğunuzu ümit ediyorum [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Ama bence buranın üstünde biraz daha duralım. Çünkü bunu anlarsak diğerlerinde zorlanmayız. Son yaptığımızda ifadeyi tersine çevirdik. //pozitif.cpp // Bunada açıklama yaptırmayın[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] ( yapamadımda) #include <iostream.h> main() { int x; cout << "Bir sayı girin:" ; cin>> x; if ( x > 0 ) cout << "Pozitif" ; } Aynısının negatif ini de siz yapın. Şimdi bir de iç içe if örneğine bakalım: //gecti.cpp // Buna açıklama yapmıycam! #include <iostream.h> main() { int not; cout << "Notunuzu giriniz:"; cin >> not; if ( not> 50) cout << "Geçtiniz!" ; if (not < 50) cout << "Kaldınız!" ; if ( not==50) cout << "zar zor geçtin [IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]"; } Anlamış olduğunuzu umut ederek if komutunu burada bitiriyorum. |
If-else Komutları
if-else komutu iki işlemden hangisinin uygulanacağına karar verir. Else kısmı seçimlidir, gerekmiyorsa kullanılmayabilir. Yazılım kuralı ile şöyledir; if ( ifade) komut1; else komut2; daha genel şekliyle if ( ifade ) { komut1; komut2; ... } else { komut1; komut2; ... } Veya lojik olarak baktığımızda sanırım daha iyi anlayacaksınız if (ifade) blok_dogru (1); else blok_yanlis (0); Sanırım artık açıklama yapmama gerek kalmayacak. Şimdi örneklerle bunu pekiştirmeye çalışalım. //tekcift.cpp //sayı tekmi çiftmi onu görüceğiz #include <iostream.h> main() { int sayi; cout<< "Bir sayı giriniz:"; cin >> sayi; if (sayi %2==1 ) cout <<"tek"; else cout << "çift" ; } Bir örnek daha verelim: //ifelse.cpp #include <iostream.h> main() { int not; cout<< "Notu giriniz:"; cin >> not; if (not >= 50) cout << "Geçti!"; else cout << "Kaldı!"; } if kısmından anlatmaya başlayacağım. Eğer notumuz 50 ye eşit veya 50 den büyük ise geçiyoruz aksi halde kalıyoruz. Bir de bir if-else in altında bir tane daha if-else kullanalım. //sinav.cpp // alt alta if-else #include <iostream.h> main() { int not; cout<< "Not`u giriniz:"; cin >> not; if (not >= 50) cout << "Geçtiniz!"; else { cout <<"Bütten alınan not:"; cin >>not; if( not>=60 ) cout << "Geçtiniz!"; else cout <<"Kaldınız!"; } } Burada da şunu inceledik: diyelim ki sınava girdik ve notumuzu öğrendik, notu giriyoruz 50 nin altındaysa kalıyoruz. ve bütünleme sınavına giriyoruz. Bütte de geçer not en az 60. Sanırım bu basit örneklerle olayı iyice kavramışızdır. if-else i de burada bitiriyoruz. |
?: Komutu
Bu komut, yalnızca C++ a özgüdür. Kendine özgü bir yazılımı ve mantıksal kullanımı vardır. if-else komutunun kısaltılmışıdır. Fakat, tüm if-else komutları yerine kullanılmaz. Yalnızca karşılaştırma sonrası, tek komut kullanılan uygulamalar için geçerlidir. Bu söylediklerimizi örnek üstünde gösterelim: //tekcift.cpp //tekcift.cpp yi bu sefer ?: ile yapıyoruz #include <iostream.h> main() { int sayi; cout<< "Bir sayı giriniz:"; cin >> sayi; cout << (sayi %2==1 ? "tek" : "çift") ; } Kullanış biçimi: cout << (sayi %2==1 ? "tek" : "çift") ; çok basit ama dikkat edelim. Her zaman kullanmıyoruz. |
Switch-case Komutları
Switch Case deyimi işlev bakımından if deyimine çok benzemektedir. Çok sayıda if işlem blokları kullandığımızda programın okunurluğu azalacak ve programı izlemek zorlaşacaktır. Programımızın bir değerini bir çok değerle karşılaştırmak gerektiğinde switch komutunu kullanacağız. Switch seçeneği ile değişkenin durumuna göre bir çok durum içersinden bir tanesi gerçekleştirilir. İstersek de if deyimi ile switch case' yi birlikte kullanabiliriz. Switch in yaptığı iş kısaca, ifadenin değerini sırayla sabitlerle karşılaştırarak ve her satırı işlemektir. switch( Kontrol Değişkeni ) { case Sabit1 : komut1; case Sabit2 : komut2; . . . default : Komutson; } Buna en basit örneğimizi verelim //switch.cpp // switch-case yi öğreniyoruz. #include <iostream.h> main() { int i; cout<< " 1 ile 4 arası sir sayı giriniz:"; cin>>i; switch(i) { case 1 :cout<<"1 Girdiniz"; break; case 2 :cout<<"2 Girdiniz"; break; case 3 :cout<<"3 Girdiniz"; break; case 4 :cout<<"4 Girdiniz"; break; default:cout<<"1 ile 4 ten farklı"; } } Burada gördüğümüz gibi i değişkenine bağlı olarak program işliyor. Case'lerinin aldığı değere göre kendinden sonra gelen komutları işliyorlar. Burada daha önce görmediğimiz break komutunu gördük. Buna ilerde daha detaylı olarak değineceğim. Fakat biraz bahsetmek istiyorum. Programımızda değişkene 1 değerini verdiğimizi farz edelim. Case 1 adlı satırı geçip ondan sonraki komut dizisini işleme soktuk. Bu işlemin tamamlanması için break komutu kullanılıyor. Yazılımda break komutu goto gibi işlev görür ve derleyiciye switch komutundan çıkması için talimat verir. Sorunu ortadan kaldırmak için her durum için break deyimi eklemeliyiz (tavsiye). Ne demiştik; bir çok karşılaştırma olduğunda switch'e ihtiyaç duyuyoruz. Karşılaştırmaların hiç biri olmadığı anda da ortaya default tan sonraki satırın işlenmesi kalıyor. Sanırım bu örnekte basit olarak anlamış olacağız. Daha karmaşık bir örnek verecek olursak: //ucgen.cpp // Program gireceğimiz ölçülere göre üçgenin Alan, Yükseklik ve Tabanını bulur // switch-case örneğimiz. #include <iostream.h> int main() { char secenek; float alan, yukseklik, taban; cout << "Program gireceğimiz ölçülere göre üçgen'in Alan, Yükseklik ve Tabanını bulur!\n" << endl << " A ---> Alan : Bulmak için yükseklik ve tabanı gireceğiz:" << endl << " h ---> Yükseklik : Bulmak için alan ve tabanı gireceğiz:" << endl << " t ---> Taban : Bulmak için alan ve yüksekliği gireceğiz:" << endl << endl << endl; cout<< "Seçeneğiniz? ---> A, h, t :"; cin>> secenek; switch(secenek) { case 'a': case 'A': { cout<< endl <<endl <<"Yükseklik: "; cin>> yukseklik; cout<<endl << "Taban: "; cin >> taban; alan = 0.5 * taban * yukseklik; cout<<endl << endl << "Alanı: " << alan << endl; break; } case 'h': case 'H': { cout<< endl << endl <<"Alanı: "; cin>> alan; cout<<endl << "Tanabı: "; cin >> taban; yukseklik = 2.0 * alan / taban; cout << endl << endl << "Yükselik: " << yukseklik << endl; break; } case 't': case 'T': { cout << endl <<endl <<"Alanı: "; cin >> alan; cout << endl << "Yüksekliği: "; cin >> yukseklik; taban = 2.0 * yukseklik / alan; cout << endl << endl <<"Tabanı: " << taban << endl; break; } } return 0; } Gayet basit bir örnek değişkenleri tanımladık. Caseleri koyduk ve caselerden sonra gelecek komut satırlarını yerleştirdik. Bu program göründüğü gibi zor değildir. |
Döngü Komutları
Bir ya da birden fazla deyimin tekrar edilmesini sağlarlar. Döngüler, " belli bir koşul sağlandığı sürece sürekli çalıştırılacak kod parçası " olarak nitelendirilebilir. For döngüsü, while döngüsü, do-while döngüleri, diğer yüksek seviyeli dillerdeki gibidir. Ancak en büyük fark, programın bu tekrar döngüleri istediğinde terk edebilmesidir. C/C++, döngüden çıkmak için beş ayrı yöntem vardır. C/C++ da ki döngülerin arasındaki fark, beklenen döngü sayıları arasındaki farktan kaynaklanır. Eğer önceden belirli bir döngü sayımız mevcut ise For döngüsü kullanılır. while ve do-while döngülerinde döngü sayısı belli değildir. C++ nın bize vermiş olduğu esneklik sayesinde, döngüleri son derece esnek bir biçimde kullanma şansımız vardır. |
While Döngüsü
İçlerinde anlatımı ve anlaşılması en kolay olan döngüdür. While döngüsü, döngü sayısının belli olmadığı zamanlarda kullanılır. while ( koşul ) Komut; While döngüsü, içinde bulunan ifade doğru olduğu sürece altındaki komut veya komut bloğu yürütülür. Eğer yanlış ise kontrol bir sonraki komut veya komut bloğuna geçer. While döngüsü daha genel şekliyle: while ( ifade ) { komut; komut; komut; . . . } Burada bir şeye dikkat etmenizi istiyorum. Çoklu komutlar kullandığımızda " { } "parantezleri gereklidir. // while1.cpp // while döngüsünü kullandık // girdiğimiz sayıdan 100 e kadar olan sayıları topladık #include <iostream.h> main() { int x, y; y= 0; cout<< " Bir Sayı Giriniz ( Sayı 100 den küçük olucak ) : "; cin>>x; while (x< 101) { y =y+x; x =x+1; } cout<< "Toplam= "<< y; } Burada önce x ve y yi tanımladık. y=0 değerini verdik. Sonra klavyeden girilen değerin x olduğunu yazdık. while (x< 101) işte burada ifademiz x< 101. Şimdi bu koşul sağlanıncaya kadar döngümüz devam edecek. While' den sonraki bloğa geçtiğimizde ise. y` ye x i ekliyoruz ve x in değerini her seferinde 1 arttırıyoruz. Sanırım bu basit örnekte döngünün basit yapısını ve mantığını anlamış oldunuz. Döngünün verilen ifade veya koşula göre sağlanması döngülerin en önemli konusudur. Eğer bir döngüden çıkılmazsa o döngü sonsuza gider. Buna da "sonsuz döngü" denir. Döngüler konusunda en çok rastlayacağımız hata da budur.Şimdi buna bir örnek verelim. Fakat, şimdiden uyarıyorum, sonsuz döngü yapıldığında bilgisayarınız kilitlenebilir. Onun için buna şimdiden hazır olun. Zaten bir sefer denediğimizde ne demek istediğimi anlayacaksınızdır. //sonsuz.cpp //while döngüsü ile sonsuz bir döngü yaptık #include <iostream.h> main() { int x=1; while(x) cout<< "x= "<< x++<< endl; } Burada neden sonsuz bir döngü oldu? Evet işte x ifadesini koşula bağlamadık. Şayet while(x<10) demiş olsaydık. 1,2,3,4,5,6,7,8,9 a kadar x sayısı sıralanacaktı. //klavye.cpp //while döngüsü ile klavyeden girilen sayı #include <iostream.h> main() { int x, y = 0; while (y< 20) { cin>>x; y = y+x; } cout<< "Toplam= "<< y ; } Bu programda da klavyeden girilen sayıların toplamı 20' den büyük olunca program Toplam olarak söylüyor. Sanırım basit While yapısını anladınız. Şimdi birazda karmaşık programcıklar yapalım[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. 1. Örnek: Girilen altı not'un ortalamasını alıyor. //ortalama.cpp // while döngüsü ile girilen notların ortalamasını aldık. #include <iostream.h> int main() { int toplam, sayac, not, ortalama; toplam = 0; sayac = 1; while ( sayac <= 6 ) { cout << "Notu giriniz: "; cin >>not; toplam = toplam + not; sayac = sayac + 1; } ortalama = toplam / 6; cout << "Sınıf ortalaması = " << ortalama << endl; return 0; } Bu örneğimizde yine toplam, sayac, not, ortalama gibi değişkenleri tanımladık. ( toplam =0 ; ve sayac = 1; ) de değişkenlere ilk değerlerini atadık. While döngüsünün içinde sayac değişkenimizi altı defa işlemesini söyledik. Sonra alttaki toplam ve sayac bölümlerinde ise toplam a not' u ekliyoruz, her seferinde de sayac değerini bir arttırıyoruz ve sayac değeri 6' ya gelince while döngümüz duruyor. Program sonra toplamı alıp altıya böler bu sayede ortalamayı alır, sonrada çıktısını gerçekleştirir. 2. Örnek: //faktoriyel.cpp // while ile faktoriyel hesaplama #include <iostream.h> int main() { int sayi; long int faktoriyel=1; cout << "Bir sayı giriniz: "; cin >> sayi; cout << sayi << " `in Faktöriyeli: "; while (sayi > 1) faktoriyel *= sayi--; cout << faktoriyel << endl; return 0; } Burda while (sayi>1) şeklinde koşulumuzu belirttik. Bir altında ise faktoriyel *= sayi--; evet burda da daha önce gördüğümüz gibi eşitleme operatörü olan ( *= ) i kullandık. Yani faktoriyel'e faktoriyel*sayi-- nin değeri atanır. Matematiğini düşünürseniz; 7 sayısının faktöriyeli 7 *= 7-- gibi. yani 7 ye devamlı 7-- oda 6 demektir. 6 ile carpımı eklenir, bu 6-- ile devam eder. En basit anlatımı bu[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] Sonrada tüm while döngüsü bittikten sonrada faktoriyel' in sonucu çıktı olarak ekrana gelir. Bu örnekte negatif sayıların faktöriyelini de 1'e eşit tutuyor. Dikkat ediniz. Negatif sayıların faktöriyeli alınmaz şartını koymadık. Şayet siz koymak isterseniz bir if else bloğu yerleştirmelisiniz if(sayi>=0) faktoriyel al yoksa faktoriyel alma gibi. 3. Örnek: // maas.cpp // while if-else ile bir maas vergi uygulaması #include <iostream.h> int main( ) { unsigned long maas, net, vergi = 0.0; // maas net vergi bunları tanımladık cout<< "Lütfen maaşınızı giriniz: "; // maası giriyoruz cin>> maas; // maası programa alıyoruz while( maas >= 0.0 ) // maaşın koşlunu yazıyorus döngüye { if( maas <= 250000000 ) // maaş 250 milyondan az ise vergi = 0.0; else // vergi yok[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] if( maas < 500000000 ) // maas 500 den az ise vergi = maas * 0.10; // vergi %10 else // 500 den fazla ise vergi = maas * 0.20; // vergi %20 net = maas - vergi; // net maaşımız vergi düşünce çıkar cout<< "Ödenmesi Gereken vergi " << vergi << endl; // vergi ekranda cout<< "Net maaşınız: " << net << endl; // geriye kalan maaşımız cout<< "Lütfen maaşınızı giriniz: "; // bir dahaki ayki yeni maaşımız cin>> maas; // maaşı program alıyor } return 1; } Bu örnekte sanırım fazla açıklama yok. Sizden istediğim, üç kişinin maaşını girdikten sonra onların alacağı toplam maaş ve ödemeleri gereken toplam vergiyi bulmanız. Bunu yaparsanız buraya kadar olanlardan bir şeyler anlamışızdır. |
Do-while Döngüsü
Do - while Döngüsü: Bu döngü while döngüsünün biraz değiştirilmiş halidir. Do-while döngüsünde karşılaştırma işlemi, döngünün sonunda gerçekleşir. Bunun sonucu olarak döngünün içine en az bir defa girilmiş olur. Yapısı aşağıdaki gibidir. do cümle while ( koşul ); do' nun altındaki cümle kısmındaki komut satırları birden fazla olursa diğer döngülerde olduğu gibi " { } " içine alıyoruz. Bunu kullanmamız kodları okuma da ve ayırma da daha çok işimize yarayacaktır. do { cümle cümle cümle ... } while ( koşul ); Şimdi yukarıda demek istediğimizi standart kod satırı üzerinde anlatalım. Kodları yazdığımızda, komut sırası do'ya geldiği zaman, do' dan sonraki komutun döngünün başı olduğunu belirtiyor. Diğerlerinden farklı ( for, While ) olarak döngüye giriş yapıyor, yani hiçbir kontrol yapmadan en az bir defa döngünün içine girmiş oluyoruz. While'e geldiğinde ise koşulu kontrol ediyor, eğer doğru ise döngünün başındaki komuta giderek yeniden komutları işliyor. Eğer koşul kontrolü yanlış ise while'den bir sonra ki komutu veya komutları işleyip döngüden çıkıyor. Şimdi bu söylediklerimizi örnek üzerinde gösterelim. //do.cpp // number echoer //do-while döngüsünü kullandık #include <iostream.h> int main () { unsigned long x; do { cout<< "Bir sayı giriniz ( Durdurmak için 0 ) : "; cin>> x; cout<< "Girdiğiniz sayı: " << x << "\n"; } while (x != 0); return 0; } Örneğimizde de görüldüğü gibi önce do dan sonraki komutlar işleniyor. Şayet 0 girersek while işlemeye başlıyor. Do-while döngüsü C++ da çok fazla kullanılmaz bunun yerine biz for' u kullanacağız çünkü for döngüsü çok daha güçlüdür. |
For Döngüsü
For döngüsünün çalışması, döngünün kontrol değişkenine başlangıç değerinin atanması ile başlar. Aşağıda vereceğimiz ilk değer atama cümlesinden kastımızda budur. Yani bu kısımda başlangıç tanımları yapılır. For döngüsünün başlangıç adımıdır. Bu kısımda yapılan bir değişken tanımındaki değişkenin ömrü, for döngüsünün sonunda biter. Sonra döngü koşul kısmına gelinir ve bu test edilir. Şayet değeri !0, doğru (1) olduğunda döngü içindeki komutlar uygulanır. Arttırma ise for döngüsü işleminin sonunda meydana gelir. for içindeki tüm deyimler meydana geldikten sonra uygulanır. Genel yapısı: for ( ilk değer atamalar, koşul, arttırma) cümle Bunu daha da genellersek, diğerlerinde de olduğu gibi cümleler birden fazla olduğunda komut bloğu arasına alınacaktır. for ( ilk değer atamalar, koşul, arttırma) { cümle1 cümle2 cümle3 ... } Bu söylediklerimizi bir örnek üzerinde izah edelim. //for.cpp // for döngüsüyle bir örnek. #include <iostream.h> int main () { for (int n=10; n> 0; n--) { cout << n << " -> "; } cout<< "Bitti!"; return 0; } Ben sadece for (int n=10; n>0; n--) bu kısmı anlatacağım, diğer kısımlar apaçık gözüküyor zaten. For diyip () imizi açtık. Sonra içine ilk basamağımız olan değişken tanımlamamızı yaptık. İnt n=10; Bu bizim yukarıda bahsettiğimiz ilk değer atamalar kısmı. Daha sonra koşulumuzu yazdık. n>0; bunu test ettik ve !0 yani doğru (1) çıktı. Sonrada n-- yi yazdık. Genel tanımda yazdığımız arttırma kısmı. Aslında buna yenileme komutları desek daha doğru olur. Biz bu örnekte örneğin azaltma yaptık. Neyse umarım bu for örneğini anlamışsınızdır. C++ da yapacağımız çoğu örnekte for u kullanacağız. C++ 'nın en güçlü yanlarından biriside for döngüsüdür. For döngüsünün başında yani ilk değer atama kısmında birden çok değişken tanımlayıp değer atıyorsak bunları virgül ( , ) ile bir birinden ayırmalıyız. İlk değer atamadan koşul bölümüne geçtiğimizde ve koşul bölümünden arttırma ya geçerken noktalı virgül ( ; ) kullanmalıyız. Tabi kullandığımız bu üç kısım seçimlidir istersek boş bırakabiliriz. Fakat, noktalı virgüller ( ; ) konulması zorunludur. 1.Örneğimiz: //factoriyel_for.cpp //for döngüsüyle faktöriyel hesap. #include <iostream.h> int main() { int fac, sayi; cout<<"Sayıyı giriniz: "; cin>>sayi; fac=1; for (int j=1; j<=sayi; j++) { fac=fac*j; } cout<<"Sonuc: \a"<< fac; return 0; } Bu örneğimiz oldukça basit. Bildiğimiz matematiksel faktöriyel işlemini C++ kodları olarak yazdık. (\a yı kullandım bip! demesi için[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] ). 2.Örneğimiz: //carpim_for.cpp // iç içe for döngüsüyle çarpım tablosu #include <iostream.h> main() { cout<<"Çarpım Tablosu! \n"<<endl; int x,y; for (x=1; x<=10; x++) { for (y =1; y<=10; y++) cout<<" "<<x*y; cout<<"\n"; } } Görüldüğü gibi ilk for döngüsünde, birinci bileşen olan x i önce 1 e eşitledik sonra birer arttırarak 10' a kadar götürdük. Sonraki for da da aynısını y için yaptık ve bu iki bileşeni çarparak ekrana yazdırdık. Son derece basit bir örnek. 3.Örneğimiz: //asal_for.cpp // for , if ve while ile asal sayı bulma #include <iostream.h> int main() { int sayi; cout << "Bir sayı girinizr: "; cin >> sayi; for (int sayac=1; sayac< sayi; sayac++) { int asal, test; test = sayac; asal = 1; while (test--> 2) if ((sayac % test) == 0) asal = 0; if (asal == 1) cout<< sayac << " bir asal sayıdır!\n"; } return 0; } Bu örneğimizde ikinci örneğimize benziyor. İçinde for, while ve if de var. While ve if' in içindeki matematiksel ifadeleri biliyorsak örnek gayet basit gelicektir. Burada bırakmak istiyorum. Bir sonraki ders görüşmek üzere. |
Continue Komutu
Continue komutu bir döngü içinde çalıştırılırsa , o döngü içinde bulunan tur sona erer ancak döngü devam eder. Diğer bir deyişle, gövdenin içinde bulunan continue komutundan sonra gelen cümleleri atlayarak, döngüyü devam ettirir. Bunu bir örnekle açıklayayım. //continue.cpp //continue ve break komutunu kullandik. #include <iostream.h> main() { for(int i=0; i <= 9; i++) { if(i==5) break; cout<<i<< endl; } for(int x=0; x <= 9; x++) { if(x ==3) continue; cout<< x; } } Bu örnekte break ve continue'yu birlikte kullandım. Hem continue'yu hem de break ve continue karışımını bir arada vermiş oluruz diye düşünüyorum. Örneğimizi inceleyecek olursak. Break olan kısımda görüleceği gibi 5'e kadar döngü devam ediyor, döngü bitiyor ve ondan sonraki cümleye geçiliyor. Sonra yine bir for döngüsü başlıyor ve bu sefer x 3' e eşit olana kadar devam ediyor. 3'e eşit olunca da if içindeki x==3 koşulunu sınıyor ve continue ye olduğu için bunu atlıyor. Zaten ekran çıktısını aldığınızda ne demek istediğimi daha rahat anlayacaksınız. Benim size tavsiyem break ve continue komutlarını yapmış olduğunuz basit programlarda kullanmanızdır. |
Exit Fonksiyonu
Hayati hata durumlarını ele almak için exit() fonksiyonundan yararlanılır. Bu hatalar main() fonksiyonunu return ile normal olarak sonlandırılmadan önce oluşabilir. Exit() fonksiyonu, durum değerini bir tam sayı parametre olarak döndürür. Exit() ile özel bir değerin gönderilmesi bazı işlemler yapması için kullanılabilir. Örneğin program komut satırında kullanılıyorsa ve durum değeri bazı hataları gösteriyorsa, işletim sistemi bunları mesaj olarak yazabilir. Exit() fonksiyonu programı sonlandırmanın yanında, tüm bekleyen yazma işlemlerini tamamlar ve açık tüm dosyaları kapatır. Exit() fonksiyonunu kullanırken kullanmamız gerek kütüphaneler ise process.h ve stdlib.h tır. |
1) //ASCII kodu x olan karakteri buluyorus
#include <iostream.h> #include <stdio.h> int main() { int ch; ch = 85; cout<<"ASCII kodu 85 olan karakter :"; putc(ch, stdout); cin>>"\n"; return (0); } 2) //Derecenin sin,cos,tan değerlerini bulma #include <iostream.h> #include <math.h> int main() { double x; //x i tanımladık x = 45.0; // 45 derece x *= 3.141593 / 180.0; // Dereceyi radyal değere döndürme cout<<"45 derecenin sinusu: "<< sin(x)<<endl; cout<<"45 derecenin kosinusu: "<< cos(x)<<endl; cout<<"45 derecenin tanjantı: "<< tan(x)<<endl; return (0); } 3) // Haftanın günleri[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] //switch ve caseleri kullanıyorus. #include <iostream.h> #include <stdio.h> int main() { int gun; cout<<"Lutfen bir karakter giriniz!\n"; cout<<"(Karakter 1 ile 7 arasında olsun):\n"; gun = getchar(); switch (gun){ case '1': cout<<"Pazartesi \n"; break; case '2': cout<<"Salı \n"; break; case '3': cout<<"Çarşamba \n"; break; case '4': cout<<"Perşembe \n"; break; case '5': cout<<"Cuma \n"; break; case '6': cout<<"Cumartesi \n"; break; case '7': cout<<"Pazar \n"; break; default: cout<<"Girdiginiz karakter 1-7 arasında olsun.\n"; break; } return 0; } 4) //mantıksal operatörler için #include <iostream.h> int main() { char cocuk, para, araba; cout << "Çoçuğunuz varmı? (Y/N) "; cin >> cocuk; cout << "Çok paranız varmı? (Y/N) "; cin >> para; cout << "Spor araba severmisiniz? (Y/N) "; cin >> araba; //seçenekleri ben kafadan attım //maksat burda mantıksal operatörlerin işleyişini görmek if ((cocuk == 'Y') && (para == 'Y') && (araba == 'N')) cout << "Sizin için en uygun araba Kamyonet[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] " << endl; else if ((cocuk == 'Y') && (para == 'Y') && (araba == 'Y')) cout << "Sizin için en uygun araba Toros[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]" << endl; else if ((cocuk == 'Y') && (para == 'N')) cout << "Sizin için en uygun araba Renault[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]" << endl; else if ((cocuk == 'N') && (para == 'Y') && (araba == 'N')) cout << "Sizin için en uygun araba Jeep[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]" << endl; else if ((cocuk == 'N') && (para == 'Y') && (araba == 'Y')) cout << "Sizin için en uygun araba Bisiklet[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]" << endl; else if ((cocuk == 'N') && (para == 'N')) cout << "Sizin için en uygun araba Subaru İmpreza WRX[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]" << endl; } 5) //sort.cpp #include <iostream.h> #include <iomanip.h> int main() { int x[10] = {1, 37, 3, 7, 4, 9, 2, 33, 19, 5}; int counter; cout << "S\x{0131}ralamadan önce:\n\n"; cout << "Eleman" << setw(10) << "\x{0130}çerik" <<endl; // \x{015E}u anki dizinin içeri\x{011F}ini //gosterir. for (counter=0; counter<10; counter++) cout << setw(7) << counter << setw(10) << x[counter] << endl; // Diziyi s\x{0131}rala for (int outer=0; outer<10; outer++) for (int inner=outer+1; inner<10; inner++) if (x[inner] < x[outer]) { // De\x{011F}erlerin yerlerini //de\x{011F}i\x{015F}tir int temp = x[inner]; x[inner] = x[outer]; x[outer] = temp; } cout << "S\x{0131}ralamadan sonra:\n\n"; cout << "Eleman" << setw(10) << "\x{0130}çerik" <<endl; // S\x{0131}ralanm\x{0131}\x{015F} dizinin //içeri\x{011F}ini gösterir. for (counter=0; counter<10; counter++) cout << setw(7) << counter << setw(10) << x[counter] << endl; return 0; } 6) //y=aX^n+bx^(n-1)+.....+zX^0 denkleminin bir noktada türevini bulma #include <stdio.h> #include <math.h> void main(void) { int max=11,t,i,denklem[11]; float x,r; while(max>10) { printf("En büyük X değerinin üst ünü giriniz:"); scanf("%d",&max); } for (i=max;i>=0;i--) { printf("X^%d nin katsayını giriniz :",i); scanf("%d",&denklem[i]); } printf ("Türevi hesaplanacak noktayı giriniz :"); scanf("%f",&x); r= (max*denklem[max]) * pow(x,(max-1)); for (i=(max-1);i>1;i--) { r=r + ((i*denklem[i]) * pow(x,(i-1))); } r=r + denklem[1]; printf("Sonuc = %f",r); } |
Örnekler 2
7) #include <iostream.h> #include <stdlib.h> #include <ctype.h> int main() { int idariPersonel=0, yazilimciKadrolu=0, yazilimciProje=0; double netMaasToplam=0, cesitliKesintiToplam=0, saglikKesintiToplam=0; //programın en sonunda hesaplayacağı toplamlar. while(1) { cout<<"Personel türü:"<<endl; cout<<"A-İdari"<<endl; cout<<"B-Yazılımcı (Kadrolu)"<<endl; cout<<"C-Yazılımcı (Proje)"<<endl; cout<<"X-Programdan Çıkış"<<endl; char tur; cin>>tur; tur=toupper(tur); if(tur=='X') {break;} switch (tur) { case 'A' : { int saat=0, saatUcreti=0; const int NORMAL=22*8; double brut=0, net=0, kesinti=0; cout<<"Toplam çalışma süresini (saat) giriniz: "; cin>>saat; cout<<"Saat ücretini giriniz: "; cin>>saatUcreti; brut=(double)(NORMAL + 1.5*(saat-NORMAL))*saatUcreti; //bu satır hem normal hemde fazlamesai de çalışır net=brut*0.8; kesinti=brut*0.2; //artık bordor yazılabilir. cout<<"Bordor bilgileri:"<<endl; cout<<"Toplam çalışma sürtesi:"<<saat<<"saat."<<endl; cout<<"Brüt ücret: \t"<<brut<<"TL."<<endl; cout<<"Kesintiler: \t"<<kesinti<<"TL."<<endl; cout<<"Net ücret: \t"<<net<<"TL."<<endl; //genel hesaplara ilişkin yenilemeler netMaasToplam+=net; cesitliKesintiToplam+=kesinti; idariPersonel++; //switchden çıkıyorus. break; } case'B':{ int saat=0, saatUcreti=0; const int NORMAL=22*10; double brut=0, net=0, kesinti=0, saglik=0; cout<<"Toplam çalışma süresi (saat) giriniz: "; cin>>saat; cout<<"Saat ücretini giriniz: "; cin>>saatUcreti; brut=(double)(NORMAL+1.5*(saat-NORMAL))*saatUcreti; //bu satır hem nromal hem de fazla mesai de çalışır. net=brut*0.65; kesinti=brut*0.2; saglik=brut*0.15; //artik bordro yazılabilir cout<<"Bordro bilgileri: "<<endl; cout<<"Toplam çalışma süresi:"<<saat<<"saat."<<endl; cout<<"Brüt ücret: \t"<<brut<<"TL."<<endl; cout<<"Kesşntiler: \t"<<kesinti<<"TL."<<endl; cout<<"Sağlık kesintileri: \t"<<saglik<<"TL."<<endl; cout<<"Net ücret: \t"<<net<<"TL."<<endl; //genel hesaplara ilişkin yenilemeler. netMaasToplam+=net; cesitliKesintiToplam+=kesinti; saglikKesintiToplam+=saglik; yazilimciKadrolu++; //switch den çıkıyoruz. break; } case'C': { int modul; double temel=0, modulBasi=0; double net=0; cout<<"Temel ücreti girin: "; cin>>temel; cout<<"Teslim edilen modül sayısını girin: "; cin>>modul; cout<<"Modül başı ücreti girin: "; cin>>modulBasi; net=(double) temel+modul*modulBasi; //artık bordro yazılabilir. cout<<"Bordor bilgileri:"<<endl; cout<<"Bitirilen Modül sayısı: "<<modul<<endl; cout<<"Net ücret: \t"<<net<<"TL."<<endl; //genel hesaplara ilişkin yenilemeler netMaasToplam+=net; yazilimciProje++; //switch den çıkıyorus break; } default: { cout<<"Geçersiz personel türü. Yeniden Deneyin."<<endl; } }//switch cout<<"Başka bir personelin maaşını hesaplamak istiyormusunuz?(E/H)"; char secenek; cin>>secenek; secenek=toupper(secenek); if(secenek=='H') {break;} //bu while den çıkartır. else if (secenek=='E'){} //birşey yapma else {cout<<"Geçersiz seçenek. Ana menüye dönüyor..."<<endl; //acaba ekranı nasıl temizlerdik? //Böylece daha güzel görünümlü olan bir programımız olurdu[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] }//while cout<<"Oturum İçin Genel Bilgiler:"<<endl; cout<<"--------------------------------------"<<endl; cout<<"Toplam İdari Personel: \t"<<idariPersonel<<endl; cout<<"Toplam Yazılımcı (Kadrolu): \t"<<yazilimciKadrolu<<endl; cout<<"Toplam Yazılımcı (Proje): \t"<<yazilimciProje<<endl; cout<<"--------------------------------------"<<endl; cout<<"Toplam Net ödeme: \t\t"<<netMaasToplam<<"TL."<<endl; cout<<"Toplam Cesitli Kesintiler: \t"<<cesitliKesintiToplam<<"TL."<<endl; cout<<"Toplam Sağlık Sigortası Kesintisi: \t"<<saglikKesintiToplam<<"TL."<<endl; cout<<"--------------------------------------"<<endl; system("PAUSE"); return 0; } Bu örnek Bora GÜNGÖREN`e ait olan C++ İLE NESNE TABANLI PROGRAMLAMA kitabından alınmıştır. |
Fonksiyonlar
1. Fonksiyonlar Bundan sonraki bölümlerdeki kullanacagimiz derleyici Borland Turbo C++ 4.5 tir. Fazla zorlanmayacaginizi umut ediyorum. Kolay anladiginiz yerlere lütfen dikkat ediniz. Hata yapma olasiliginiz daha da çok artmaktadir. Yapacaginiz hatalar programin çökmesine, belki de sistemin zarar görmesine sebep olabilir. Lütfen vermis oldugum uyarilara ve tavsiyelere uymaya çalisin. Sizin de tavsiyeniz olursa bana bildiriniz[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Haydi kolay gelsin... 1. Fonksiyonlara Giris: Fonksiyonlarin programlama hayatina girmesi ile daha büyük boyutta sistemlerin tasarimi mümkün hale gelmistir. Fonksiyonlar ile alakali derslerimizde, fonksiyonlarin tanimlanmasi ve kullanimi hakkinda bilgi edineceksiniz. Fonksiyonlar konusu size her ne kadar ilk bakista "Fonksiyon" adi altinda bir konu gibi gelse de, aslinda bir alt programdir. Hatta programimizin içine, kodlamamizin daha kolay ve gelistirilebilir hale gelmesini saglayan programciklar da diyebiliriz. Daha önce baska bir programlama dili gördüyseniz (yüksek seviyeli diller), bu konuda fazla zorlanmayacaksinizdir. Diger yüksek seviyeli dillerdeki fonksiyon kullanimina çok benzemektedir. Hiç bilmediginizi farz ederek konuya giris yapalim. Fonksiyon Nedir? Örnegin, y=F(x) fonksiyonu; Bu matematiksel fonksiyon parametre olarak aldinan deger üzerinde bir islem gerçeklestirip, bir sonuç degerini döndürür. Mesela F(x)=x^3+5 seklinde bir fonksiyonumuz olsun, x=2 için F(x)=13 olur. Burada x fonksiyonun parametresi, 13 ise fonksiyonun geri döndürdügü degerdir. Simdi de bu matematiksel ifadeyi kodlarimizla yorumlayalim. Int x; x=F(2,5) //buradan da " int f(2,5) " gibi görebiliriz... Dikkat edersek ikinci satirda, daha önce islemedigimiz bir kod var. Int x, F(2,5) degerine esitlenmistir. Simdi bir fonksiyonun nasil yazildiginin kalibini çikartabiliriz. <Döndürdügü deger> <Fonksiyonun adi> ( <parametre listesi> ) { <ifadeler> } Buradaki parantezlere ve küme isaretlerine dikkat ediniz. Simdi yukarda yazdigimiz kalibi biraz açalim. <Döndürdügü deger> : Fonksiyon her hangi bir tipte deger döndürebilir. Bu bilesen fonksiyonun döndürecegi degerin tipini ifade eder. (örnegin, int, dounle, float v.s v.s ) <Fonksiyonun adi> : Yapmak istedigimiz islemin adidir. Örnegin bir asal sayi fonksiyonu yazacagiz. Burada yazacagimiz fonksiyonun adini belirtiyoruz. Benim size tavsiyem AsalSayi veya asal_sayi seklinde kullanmanizdir. Okunabilirlik açisindan size avantaj saglayacaktir. <parametre listesi> : Fonksiyonun kullanacaga parametrelerin tipleri ile siralanir. Örnegin, FonksiyonAdi(int x, double y) gibi. <ifadeler> : Fonksiyonun kullanacagi tanimlamalar ve kodlardan olusan kisimdir. Nasil biz main() { kodlar } seklinde kullaniyorsak. Bunu da ona benzetebiliriz. Ama main() i bunlarla karistirmayiniz. Simdi bu fonksiyon kalibina uygun bir kod yazalim. Örnegin, Faktoriyel bulma islemini ele alalim. Biz bir sayinin Faktörüyelini nasil bulurduk? n!=n(n-1)(n-2)...1 Yani, 1 den n e kadar olan sayilarin çarpimidir. long Faktoriyel(int n) { return n*Faktoriyel(n-1); } Evet, burada fonksiyonumuzu tanimladik. Sanirim yukaridaki blokla karsilastirinca, ne kadar kolay oldugunu sizde görmüssünüzdür. Simdi bu Faktoriyel fonksiyonumuzu nasil bir programda kullanacagiz? Hemen devamini yazayim. long Faktoriyel(int n) { return n*Faktoriyel(n-1); } void main() { cout<<"5! (Bes Faktoriyel)= "<<Faktoriyel(5); } Iste gördügünüz gibi ne kadar basit degil mi? J Fonksiyonumuzu tanimladik. Sonra programimizda n`e 5 degerini verdik. Faktoriyel fonksiyonu hesaplayip bize söyledi. Biraz da yaygın yapılan hatalardan ve dikkat etmemiz gereken noktalardan bahsedelim. Kodlama yaparken fonksiyon adini belirttigim sekilde yazarsaniz 30-40 sayfalik kodlarda hata bulmaniz ve de fonksiyonlarin yerini belirlemeniz açisindan büyük kolaylik olucaktir. Yukarida verdigimiz x=F(2,5) fonksiyonununu göz önünde tutalim. Görüldügü gibi F(2,5) degeri x e atanmistir. Hiç bir zaman Fonksiyonun aldigi deger sola yazilmaz. Ayrica bir Fonksiyon çagrisi, baska bir fonksiyonun çagrisi olabilir. Örnegin, x=F(a,F(a,5) gibi. Burada F Fonksiyonun iki parametresi vardir a ve F(a,5) dir. Bu durumda öncelikle parametreler hesaplananacagi için F(a,5) in degeri ile a nin degeri F te parametreler olarak kullanilir. |
Tanımlayıcının Görünürlüğünün Kontrolü ve Kendini Çağıran Fonksiyonlar
2. Tanımlayıcının Görünürlüğünün Kontrolü ve Kendini Çağıran Fonksiyonlar Bir değişkenin görünürlüğü değişkenin etki dizinini gösterir. Bir yerel değişken, tamamen, bir fonksiyon içinde kullanılır. Onun görünürlüğü fonksiyonun içi ile sınırlıdır. Değişkenin görünürlüğü ve ulaşılabilirliğinden sadece fonksiyonun içinde bahsedilebilir. Buna "Scope Kuralları" da denir. Şimdi bunu bir örnek ile izah edelim; #include <iostream.h> void main(){ int i=5; { int i=1; cout<<"İçerideki i: "<<i<<endl; cout<<"Dışarıdaki i: "<<::i<<endl; } } Görüldüğü gibi İçerdeki i:1, Dışarıdaki i:5 şeklinde bir çıktı verecektir. Main ide bir fonksiyon gibi görürsek (gerçi özel bir fonksiyondur), denilmek isteneni anlayacaksınızdır. Kendini tekrarlama, bir fonksiyon kendini çağırdığında oluşur. Başlangıçta bu sonsuz döngü gibi gözükür, ancak öyle değildir. C++ kendini çağırmayı destekler. Bunu bir fonksiyonun döndürdüğü değeri bulabilmesi için içindeki bir parametrenin de fonksiyon olması gibi değerlendirebiliriz. Hani başta vermiştik ya: F(x,F(x,y) gibi... |
İnline Fonksiyonlar
3. İnline Fonksiyonlar C++ `ın C ye ek olarak getirmiş olduğu bir özellikte inline fonksiyonlardır. Anlamak için basit bir örnekle başlayalım. Örneğin öyle bir program yazıcağız ki, aşırı miktarda kare alma işlemi yapmamız gerekecek ve bunun için herhangi bir fonksiyon çağırmıyor olalım. Bu durumda define komutu ile derleyiciye şu şekilde bir komut veririz: #define kare(x) x*x İşlemin sonunda ; olmamasına dikkat ediniz. Kullanımına gelince de, y=kare(x); bu durumda derleyici derleme aşamasında bütün kare(x) `leri x*x olarak yorumlayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken yer, #define topla(x,y) x+y ve kullanımda da z=topla(x,y)*topla(x,y); işte işlem sırasının vermiş olduğu hatayı görüyorsunuzdur. Tabi bunu da parantezlerle ayıracağız. Şimdi bunu C++ tam uyarlarsak, inline kelimesini, bir direktif olarak yada C++ derleyicisine fonksiyonu tek satıra koyması önerisi olarak düşünebiliriz. Derleyici bir çok nedenden dolayı bunu kabul etmeyebilir. Mesela, Fonksiyon çok uzun olabilir, Döngü içeren bir fonksiyon, değişken tanımı içeren bir fonksiyon, kendini çağıran bir fonksiyon her zaman inline olmaz. //kup.cpp //Kupun hacmini bulma #include <iostream.h> //inline fonksiyonumuz //------------------ inline double kup( const double x) { return x * x * x; } //--------------------- int main() { cout << "Kübün bir kenar uzunluğunu giriniz: "; double kenar; cin >> kenar; cout << "Kenar" << kenar << "olan kübün hacmi = " << kup (kenar) << endl; return 0; } |
Fonksiyon Yüklemesi ve Prototipleri
4. Fonksiyon Yüklemesi ve Prototipleri Şimdi C++ `ın getirmiş olduğu başka bir özellikten daha bahsedeceğiz. Aynı isimli fonksiyonların farklı işlemler yapabilmesi. Aynı şekilde çağrılacaklardır, fakat derleyici bunların farklı fonksiyonlar olduğunu anlayacaktır. Tabi bunun şartları var. Fonksiyonların tipleri yada bunların sıraları farklı olmalıdır. Fonksiyonların başında kalıbın tanımını yaparken, parametre listesinden bahsetmiştik. Bu parametreler belli değerler döndürürler, işte derleyicide bu döndürdüğü değerlere yani imzalarına göre bunların farklı fonksiyonlar olduğunu anlayacaktır. Tabi bunların sıraları da farklı fonksiyonlar gibi gözükmelerini sağlayacaktır. Hemen olayı anlamak için örnek verelim. double Ortalama(int *dizi, int uzunluk){ //kodlar } double Ortalama(double*dizi, int uzunluk){ //kodlar } Görüldüğü gibi bu iki fonksiyon da bir birinden farklıdır. Her ne kadar isimleri aynı olsa da... Fonksiyon tanımlamasının fonksiyon kullanılmadan önce yapılmış olması gerekmektedir. Fonksiyonlarımızı header başlığı altından çağırabiliriz. Mesela ben daha önce bir Faktoriyel fonksiyonu yazip bunu Fakt.h olarak saklıyorum. Programımı yazarken #include <Fakt.h> diyerek bunu çağırıyorum ve programda yazdığım "5'in faktoriyelini al" dediğim zaman direk Fakt.h taki fonksiyonda işlemi yapıp aldığı değeri programa verir. Mümkün olduğunda C++ ın kendi kütüphanelerindeki hazır fonksiyonları kullanmaya çalışacağız. Var olan bir fonksiyonu yeniden yazmanın pek bir anlamı olmaz. İleride kütüphanelerdeki fonksiyonları da mümkün olduğunca göreceğiz. |
Fonksiyonları Referans ile Çağırma
5. Fonksiyonları Referans ile Çağırma Daha önceki örneklerimizde fonksiyona parametre olarak geçilen bir değer olarak çağırmıştık. Şimdi ise onu referanslar ile çağıracağız. Bunu çok uzatmadan direk örnek üzerinde anlatalım. //referans.cpp //fonksiyonlarda referans #include <iostream.h> void deneme(int &x, int &y); int main() { int x,y; cout<<" iki sayı giriniz:"; cin>>x>>y; cout << "Denemeden önceki:\n"; cout << "X: " << x << endl; cout << "Y: " << y << endl; deneme(x, y); cout << "\nDenemeden sonraki:\n"; cout << "X: " << x << endl; cout << "Y: " << y << endl; return 0; } void deneme(int &x, int &y) { int deger = x; x = y; y = deger; } Referans parametresi (&) dir. Bu sayede fonksiyona argüman yerine o argümanın adresini yolluyoruz. Fonksiyon bu sefer verdiğimiz değere, o adresi kullanarak ulaşır. Bu çok yüksek değerleri fonksiyona gönderdiğimizde kullanacağımız yöntem olmalıdır. |
Void Tipi ve Main() Fonksiyonu
6. Void Tipi ve Main() Fonksiyonu Öncelikle void tipinden bahsedelim, aslında buna tam olarak tip de diyemeyiz. Bir nevi "tipimsi" olarak adlandırabiliriz. Daha önce çoğu programımızda void i kullandık. Fakat ne işe yaradığından pek bahsetmemiştik. Derleyici genelde void i bir tipe ait bir değer olarak görür fakat, void bir tip olmadığından dolayı döndürülemez. Void x: //bu hatalıdır Void fonksiyon(); // Şayet fonksiyon geri değer döndürmüyorsa kullanılır Void *isaretci; //isaretci nesnesi herhangi bir tipe sahip değilse bunu kullanır. //Burda geri değer döndürmeyen bir fonksiyonu ele alıyoruz. void EkranaYaz(void) { cout<<"Ekran çıktısı"; } main() { EkranaYaz(); return 0; } Burada EkranaYaz fonksiyonumuzun bir parametresi yoktur, bunu derleyiciye void olarak belirttik ve bir değer döndürmedik. Bunun içindir ki zaten return ifadesini kullanmadık (fonksiyonun içinde). Fakat bazı fonksiyonlarda return`ü kullanabilir, bu return ifadesi de işlevi sonlandırmak amacı taşır. Main() Fonksiyonu ve Bilgi Geçilmesi: Main() fonksiyonumuz diğer fonksiyonlardan biraz daha özel bir yapıya sahiptir. İçine bazı özel parametreler alır. Bunlar argc, agrv[], getenv[] adındadır. Bunların yanında env[] parametresi de bulunmaktadır, fakat biz tercihen getenv[] yi kullanacağız. Şimdi main() in parametreler almış halini yazalım. Main( int agrc, char* agrv[], char* getenv[]) { //kodlar } Şeklindedir. Şimdi bunu bir örnek ile pekiştirelim: #include <iostream.h> main(int argc, char *argval[],char *getenv[]) { int i = 0; while (getenv[i]) { cout << getenv[i++]<<endl; } } Burada main() fonksiyonu içinde agrc girilen parametre sayısını, agrv girilen parametrede tutulan sözcüklerin sayısını tutmaktadır. getenv de işletim sisteminin belli değişkenlerini tutar. |
Dizilere Giriş
1. Dizilere Giriş Diziler, "indisleri olan değişkenler" olarak adlandırılırlar. Diğer bir deyişle, birden fazla tek düze veri tipi içeren değişkenlerdir. Diziler birbirine bitişik bellek gözleri kullanılarak oluşturulurlar. Bunu biraz daha açarsak: farz edelim ki elimizde üç tane kutu var, birinde yeşil kalemler, birinde kırmızı kalemler ve birinde de mavi kalemler olsun. Bu kutucukları 1,2,3 diye adlandırdığımızı düşünelim. Biz diziler ile numarasını bildiğimiz kutucuğun içindeki malzemeyi alabileceğiz. Daha doğrusu numarasını vermiş olduğumuz kutunun içindeki bilgiyi bilgisayar okuyacaktır. Not: For döngüsü dizi elemanlarına ulaşmak için en çok kullanılan yöntemdir. Dizilerin indislerden oluştuğunu söylemiştik. Diğer yüksek seviyeli dillerle karşılaştırıldığında arasındaki fark ilk elemanın indisi daima sıfır (0) olmasıdır. for(int i=0; i<boyut; i++) Burada dikkat etmek istediğimiz "int i=0" kısmıdır. Görüldüğü gibi indisin ilk aldığı değeri sıfır (0)`dan başlatıyoruz. Bu kısmı unutmayınız. Genellikle yapılan en büyük hatalardan biridir. Bir dizi tanımlayıcısı -adı-, dizinin ilk elemanının adresini tanımlayan adrestir. Bunu şöyle izah edelim; elimizde bir dizi var ve ilk elemanı karakter ise biz "char DiziAdi[boyut]" şeklinde tanımlarız. Tam sayı ise "int DiziAdi[boyut]" şeklinde olur. Dikkat edilmesi gereken diğer bir konu da: dizi adı hiçbir zaman (=) işaretinin solunda bulunmaz. Bu yukarıda söylediklerimi anlamamış olabilirsiniz. Onun için alt kısmı okuyup bir daha tekrar etmenizi tavsiye ederim. |
Dizilerin Tanımlanması ve Değer Atama
2. Dizilerin Tanimlanmasi ve Deger Atama Int a[10]; Seklinde bir diziyi tanimlayabiliriz. Bunu daha genel bir kaliba dökersek. <tip> <dizi adi> [<boyut>]; halini alir. Birde boyutlarinin arttirilmis halini verelim. <tip> <dizi adi> [<boyut1>][<boyut2>][<boyut3>]....[<boyutn>]; n boyutlu dizi[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. <tip>: Yukarida söylemis oldugumuz "int DiziAdi[boyut]" olayidir. <dizi adi>: Kurallara uygun herhangi bir isim olabilir. Genellikle dizilerinizin amacina uygun isimler kullaniniz. [<boyut>]: Dizinin kaç eleman içerdigini gösterir. 5 elemanli ise [5] seklinde yazariz. Basta " int a[10]; " almistik. Simdi bunu degisik bir formda yazalim const int boyut=10; Int a[boyut]; Önce boyut adinda bir sabiti tanimladik ve deger atadik sonrada bunu dizi içine çagirdik. Dizilere Deger atama: Bu yöntemleri madde madde verelim, 1. Duragan ve global (erisilen) dizilerde yaratildiklari anda içerik otomatik olarak belirlenebilir. Programin taniminda erisilen tüm degiskenler, otomatik olarak sifir yapilir. 2. Duyuru sirasinda sabit degerler belirtilerek belirlenebilir. 3. Programin çalismasi sirasinda indisler kullanilarak her elemana tek tek veri kopyalanabilir. 1. maddenin örnegi #include <iostream.h> const int boyut=5; int GlobalDizi[boyut]; main() { //"satatic" yerel degiskende tanimlanmasina ragmen tüm program boyunca //geçerlidir. Ancak sadece tanimlandigi fonksiyon tarafindan erisilebilir. static int DuraganDizi[boyut]; for(int i=0; i<boyut;i++) cout<<GlobalDizi[i]; return 0; } Programin çiktisinada göreceginiz gibi, dizi aratilirken indislere ait eleman bloklari temizlenmis ve sifir degerlerini almistir. Burada bir konuya daha dikkat çekmek istiyorum. Çok yaptigimiz hatalardan biri olarak da, dizi duyurusunu yaparken belirttigimiz degerden fazla sayida deger girmemizdir. int DiziAdi[5]={1,8,9,5,4,6};Görmüs oldugunuz gibi bes tane dedik ama alti tane yazdik. !!! hata !!!. Bu tür hatalar için elimizde kullanabilecegimiz bir kalip var. char DiskOkunmuyor[ ] = "Disk okunmuyor"; char DosyaYok[ ]= "Dosya Yok"; Bunu yaptigimizda derleyici, tüm degerleri içerebilecek en büyük diziyi olusturur |
Dizi Boylarının Dinamik Hesaplanması
3. Dizi Boylarının Dinamik Hesaplanması "sizeof()" sizeof() fonksiyonu, nesne için bellekte gerekli olan byte`ların sayısını belirtir. Sizeof() fonksiyonu dizilerde kullanılabilir. #include <iostream.h> void main() { int a[5]; float b[10]; cout<<"dizinin boyutu: "<<sizeof(a)<<'\n'; cout<<"dizinin boyutu: "<<sizeof(b); } Evet burda da görmüş olduğumuz gibi dizinin bellekte kaplayacağı byte`ları hesapladı. Birde bu konuyla beraber "&" operatörünün bir dizi bile olsa değişkene nasıl uygulandığını görebiliriz. #include <iostream.h> void main() { int a[10]; cout<<"sizeof(int) is"<<sizeof(int)<<endl; for(int c=0; c<10; c++) cout<<"&a["<<c<<"]="<<&a[c]<<endl; } Programı derledikten sonra "sizeof(int) is 2 ya da sizeof(int) is 4" diyecektir. Bu değişiklik int in mikroişlemcilere bağlı olarak 2 veya 4 byte olabilmesinden kaynaklanmaktadır. |
Diziler ve Sözcükler (strings)
4. Diziler ve Sözcükler (strings) C++ da sözcükler için farklı bir tip yoktur. Sözcükler ile ilgili işlemler diziler yardımı ile kolaylıkla yapılabilir. Dikkat edilmesi gereken bir kural vardır. Sözcüklerin (strings) son elemanları "\0" değerini alır (null terminator). Burdan da anlayacağımız gibi son karakter boş dizgiyi belirtiyorsa stringtir. Şuna da dikkat edilmelidir ki string sabitlerinin sonuna "\0" koymamıza gerek yoktur. Derleyici bunu otomatik olarak yapacaktır. Char sozcuk[7]="Deneme"; Char sozcuk[7]='D', 'e', 'n', 'e', 'm', 'e', '\0'}; Bu dizilerin içerikleri tamamen aynıdır. Hazır söz gelmişken şuna da değinelim. '\n', '\t', '\0' v.s, bunlar birer karakter olarak okunur. Ben önceleri iki diye okurdum[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] #include <stdlib.h> #include <iostream> #include <string> using namespace std; int main() { string Cevap = ""; cout << "Hazirmisin?"; cin >> Cevap; if( ( Cevap == "evet" ) || ( Cevap == "Evet" )) { cout << "Ee Tamam... ne gec ti eline?[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] " << endl; } else { cout << "Zorlamaya devam et!" << endl; } cout << "Hazirmisin? " << endl; cin >> Cevap; if( ( Cevap[0] == 'e' ) || ( Cevap[0] == 'E' ) ) { cout << "Ee Tamam... ne geçti eline?[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]" << endl; } else { cout << "Zorlamaya devam et!" << endl; } system("pause"); return 0; } Bu, sanırım bu konudaki en zor örneğimiz. Şimdi örnek üzerinde biraz konuyu konuşmaya devam edelim. Zaten diğer if, else bloklarından ve cout, cin gibi komutlardan bahsetmeyeceğim. string Cevap = ""; bir sabitimizle işleme başladık. if( ( Cevap[0] == 'e' ) || ( Cevap[0] == 'E' ) ) burası sanırım tanıdık geldi[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] Evet şimdi burda Cevap[1] i çağırmış olsaydık 'v' veya 'V' değerlerini alıcaktık. Tabi burada index değerinin yani dizideki ilk değerin 0 ile başladığını bir daha gördük. Şimdi bu örnekle alakalı olarak da Diziler ve Fonksiyonlar konusuna geçelim.... |
Diziler ve Fonksiyonlar
5. Diziler ve Fonksiyonlar Öncelikle dizilerin fonksiyonlara gönderilmesi ile başlayalım. Dizilerde değişken önüne adres operatörünün gelmesine gerek yoktur. Nedeni ise dizi isminin zaten bir adres olmasıdır. İnt dizi[10]; bir dizimiz olsun biz bunu diziye bir değer olarak göndereceksek, Fonksiyon(dizi, 10); olarak yaparız. Bir diziyi parametre olarak alacaksak bir fonksiyon, o da void fonksiyon( int dizi[], int 10) şeklinde olur. |
Karakter Katarları Fonksiyonları ve Karakter Dizileri
6. Karakter Katarları Fonksiyonları ve Karakter Dizileri İşte buraya biraz dikkat, kafanız gerçekten karışabilir. Daha doğrusu hangisi hangisiydi diye uğraşır durursunuz[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] strlen() Bu fonksiyon bir karakter dizisinin uzunluğunu verir ve "string.h" kitaplığında tanımlıdır. Strlen() fonksiyonu, sözcükler (strings) bölümünde bahsettiğimiz string ifadeleri okumak için kullanılır. Fakat sondaki "nul terminator" diğer şekliyle '\0' değerini okumaz. Örneğimizde de olduğu gibi "Deneme" ve 'd' 'e' 'n' 'e' 'm' 'e' sözcükler kısmında ki biz buna 7 karakter demiştik, "null" ile birliktedir ama strlen() bunu bize 6 diye okuyacaktır. int boy = strlen(h); for (int i = 0; i<=boy; i++) y[i] = h[i] ; strcpy() Bu fonksiyonda sözcük kopyalamaya yarar ve "string.h" kitaplığındadır. #include <iostream.h> #include <string.h> #define OTUZ 30 void main(void) { char Dosya1[OTUZ]="C:\\belgelerim\\deneme.txt", Dosya2[OTUZ]; strcpy(Dosya2, Dosya1); cout<<Dosya2<<endl; cout<<"\n ikinci dosyayi gir: "; cin>>Dosya1; strcpy(Dosya2, Dosya1); cout<<"\n"<<Dosya2<<"\n"; } strcat() strcat() fonksiyonu iki karakter katarını bir birine ekler. strcmp() İki sözcüğün (iki karakter katarının) aynı olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır. Bu fonksiyon büyük/küçük harf duyarlı değildir. atoi() Bazen sayıları karakter dizisi olarak okumamız gerekebilir. Ancak esas, bu sayıların sayı değerlerine gereksinmemiz vardır. Atoi fonksiyon, bir karakter dizisini alır ve onu sayıya çevirir. Örneğin; "123456" dizisini alır 123456 sayısına döndürür. strstr() Bunu bir örnekle anlatayım: "C++ dersleri" gibi bir sözcüğümüz var, strstr() fonksiyonu ile bu sözcük içinde "d" harfinin varlığını sorgulayabiliriz. |
İşaretçilere Giriş
1. İşaretçilere Giriş İşaretçiler (Pointers) ve bundan önce görmüş olduğumuz diziler (Arrays) ilerde yapacağımız uygulamalarda kullanımına kesin ihtiyaç duyacağımız başlıklardır. Bunlar bize dinamik bellek kullanımını sağlarlar. Dinamik bellek kullanımından bahsedecek olursak, belleğimizin kutucuklardan oluştuğunu hayal edin. 100 kutucuklu bir belleğimiz var. Bu kutucukların her birinin bir adresi vardır ve biz de bu adresler yolu ile kutucuklara erişiriz. İşte işaretçiler bu erişimi sağlıyor. Bu konuya çalışırken, anlamanın gayet kolay olduğunu göreceksiniz. Fakat ben sizi uyarayım, en kolay konular en çok hata yapılanlardır. İşaretçilerde yapılan hatalar programın hatta sistemin çökmesine sebep olabilir, aynı zamanda yapılan hataları kolay kolay bulamayabilirsiniz. Büyük projelerde bu sizi bayağı sıkıntıya sokacaktır. Onun için işaretçiler konusunda, kullanım tekniği hakkında size sık sık tavsiyelerde bulunacağım. İşaretçilerin Tanımlanması ve Değer Atanması Bir işaretçi tipi, hangi tipe işaret ettiğini belirten ve birer adres değeri içeren verilere sahiptir. Bir işaretçi değişken bildirimi, açık olarak hangi tip veriyi kullanacağını bildirerek başlar. Derleyicimizde * işareti ile işaretçi değişkeni tanımladığımızı anlar. <tip> *<işaretçi adı>; Şeklinde yazılır. Örneğin, int *İsaretciAdi; Şimdi de aynı satırda birden fazla işaretçi tanımlayalım. İnt *is1, *is2, *is3; Şeklinde tanımlayabiliriz. Benim size tavsiye ettiğim budur. Fakat farklı bir yol olarak da (İnt *) is1, is2, is3; şeklinde de yazılabiliriz. Burda dikkat etmemiz gereken olay ise, int tipinde işaretçileri tanımlarken herhangi bir değişkende tanımlarsak (int *) şeklinde tek satırda yapmamız hatalıdır. (İnt *) is1, is2, is3, x=4; //hata int *is1, *is2, *is3, x=4; //doğru Sanırım ne demek istediğimi anladınız[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Daha önce görmüş olduğumuz "&" adres operatörünü hatırlayalım, kendisisinden sonra gelen ifadenin adresini gösterir. İnt x; İnt *is1=&x; x i tanımladık, sonra is1 işaretimize x in adresini atadık. Kısaca is1 in gösterdiği adresteki değer diye biliriz[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] #include <iostream.h> #include <string.h> int main(void) { char *is1="deneme"; int index; for(index=(strlen(is1)-1); index>=0; index--) cout<<is1[index]<<endl; cout<<"\n"<<is1; return 0; } Programın çıktısı --------- e m e n e d deneme --------- Burada bir işaretçi değişkenine değer atamayı kullandık, aynı zamanda dizilerde gördüğümüz strlen() fonksiyonun örneğini de yapmış olduk. |
İşaretçi İşlemleri ve Dinamik Bellek
2. İşaretçi İşlemleri ve Dinamik Bellek İşaretçilere daha önce görmüş olduğumuz artırma (++), azalatma (--), çıkarma (-), toplama (+) işlemlerini uygulayabilirsiniz. Bunların yanında ilişkisel operatörleri de ( <=, =, !=, >= ) kullanmanız mümkündür. İlişkisel operatörlerin sadece aynı tip işaretçiler üzerinde uygulanacağını unutmayınız. Bir dizinin boyutu değişken olabilir, daha dorusu bir program içinde değişkenler ve işaretçiler kullanılarak diziler dinamik bellek yerleşimi ile yapılabilir. C++ da dinamik belleş işlemleri new ve delete komutları ile gerçekleştirilir. Genel tanımımız: new <tür> [<[uzunluk]>] new int new char new double [10] new float[n] new char[strlen(s) + 1] new komutu ile yer tahsis etme işlemi yapmaktayız. new int ->1 int'lik yer tahsis edilmiştir. Şimdide tahsis ettiğimiz yerin serbest bırakılışını ele alalım. Bu sırada da delete komutu devreye giriyor. Daha doğrusu delete operatöürü new operatörüyle tahsis edilmiş olan blokları serbest bırakmak için kullanılır. Genel tanımımız: Delete[ ] <işaretçiadı>; Eğer yer ayırma işlemi tek parça olarak yapılmışsa (köşeli parantez kullanılmadan yapılmışsa) silme işlemi de köşeli parantez kullanılmadan yapılmalıdır. Bir de şuna dikkat edelim Delete x+1; //hatalıdır Delete (x+1); //doğrudur kullanılacaktır. Şimdi bu söylediklerimizi aşağıdaki örnek üstünde uygulayalım. //dinamik.cpp //dinamik bellek kavramı #include <iostream.h> struct tarih { //struck u daha görmedigimiz int ay; //icin su an buraya egilmeyin. int gun; int yil; }; void main() { int i, *is1, *is2; // i bir sabit ve *is1, *is2 isaretcilerimiz is1 = &i; *is1 = 77; is2 = new int; *is2 = 178; cout << "Değerler "<<i<<" "<<*is1<<" "<<*is2<<"\n"; is1 = new int; is2 = is1; *is1 = 95454; cout << "Değerler "<<i<<" "<<*is1<<" "<<*is2<<"\n"; delete is1; float *float_is1, *float_is2 = new float; float_is1 = new float; *float_is2 = 3.14159; *float_is1 = 2.4 * (*float_is2); delete float_is2; delete float_is1; tarih *tarih_is; tarih_is = new tarih; tarih_is->ay = 10; tarih_is->gun = 18; tarih_is->yil = 1938; cout<<tarih_is->ay<<"/"<<tarih_is->gun<<"/"<<tarih_is->yil<<"\n"; delete tarih_is; char *c_is; c_is = new char[37]; delete [] c_is; c_is = new char[sizeof(tarih) + 133]; delete [] c_is; } |
Void İşarerçiler
3. Void İşaretçiler C++ da tip tanımlamaları fazla güçlü olmadığından bu sorunu işaretçileri void * tipi ile tanımlayarak hallediyoruz. Void tipinde bir işaretçi değişken tipi ile, adresin bulunduğu, ancak henüz tipinin belirlenmediği anlaşılmalıdır. Void i kullanırken dikkat etmemiz gereken kurallardan biri karşımıza bazı kısıtlamalar getirmesidir. Bunlardan söz edecek olursak; void işaretçilerde adres aritmetiği işlemlerini derleyici hata olarak gösterecektir. void *is1; İnt *is2; /// İs1=is2; İs1++; Burada dikkat etmemiz gereken is1 yani void ile tanımladığımız işaretçi üzerinde aritmetik işlem yapılmayacağıdır! |
İşaretçiler ve Diziler
4. İşaretçiler ve Diziler C++ da İşaretçiler ve diziler arasında çok yakın bir ilişki vardır. Bir dizinin ismi, dizideki ilk elemanın adresini içeren sabit bir değişkendi. Bundan diziler bölümünde bahsetmiştik. Şimdi işaretçiler ile dizileri ilişkilendirirsek, dizilerin adlarının birer işaretçiden oluştuğunu görmüş olacağız. *(a+i) a[i] Bu sayede bu iki ifadenin aynı olduğunu söylemiş oluruz. Bir de çok boyutlu dizilere uyarlarsak, *(*(a+i)+j) a[i][j] şeklini alır. İnt a[100]; İnt *is1=&a[100]; Örneğimiz; //işaretçi ve diziler #include <iostream.h> void KareAl(int *sayi) { *sayi *= *sayi; } void KareAlDizi(int *is1) { for (int i=0; i<10; i++) is1[i] *= is1[i]; } int main() { int x = 50; int intis1[10]; KareAl(&x); cout<<"x = "<<x<<endl; KareAlDizi(intis1); cout<<intis1; return 0; } Örneğimizi adım adım takip edersek: void KareAl(int *sayi) burda sayi adında bir işaretçiyi kullanarak bir fonsiyon tanımlanıyor. Fonksiyonumuzun adı kare alma. İkinci fonksiyonda ise is1 isimli bir işaretçi ile parametresini giriyoruz, fakat işlem diziler üstünde sürüyor. Demiştik ya, dizilerin adları da birer işaretçiden oluşur. Sonraki main() fonksiyonumuzda da, x sabit değişkenimizi ve int tipindeki intis1[ ] dizimizi tanımlıyoruz. Referans yolu ile fonksiyonumuzu sabit değeri gönderiyoruz. Bir diğer işlemle de işaretçi parametresine sahip fonksiyonumuza bir dizi gönderiyoruz. Sanırım gayet basit oldu[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG]. Bu sayede fonksiyonları da konuya ilişkilendirmiş olduk. Yoruldum... Çay yapıp geliyorum[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] |
İşaretçiler ve Fonksiyonlar
5. İşaretçiler ve Fonksiyonlar İşaretçiler ve diziler bölümünde görmüş olduğumuz örnektede olduğu gibi. Biz fonksiyonun adresine onun adı ile ulaşırız. Kareal(x); gibi. Şimdi bir fonksiyonu işaret eden bir işaretçiyi ele alalım. İnt KareAl( ); fonksiyonumuz olsun. İnt (*KareAl)( ); Bu da Fonksiyonu işaret eden bir işaretçimiz oldu. Biz genellikle işaret edilen fonksiyonları menülerde ve sıralamalarda kullanırız. Aşağıda bir sıralama örneği verilmiştir. //is_ve_fonk.cpp //işaretçiler ve fonksiyonlar #include <stdlib.h> #include <iostream> using namespace std; void YatayYaz(char*); void DikeyYaz(char*); void ismiYaz(char*, void (*Yaz)(char*)); int main() { char isim[] = "Deneme"; ismiYaz(isim,DikeyYaz); ismiYaz(isim,YatayYaz); system("pause"); return 0; } void YatayYaz(char *isim) { if(!isim) return; cout << isim; } void DikeyYaz(char *isim) { if(!isim) return; int i = 0; while(isim[i] != NULL) { cout << isim[i++]; cout << endl; } } void ismiYaz(char *isim, void (*Yaz)(char*)) { Yaz(isim); cout << endl; } |
Fonksiyonlara işaretçi Parametresi
6. Fonksiyonlara işaretçi Parametresi İşaretçiler ve diziler bölümünde yapmış olduğumuz örnekte, void KareAl(int *sayi); şeklinde bir fonksiyon tanımladık. Burada *sayi adında bir işaretçiyi parametre olarak fonksiyona göndermiş olduk. Zaten kullanım şeklini de örnekte olduğu gibi KareAl(&x); x in adresini fonksiyona yazmamız yeterli oldu. Bu sayede ek bir işaretçi tanımlamamıza gerek kalmadı. Farklı bir örnek daha verecek olursak: #include <stdlib.h> #include <iostream> using namespace std; void artan(int is1); void artan2(int *is1); void artan(int is1) { is1 += 5; } void artan2(int *is1) { *is1 += 5; } int main() { int i = 0; artan(i); cout << "i simdi: " << i << endl; artan2(&i); cout << "i simdi: " << i << endl; system("pause"); return 0; } Görülmüş olduğu gibi artan2 adındaki fonkyionumuza int tipindeki *is1 işaretçisini parametre olarak verdik ve main() artan2(&i); şeklinde çağrımızı yaptık. !!!En zor kısmı atlattık sanırım. Lütfen geri dönüp örnekleri yeniden gözden geçirirseniz sizin için yararlı olacaktır. Bir program yazana kadar sizi bırakmayacağım[IMG]http://www.************/images/smilies/smile.gif[/IMG] !!! |
Sağolasın, böyle ufaktan okuyup uygulamak lazım. Heves de arttırıyor böyle böyle.
|
Bütün Zaman Ayarları WEZ +3 olarak düzenlenmiştir. Şu Anki Saat: 19:23 . |
Powered by vBulletin® Version 3.8.11
Copyright ©2000 - 2025, vBulletin Solutions, Inc.
Dizayn ve Kurulum : Makinist