![]() |
Tarihte Bugün / 1 Aralık
Dünya AIDS Günü, Dünya Barış Tutsakları Günü 1906. Dünyanın ilk sinema salonu Paris'te açıldı. 1928. Gazeteler, mecmualar, levha, tabela ve ilanlar yeni harflerle basılmaya başladı. Aynı gün Vakit gazetesi " mutlu çiftler müsabakası" başlattı. 1940. Türkiye'de geceleri karartma uygulaması başladı. 1954. Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın cezaevine girdi. Yalçın 26 ay 20 gün hapis yatacak. 1964. Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık kurulmasını öngören Ankara Antlaşması yürürlüğe girdi. 1980. Sanat dergisi Gösteri yayımlanmaya başladı. 1982. Sıkıyönetim Günaydın gazetesinin yayımını durdurdu. Bir yıl sonra da, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Hürriyet gazetesinin basım, yayım ve dağıtımını durdurdu. 1984. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu, TRT'de "yurttaş, yurt, ozan, yaşam, özveri, olanak, koşul, bilimsel, toplumsal, tarihsel, sırdaş" gibi sözcüklerin kullanılması yasaklandı. Aynı gün Adana Belediyesi çöp toplama işini özel bir kuruluşa devretti. 1986. Yazar Demir Özlü, hakkında açılan davaya katılmaması gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı. 1988. Cumhurbaşkanı Kenan Evren öğrenci af yasasını veto etti. Yasa üniversitelerde kılık kıyafete serbestlik tanıyordu. 1994. Başbakan Yardımcısı Murat Karayalçın, "Güneydoğu sorunu" hakkında "Federasyon serbestçe tartışılmalı" dedi. Demokratik Sol Parti, DSP ve Doğru Yol Partisi, DYP tepki gösterdi. 1995. Yazar Yaşar Kemal beraat etti. Yazar Almanya'da yayımlanan Der Spiegel dergisindeki "Zulmün Artsın" başlıklı yazısı nedeniyle yargılanmaktaydı. 2000. Şili'de mahkeme eski diktatör Augusto Pinochet'nin tutuklanmasına karar verdi. Pinochet iktidarı dönemindeki cinayet ve insan kaçırma suçlarından yargılanacak. Bugün Doğanlar: 1935. Amerikalı aktör, yazar ve yönetmen Woody Allen. Bugün Ölenler: 1888. Şair, siyaset ve fikir insanı Namık Kemal. 1968. İzmir doğumlu Fransız Şarkıcı Dario Moreno. 1971. Gazeteci Hüseyin Avni Şanda. 1973. İsrail devlet başkanlarından Ben-Gurion. 1978. Gazeteci Cengiz Polatkan. |
Tarihte Bugün / 2 Aralık
1804.Napolyon Bonoparte, Parıs'te Papa'nın elinden taç giyerek Fransa imparatoru oldu.. 1851. III. Napoléon darbe yaptı 1909.Leo Baekland, ilk yapay plastik "Bakalit"in patentini aldı. Aynı gün, Fransız Baron Cathers, Osmanlı'daki ilk uçak gösterisini yaptı. Uçak, Şişli Hürriyet-i Ebediye tepesinden Bulgar Hastanesine indi. 1928.Celal Sahir Bey'in ( Erozan) hazırladığı İmlâ Lugatı yayımlandı. 1943.Varlık Vergisi'ni ödeyemeyen yüzde 87'si gayri Müslim azınlıkların oluşturduğu mükellefler borçlarını bedenen çalışarak ödemek üzere çalışma kamplarına gönderilmişti., kamplarda bulunanların serbest bırakılması karar verildi. 1949.Bir Yunanistan tiyatro topluluğu, İstanbul'da Cevat Fehmi Başkut'un Paydos adlı oyununu sahneledi. 1956.Fidel Castro Granma yatıyla Küba'ya çıktı. 1959.Demokrat İzmir gazetesi bir ay süreyle kapatıldı. Gazete sorumluları 18 ay hapse mahkûm edildi. 1960. Kongo'nun görevden uzaklaştırılan başbakanı Patrice Lumumba tutuklandı. 1963. 1961'de güvenoyu alarak göreve başlayan Cumhuriyet Halk Partisi ve Adalet Partisi'nden oluşan Türkiye'nin ilk koalisyon hükümetinin başkanı İsmet İnönü 24 yıl sonra ilk kez üstlendiği başbakanlık görevinden istifa etti. 1965. Ankara'da hava kirliliği tehlikeli boyutlarda: Bilim çevreleri, , Ankara'da 20 yıl yaşayan birinin kanser riskinin çok yüksek olduğunu açıkladı.. 1981. İstanbul Teknik Üniversitesi'nden 450 öğretim üyesi, Yükseköğretim Kanunu'na karşı açıklama yaptı. Aynı gün Hülya Koçyiğit, Fransa'da düzenlenen 3 Kıta Film Festivali'nde "en iyi kadın oyuncu" ödülünü aldı. Koçyiğit'e bu ödül "Kurbağalar"ı filmdeki rolüyle verilmişti. 1996. Özgürlük ve Dayanışma Partisi, ÖDP üyeleri tüm Türkiye çapında savcılıklara dilekçe verdi. Partililer Dışişleri Bakanı Tansu Çiller, eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar ve milletvekili Sedat Bucak hakkında suç duyurusunda bulundular. 2000. Sorunlarını anlatmak için Başbakanlığa yürüyen 50 görme engelliye 200 polis müdahale etti. Bugün Doğanlar: 1846. Başbakanlığı döneminde Dreyfüs olayını çözüme bağlayan ve Fransa'da sendikaların yasallaştırılmasını gerçekleştiren politkacı René Waldeck-Rousseau. 1885. Çağdaş Yunan edebiyatına renkli üretimi ve eserlerinin çeşitliliğiyle önemli katkılarda bulunan, Zorba adlı romanıyla ünlü yazar Níkos Kazancakis. 1891. Tutku ve dışavurumcu umutsuzluğu birleştirdiği eserlerinde yaşadığı toplumu sert bir biçimde eleştiren Alman ressam ve gravürcü Otto Dix. 1923. 20. yüzyıl ortalarında lirik ve dramatik sesiyle operada klasik kolaratür rolleri yeniden dirilten Amerikalı soprano Maria Callas. Bugün ölenler: 1814. Sadizme ismini veren Fransız romancı Marki dö Sade 1888. Şair ve fikir insanı Namık Kemal. 1918. Cyrano de Bergerac" ın yaratıcısı Fransız oyun yazarı Edmond Rostand. 1994. Tango kralı Şecaattin Tanyeli. 1995. Sendikacı, şair Orhan Şaik Gökyay. |
Tarihte Bugün / 3 Aralık
1928. Ekmek otuz para ucuzladı. 1942. Zonguldak'ta bir maden ocağında kaza: 63 işçi öldü. 1956. Ankara'da Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencileri dersleri boykot etti. Aynı gün İngiltere ve Fransa Süveyş'ten çekileceklerini açıkladılar. 1959. Fazıl Küçük Kıbrıs cumhurbaşkanı yardımcısı oldu. 1967. İlk kalp nakli ameliyatı, Güney Afrikalı kalp cerrahı Dr.Christian Barnard tarafından Cape Town'da gerçekleştirildi; hasta18 gün yaşayabildi. 1969. Kısa adı TÖS olan Türkiye Öğretmenler Sendikası boykot kararı aldı. TÖS, Türkiye'nin ilk öğretmen sendikasıydı. 1971. Profesör Dr. Mümtaz Soysal 6 yıl 8 ay hapse mahkûm oldu. 1981. Bülent Ecevit, dört aylık hapis cezasını çekmek üzere Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'ne konuldu. 1988. Türk PEN Başkanı yazar Yaşar Kemal, yetkililere yazdığı mektupta, "İnsanlık suçu olan şu işkence suçundan, şu utançtan ulusumuzu arıtalım. Bizim ulusumuz, böyle utançlara layık bir ulus değildir" dedi. 1989. Amerika Birleşik devletleri Başkanı George Bush ve Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov soğuk savaşın bittiğini ilan ettiler. Aynı gün Tomris Uyar, Pınar Kür, Nezihe Meriç, Füsun Akatlı ve Ahmet Cemal Türkiye Yazarlar Sendikasından istifa ettiler. Bir gün önce Türkiye Yazarlar Sendikası'nın olağanüstü genel kurulunda Aziz Nesin Tomris Uyar'a hakaret etmişti. 1994. Özgür Ülke gazetesinin İstanbul ve Ankara'daki üç bürosu bombalandı;1 kişi öldü, 20 kişi yaralandı. Bugün Doğanlar: 1857. "Lord Jim", "Karanlığın Yüreği" gibi eserleriyle ünlü Polonya asıllı İngiliz yazar Joseph Conrad. 1930. "Serseri Aşıklar" filmiyle ün kazanan Fransız film yönetmeni Jean-Luc Godard. Bugün Ölenler: 1894. "Define Adası"nın yaratıcısı İskoçyalı yazar Robert Louis Stevenson. 1919. Fransız Empresyonist ressam Pierre Auguste Renoir. 1932. Şair ve dilbilimci Samih Rifat Bey. 1936. Siirt Milletvekili Mahmut Soydan. 1994. Gazeteci, yazar Burhan Arpad. 1995. Yazar ve sendikacı Kemal Sülker. |
Tarihte Bugün / 4 Aralık
1920. Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı. 1929. Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı. 1933. Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu. 1945. İstanbul'da komünizm karşıtı bir gösteri yapıldı. Göstericiler Tan, La Turquie, Yeni Dünya matbaalarını, Berrak ve ABC kitapevlerini tahrip ettiler. 1955. İstanbul'da, Sirkeci-Halkalı elektrikli tren hattı ulaşıma açıldı. 1961. İngiltere'de doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıktı. 1962. Ortak Pazar Türkiye'ye 6,5 yıl hazırlık dönemi tanıdığını açıkladı. 1953. Eski Genel Sekreter Kasım Gülek ve Kastamonu Milletvekili Avni Doğan Cumhuriyet Halk Partisi'nden ihraç edildi. 1981. Danışma Meclisi Başkanı Sadi Irmak "Askerler kışlaya dönmenin hasreti içinde" dedi. 1984.İstanbul Topkapı'da,Elbiseciler sitesinde yangın çıktı; 250 dükkan yandı. Aynı gün 4 köy muhtarı Gökova Körfezi'ndeki termik santral inşaatının durdurma amacıyla Danıştay'a başvurdu. 1991. İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Şakir Koç ve şoförü Vedat Dilmaç, Devrimci-Sol örgütünün silahlı saldırısında öldü. 2000. Yatağan Termik Santrali'nde üretim durduruldu. Santral filtresiz çalıştırıldığı için Yatağan halkını zehirliyordu. Bugün Doğanlar: 1892. İspanya'nın faşist diktatörü Francisco Franco. Bugün Ölenler: 1948.Bestekâr Rakım Elkutlu. 1967. Fizik bilgini Salih Murat Uzdilek. 1967. Yazar Fazıl Ahmet Aykaç. 1983. Gazeteci, yazar Doğan Avcıoğlu. 1992. Tiyatro sanatçısı Perihan Tedü. |
Tarihte Bugün / 5 Aralık
1904. Port Arthur'da Japonlar, Rus donanmasını yok etti. 1927. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Washington Büyükelçisi Ahmet Muhtar güven mektubunu sundu. Aynı gün cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı. 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 liralık olmak üzere 7 ayrı değerde çıkarılan banknotlar eski Türkçe ve Fransızca bastırıldı. 1928. Ömer Seyfettin Bey'in Mahçupluk İmtihanı ile Vedat Nedim Bey'in (Tör) Kör adlı oyunları Darülbedayi'de sahnelenmeye başladı. 1933. Amerika'da 14 yıldır devam eden içki yasağı kalktı. Aynı gün Türkiye'de Eskişehir Şeker Fabrikası açıldı. 1934. Kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanıyan kanun kabul edildi. 1950. Milli Savunma Bakanlığı, Kore'deki askerlerin yüzde 10'unu öldüğünü açıkladı. Radyo Gazetesi'ne göre, 150 asker öldü, 150 kayıp, 200-300 yaralı var. 1953. Bektaşi Şeyhi Sırrı Baba Bakanlar Kurulu kararıyla sınır dışı edildi. 1970. İstanbul Çapa Yüksek Öğretmen Okulu'nda 2 öğrenci vuruldu. Sol görüşlü Hüseyin Aslantaş 9 Aralık'ta öldü. 1978. Sovyetler Birliği, Afganistan'la 20 yıllık dostluk anlaşması imzaladı. 1981. Türk Milli Basketbol Takımı Sofya'da Yunanistan'ı 93-80 yenerek Balkan Şampiyonu oldu. 1986. Pınar Kür'ün Bitmeyen Aşk adlı romanının poşete girmesine karar verildi. 20 gün sonra da, kitap "müstehcenlik" gerekçesiyle toplatıldı. 1987. Türkiye İşçi Partisi (TİP) genel Sekreteri Nihat Sargın ve Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Sekreteri Nabi Yağcı (Haydar Kutlu) tutuklandılar. 1985. Milliyetçi Hareket partisi (MHP) Genel Başkanı Alparslan Türkeş "Ezan Türkçe okunsun" diyen eski Devlet Güvenlik Mahkemeleri başsavcısı Nusret Demiral'in istifasını istedi. Bugün Doğanlar: 1890. Metropolis" filminin yaratıcısı Avusturyalı yönetmen Fritz Lang 1908. Fare"nin yaratıcısı Amerikalı film yapımcısı Walt Disney. Bugün Ölenler: 1791. Avusturyalı besteci Wolfgang Amadeus Mozart . 1926. Fransız ressam Claude Monet . 1945. Gazeteci ve iktisatçı Profesör Suphi Nuri İleri. 1986. tiyatro ve sinema sanatçısı Nezahat Tanyeri. |
Tarihte Bugün / 6 Aralık
1492. Kristof Kolomb Haiti ve Dominik’i keşfetti. 1877. Thomas Edison, fonografi kullanarak ilk kez insan sesini kaydetti. 1921. Sinn Fein Partisi öncülüğünde, 26 güney eyaletinin birleşmesiyle Bağımsız İrlanda devleti kuruldu. 1922. İnsülin ilk kez Kanada bir hastanede hasta üzerinde denendi. 1937. Türkiye, on yıl önce imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini feshetti. 1948. Belkıs Temel, 38 ülke güzeli arasından Birleşmiş Milletler Güzeli seçildi. 1950. Çin Kore savaşına katıldı. Kuzey Kore'nin başkenti Pyangyang yeniden Kuzey Korelilerin eline geçti; Birleşmiş Milletler kuvvetleri bölgeden geri çekildi. 1956. Melbourne Olimpiyatlarında grekoromende Mithat Bayrak şampiyon oldu. 1968. Ant dergisi yazarlarından Fethi Naci ile derginin sorumlu müdürü Yaşar Uçar 18'er ay hapis cezasına mahkûm oldular. Gerekçe: Yayım yoluyla komünizm propagandası. 1969. 1600 öğretmen Cumhuriyet tarihinde ilk kez Erzurum'da boykota başladı. Aynı gün Orman Fakültesi öğrencileri Orman Affı Kanunu'na karşı yürüyüş yaptı. 1971. Hindistan Bangladeş'i tanıdı; Pakistan Hindistan'la bütün diplomatik ilişkilerini kesti. 1981.Kılık kıyafet yönetmeliği Resmi Gazete yayınlandı. Okullarda başörtüsü ve sakal yasaklandı. 1983. Milli Güvenlik Konseyi yönetimi sona erdi. Konsey, çıkardığı son yasayla kendi dönemlerini kötüleyen ya da küçük düşüren her türlü yazılı ve sözlü beyanı yasakladı. 1996. Sosyal Sigortalar Kurumu’nun 2.489 memur alımı için açtığı sınava 90.000 kişi başvurdu. Sınav üç gün sürdü. 1999. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Prof. Dr. Kemal Gürüz'ü yeniden Yükseköğrenim Kurulu, YÖK başkanlığına atadı. Bugün Ölenler: 1882. Fransız reformcu sosyalist Louis Blanc. 1926. Fransız ressam Claude Monet. 1936. Şair ve bestekâr Leyla Hanım (Saz). 1939. Ressam Ali Cemal. 1955. İstanbul Rasathanesi'nin kurucusu Fatin Hoca (Gökmen). 1972. Gazeteci ve yazar Adnan Veli Kanık. |
Tarihte Bugün / 7 Aralık
1920. Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası kuruldu. 1923. İngiltere'de yapılan seçimlerde Muhafazakâr Parti 257, İşçi Partisi 191, Liberal Parti 158 milletvekilliği aldı. 1932. Muhsin Ertuğrul'un "Bir Millet Uyanıyor" filmi gösterime girdi. 1934. Türk Kadınlar Birliği, İstanbul'da bir mitingle kadınların milletvekili seçme ve seçilme haklarını kutladılar. 1941. Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 5 savaş gemisi, 14 gemi, 200 uçak kaybedildi, 2400 kişi öldü. 1944. Reşat Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı. 1950. Cevat Fehmi Başkut'un, "Sana Rey Veriyorum" oyunu yasaklandı. 1953. Ressam Şükriye Dilmen'in resim sergisi Paris'te açıldı. 1955. İstanbul Ekspres gazetesi kapatıldı. Bir yıl sonra, Ulus gazetesi toplatıldı. 1958. İstanbul'da sokaklarda "hoola-hoop" çevirmek yasaklandı. 1979. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil öldürüldü. Olay yerine "Anti Terör Birliği" imzalı bir bildiri bırakıldı. 1982. Yılmaz Güney, bir yazısı nedeniyle gıyabında 7,5 yıl hapse Mahkûm edildi. 1988. Ermenistan'da deprem: 100 binin üzerinde insan öldü. 1991. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK Genel Kurulu 11 yıl aradan sonra toplandı. 1993. Demokrasi Partisi (DEP) Genel Başkanı Yaşar Kaya serbest bırakıldı. Kaya üç aydır tutukluydu. 1996. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde harçları protesto etmek için pankart açan öğrencilerin yargılanması sona erdi; gençler toplam 96 yıla mahkûm oldular. Bugün Doğanlar: 1928. Amerikalı dilbilimci ve yazar Noam Chomsky. Bugün Ölenler: 1894. Süveyş Kanalını hayata geçiren Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps. 1956. Yazar Reşat Nuri Gültekin. 1967. Prof. Dr. Cavit Erginsoy. 1974. Karagöz oynatıcısı, yazar Hayali Küçük Ali adıyla bilinen Mehmed Muhiddin Sevilen. 1992. Fotoğraf sanatçısı Şahin Kaygun. 1993. Ressam Abidin Dino. |
Tarihte Bugün / 8 Aralık
1936. Nikaraqua'da Anastasio Somoza cumhurbaşkanı seçildi. 1942. Vatan gazetesi, Hitler ve Mihver devletler aleyhtarı yazılar nedeniyle kapatıldı. 1953. Türkiye futbolda İspanyayı eledi; Dünya Futbol Şampiyonası'na katılmaya hak kazandı. 1962. Avrupa Birliği Devletleri, Karşılıklı Sağlık Yardımı Antlaşması imzaladılar. Antlaşmaya Türkiye de katıldı. Buna göre yurtta tedavisi mümkün olmayan hastaların bakımını bu imkana sahip devletler yapacak. 1964. İstanbul Berec Pil Fabrikası'nda 1000 işçi greve başladı. 1966. Dünyadaki ilk "işçi şirketi" olduğu söylenen Türksan kuruldu. Kuruluş amacının yurtdışında çalışan Türkiyeli işçilerin tasarruflarını "değerlendirmek" olduğu açıklandı. 1968. Uluslararası Tokyo Maratonu'nda İsmail Akçay dördüncü oldu. 1969. Yıldız Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi'nde olaylar çıktı. Sol görüşlü öğrenci Mehmet Büyüksevinç açılan ateş sonucu öldü. 1972. Doğan Koloğlu 7,5 yıl hapse mahkûm oldu. 1973. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk yazar Çetin Altan'ın cezasını affetti. Ancak Altan'ın 2 yıllık hapis cezası af kapsamının dışında kaldı. 1978. 26 Kasım'da vurulan Karadeniz Teknik Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Necdet Bulut öldü. 1985. Adam Sanat dergisi yayımlanmaya başladı. 1987. Amerika Birleşik devletleri Başkanı Ronald Reagan ve Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov bütün orta ve kısa menzilli füzelerin sökülmesine ilişkin antlaşmayı imzaladı. Aynı gün Filistin intifada başladı. Aynı gün Ömer Kavur'un yönettiği Anayurt Oteli 9. Nantes 3 Kıta Film Şenliği'nde büyük ödülü aldı. 1994. Demokrasi Partisi, DEP davası sonuçlandı. İdamı istenen Hatip Dicle, Orhan Doğan, Leyla Zana, Selim Sadak, Sırrı Sakık ve bağımsız milletvekili Mahmut Alınak toplam 89 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aldıkları cezalar, cezaevinde yattıkları süreyle karşılayan Mahmut Alınak ve Sırrı Sakık tahliye oldu. Aynı gün Refah Partisi lideri Necmettin Erbakan mal varlığını açıkladı; 148 kilo altın. Necmettin Erbakan yarım trilyonluk birikimi döviz ve altınla yapmış. 1995. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu KESK kuruldu. 1996. PKK rehin tuttuğu 6 askeri Kuzey Irak'taki Zap kampında Refah Partisi Van Milletvekili Fettullah Erbaş, İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Akın Birdal ve Mazlum-Der İzmir Şube Başkanı Halit Çelik'e teslim etti. 1999. işçi sendikaları konfederasyonları Türk-İş, Hak-İş, DİSK ile işveren konfederasyonu TİSK, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlâr Konfederasyonu ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği başkanları, "7'li Sivil İnisiyatif" oluşumunu kurumlaştırma kararı aldı. Bugün Doğanlar: 1865. Finlandiya’lı besteci Jean Sibelius. 1925. Amerika’lı aktör, şarkıcı ve dansçı Sammy Davis Jr. 1925.Oscar ödüllü Avusturyalı aktör ve yönetmen Maximilian Schell. 1943. Doors rock grubu şarkıcısı Jim Morrison. Bugün Ölenler: 1978. Eski İsrail başbakanlarından Golda Meir. 1980. Beatles'ın kurucularından John Lennon vurularak 1989. Dilbilimci Berke Vardar |
Tarihte Bugün / 9 Aralık
1923. Ağa Han'ın Başbakan İsmet Paşa'ya gönderdiği mektubu yayımlayan gazeteciler tutuklandı. 1925. Yerli kumaştan elbise giyilmesi kanunu çıktı. 1926. Darülelhan'da, bugünkü adıyla konservatuarda, Türk müziği öğretimine son verildi. 1928. Latin harfleriyle ilk mezar taşı dikildi. Avukat Ali Kemal Bey annesi Aliye Hanım'ın mezar taşını Latin harfleriyle yazdırdı. 1945. Fenerbahçe Yunanistan'ın Enosis takımını 5-1 yendi. 1952. Tiyatro sanatçıları Ruhi Su, Ulvi Uraz, Aclan Sayılgan, Kemal Bekir Özmanav, Süheyl Terek tutuklandı. Sanatçıların Paris'te faaliyet gösteren "İleri Jön Türkler" örgütüyle ilişkileri olduğu ileri sürülüyor. 1961. Tanzanya bağımsızlığını kazandı. Julius Nyrere Cumhurbaşkanı oldu. 1965. Nikolay Podgorni Sovyetler Birliği devlet başkanı oldu. 1967. Ankara'da üniversite öğrencileri "NATO'ya karşı direniş" mitingi düzenlediler. 1972. Devlet Planlama Teşkilatı, DPT, araştırmasına göre nüfusun yüzde 20'sinin hiç gazete okumadığı açıklandı. 1979. Prof. Dr. Cahit Orhan Tütengil'in cenazesi kaldırıldı. Güvenlik güçleri törene katılmak isteyenlere saldırdı. 1 işçi öldü, 8 kişi yaralandı, 61 kişi de gözaltına alındı. Tütengil, iki gün önce silahlı saldırıya uğramıştı. 1981. Sinema sanatçısı Tarık Akan yargılandı. Sanatçının Almanya'da Türkiye aleyhine propaganda yaptığı iddia ediliyordu. 1987. Gazze Şeridindeki Cebaliye mülteci kampına İsrail askerinin saldırısı ile "intifada"nın ilk şehitleri verildi. 1990. İzmit'te düzenlenen "Sendikal Haklara Saygı" mitingine on binlerce işçi katıldı. 1994. Türkiye Büyük Millet Meclisi Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni onayladı. 1995. Nazım Hikmet'in "Rüzgara Karşı Yürüyen Adam" heykeli, Kültür Bakanı Fikri Sağlar'ında katıldığı törenle Ankara Atatürk Kültür Merkezi bahçesine kondu. Bugün Doğanlar: 1895. İspanya iç savaşında "Geçemeyecekler" sloganını yaratan Komünist kadın lider Dolores İbarruri "La Posionaria". 1915. Alman opera şarkıcısı Elizabeth Schwarzkopf. 1918. Amerikalı aktör Kirk Douglas. 1929. Amerikalı aktör ve yönetmen John Cassavetes. Bugün Ölenler: 1984. eski genel kurmay başkanlarından Semih Sancar. 1988. bestekar ve koro şefi Radife Erten. 1995. folklor ve halk müziği uzmanı, derlemeci Sadi Yaver Ataman. |
Tarihte Bugün / 10 Aralık
İnsan Hakları Günü 1774. Kazak isyanı önderi Pugaçev idam edildi. 1898. İspanyol-Amerikan savaşı sonrası; Küba, İspanyadan bağımsızlığını kazandı. 1923. İrlandalı şair William Butler Yeats Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1927. Fransız filozof Henri Bergson Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1929. Alman yazar Thomas Mann Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1948. Birleşmiş Milletler Meclisi, İnsan Hakları Bildirgesini kabul etti. Türkiye İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ne kabul oyu verdi. 1956. Macaristan'da yeniden çatışmalar başladı; sıkıyönetim ilan edildi. 1970. Rus yazar Aleksandr Soljenitsin Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı 1971. Aralarında Türkiye İşçi Partisi Genel Sekreteri Tarık Ziya Ekinci'nin de bulunduğu 26 sanıklı Devrimci Doğu Kültür Ocakları davası Diyarbakır'da başladı. 1975. Rus bilim insanı Andrey Saharov Nobel Barış Ödülü aldı. 1977. İstanbul Toptaşı Cezaevi'nden 9 siyasi tutuklu kaçtı. Aynı gün, Uluslararası Af Örgütü Nobel Barış Ödülü aldı. 1978. Enver Sedat ve Menahem Begin Nobel Barış Ödülü aldılar. 1979. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Gürer Aykal bir gün önce görevinden alınmıştı. 10 Aralık günü bu göreve İsmet Kurt'un atanması üzerine Devlet Opera ve Balesi çalışanları Carmina Burana'nın sahnelenmesine katılmama kararı aldı. Kurt iki gün sonra istifa etti. Aynı gün, Rahibe Teresa Nobel Barış Ödülü aldı. Aynı gün, Polonyalı Dayanışma lideri Lech Walesa Nobel Barış ödülü aldı. 1978.İnsan Hakları Derneği "Genel Af ve Ölüm Cezalarının Kaldırılması" talepli 130 bin imzalı dilekçeyi Meclis Genel Sekreterliği'ne sundu. Aynı gün "Sedat Simavi Basın Ödülü" Uğur Mumcu'ya verildi. 1983. Arjantin'de askeri rejim sona erdi; Arjantin'in 8 yıldan sonra ilk sivil başkanı Raul Alfonsin oldu. 1988. Türkiye'de ilk karaciğer nakli ameliyatı gerçekleştirildi. Ameliyatı, Ankara Hacettepe Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mehmet Haberal gerçekleştirdi. Aynı gün, Mısırlı Necip Mahfuz Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Aynı gün cumhurbaşkanı Kenan Evren'in veto ettiği öğrenci affı yasası Meclis'te tekrar kabul edildi. Yasa, üniversitelerde türbana izin veriyordu. 1989. Aliağa'da çevre şenliği yapıldı. 1993. Güvenlik kuvvetleri Özgür Gündem gazetesinin İstanbul Kadırga'daki merkezini bastı ve tüm çalışanları gözaltına aldı. Bugün Doğanlar: 1821. Köylülerin tutku ve sıkıntılarını dile getiren eserleriyle tanınan Rus şair ve gazetec. Nikolay Alekseyeviç Nekrasov. 1870. Konut tasarımlarıyla I. Dünya Savaşı sonrası Avrupa Modernist mimarlığını kuvvetle etkileyen Avusturyalı mimar Adolf Loos. 1883. 1930'ların büyük temizlik davalarının başsavcısı Sovyet hukukçu ve siyasetçi Andrey Yanuaryeviç Vişinskiy. Bugün Ölenler: 1896. Dinamitin kaşifi İsveçli kimyacı Alfred Nobel. 1967. Türk Tarih Kurumu eski başkanı ve Bolu Milletvekili Hasan Cemil Çambel. 1972. Kemanî Hakkı Derman |
Tarihte Bugün / 11 Aralık
1901. İlk masa tenisi turnuvası İngiltere'de düzenlendi. 1923.: Mustafa Kemal Paşa'nın Times gazetesine demeci "Milli hâkimiyet esasına dayanan ve bilhassa Cumhuriyet idaresine malik bulunan memleketlerde siyasi partilerin mevcudiyeti tabiidir. Türkiye Cumhuriyeti'nde de birbirini denetleyen partilerin doğacağına şüphe yoktur." 1927. Doğu illerinde Birinci Genel Müfettişlik kurulmasına karar verildi; müfettişliğe İbrahim Tali Bey (Öngören) atandı. 1928. İkinci İktisat Şûrası toplandı. 1941. Adolf Hitler ve Benito Mussolini'nin açıklamasıyla Almanya ve İtalya, Amerika Birleşik Devletleri'ne savaş ilan etti. 1952. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda ilk uygulama; Telif hakkı Yelpaze mecmuasına ait olan bir resimli romanı yayınlayan Hürriyet gazetesi aleyhine dava açıldı. 1972. Genişletilmiş Komuta Konseyi, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Demokrat Partililerin siyasi haklarının iadesine karşı olduğunu açıkladı. 1976. Ankara Üniversitesi süresiz kapatıldı. Aynı gün İstanbul Bebek Maksim Gazinosu yandı. 1977. Yerel seçimler sonuçları. Cumhuriyet Halk Partisi 715, Adalet Partisi 710, Milliyetçi Hareket Partisi 58, Milli Selamet Partisi 46, Cumhuriyetçi Güven Partisi 7 ve bağımsızlar171 belediye başkanlığı kazandılar. 1987. Necatigil Şiir Ödülü 'ta Ahmet Oktay'a verildi. Şair ödülü, "Yol Üstünde Semender" adlı yapıtıyla aldı. 1991. Avrupalı Birliği ülkeleri, 1999'un para birliği için son tarih olacağını açıkladı. 1994. Çeçenya tek yanlı olarak bağımsızlığını ilan etti. Bu nedenle Rusya yüzlerce tank ve askerle Çeçenya'ya girdi. Aynı gün Türkiye Başbakan Tansu Çiller "Ne mutlu Türkiye vatandaşıyım," diyene" dedi. 1997. Susurluk Olayı nedeniyle, Doğru Yol Partisi milletvekilleri Mehmet Ağar ve Sedat Bucak'ın dokunulmazlıkları kaldırıldı. 1999. Avrupa Birliği Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi sona erdi. Sonuç belgesinde Türkiye'nin adaylığı "kesinleşti". Başbakan Bülent Ecevit, Helsinki'ye gitti ve Avrupa Birliği (AB) Bayrağı altında diğer devlet başkanları ile birlikte fotoğraf çektirdi. Bugün Doğanlar: 1803. Fransız besteci Hector Berlioz. 1843.Tuberküloz basilini keşfeden Alman fizikçi Robert Koch. 1918. Nobel ödüllü Rus romancı Aleksandr Solzhenitsyn.. Bugün Ölenler: 1953. Gazeteci Sedat Simavi. gazeteci ve siyaset insanı Asım Us 1967. Türkçü-Turancı görüşleriyle tanınan yazar Nihal Atsız. 1987. Sinema sanatçısı Adile Naşit öldüler. |
Tarihte Bugün / 12 Aralık
Tutum ve Yerli Malı Haftası 1900. Norveçli Johann Waaler, "kağıt tutacağı"nın ("ataş") patentini aldı. 1901. Guglielmo Marconi, Atlas Okyanusu'nu aşan ilk telsiz telgraf sinyallerini yolladı. Marconi 1909. Nobel Fizik ödülünü aldı. 1929. Başbakan İsmet Paşa, "Başlıca hedefimiz milli paramızı kıymetlendirerek altına bağlamaktır," dedi. 1936. İngiltere Kralı VIII. Edward aşkı tercih etti, Wallis Simpson'la sarayın onaylamadığı beraberliğini sürdürmek için tahttan çekildi. 1940. Salvador gemisi Silivri önlerinde battı. Bulgaristan'dan Filistin'e gittiği açıklanan gemideki 352 Musevi yolcunun 230'u boğularak öldü. 1949. Türkiye Büyük Millet Meclisi,Türkiye'nin Avrupa Konseyi'ne katılmasını onayladı. 1957. Türkiye, Birleşmiş Milletleri uyardı; Yunanistan tezi kabul edilirse Kıbrıs'ta iç savaş çıkabilir. 1962. Türkiye İşçi Partisi Genel başkanı Mehmet Ali Aybar beraat etti. Aybar milli menfaatlere aykırı hareket ettiği iddiasıyla yargılanıyordu. Aynı gün heykeltıraş İlhan Koman, 31. Venedik Bienali'nde "Giacometti Ödülü"nü aldı. 1963. Kenya bağımsızlığını ilan etti. 1966. Metin Erksan'ın yönettiği "Yılanların Öcü" adlı film Tunus'ta düzenlenen Kartaca Film Festivali'nde altın madalya kazandı. "Yılanların Öcü" Fakir Baykurt'un aynı adlı romanından uyarlanmıştı. 1968. Silahlı Kuvvetler içinde oluşturulduğu ileri sürülen "Milli Devrim Ordusu" adlı gizli bir örgütle ilişkileri olduğu iddiasıyla 5 tabii senatörün dokunulmazlığı kaldırıldı. Senatörler; Sezai Okan, Şükran Özkaya, Mucip Ataklı, Ekrem Acuner ve Suphi Karaman'dı. 1986. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, KKTC radyasyon nedeniyle Türkiye'den çay ve fındık alımını durdurdu. Aynı gün Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Günü Şiir Yarışması'nı Ayşe Aydeniz kazandı. Yarışmaya tüm dünyadan 2 binin üzerinde genç şair katılmıştı. 1989. Yaklaşık on yıldır yurtdışında yaşayan yazar Demir Özlü Türkiye'ye döndü. 1991. Endonezya'da deprem:1500 kişi öldü. 1994. Fikri Sağlar, Sosyaldemokrat Halkçı Parti, SHP genel sekreterliğinden istifa etti. Sağlar, Terörle Mücadele yasa tasarısının yasalaşmaması nedeniyle istifa ettiğini açıkladı. Bugün Doğanlar: 1786.Alman besteci Carl Maria Von Weber. 1821. Fransız romancı Gustave Flaubert. 1915. Amerikalı Oscar ödüllü aktör ve şarkıcı Frank Sinatra. Bugün Ölenler: 1935. Erzurum Milletvekili Necip Asım Yazıksız. 1942. Avukat, yazar, çevirmen Haydar Rifat Yorulmaz. 1959. Asker ve siyaset insanı Ali Rıza Artunkal. 1988. Ressam Zeki Faik İzer. |
Tarihte Bugün / 13 Aralık
1934. Dil Komisyonu edebiyat derslerinin yeni dile göre nasıl okutulacağını kararlaştıracak. 1936. Milli Eğitim Bakanlığı'nın yayınladığı genelgeye göre, öğrenciye soyadıyla hitap edilecek. 1942. Çorum'da deprem:25 kişi öldü, 589 ev yıkıldı. 1957. İran'da deprem: 2 bin kişi öldü. Aynı gün Birleşmiş Milletler Siyasi Komisyonu Kıbrıs'ta Yunanistan tezini kabul etti. Ankara kararı tepkiyle karşıladı, Kıbrıslı Türkler kararı kabul etmediklerini açıkladı. 1960. Fransa cumhurbaşkanı Charles De Gaulle'ün Cezayir ziyareti olaylı geçti.; Fransız milliyetçilerinin çıkardığı olaylar sırasında123 kişi öldü. 1960. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Yeni Gün ve Öncü gazetelerini 3 gün süreyle kapattı. 1967. bugün Yunanistan Kralı Konstantin'in1967, cuntaya karşı darbe girişimi başarısız oldu. Albaylar Cuntası iktidarını sürdürdü. Kral ülkesini terk etmek zorunda kaldı. 1969. Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı NATO Ankara'daki hava kirliliğini ele aldı. 1980. Sol görüşlü Erdal Eren idam edildi. İdam cezası verildiğinde yaşı tutmayan Erdal Eren'in yaşı asılmadan önce mahkemece büyültüldü. 1981. Polonya General Wojciech Witold Jaruzelski, sıkıyönetim ilan etti, 14 bin Dayanışma sendikası üyesi işçi tutuklandı. 1985. İçişleri Bakanlığı bir önerge hazırladı; "komünist zanlısı" yakını olanlara güvenlik belgesi verilmeyecek. 1992. Cumhurbaşkanı Turgut Özal Uluslararası Çalışma Örgütü ILO sözleşmesini veto etti. Sözleşme çalışanlara iş güvencesi getiriyordu. Özal'ın kararından işverenler memnun oldu. İşçi sendikalarıysa Özal'ı işçi düşmanlığı ile suçladı. 1991. Kültür Bakanı Fikri Sağlar,12 Eylül sonrasında yasaklanan ve depolarda tutulan 25.000 kitabın kütüphanelere verileceğini açıkladı. 1995. Avrupa Parlamentosu Türkiye ile imzalanan Gümrük Birliği anlaşmasını onayladı. 2000. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, PKK lideri Abdullah Öcalan'ın başvurusunu kabul etti. Bugün Doğanlar: 1797. Alman romantik şair ve yazar Heinrich Heine. Bugün Ölenler: 1927. Fen Fakültesi müderrislerinden matematikçi Nadir Bey; 1945. Atlet Cezmi Or ve gazeteci Selim Nüzhet Gerçek. 1974. Yazar ve politikacı Yakup Kadri Karaosmanoğlu. 1977. Yazar Oğuz Atay. 1979. Şair ve yazar Behçet Necatigil. |
Tarihte Bugün / 14 Aralık
1911. Norveçli Roald Amudsen, Güney Kutbu'na ulaştı. 1927. Çin Çan Kay-şek kuvvetleri Kanton'daki komünist ayaklanmayı bastırdı. 1954. Kıbrıs meselesi Birleşmiş Milletler görüşüldü. Türk delegesi Selim Sarper; "Kıbrıs, Türk sahillerinden 40 mil ötededir. Yunanistan'a 600 mil mesafede olan bu ada Yunanistan'ın olamaz" dedi. 1959. Başpiskopos Makarios Kıbrıs Cumhuriyeti'nin 'ın ilk devlet başkanı oldu. 1960. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü OECD kuruldu. 9 Ortak Pazar üyesi ile Avrupa Serbest Ticaret Birliği EFTA'ya üye 7 ülke, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada tarafından kuruldu. Türkiye de anlaşmayı imzaladı. Aynı gün, İstanbul Boğazı'nda Yunan ve Yugoslav tankerleri çarpıştı; 52 kişi öldü. 1962. NASA'nın Mariner-2 adlı uzay aracı Venüs gezegeninin yakınından geçti. Mariner-2 dünyaya Venüs hakkında bilgi yolladı. 1969. Yıldız Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi'nde sol görüşlü öğrenci Battal Mehetoğlu öldürüldü. Mehetoğlu, öldürülen 8. öğrenci oldu. 1977. Tunç Okan'ın yönettiği "Otobüs" film, Türkiye gösterime girdi. Aynı gün Cumhuriyet Halk Partili Aytekin Kotil İstanbul Belediye Başkanı oldu. 1979. Türkiye akaryakıt bulunmaz oldu. Başbakan Süleyman Demirel gününde "Ecevit bize tanklar dolusu fuel-oil bıraktı da içtik mi " dedi. Aynı gün İstanbul konutlara yapılan fuel-oil dağıtımı durduruldu. 1983. İstanbul Vaniköy'deki Hasan Birinci Yalısı, çıkan yangında tamamen yandı. Yalı100 yıllıktı. 1985. Başbakan Turgut Özal "İşkence varsa gerekli cezayı da veririz. Karakollarda şimdi güler yüz programları yapılıyor" dedi. 1990. Polonyalı futbolcu Koseçki 2 milyon dolara Galatasaray'a transfer oldu; bu rakkam Türkiye o güne kadar ödenen en yüksek transfer ücreti. 1994. Avukat Faik Candan öldürülmüş olarak bulundu. Candan Demokrasi Partisi, DEP avukatlarındandı. 1996. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu, KESK'in Ankara düzenlediği "Demokratik devlet, halk için bütçe" mitingine100 bin kişi katıldı. 1999. Fransan Türkiye'ye iadesi kararlaştırılan organize suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı, Türkiye'ye getirildi. 2000. 20 Ekim;18 cezaevinde 865 tutuklu ve hükümlü açlık grevine başlamıştı. Aydın ve milletvekillerinden oluşan arabulucu heyet , 20 Kasım ölüm orucuna dönüştürülen grevinin sona ermesi için girişimlerde bulundu. Heyetin tutuklu temsilcileriyle yürüttüğü görüşmeler 2000 sonuç alınamadan sona erdi. Bugün Doğanlar: 1503. Fransız astrolog ve fizikçi Nostradamus. Bugün Ölenler: 1799. Amerika Birleşik Devletleri'nin kurucusu ve ilk başkanı George Washington. 1925. Nafıa Vekili Süleyman Sırrı Bey; 1987. Fıkralarıyla tanınan Mahmut Baler; 1989. Sovyet nükleer fizikçi, insan hakları savunucusu ve Nobel Barış ödülü sahibi Andrey Saharov. 1995. Piyanist Gülay Uğurata. |
Tarihte Bugün / 15 Aralık
1840. Napolyon Bonapart'ın kalıntıları, St. Helene adasından Paris'e getirilerek Invalides'e gömüldü. 1936. Ankara19 Mayıs Stadyumu açıldı. Açılışta, Başbakan İsmet İnönü "Türkiye'yi idare edenler, stadyumu en kıymetli mektep gibi her yerde kurmaya çalışacaklardır. Türkiye'nin istikbalini idare edecek olan genç nesil, açık havada açık meydanlarda yetişecektir" dedi. 1939. Sinema dünyasının en iyi filmlerinden biri olan "Rüzgar Gibi Geçti"nin galası yapıldı. 1941. 769 Rumen Yahudisi yolcusuyla Filistin'e gitmekte olan Struma gemisi İstanbul'a geldi. Yolcuların inmesine izin verilmedi. 23 Şubat1942'de limandan ayrılmak zorunda kalan gemide 7 gün sonra nedeni açıklanamayan bir patlama oldu. 21 yaşındaki bir genç dışında kimse kurtulamadı. 1942. Varlık vergisi listeleri açıklandı. Varlık Vergisi 330 milyon lira olarak kesinleşti. 1949. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) İstanbul bürosu açıldı. 1957. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Yunanistan'ın Kıbrıs tezini red etti. Birleşmiş Milletler Siyasi Komisyonu iki gün önceki toplantısında aynı tezi kabul etmişti. 1958. Adalet Bakanı Esat Budakoğlu, 4 yıl içinde basın suçundan 238 gazetecinin mahkûm olduğunu açıkladı. 1960. Erzurum Radyosu yayına başladı. 1969. Türkiye Öğretmenler Sendikası,TÖS ile İlkokul Öğretmenleri Sendikası, İlk-Sen'in birlikte düzenlediği boykot başladı. Boykota120 bin öğretmen katıldı. 1970. Polonya'da işçiler ayaklandı. 1972. Yaşar Kemal, , pasaport verilmediği için uluslararası bir toplantıya gidemedi. Tepkiler üzerine, yazara15 gün sonra pasaport verildi. 1986. Olimpiyat şampiyonu halterci Naim Süleymanoğlu Türk vatandaşı oldu. 1987. Cumhuriyet tarihinde dolar, resmen ilk kez dört haneli rakama ulaştı. Merkez Bankası Amerikan Dolarının satış kurunu1000,13 liraya yükseltti. 1993. HBB televizyonundan Erhan Akyıldız ve muhabiri Ali Tevfik Berber Genelkurmay Başkanlığı Askeri Mahkemesi tarafından tutuklandı. Halkı askerlikten soğutan yayın yaptıkları ileri sürülen televizyoncular 5 gün sonra serbest bırakıldı. 1994. Savaşa Karşı Barış dergisi yayımlanmaya başladı. 1996. Türkiye tarihinin o güne kadarki en büyük ikramiyesiSayısal Loto'yu bilen birine çıktı: 211 milyar lira. Bugün Doğanlar: 1832. Paris'teki Eiffel Kulesi'nin yaratıcısı, Fransız mühendis Gustave Eiffel. 1918. Cezayir Bağımsızlık Savaşı lideri Ahmet Ben Bella. Bugün Ölenler: 1966. Amerikalı film yapımcısı Walt Disney. 1989. Sinema oyuncusu Ali Şen. |
Tarihte Bugün / 16 Aralık
1724. Türkiye'de ilk kitap 277 yıl önce bugün basıldı. 1925. Cemiyet-i Akvam, daha önce saptanan "Brüksel hattını", Türk-Irak sürekli sınırı olarak kabul etti. Bu karara göre Musul Irak'a verildi. 1932. Samsun-Sivas demiryolu hattı işletmeye açıldı. 1946. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı; Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi, Türkiye Sosyalist Partisi, İstanbul İşçi Sendikalar Birliği ve İstanbul İşçi Kulübü'nü kapattı. Aynı gün Yığın, Noror, Gün, Ses, Sendika, Dost dergi ve gazeteleri yasaklandı. Yarın gazetesi ve Büyük Doğu dergisinin yayımı 4 ay süreyle durduruldu. 1948. Fransa Kamboçya'ya bağımsızlık verdi. 1949. Ahmet Sukarno Endonezya'nın ilk cumhurbaşkanı oldu. 1959. Vatan gazetesi bir ay süreyle kapatıldı. 1969. İstanbul Boğaz Köprüsü, 303 milyar liraya ihale edildi. 1972. Sol Yayınları sahibi Muzaffer Erdost'un 7,5 yıllık mahkûmiyeti Yargıtay'da onaylandı. Muzaffer Erdost Vladimir İlyiç Lenin'in "Ne Yapmalı" adlı kitabını yayımlamaktan yargılanmıştı. 1974. Televizyon haberlerinde gösterilen haritadaki Kuzey Amerika'nın Vladimir İlyiç Lenin'e benzediği ihbar edilince savcılık soruşturma başlattı. 1979. Faşistler İstanbul Beşiktaş'ta bir kahveye bomba koydular; 5 kişi öldü. 1982. Barış Derneği Başkanı Mahmut Dikerdem tahliye oldu. 1990. Osman Hamdi Bey'in "Kaplumbağa Terbiyecisi" adlı tablosu rekor fiyatla satıldı;1 milyar 750 milyon lira. 1992. Sigara üretiminde devlet tekeli tarihe karıştı; Başbakan Süleyman Demirel, , özel sektöre ait Philsa sigara fabrikasını açtı. 1991. Halkın Emek Partisi (HEP) genel başkanlığına Feridun Yazar seçildi. 1996. "Kerkük-Yumurtalık Boru Hattı yeniden açıldı. 1998. Amerika, Irak'a "Çöl Tilkisi" harekatını başlattı. Harekatın nedeninin Irak'ın Birleşmiş Milletlerin silahları kontrolünü engellemesi olduğu ileri sürüldü. Bugün Doğanlar: 1889. İngiliz oyun yazarı , besteci ve aktör Noel Covard. 1928. "2001: Bir Uzay Macerası" ile ünlenen İngiliz bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke. 1939. Bergman filmleriyle ün kazanan, Norveçli sinema oyuncusu Liv Ullman. Bugün Ölenler: 1921. Fransız besteci Camille Saint -Saens. 1965. Kurtuluş Savaşı komutanlarından Sinan Tekelioğlu ve İngiliz romancı ve oyun yazarı W.Somerset Maugham. 1988. Sinema ve tiyatro sanatçısı Hüseyin Kutman. |
Tarihte Bugün / 17 Aralık
1903. Wright kardeşlerin uçağı ilk uçuşunu yaptı. 1919.Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu. 1925.Türkiye- Sovyetler Birliği tarafsızlık antlaşması imzalandı. 1926.Uşak Şeker Fabrikası açıldı. 1928. Afganistan Kral Emanullah Han 'a karşı ayaklanma başladı. 1959.40 Kürt aydını, "bölücülük" iddiasıyla tutuklandı. "Kırkdokuzlar davası" adıyla bilinen dava sonucunda 40 Kürt aydını çeşitli illere sürgün edildi. 1965.Birleşmiş Milletler Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale edemeyeceğine ilişkin karar aldı. Türkiye bu kararı reddetti. Aynı gün Türkiye Fikir Kulüpleri Federasyonu, FKF kuruldu. 1971.3. Haliç Köprüsü'nün temeli atıldı. 1979.Ferhat ile Şirin balesi, günü TRT'nin Sanat Dünyası adlı programından çıkarıldı. Ferhat ile Şirin Nazım Hikmet 'in eseriydi. Koreografisini Arif Melikov yapmıştı. 1980.Avustralya Türkiye'nin Sidney Başkonsolosu Şarık Arıyak ve koruma polisi Enver Sever silahlı saldırı sonucu öldüler. Saldırıyı, Ermenistan'ın Kurtuluşu İçin Gizli Ermeni Ordusu, ASALA üstlendi. Aynı gün Türkiye İstanbul Şehir Tiyatroları'nda çalışmaları sakıncalı görülen 38 sanatçının işine son verildi. İşine son verilen sanatçılar arasında Başar Sabuncu, Ali Taygun, Mustafa Alabora, Erdal Özyağcılar, Orhan Alkaya, Beklan Algan da bulunuyordu. 1981.Polonya polis gösteri yapan işçilerin üzerine ateş açtı; 7 işçi öldü. 1983. Erdal İnönü, yeniden Sosyal Demokrasi Partisi, SODEP genel başkanlığına seçildi. 1984.Yükseköğrenim Kurulu, YÖK öğretim üyeleri ve öğrenciler hakkında "bilgi fişi" tutulmasını istedi. 1989.Ankara hava kirliliği sağlığı tehdit ediyor; ilk ve orta dereceli okullar hava kirliliği nedeniyle tatil edildi. 1995.Ganalı Kofi Annan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri oldu. 1996.Susurluk kazasında, Sedat Bucak'ın otomobilinde bulunan silahların Emniyet Müdürlüğü'ne ait olduğu belirlendi. Bugün Doğanlar: 1770.Alman besteci ve piyanist Ludwig vın Beethoven. 1903. "Tütün Yolu" romanı ile ünlü Amerikalı yazar Erskine Caldvell doğdular. Bugün Ölenler: 1273. Mutasavvıf ve şair Mevlana Celalettin Rumi 1830. Güney Amerika bağımsızlık savaşı önderi Simon Bolivar. 1933. Kastamonu Milletvekili Hasan Fehmi Hoca. 1956. Mizah yazarı Ercüment Ekrem Talu. 1969. Tiyatrocu Hadi Hün. 1981. Eski genelkurmay başkanı Orgeneral Cemal Tural. |
Tarihte Bugün / 18 Aralık
1865. Amerika Birleşik Devletleri köleliği kaldırdı. 1929. Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu; cemiyetin başkanlığına Meclis Başkanı Kâzım Paşa getirildi. 1946. Uluslararası Para Fonu, IMF 1946'da faaliyete geçti. 27 Aralık 1945'de kurulan IMF, 32 üye ülkenin para birimlerinin altın ve Amerikan doları karşılığını ifade eden bir anlaşma ilan etti. 1954. Kıbrıs'ta Türkiye, İngiltere ve Amerika karşıtı gösteri yapan topluluğa İngiliz askerleri ateş açtı; 2 kişi vuruldu, 42 kişi tutuklandı. Gösteriyi Yunanistan'la birleşmek isteyen Kıbrıslılar düzenlemişti. 1955. Türkiye Milli Futbol Takımı, Portekiz'i 3-1 yendi. 1969. Türkiye Öğretmenler Sendikası, TÖS ile İlkokul Öğretmenleri Sendikası İlk-Sen ortak boykotu 3 gün sonra sona erdi.120 bin öğretmenin katıldığı boykot sonrası TÖS Başkanı Fakir Baykurt'a işten el çektirildi ve 2 bin öğretmen hakkında kovuşturma başlatıldı. 1972. Uğur Alacakaptan 6 yıl 3 ay, Uğur Mumcu 5 yıl 10 ay hapse mahkûm oldu. 1976. İstanbul Barosu başkanlığına Orhan Apaydın seçildi. 1980. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) İstanbul davası başladı. Davada 1477 sanık vardı. 1984. Abdi İpekçi cinayetini planlamak suçundan aranan Mehmet Şener İsviçre'de tutuklandı. Aynı gün Ülkücü Gençlik Dernekleri İkinci Başkanı Abdullah Çatlı ve Oral Çelik hakkında da soruşturma açıldı. 1987. Dört kişilik bir ailenin mutfak harcaması dört yılda dört kat artarak128 bin liraya yükseldi. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türk-İş "Mutfak harcamalarındaki bu artışa karşın, asgari ücretin net 49 bin lira olması düşündürücüdür" dedi. 1996. Peru'da Tupac Amaru gerillaları başkent Lima'daki Japon Büyükelçiliği'ni bastılar. Gerillalar binadaki 500 kişiyi rehin aldı. 1997. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen yasaya göre; özel radyo ve televizyon kuruluşları seferberlik ve savaş halinde Genelkurmayca denetlenecek. Bugün Doğanlar: 1913. Alman sosyal demokrat politikacı Willy Brandt. 1879. İsveçli ressam Paul Klee. 1947. Oscar ödülü sahibi Amerikalı yönetmen Steven Spielberg. Bugün Ölenler: 1111. İslam düşünürü İmam Gazali. 1967. Edebiyat tarihi araştırmacısı, yazar İsmail Hikmet Ertaylan. 1988. Toplumbilimci, yazar Niyazi Berkes. 1989. Şair ve yazar Sunullah Arısoy. |
Tarihte Bugün / 19 Aralık
1923. Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne seçilen asker milletvekillerinin bağlı olacakları koşullara ilişkin kanun kabul edildi. 1948. İzmir Şehir Tiyatrosu ve Sergi Sarayı yandı. 1946. 13 Ocak1946'da İran topraklarında kurulan Mahabad Kürt Cumhuriyeti bir yılını dolduramadan son buldu. 1950. Dwight Eisenhower, Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı, NATO kuvvetleri komutanlığına atandı. 1957. Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı, NATO'nun Paris'te yaptığı toplantıda Amerika Birleşik Devletleri'nin füzelerini Avrupa konuşlandırılması kabul edildi. 1959. Uluslararası Basın Enstitüsü IPI'ın yaptığı açıklamaya basım yasağı konduTürkiye Vatan gazetesi ve Ahmet Emin yönelik cezaları gazetenin gazete bir , matbaalar kordon altına alındı, gazete paketleri parçalandı. Yasağa uymayan Demokrat İzmir toplatıldı. 1966. Koç grubunca üretilen ilk Türk otomobili "Anadol" satışa sunuldu; peşin fiyatı 26 bin 800 lira. 1968. piyanist İdil Biret Paris'te dünyanın ünlü beş virtüözüyle konser verdi. 1969. Amerikan 6. Filosu, , İzmir'e geldi. Filonun gelişi protesto edildi ve Amerikalı denizciler tartaklandı. 1997. Çin, Hong Kong'un Çin'e devredilmesi konusunda 1984 anlaştılar. 1985. Ulvi Cemal Erkin, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kâzım Akses ve Ferit Tüzün 'ün yapıtlarını içeren bir plak Fransız Plak Akademisi Ödülü'ne değer görüldü. 1987. Uluslararası Cumhuriyet Halter Turnuvası'nda Naim Süleymanoğlu ilk kez milli mayoyu giydi. 60 kiloda koparma (150 kg), silkme (188,5 kg) ve toplamda ( 337,5 kg) kendine ait olan dünya rekorlarını yeniledi. 1990. yılında Uluslararası Af Örgütü 20 ülkede "İnsan Hakları Hemen Şimdi" konserleri düzenledi. Türkiye de 20 Aralık İstanbul konserine binlerce kişi katıldı. 1999. Rusya Parlamentosu'nun alt kanadı Duma seçim yapıldı. Seçimlerde Komünist Partisi birinci çıktı. 2000. Sabaha karşı güvenlik kuvvetleri ölüm oruçlarının sürdüğü cezaevlerinde operasyon başlattı. "Hayata Dönüş" adı verilen operasyonda ikisi asker 29'u tutuklu ve hükümlü öldü. Bugün Doğanlar: 1910. Fransız romancı ve oyun yazarı Jean Genet. 1915. efsanevi Fransız şarkıcı Edith Piaf doğdular. Bugün Ölenler: 1848. İngiliz kadın romancı Emily Bronte. 1927. Tiyatrocu Rıza Fazıl Bey. 1928. Tuluatçı Ali Rıza Efendi. 1966.. Yazar, film yapımcısı İhsan İpekçi; 1972. Gazeteci Ahmet Emin Yalman. 1989. Tambur sanatçısı Laika Karabey. 1995. İtalyan sinema oyuncusu Marcello Mastroianni. |
Tarihte Bugün / 20 Aralık
1683. İkinci Viyana Kuşatması'nın kumandanı, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edildi. 1915. Anzaklar ve İngiliz birlikleri, Çanakkale'den boşaltıldı. 1923. Almanya'da tutuklu bulunan Nazi lideri Adolf Hitler şartlı olarak salıverildi. 1924. Kırkkilise'nin adı Kırklareli olarak değiştirildi. 1939. Türkiye'nin Paris'teki Uluslararası Şarap Kurulu'na katılmasına ilişkin yasa çıktı. 1942. Erbaa'da deprem: 493 kişi öldü, 3809 bina yıkıldı. 1945. İstanbul Basın Birliği başkanlığına Sedat Simavi getirildi. Aynı gün kürtaj yaptıkları iddiasıyla yargılanan bir ebe 6 yıl hapse mahkûm oldu. 1947. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün yatlarının ödeneği bütçeden çıkarıldı. 1961. Yön dergisinin ilk sayısı çıktı. 1964. Ali Sami Yen Stadı Türkiye-Bulgaristan milli maçıyla açıldı, açılışta tribün parmaklıklarının aşırı izdiham nedeniyle kopması yüzünden tribünlerden aşağı düşenler oldu, 1 kişi öldü 81 kişi yaralandı. 1969. Yıldız Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi kapatıldı. Öğrenci Battal Mehetoğlu'nu öldürmekten sanık biri polis 7 kişi tutuklandı. 1970. Polonya'da işçilerin üzerine ateş açıldı. İşçiler yiyecek fiyatlarının artmasını protesto ediyorlardı. Komünist Parti lideri Wladislaw Gomulka istifa etti, yerine Edward Gierek geçti. Aynı gün Türkiye'de kapıcılar sosyal sigorta kapsamına alınmak için yürüyüş yaptılar. 1971. Pakistan'da Yahya Han istifa etti, yerine Zülfikar Ali Butto devlet başkanı oldu. 1972. Gazeteci Turhan Dilligil 21 ay 5 gün hapse mahkûm oldu. 1973. İspanya Başbakanı Amiral Luis Carrero Blanco otomobilinde giderken havaya uçuruldu, öldü. Suikastı kısa adı ETA olan Bask Yurdu ve Özgürlüğü örgütü üstlendi. 1985. Türkiye'de ilk kez bir kadın bir batında 8 çocuk doğurdu; 5'i erkek, 3'ü kız olan sekizlerden yedisi bir gün, biri dört gün yaşayabildi. 1994. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu, KESK'e üye memurlar, hükümetin önerdiği maaş zammını protesto için tüm yurtta iş bıraktı. 1989. Panama'nın askeri diktatörü Manuel Noriega Amerikan birliklerince iktidardan düşürüldü. Bugün Doğanlar: 1942. 100 metre sürat koşusu rekorunu 1960 ile 1968 arasında elinde tutan siyah Amerikalı atlet, Bob Hayes. Bugün Ölenler: 1968. Amerikalı yazar John Steinbeck. 1982. Polonya doğumlu, Amerikalı piyano virtüözü Arthur Rubinstein. 1993. Sinema sanatçısı Hulusi Kentmen. |
Tarihte Bugün / 21 Aralık
En Uzun Gece, Dünya Kooperatifçilik Günü 1918. Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin İttihat ve Terakki'nin çoğunlukta olduğu Meclis-i Mebusan'ı feshetti. 1925. Sovyet sinema yönetmeni Sergey Ayzenştayn'ın Potemkin Zırhlısı adlı filmi gösterime girdi. 1953. Türk- Fransız Ticaret Antlaşması imzalandı; anlaşma hükümlerine göre Fransa, Türkiye'ye100 milyon lira tutarında kredi açacak. 1958. Fransa'da Charles de Gaulle Beşinci Cumhuriyet'in ilk cumhurbaşkanı seçildi. 1959. İlk İlhan İskender Tiyatro Armağını'nı Nedret Güvenç ve Ulvi Uraz aldı. Aynı gün Kim dergisi bir ay süreyle kapatıldı. Kim'in sahibi ve yazı işleri müdürü Şahap Balcıoğlu'na16 ay hapis cezası verildi. 1961. Bir İngiliz uçağı Ankara üzerinde infilak etti, 27 kişi öldü. 1964. İngiliz parlamentosu cinayet suçu için verilen ölüm cezasını kaldırdı. 1969. Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Mehmet Ali Aslan istifa etti. yerine Şaban Yıldız seçildi. 1971. Birleşmiş Milletler genel sekreterliğine Avusturyalı diplomat Kurt Waldheim seçildi. 1973. İstanbul'da Hacı Bekir'in Kadıköy, Karaköy, Beyoğlu ve Eminönü işyerlerinde grev başladı. 1978. Kahramanmaraş'ta sağcılar iki solcu öğretmeni öldürdü. 1985. Konya Genelevi'nde çalışan kadınlar kendilerini teşhir etmeleri yasaklanınca greve gittiler. 1986. Şanghay'da toplanan 50 bin öğrenci demokrasi istedi. 1987. İkinci Turgut Özal hükümeti kuruldu. Özal hükümeti Cumhuriyet döneminin 46. hükümetiydi. 1988. Bir Amerikan Jumbo jeti, İskoçya'nın Lockerbie kasabası üzerinde patladı ve 270'den fazla yolcu ve mürettebat hayatını kaybetti. 1990. Lice Kaymakamlığı'na baskıları şikayet etmek için giden köylülere ateş açıldı,1 kadın ve1 çocuk öldü. Ateş açma emrinin Yüzbaşı Salih Eryiğit tarafından verildiği iddia edildi. 1991. Rusya, Beyaz Rusya, Ukrayna, Kazakistan, Moldova, Azerbaycan, Ermenistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kırgızistan liderleri bir araya gelerek Sovyetler Birliği'ne son verdiler. Bağımsız Devletler Topluluğu'nu kurduklarını açıkladılar. 1999. Hakkında iki gıyabi tutuklama kararı bulunan eski Şişli belediye başkanı Gülay Aslıtürk Londra'da yakalandı. Bugün Doğanlar : 1879. Sovyetler Birliği liderlerinden Josef Stalin. 1917. Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Alman romancı Heinrich Böll. 1937. Amerikalı sinema oyuncusu Jane Fonda. Bugün Ölenler: 1940. Amerikalı yazar F. Scott Fitzgerald. 1943. hukukçu ve siyasetçi Mahmut Esat Bozkurt. 1945. Amerikalı komutan General George S. Patton, trafik kazasında. 1991. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Abdullah Baştürk. |
Tarihte Bugün / 22 Aralık
1453. İstanbul Üniversitesi "Darülfünun" kuruldu. 1932. Hindistan'daki İngiliz yönetimi, 28.000 mahkûmu serbest bıraktı. Mahkûmlar arasında Mahatma Gandhi'de vardı. 1933. Almanya'da Reichstag yangınını çıkaran Lubbe idama mahkûm oldu. 1945. Tan ve Yeni Sabah gazeteleri dava edildiler. Gerekçe; hükümeti ve Meclis'i küçük düşürücü yayın yapmak. 1962. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türk-İş, Ankara'da "Komünizmi Telin" mitingi düzenledi. 1970. Kadıköy Mühendislik ve Mimarlık Özel Yüksek Okulu öğrencileri Vatan Mimarlık ve Mühendislik Özel Yüksek Okulu'nu satın aldılar. 1974. 2000 toplum polisi direnişe geçti. Polisler çalışma koşullarından ve ücret azlığından yakındılar. Aynı gün Erzurum'da çığ altında kalan 6 kayakçı öldü. 1975. Sosyal Sigortalar Kurumu'nda (SSK) görevli olan ve memur sayılan işçiler Memur-İşçi ayrımını protesto etmek için direnişe geçtiler. Direnişe katılan1248 işçi 30 Aralık günü işten çıkarıldılar. 1978. Kahramanmaraş'ta katliam; 22-26 Aralık Kahramanmaraş'ta sağcıların başlattığı saldırılarda105 kişi öldü ve 176 kişi yaralandı. Olaylarda hayatını kaybedenlerin çoğu solcu ve Alevi'ydi. 1992. Fenerbahçeli futbolcu Tanju Çolak, 9 yıl hapse mahkûm oldu. Çolak yurda kaçak Mercedes sokmak suçundan yargılanmaktaydı. Aynı gün Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, TOBB Başkanı Yalım Erez Türk Sanayici ve İşadamları Derneği'nden (TÜSİAD) istifa etti. Yalım Erez TÜSİAD'ı "çok küçük bir sanayici azınlığın" çıkarlarını gözetmekle suçladı. 1991. Bingöl kırsalında PKK ile güvenlik kuvvetleri arasındaki çatışmada 5 PKK üyesi öldü. 2 PKK'linin cenazesinin yakınlarına verilmemesi üzerine Kulp'da esnaf kepenk kapattı. Aynı gün İstanbul Emniyet Müdürü Mehmet Ağar halkı çağrı yaptı; şüpheli kişileri ihbar etmelerini istedi. 1994. Yeni Demokrasi Hareketi aynı adla partileşti; genel başkanlığa Cem Boyner seçildi. 1999. Hükümet Egebank, Yaşarbank, Yurtbank, Sümerbank ve Esbank'a el koydu. Bugün Doğanlar: 1885. "La Boheme" "Madam Butter fly" "Turandat" operalarının yaratıcısı, İtalyan besteci Giacomo Puccini. Bugün Ölenler: 1959. Yazar Ziya Şakir. 1961. Tarih Profesörü Mükrimin Halil Yinanç. 1981. Yazar Hikmet Dizdaroğlu. 1989. İrlandalı yazar Samuel Beckett |
Tarihte Bugün / 23 Aralık
1888. Ağır depresyon geçiren Hollandalı ressam, dışavurumculuk akımının öncüsü, Vincent van Gogh kulağını kesti. 1928. Şair Nazım Hikmet 3 yıl 3 ay hapse mahkûm oldu. 1930. Menemen'deki dinci ayaklanmada yedek subay öğretmen Kubilay öldürüldü. 1948. Japonya'nın savaş dönemi başbakanı General Toco ve o dönemin liderlerinden 6 kişi Tokyo'da asıldı. 1953. Sovyetler Birliği'nin eski gizli polis şefi Lavrenti Beria kurşuna dizildi. Beria ajanlıkla suçlanıyordu. 1958. Cumhurbaşkanı Celal Bayar Bütçe Komisyonu görüşmelerine "Demokrat Parti bastonu" ile geldi. Cumhurbaşkanının bu yandaş tutumu eleştirildi. 1967. Fransız düşünür Babeuf'un Devrim Yazıları adlı eserinin Türkçe'ye çevrilmesi kovuşturmaya uğramış ve kitap toplatılmıştı. Bu durumu protesto etmekten yargılanan aydınlar beraat etti. Yargılanan aydınlar Yaşar Kemal, Melih Cevdet Anday, Demir Özlü, Şükran Kurdakul, Edip Cansever, Arif Damar, Memet Fuat, Orhan Arsal, Hüsamettin Bozok, Sabri Altınel idi. 1973. Petrol üreticileri Tahran'da toplandı. Toplantıda petrol fiyatlarını yüzde130 oranında arttırma ve Amerika'yla Hollanda'ya petrol sevkıyatını bir süre için durdurma kararı aldı. 1975. 21 Aralık"ta Viyana'da OPEC görüşmeleri sırasında 11 petrol bakanı rehin alarak Cezayir'e giden silahlı kişiler ellerindeki rehineleri bıraktıktan sonra Cezayir makamlarına teslim oldular. 1979. Türk Hava Yolları'nın (THY) Trabzon adlı uçağı Samsun-Ankara seferini yaparken yoğun sis nedeniyle düştü; 39 kişi öldü. 1980. Ankara'daki Mısır Büyükelçiliği'ni basan 4 Filistinli gerilla idama mahkûm edildi. 1982. Barış Derneği'nin tüm tutuklu sanıkları tahliye edildi. 1986.6 yıldır süren Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davası sona erdi. DİSK kapatıldı.1477 sanıktan 264'ü için15 yıla kadar varan hapis cezaları verildi. Aynı gün Sovyet yönetimi sürgünde bulunan muhalif Andrey Saharov'u serbest bıraktı. 1990. Yugoslavya'nın üç cumhuriyetinden biri olan Slovenya'da referandum yapıldı; halk bağımsızlık kararı aldı. 1993.10 Aralık günü polis18 Özgür Gündem gazetesi çalışanını gözaltına almıştı.16 çalışan serbest bırakıldı; müessese müdürü ile genel yayın yönetmeni tutuklandı. 1996. Bergama halkı siyanürlü altın aranmasını protesto amacıyla çıplak yürüyüş yaptı. Bugün Doğanlar: 1867. ABD"nin ilk siyah kadın milyoneri olarak bilinen iş kadını ve hayırsever Sarah Breedlove Walker. 1918. 1974-82 arasında Almanya Başbakanı olan Sosyal Demokrat politikacı ve etkin haftalık gazete Die Zeit"ın yayımcısı Helmut Schmidt. Bugün Ölenler: 1834. İngiliz iktisatçı Thomas Malthus. 1931. Romancı Mehmet Rauf Bey. |
Tarihte Bugün / 24 Aralık
1923. Arnavutluk'ta cumhuriyet ilan edildi. 1929. Resimli Ay dergisi sorumlu müdürü Behçet Bey tutuklandı. 1931. Türkiye'nin ilk sivil havacılık kulübü Aero Kulüp İstanbul'da kuruldu. 1951. Libya Bağımsızlığını ilan etti. 1954. Zeki Müren, Sonku Film sahibi Cahide Sonku aleyhine dava açtı. Müren başrolünü oynadığı Beklenen Şarkı filmi için eksik ödeme yapıldığını öne sürdü. 1960. Türkiye'de 30 yıldır ilk kez bir kadın, Dudu Sarıkaya idam edildi. 1961. Tevfik Fikret'in mezarı Aşiyan'a nakledildi. 1964. Seylan ve Hindistan Madras'ta kasırga: 7 bin kişi öldü. 1968. yılında bugün "Ortak Pazar'a Hayır" haftası başladı. 1974. Beatles topluluğu dağıldı. 1976. Ticaret ve Sanayi Bakanlığı zam talebini kabul etmeyince Türkiye'de üretilen Renault otomobil üretimi durduruldu. 1979. Sovyetler Birliği Afganistan'ı işgale başladı. 1979. Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği, TÖB-DER Kahramanmaraş katliamının yıldönümünde Türkiye çapında direniş ve protesto eylemleri düzenledi. Eylemler sırasında 4 kişi öldü, 4000 kişi gözaltına alındı. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı TÖB-DER Genel Merkezi'ni kapattı. Aynı gün Zeki Ökten'in yönettiği "Sürü" filmi Belçika Kraliyet Film Arşivi Uluslararası Seçkin Filmler Yarışması'nda Büyük Ödülü kazandı. 1981. İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi savcısı 52 DİSK yöneticisi sendikacı hakkında idam cezası istedi. 1991. Kulp ve Lice'de PKK militanlarının cenazesine asker müdahale etti; 3'ü asker12 kişi öldü. 1993. Özgür Gündem gazetesi 2 ay süreyle kapatıldı; yazı işleri müdürü 4 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1994. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birleşme kararı aldı. 1995. Erken genel seçimler yapıldı. Refah Partisi 158, Anavatan Partisi 132, Doğru Yol Partisi 135, Demokratik Sol Parti 76, Cumhuriyet Halk Partisi 49 milletvekili çıkardı. Milliyetçi Hareket Partisi, Yeni Demokrasi Hareketi ve Halkın Demokrasi Partisi yüzde10'luk barajı aşamadı. Bugün Doğanlar: 1888. "Casablanca" filminin yaratıcısı , Oscar Ödüllü Macar asıllı Amerikalı yönetmen Michael Curtiz. 1922. Amerikalı sinema oyuncusu Ava Gardner. Bugün Ölenler: 1524. Portekizli kaşif ve seyyah Vasco do Gama. 1962. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın eşi Reşide Bayar. 1979. Heykeltraş Şadi Çalık ve 1968'in gençlik önderlerinden Rudi Dutschke. |
Tarihte Bugün / 25 Aralık
1926. Japonya imparatoru Yoşito'nun ölümü üzerine oğlu Hirohito imparator oldu. 1936. Şark Demiryolları hükümet tarafından satın alındı. 1952. Said-i Nursi'nin yargılanmasına başlandı. 1954. Millet gazetesinde çıkan bir yazısından dolayı yargılanan Sadık Aldoğan10 ay, yazı işleri müdürü Hüsnü Söylemezoğlu1 yıl10 ay hapis cezasına mahkûm edildi. 1962. Cumhuriyet gazetesi yazı işleri müdürü Kayhan Sağlamer, tutuklandı. Gerekçe, gazetede yayımlanan"Sosyalizm mi, Liberalizm mi?" başlıklı yazıydı. 1963. Kıbrıs'ta Kıbrıs Mücadelesi Ulusal Örgütü, EOKA adanın her yanında Türklere karşı saldırılar düzenledi. Çok sayıda Kıbrıslı Türk öldü. Türk savaş uçakları Kıbrıs üzerinde uçuşlar yaptı. Aynı gün İsmet İnönü bağımsız milletvekilleriyle yeni bir koalisyon hükümeti kurdu. 1968. Genelkurmay Başkanı Cemal Tural "İleride bizde Ay'a uçacağız" dedi. 1970. Ankara'da Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu, Dev-Genç üyesi Nail Karaçam ile Mehmet Demir'i ülkü ocaklılar kurşun yağmuruna tuttu. Nail Karaçam hastaneye kaldırılırken yolda öldü. 1972. Nikaragua'da deprem:10.000 kişi öldü. Aynı gün Türkiye'de Habora Yayınevi sahibi Bülent Habora 7,5 yıl hapse mahkûm oldu. Habora Lev Troçki'nin "Sürekli Devrim" kitabını yayımlamaktan yargılanıyordu. 1979. Tunceli Cumhuriyet Savcısı Mustafa Gül öldürüldü. 1981. Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği, TÖB-DER'i kapattı. Savcılık, TÖB-DER'in " Marksist-Leninist bir düzeni amaçladığı" iddia etti. 1985.Türkiye'nin ilk hayali ihracat davası sonuçlandı; Yahya Demirel 23 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1986. Pınar Kür'ün "Bitmeyen Aşk" romanı "müstehcenlik" gerekçesiyle toplatıldı. 1989. Romanya Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena Çavuşesku idam edildi. Çavuşeşku çifti olağanüstü bir mahkemede yargılandılar. 1991. PKK yanlısı bir grup İstanbul Bakırköy'de Çetinkaya mağazalarına molotof kokteyli attı;11 kişi öldü. Bugün Doğanlar: 1642. İngiliz matematikçi ve modern fiziğin kurucusu Isaac Newton. 1899. Oscar Ödüllü Amerikalı aktör Humphrey Bogart. 1876. Nobel Barış Ödülü sahibi, Pakistan'ın kurucusu Muhammet Ali Cinnah. 1918. Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat. Bugün Ölenler: 1939. Gazeteci Turhan Tan. 1973. Türkiye'nin ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü. 1977. Charlie Chaplin (Şarlo). |
Tarihte Bugün / 26 Aralık
1905. Güney Afrika, Pretoria'da 3,106 karat değerindeki dünyanın en büyük elması bulundu. Elmasa "Cullinan" adı verildi. 9 parçaya bölünen elmastan elde edilen dünyanın en büyük pırlantası " 530.2 karatlık, 74 yüzlü Afrika'nın Büyük Yıldızı" Britanya tacına yerleştirildi. 1921. İstanbul Tramvay işçileri greve çıktı. 1924. Vladimir İlyiç Lenin'in onuruna Petrograd'ın adı Leningrad olarak değiştirildi. 1950. Hindistan anayasası kabul edildi. Dünyanın en kalabalık demokrasisi kuruldu. 1931. Kızıl İstanbul gazetesi hakkında soruşturma açıldı. Aynı gün Hindistan'da Mahatma Gandhi serbest bırakıldı. 1948. Milli Korunma Mahkemeleri kaldırıldı. 1950. Hindistan'da cumhuriyet ilan edildi. 1958. Klasik müzik bestecisi Bülent Arel'in Beş Sonnet adlı yapıtı ilk kez seslendirildi. 1959. Bağdat Paktı Konseyi Karaçi'de toplandı. Toplantıya, Türkiye adına Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu katıldı. Aynı gün Ankara Telgraf gazetesinin sahibi ve yazı işleri müdürü Fethi Giray Ankara Cezaevi'ne girdi. Fethi Giray17 gün hapis cezasına çarptırılmıştı. 1963. Hürriyet gazetesi muhabiri Yüksel Kasapbaşı, foto muhabiri Abidin Behpur ve şoför Yüksel Öztürk göreve giderken donarak öldüler. 1966. İstanbul'un çeşitli semtlerinde "köylü pazarları" kurulması çalışmalarına başladı. Amaç, halkın daha ucuz sebze ve meyve yiyebilmesi idi. 1969. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş İstanbul İl Gençlik Kongresi'nde "Hareket başladı" dedi. 1970. Necmettin Erbakan ve17 arkadaşı Milli Nizam Partisi'ni kurdu. 1972. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam dosyası Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gönderildi. 1973. Fikir suçundan cezaevinde bulunan Çetin Altan, Doğan Koloğlu, Alpay Kabacalı, İrfan Derman ve Yaşar Kemal yargılandı. 1974. Bülent Ecevit başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)- Milli Selamet Partisi (MSP) koalisyonu hükümeti göreve başladı. Aynı gün Türk Hava Yolları'nın Van adlı yolcu uçağı İzmir Cumaovası Havaalanı'nda pistin100 metre uzağında yere çakıldı; 63 kişi öldü. 1978. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Feyyaz Berker ve Yönetim Kurulu üyesi Rahmi Koç Türk Ceza Kanunu'nun (TCK)141.,142. ve163. maddelerinin kaldırılmasını istediler. 1979. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Pol-Der, Pol-Bir, Pol-Ens ve Tem-Der'in çalışmalarını durdurdu. 1984. Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı;102 kişi çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı. 1992. 12 Eylül'den sonra ilk kez memur eylemi düzenlendi. İstanbul'daki eyleme 5 bin memur katıldı. Bugün Doğanlar: 1804. Sanayi devriminin toplumsal sorunlarını gazete yazı dizilerinde ilk ortaya koyan Fransız yazar, romancı Eugène Sue. 1904. İnsan hakları konusunda gösterdiği çabalarla 1974 Nobel Barış Ödlüne değer görülen İrlandalı devlet adamı Seán MacBride. 1918. 1989'da darbeyle devrilerek idam edilen eski Romanya lideri Nicolae Causescu. 1925. Amerikalı sinema oyuncusu ve yönetmeni Paul Newman. 1927. Amerikalı siyah sahne ve sinema oyuncusu Eartha Kitt. 1944. 1970-72 arasında gizli örgüt üyesi olmakla suçlandığı davalardaki savunmasıyla ünlenen Amerikalı siyah kadın devrimci Angela Davis. Bugün Ölenler: 1823. Çiçek aşısını bulan İngiliz hekim Edward Jenner. 1948. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, emekli General Kâzım Karabekir. 1973. Amerikalı sinema oyuncusu Edward G. Robinson. |
Tarihte Bugün / 27 Aralık
1901. Japon kimyager Takamike ve Amerikalı fizikçi Abel adrenalin hormonunu buldu. 1907. Paris'te 2. Jön Türk Kongresi yapıldı. Sonuç Bildirgesi'nde Sultan Abdülhamit yönetimi eleştirildi. 1923. İstanbul İstiklal Mahkemesi, İstanbul Barosu Başkanı Lütfi Fikri Bey'i 5 sene kürek cezasına mahkûm etti. Lütfi Fikri Bey Hıyanet-i Vataniye Kanunu'na aykırı davranmakla suçlanıyordu. 1928. İstanbul Belediyesi, eski harflerle yazılı tabelalarını değiştirmeyen dükkan sahiplerini cezalandırdı. 1936. Şair Nazım Hikmet gözaltına alındı. 1939. Erzincan'da Richter ölçeğine göre 8 şiddetinde bir deprem oldu; 32.962 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 100 bin kişi yaralandı. Aynı gün İstanbul'da Young Men's Christian Association (Genç Hıristiyanlar Cemiyeti) kapatıldı. 1944. Çapakçur bölgesinin adı Bingöl olarak değiştirildi. 1945. 29 devletin üzerinde anlaştığı ilkeler doğrultusunda Uluslararası Para Fonu, IMF kuruldu. 1949. Türkiye- Amerika Birleşik Devletleri Kültür Antlaşması imzalandı. 1971. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi- Cephesi, THKP-C davasında karar verildi: 2 idam, 3 müebbet hapis. 1975. Hindistan, Bihar'da maden ocağında patlama: 372 kişi öldü. 1977. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK Genel Başkanlığına Abdullah Baştürk seçildi. Aynı gün Sultanahmet'teki İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi yakıldı, Ankara'da Hacettepe Üniversitesi bir yıl süreyle kapatıldı. 1979. Kabil hükümeti düştü; Afganistan'ın başına Babrak Karmal getirildi. 1980. İstanbul'da Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK Genel Başkan Abdullah Baştürk ve Genel Sekreter Fehmi Işıklar'la beraber 68 sendikalı tutuklandı. 1987. Ankara Kültür Merkezi, Atatürk'ün Ankara'ya gelişinin 68. yıldönümünde yani Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından açıldı. Bugün Doğanlar: 1571. Alman astronom Johannes Kepler. 1822. Fransız kimyacı ve bakteriyolog Louis Pasteur. 1904. Alman sinema oyuncusu Marlene Dietrich. Bugün Ölenler: 1936. Şair Mehmet Akif Ersoy. 1942. Servet-i Fünun dergisinin sahibi Ahmet İhsan Toksöz. 1953. Eski başbakanlardan Şükrü Saraçoğlu. 1978. Cezayir devlet başkanı Huari Bumedyen. 1988. Sinema oyuncusu Reha Yurdakul. |
Tarihte Bugün / 28 Aralık
1908. talya'nın güneyinde Sicilya adasındaki Messina kentinde Avrupa'da gerçekleşmiş en büyük deprem meydana geldi. 100 bini aşkın insan hayatını kaybetti. . 1929. Resimli Ay dergisi yazarı Emin Türk Bey (Eliçin) "Köyümde Ne Gördüm" başlıklı yazısı nedeniyle tutuklandı. 1938. Hasan Ali Yücel milli eğitim bakanlığına getirildi. 1960. Yazar Reşat Nuri Güntekin'in ölümünden 4 yıl sonra "Son Sığınak" adında yeni bir romanı ortaya çıktı. 1961. Milletvekili maaşlarına yapılacak zam, Meclis'te tepkiyle karşılandı. 1970. Devrimci Gençlik Dernekleri federasyonu, Dev-Genç üyesi İlker Mansuroğlu yaşamını yitirdi. Mansuroğlu, 5 gün önce, pusuya düşürülerek kurşunlanmıştı. 1973. İsmet İnönü devlet töreniyle Anıkabir'e defnedildi. 1975. İskenderun Demir- Çelik Tesisleri açıldı. Açılışı Başbakan Süleyman Demirel ile Sovyetler Birliği Başbakanı Aleksey Kosigin yaptı. 1976. Öğrenciler arasında çıkan olaylar nedeniyle İstanbul Üniversitesi Fen, Hukuk ve Edebiyat Fakülteleri kapatıldı. 1979. Kahramanmaraş katliamının yıldönümünde derse girmeme eylemine katılan 1, 711 öğretmen görevden alındı. 1988. Bir grup kadın, işe alınmada bekaret kontrolü isteyen Harita Genel Müdürlüğü'nü telgraf çekerek protesto etti. 1989. Yüksek Öğrenim Kurulu, YÖK üniversitelerdeki başörtü yasağını kaldırdı. 1991. İlk Kürtçe gazete Rojname yayımlandı. 1993. İdamla yargılanan Sarp Kuray ilk duruşmada serbest bırakıldı. Kuray "Partizan Yolu" ile "16 Haziran Hareketi" adlı örgütlerin kurucusu ve lideri olmaktan yargılanıyordu. 1995. Yargıtay,12 Eylül'den sonra açılan 359 sanıklı Devrimci-Yol davasında verilen kararı onayladı. Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi 7 sanık için idam, 36 sanık için müebbet hapis cezası vermişti. 1996. Erzurum Palandöken'de facia; çığ düşmesi sonucu 6 çocuk kayakçı öldü. Bugün Doğanlar: 1856. ABD'nin 28. Başkanı Woodrow Wilson. 1924. İki kez Uganda Devlet Başkanı ( 1966-71, 1980-85) olan Milton Obote. 1932. "Örümcek Kadının Öpücüğü" adlı romanıyla ünlenen Arjantinli romancı ve senarist, Manuel Puig. 1954. ABD'li sinema oyuncusu Denzel Washington. Bugün Ölenler: 1937. "Bolero" adlı bestesiyle tanınan Fransız besteci Maurice Ravel. 1984. ABD'li film yönetmeni Sam Peckinpah. |
Tarihte Bugün / 29 Aralık
1930. Amele ve İşçi Partisi kuruldu. 1933. Faşistler, Bükreş'te liberal başkan Ion Duca'yı öldürdüler. 1940. Almanlar Londra'ya 10 bin yangın bombası attı. 1941. BBC'nin atası National Broadcasting Company, NBC, Türkçe radyo yayınına başladı. 1943. Kızılay Cemiyeti, stokları tükenen iskambil kâğıdı satışını durdurdu 1953. Balıkçılardan yılbaşı hediyesi; İstanbul Balıkçılar Cemiyeti halka altı ton hamsiyi bedava dağıttı. 1967. Kıbrıs Türk toplumu adada ayrı bir yönetim ilan etti. Dr. Fazıl Küçük başkanlığında10 kişilik bir kabine kuruldu 1969. İstanbul Topkapı'daki Gamak Elektrik Motorları Yapım Fabrikası'nda polis işçilere saldırdı; Şerif Aygül adlı işçi öldürüldü, 28 kişi yaralandı. 1977. Asgari ücret 3300 lira oldu. Aynı gün faşistler İstanbul Teknik Üniversitesi'ni 10 saat işgal ettiler. Üniversite yönetimi üniversiteyi 2 Ocak'a kadar tatil etti. 1978. İran'da muhalefet lideri Şahpur Bahtiyar başbakan oldu. 1982. Cinayetten yargılanan adli hükümlü Halil Fevzi Uyguntürk, Kâzım Ergün ve Muzaffer Öner idam edildiler. 1983. Türk Parasını Koruma Kanunu değiştirildi. Döviz alım satımı serbest bırakıldı; döviz bulundurmak artık suç değil. 1984. Hindistan'da 31 Ekim'de öldürülen başbakan Indira Gandhi'nin yerine oğlu Rajiv Gandhi geçti. 1988. Mimarlar Odası İstanbul Şubesi, İstanbul belediye Başkanı Bedrettin Dalan'ın Tarlabaşı bulvarını açma girişimine tepki gösterdi. 1989. Yazar Vaclav Havel Çekoslovakya devlet başkanı oldu. 1990. Beyoğlu projesi kapsamında Beyoğlu İstiklal Caddesi'nde ilk tramvay seferi yapıldı. 1992. Kültür ve Sanat Büyük Ödülü 'ta yazar Yaşar Kemal'e verildi. 1994. Türk Hava Yolları'nın Mersin uçağı Van seferini yaparken düştü;59 kişi öldü, 22 kişi yaralı. 1995. Türkiye Yunanistan'a, bir nota verdi. Kardak kayalıklarının Türkiye'ye ait olduğunu bildirdi. Bugün Doğanlar: 1938. Oscar Ödüllü Amerikalı aktör Jon Voight. 1946. İngiliz şarkıcı ve sinema oyuncusu Marianne Faithfull. Bugün Ölenler: 1926. Avusturyalı şair Rainer Maria Rilke. 1957. İlk tango bestecisi Necip Celal Antel. 1987. Hattat ve cild sanatçısı Emin Barın. 1988. Eski bakanlardan Sıtkı Yırcalı. 1989. Türkiye'nin ilk kadın avukatı Süreyya Ağaoğlu. |
Tarihte Bugün / 30 Aralık
1916. Rusya Çarlık ailesini nüfuzu altına alan büyücü Gregoriy Rasputin soylular tarafından öldürüldü. 1918. Almanya Komünist Partisi kuruldu. 1922. Rusya, "Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği" ismini aldı. 1946. Demokrat Parti'yi komünistlikle suçlayan Yozgat Valisi Sadri Aka mahkûm oldu. 1947. Romanya'da Sovyet yanlısı hükümet Kral Mihail'i tahtan indirdi. 1948. Cahide Sonku, İstanbul Şehir Tiyatrosu'ndan ayrıldı. 1950. Türkiye, 25 Temmuz, Kore'ye asker gönderme kararı almıştı.Türk Barışseverler Cemiyeti Kore'ye asker gönderilmesini protesto edince dava açıldı. Türk Barışseverler Cemiyeti Başkanı Behice Boran ve arkadaşları, 1950'de 15'er ay hapis cezasına çarptırıldı. 1951. İstanbul Maltepe'deki Süreyya Paşa İşçi Sanatoryumu açıldı. 1960. Uluslararası Para Fonu, IMF ve Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı Türkiye'ye kredi vermeyi kabul etti. 1966. Cumhuriyet Halk partisi genel Başkanı İsmet İnönü, "Devletçilik solculuktur diyorlar, öyle ise evet solcuyum. Halkçıyım, halkçılık solculuksa evet öyleyim. Onun için, ortanın solu meselesi kendimizi anlatmak kadar savunmak meselesidir" dedi. 1972. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon, "Hanoi'nin bombalanmasını durdurun" emrini verdi. 1977. İkinci Boğaziçi Köprüsü 104 milyon liraya ihale edildi. 1980. Yıllık enflasyon ilan edildi: Yüzde 106. 1985. Roma ve Viyana havaalanlarındaki İsrail havayolları bürolarına Arap militanlarca ateş açıldı;12 kişi öldü,100'ün üstünde insan yaralandı. 1987. Papa suikastıyla ilgili ikinci davaya adı karışan ülkücü Samet Aslan'ın, tutuklu bulunduğu Ağrı Cezaevi'nde intihar ettiği açıklandı. 1990. Türkiye İnsan Hakları Vakfı, kuruldu. 1994. Taksim'de The Marmara Oteli'nin girişindeki Cafe Marmara'da bomba patladı; arkeolog Yasemin Cebenoyan öldü; yazar, sinema eleştirmeni Onat Kutlar ağır yaralandı. 1999. Asgari ücret ilan edildi: Brüt109 milyon 800 bin lira, net 80 milyon 682 bin lira. Bugün Doğanlar: 1865. İngiliz yazar Rudyard Kipling Hindistan'da. 1906. Oscar Ödüllü İngiliz film yönetmeni Carol Reed. Bugün Ölenler: 1949. Şair, filozof Rıza Tevfik Bölükbaşı. 1960. Ressam Haşmet Akal. 1974. Ünlü şekerci Ali Muhittin Hacı Bekir. 1986. Heykeltıraş İlhan Koman. 1993. Eski dışişleri bakanlarından İhsan Sabri Çağlayangil |
Tarihte Bugün / 31 Aralık
1879. Amerikalı buluşçu Thomas Alva Edison elektrik ampulünü ilk kez halka tanıttı. New Jersey eyaletinin Pennsylvania kentinde bir sokak ampullerle aydınlatıldı. 1924. Toksöz gazetesi, hükümet kararıyla kapatıldı. 1931. İzmir'de erkek haklarını savunmak için, Erkekler Birliği adıyla bir dernek kuruldu. Aynı gün Taksim Meydanı'nda yerli malı kullanılması için miting yapıldı. 1939. İstanbul-Berlin uçak seferleri düzenli olarak başladı. 1945. Emekli Subaylar Ressamlar Cemiyeti kuruldu. 1951. İş Bankası, dönemin en büyük tekstil fabrikası Güney Sanayi A.Ş. Adana'da kurdu. 1958. Demirköprü Barajı ve Hidroelektrik Santrali, açıldı. 1961. İstanbul'da yaklaşık 100 bin işçi grev hakkı için miting yaptı. 1962. Kavel Fabrikası direnişi başladı. 1970. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türk-İş'e bağlı 1 milyon işçi 2 saatlik iş bırakma eylemi yaptı. 28 Aralık günü Türk-İş merkezine bomba atılmıştı. Konfederasyona bağlı işçiler bu olayı protesto ettiler. 1976. İzmir Belediye Başkanı İhsan Alyanak, Yeni Asır gazetesini bastı. Belediye başkanı baskına yanında itfaiyecileri de götürdü. 1977. Cumhuriyet tarihinde ilk kez gensoruyla hükümet düştü. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde ikinci Milliyetçi Cephe hükümeti 218'e karşı 228 güvensizlik oyuyla düştü. Aynı gün Kamboçya Vietnam'la ilişkilerini kesti. 1980. Milli Güvenlik Konseyi, sağlık personelini kapsayan tamgün yasasını yürürlükten kaldırdı. 1981. Sermaye Piyasası Kurulu belirlendi. 6 yıl süreyle görev yapacak kurulun başkanlığına Prof. İsmail Türk getirildi. 1986. Gregoryen takvimine uygun düşmesi için 1987 yılı bir dakika kısaltıldı. 1994. Avusturya, Finlandiya ve İsveç Avrupa Birliği'ne üye oldu. Birliğin üye sayısı 15 oldu. 1997. Görev süresi sona eren Anayasa Mahkemesi Başkanı Yekta Güngör Özden emekliye ayrıldı. 1999. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin görevinden ayrıldı. Yetsin tüm yetkilerini Başbakan Vladimir Putin'e devretti. Bugün Doğanlar: 1869. Fransız ressam Henri Matisse. 1889. 2. Dünya Savaşı sonrası kendi ismi ile anılan yardım planını hazırlayan Amerikalı asker ve devlet adamı George Marshall. 1937. İngiliz aktör Anthony Hopkins. 1943. "Gandi" rolüyle Oscar alan, İngiliz aktör Ben Kingsley. Bugün Ölenler: 1961. Eski Demokrat Partili bakanlardan Yassıada mahkûmu Tevfik İleri. 1983. Yazar Sevim Burak. 1994. Ressam, heykeltıraş Haluk Tezonar. |
Tarihte Bugün / 1 Ocak
622. 1371 yıl önce bugün Hazreti Muhammed, ordusuyla Mekke'ye girdi 1923. Futbol federasyonu kuruldu 1929. Millet Mektepleri açıldı. Aynı gün Anadolu demiryolu hattı ile Haydarpaşa Limanı millileştirildi. 1934. Ölçüler Kanunu yürürlüğe girdi. Aynı gün 1946'da İşçi sigortaları Kanunu; 1950'de Gelir Vergisi Kanunu; 1952'de Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yürürlüğe girdi. 1935. İstanbul Rıhtım Şirketi devletçe alındı. 1941. Behice Boran'ın çıkardığı aylık fikir ve sanat dergisi Yurt ve Dünya yayımlanmaya başladı. 1943. Varlık Vergisi tahsilatı 11 milyona liraya ulaştı. 1945. Milli Piyango'nun yılbaşı çekilişinde 200 bin lirayı İstanbul'da bir seyyar salepçi kazandı. 1949. Orhan Veli Kanık Yaprak dergisini çıkardı. Aynı gün Endonezya'da Hollandalı askerler Cava'yı ele geçirdi. 1956. Sudan bağımsız bir cumhuriyet olduğunu ilan etti. 1959. Küba'da devrimin zaferi. Diktatör Fulgenico Batista yeni yılın ilk saatlerinde Havana'dan kaçtı. Camilo Cienfuegos ve Che Guevara önderliğindeki gerilla kolları Havana'ya girmeye başladı. Bütün Küba'da işçiler ve köylüler Fidel Castro'nun çağrısına uyarak genel greve başladı. 1960. İlk meteorolojik uydu Tiros Amerika tarafından fırlatıldı. 1961. Devlet Başkanı Cemal Gürsel bugünü İkinci Cumhuriyet'in kuruluş yılı ilan etti. 1963. Bakanlar Kurulu otomobil ve lüks eşya ithalini yasakladı. 1964. Başpiskopos Makarios, Zürih ve Londra antlaşmalarının yürürlükten kaldırılmalarını istedi. 1971. Zonguldak'ta ücretleri ödenmeyen 600 maden işçisi ocaklara inmedi. 1973. İngiltere, İrlanda ve Danimarka; Avrupa Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) üyesi oldular.Yunanistan aynı gün 1981'de üyeliğe kabul edildi. 1974. İsrail'de yapılan seçimleri Golda Meir liderliğindeki İşçi Partisi kazandı. 1984. Türkiye, Avrupa Konseyi'nin Arjantin'de demokrasiye geçişi kutlama mesajına katılmadı. Aynı gün Nijerya'da General Muhammed Buhari kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi. 1985. KDV'li ( Katma Değer Vergili ) yaşam başladı. 1986. Bağ-Kur üyeleri sağlık primi ödemeye başladı. Bağ-Kur'a bağlı sigortalılar, Eylül 1986'dan itibaren sağlık hizmetlerinden yararlanacaklar. 1987. Çin'in Tiananmen Meydanında on binlerce öğrencinin katıldığı büyük bir gösteri düzenlendi. 1993. Çekoslovakya'nın varlığı sona erdi; Çekler ve Slovaklar birbirlerinden ayrıldılar. Aynı gün Avrupanın "tek pazar düşü" gerçekleşti. Kuzey Kutbu'ndan Akdeniz'e, Avrupalılar pasaportsuz seyahat edebilecek. 1996. Gümrük Birliği anlaşması Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anlaşma, Türkiye ile15 Avrupa ülkesi arasında geçerli. 1999. Avrupa'da tek para birimine geçildi. Yeni Euro banknotları 2002'de, bugün, dolaşıma çıkacak. Bugün Doğanlar: 1864. Sanat olarak fotoğrafın ateşil savunucusu ve Amerikan çağdaş sanat sergilerinin öncüsü Alfred Stieglitz. 1895. Amerikan federal polis örgütü FBI'ın kurucusu ve 1924-72 arasında aralıksız olarak yöneticisi olan J. Edgar Hoover. 1899. Film yapımcılığının en önemli ögesinin montaj olduğunu ortaya koyan Sovyet sinema teorisyeni ve yönetmeni Lev Vladimiroviç Kuleşov. 1912. Soğuk savaş döneminin en önemli çift taraflı casusu, eski İngiliz istihbarat görevlisi Kim Philby. 1919. Bir roman ve 13 öyküden oluşan eserleriyle savaş sonrası Amerikan gençliğinin hayranlığını kazanan Amerikalı yazar Jerome David Salinger. 1922. Orta sıklet boks şampiyonlarından Rocky Graziano. 1927. Fransız dansçı, koroegraf ve opera yöentmeni Maurice Béjart. Bugün Ölenler: 1969. İstanbul Üniversitesi Deneysel Psikoloji Kürsüsü Başkanı Sosyal Psikolog Prof. Mümtaz Turhan. 1980. Edebiyat tarihçisi, yazar ve çevirmen Mustafa Nihat Özön. |
Tarihte Bugün / 2 Ocak
1905. Rus-Japon savaşında Çin"deki Rus üssü Port Arthur, Amiral Heihaçiro Togo komutasındaki Japon deniz kuvvetlerine teslim oldu. Rus İmparatorluğu'nu çöküşe götüren ve 1905 devriminin kapısını açan yenilgiler dizisi başladı. 1924. İstanbul İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler beraat etti. Gazeteciler ve İstanbul Barosu Başkanı Lütfi Fikri Bey Hiyanet-i Vataniye Kanunu'na aykırı davranmakla suçlanıyorlardı. Gazeteciler beraat ederken Lütfi Fikri Bey 5 yıl kürek cezasına mahkum oldu. Aynı gün cuma günü hafta tatili olarak kabul edildi. 1935. Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi. Aynı gün Marmara Adası ve Erdek'te şiddetli deprem oldu; 5 kişi öldü, 600 bina hasar gördü. 1942. Peyami Safa ve Muhsin Ertuğrul Hamlet tartışmaları yüzünden mahkemelik oldular. 1951. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin yeni üyeliklerine Türkiye, Hollanda, Brezilya seçildi. 1956. Türk-İran Dostluk ve Kültür Derneği kuruldu. 1962. İstanbul'da liman işçileri greve başladı. İşçiler, işverenleri Denizcilik Bankası'nın iş sözleşmesini bozması üzerine işlerini bıraktılar. 1968. Dr. Christian Barnard Güney Afrika'da Cape Town'da ikinci kalp nakli ameliyatını gerçekleştirdi. 1971. Türkiye İşçi Partisi'nden (TİP) ayrılan Cenan Bıçakçı ve arkadaşları yılında bugün "Bağımsız Türkiye Sosyalistleri Birliği" adıyla yeni bir örgüt kurduklarını açıkladı. 1977. Nazım Hikmet'in oğlu Memet Andaç babalık davası açtı. 1985. Amerika Birleşik Devletleri Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nden (UNESCO) resmen ayrıldı. 1988. Stuttgart'tan İzmir'e gelen bir çartır yolcu uçağı düştü;16 kişi öldü. 1990.Devrimci-Sol örgütünün önemli isimlerinden Sinan Kukul Metris Cezaevi'nden firar etti. 1995. Eski İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi (İSKİ) Genel Müdürü Ergun Göknel'in 8,5 yıllık hapis cezası kesinleşti. Bugün Doğanlar: 1920. Yazdığı 500"e yakın kitapla sıradan insanların bilme ilgisini çekmeyi başaran Amerikalı yazar ve biyokimyacı Isaac Asimov. Bugün Ölenler: 1942. Tiyatro sanatçıları Fikret Şadi Karagözoğlu ve Emin Belli. 1981. Folklor araştırmacısı ve masalcı Eflatun Cem Güney. |
Tarihte Bugün / 3 Ocak
1924. Mısır'da Luksor'daki tapınakta Tutankamon'un taş lahdi bulundu. 1925. İtalya'da Benitto Musolini bütün yetkileri elinde topladı. 1928. Nikaraqua'da Augusto Cesare Sandino önderliğindeki yurtseverler ayaklandı. Amerika 1000'den fazla deniz piyadesini savaşmak üzere gönderdi. 1930. Mustafa Kemal Paşa yılında bugün Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'ne ilk üye olarak kaydedildi. 1941. Diyanet İşleri Başkanlığı kurban derileri ve bağırsaklarının Türk Hava Kurumu'na bağışlanmasına ilişkin fetva verdi. 1945. Türkiye Japonya ile her türlü ilişkisini kesti. 1950. Türk-Amerikan Kadınlar Derneği kuruldu. 1952. Erzurum ve Hasankale'de deprem oldu; 69 kişi öldü, 299 kişi yaralandı. 1953. Samuel Beckett'in oyunu Godo'yu Beklerken günü Paris'te sahnelenmeye başladı. 1957. Bütçe komisyonunda liselere de din dersi konulması istendi. 1961. Amerika Birleşik Devletleri Küba ile ilişkilerini kesti. Aynı gün Basın İlan Kurumu kuruldu, Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu kabul edildi. Aynı gün bağımsız bir "Kürt devleti" kurmayı istemekle suçlanan 49 kişinin yargılanmasına Ankara'da başlandı. 1963. Ataç dergisinde çıkan bir çevirisi nedeniyle Adnan Bend ve derginin yazı işleri müdürü Afşar Timuçin tutuklandı. 1973. Petrol Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. 1976. Uluslararası Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi yürürlüğe girdi. Türkiye sözleşmeyi 15 Ağustos 2000'de imzaladı 1977. Beylerbeyi'deki tarihi Halil Paşa yalısı yandı. 1978. Hindistan'da İndra Gandhi Kongre Partisi'nden çıkartıldı. 1983. Diyarbakır'da 7 katlı, 28 daireli bir apartman çöktü, enkaz altından 83 ceset çıkarıldı. 1986. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) hisse senetleri alım satımı başladı. 1990. İbrahim Balaban'ın "Göç" adlı tablosu 45 milyona TL satıldı; bu yaşayan bir Türkiyeli ressamın eserine ödenen en yüksek fiyat oldu. 1991. Türkiye'de yüzbinlerce işçi 1 günlük işe gitmeme eylemi yaptı. Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) eylem için soruşturma başlattı. 1993. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin stratejik nükleer silahlarda indirimi öngören START-2 anlaşmasını imzaladılar. 1997. Demokratik Kitle Partisi kuruldu. Partinin genel başkanlığına Şerafettin Elçi seçildi. Bugün Doğanlar: 1892. 1954-55 arasında yayımladığı Yüzüklerin Efendisi üçlemesiyle ünlenen İngiliz romancı ve bilim insanı John Ronald Reuel Tolkien 1929. İtalyan spagetti Westernlerinin popülerleşmesine katkısıyla bilinenen sinema yönetmeni Sergio Leone Bugün Ölenler: 1923. Çek yazar Joraslav Hasek. 1958. Asker ve siyasetçi Cafer Tayyar Eğilmez. 1963. Halk müziği sanatçısı, araştırmacısı ve derlemecisi Muzaffer Sarısözen |
Tarihte Bugün / 4 Ocak
1932. Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı. 1939. Japonya'da faşist Hiranuma başbakan oldu. 1942. Beden Terbiyesi Ankara bölgesi güreş müsabakaları yapıldı. Yaşar Doğu, Halit Balamir, Aziz Kiper ve Celal Atik birinci oldular. 1944. Sovyet askerleri savaş öncesi Polonya sınırını geçti. 1948. Burma bağımsızlığını ilan etti. 1950. Hastalık ve Analık Sigortası Kanunu kabul edildi. Aynı gün Türk-Yugoslav Ticaret Antlaşması imzalandı. 1951. Komünist birlikler Kore'de Seul'u işgal etti. 1954. Cumhurbaşkanı Celal Bayar Kayseri'de Türkiye'nin ilk İşçi Bankasını açtı. 1960. Amerikan Ajansı'nın yıllık raporunda Türk basını için, "Doğrudan doğruya sansür mevcut olmamakla beraber, sıkı kanunlar basın üzerinde kontrole yol açmaktadır" dendi. 1961. Bakanlar Kurulu toplu olarak istifa etti. Aynı gün Yıldız ve Müşfik Kenter1960-1961 sezonunun en başarılı sanatçıları seçildiler. 1962. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John F. Kennedy Güney Vietnam'a daha fazla asker göndereceklerini açıkladı. 1969. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) Genel Başkan Yardımcısı Hakkı Yılanlıoğlu, "Bu memleket Moskof uşaklarının değil, Ergenekon aslanlarınındır" dedi. Aynı gün Her Türlü Irk Ayrımcılığının Kaldırılmasına Dair Uluslararası Sözleşme kabul edildi. Türkiye sözleşmeyi 2001'de onayladı. 1972. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı bir açıklama yaptı: Arananları ihbar edenlere 100 bin lira verilecek. 1982. Organ nakli yasası Danışma Meclisi'nde kabul edildi. Aynı gün,100.000 kişinin yurtdışına çıkışı yasaklandı. 1985. Devlet Bakanı İsmail Özdağlar yolsuzlukla suçlandı ve görevinden istifa etti. 1991. 36 gündür grevde olan binlerce maden işçisi Zonguldak'tan Ankara'ya yürüyüşe geçti. 1994. İSKİ (İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi) Skandalı'na adları karışan İstanbul Belediye Başkanı Nurettin Sözen ve Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) İl başkanı Yüksel Çengel beraat ettiler. 1996. Ümraniye E Tipi Cezaevi'nde çıkan olaylarda 3 kişi öldü, 67 kişi yaralandı. Bugün Doğanlar: 1785. Özellikle çocuklar için Alman halk şarkı ve masallarını derleyerek folklor bilimine öncülük eden Alman, Jacob Ludwig Carl ve Wilhelm Grimm kardeşler. 1809. Görme engellilerce yaygın olarak kullanılan ve kendi adıyla anılan baskı ve yazı tekniğini icat eden Fransız eğitimci Louis Braille. 1932. İspanya'nın ruhunu trajediler ve flamenco dansına dayalı dramlarla çözümleyen İspanyol film yönetmeni Carlos Saura,. 1935. Dünya ağır sıklet boks şampiyonluğunu iki kez ele geçiren ilk profesyonel boksör Amerikalı Floyd Patterson. 1942. Ünlü İngiliz jazz-rock müzisyeni John McLaughlin Bugün Ölenler: 1927. Şair ve yazar Süleyman Nazif; 1960. Veba adlı romanıyla ünlü Fransız yazar Albert Camus; 1965. Amerikan asıllı İngiliz şair ve oyun yazarı T. S. Eliot. |
Tarihte Bugün / 5 Ocak
1895.Fransa'nın askeri sırlarını Almanya'ya vermekten mahkum olan Yahudi kökenli Fransız subay Alfred Dreyfus'ün rütbeleri söküldü. Dreyfüs Olayı olarak bilinen adli skandal başladı. 1919. Alman Nasyonal Sosyalist Partisi kuruldu. 1930. Sovyetler Birliği'nde tarımın kolektivizasyonu başladı. 1934. Avukatlar Birliği'nin ilk kongresi İzmir'de yapıldı. 1951. Türkiye'de1,1 milyon işsiz olduğu açıklandı. 1959. Hüseyin Yılmaz'ın "Umumi İzafiyet Üzerine Yeni Nazariye" adlı çalışması yılında bugün "Physical Review"de yayımlandı. 1960. Kim dergisi sorumlu yazı işleri müdürü Şahap Balcıoğlu hakkında kesinleşen 16 aylık cezayı çekmek üzere günü cezaevine girdi. 1961. Yassıada duruşmaları devam ediyor; 6-7 Eylül olayları davası sonuçlandı. Sanıklardan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve eski İzmir Valisi Kemal Hadımlı mahkûm oldular. Aynı gün Fuad Köprülü ile Fahrettin Kerim Gökay Yassıada'dan tahliye edildi. 1968. Çekoslovakya Komünist Partisi liderliğine Alexander Dubçek getirildi. Alexander Dubçek reformcu kişiliğiyle tanınıyordu. 1972. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) Yönetim Kurulu üyesi Emin Galip Sandalcı beraat etti. Emin Galip Sandalcı 4,5 aydır tutukluydu. 1973. Bankaların ikramiye olarak apartman katı vermesi yılında bugün yasaklandı. 1980. Adalet Bakanlığı, siyasal suçlara ilişkin ceza artırımını öngören Türk Ceza Kanunu (TCK) değişiklik tasarısını yılında bugün Başbakanlığa sundu. 1984. Kürtaj uygulaması İstanbul'da başladı. 1989. Amerikan jetleri Libya'ya ait iki MİG-23 uçağını düşürdü. 1993. Avrupa Konseyince her yıl verilen "Yılın Müzesi" ödülünü İstanbul Arkeoloji Müzeleri aldı. 1994. Doç. Dr. Fikret Başkaya, Paradigmanın İflası adlı kitabından dolayı 20 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1995. 1 milyon liralık banknotlar tedavüle çıkarıldı. 1996. Mardin'de vurularak ölen Albay Rıdvan Özden'in eşi Tomris Özden, eşinin ordudan firar eden komando üsteğmen Hurşit Can tarafından öldürüldüğünü ileri sürdü. Genelkurmay iddiayı yalanladı. 1997. Rusya, barış anlaşması uyarınca, Çeçenistan'daki son askerlerini tarihinde geri çekti. Aynı gün Özdemir Sabancı suikastının sanıklarından Mustafa Duyar'ın Şam'da teslim olduğu açıklandı. Bugün Doğanlar: 1863. Kendi adıyla bilinen sahne uygulayıcılığının yaratıcısı, Rus tiyatro oyuncusu, yönetmeni ve yapımsıcısı ve Moskova Sanat Tiyatrosunun kurucusu Konstantin Sergeyeviç Stanislavskiy. 1876. İkinci Dünya savaşı sonrası Federal Alman Cumhuriyetinin ilk başbakanı, Hıristiyan Demokrat politikacı Konrad Adenauer. 1897. Japonya'da İkinci Dünya Savaşı sonrasında işçiler ve aydınlar arasında komünist olmayan demokratik sosyalizm düşüncesinin yaygınlaşmasına yaptığı katkılarla tanınan Marksist düşünür Miki Kiyoşi. 1921. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Alman tiyatrosunun canlanmasında eserleriyle önemli rol oynayan İsviçreli oyun yazarı, romancı ve denemeci Friedrich Dürrenmatt. 1928. 197-73 arasında Pakistan Cumhurbaşkanlığı ve 1973-77 arasında Başbakanlık görevlerinde bulunan ve 1977'de bir askeri darbeyle devrilerek idam edilen popüler siyasetçi Zülfikar Ali Butto. 1931.Yeni gerçekçilikle başladığı yazarlık yaşamında yapısalcı ve biçimci teknikleri kullanarak avangard romancılığa öncülük eden İspanyol romacı, kısa öykücü ve denemeci Juan Goytisolo 1932. İtalyan edebiyat eleştirmeni, romancı ve göstergebilimci Umberto Eco. Bugün Ölenler: 1953. Karikatürist Ramiz Gökçe. 1975. Şair ve yazar Arif Nihat Asya. 1976. Olimpiyat ve dünya şampiyonu güreşçi Hamit Kaplan. 1986. Türk halk müziği sanatçısı Aynur Gürkan. |
Tarihte Bugün / 6 Ocak
1924. Yazar Hafız İbrahim Efendi İstiklal Mahkemesi tarafından bir sene hapse mahkum edildi. Hafız İbrahim Efendi İslamiyette Ahlak ve Kadınlarda Tesettür adlı broşürde irtica propagandası yapmakla suçlanıyordu. 1927. İstanbul liman şirketi ile mavnacılar arasındaki anlaşmazlığa polis müdahale etti. Polislerden dördü yaralandı.Gözaltına alınan 300 mavnacıdan 34'ü tutuklandı. 1929. Yugoslavya Kralı Aleksandr parlamentoyu feshetti ve ülkede askeri diktatörlük kurdu. 1938. Nazi baskısından kaçan Sigmund Freud Londra'ya gitti. 1954. İsmail Ezheri Sudan'ın ilk başbakanı oldu. 1955. On iki Ada karasuları sınırının saptanması için Yunanistan ile görüşmelere başlandı. 1956. Kanada'da 14 ülkenin katıldığı hava gösterisi yarışmalarında Türkiye birinci oldu. 1961. Kurucu Meclis ilk toplantısını yaptı. Aynı gün Milli Birlik Komitesi,147 öğretim üyesinin üniversiteye dönmesi ile ilgili tasarıyı gündeminden çıkardı. 1963. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Siirt'te zengin bir petrol damarı buldu. 1968. İmar ve İskân Bakanı Haldun Menteşeoğlu konut sorununu dile getirdi. "İstanbul 8 milyona çıkarsa ne yaparız?" dedi. 1969. Ortadoğu Teknik Üniversitesi'ni (ODTÜ) ziyaret eden Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakıldı. 1971. İstanbul'da Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde işten atılan 15 model çıplak olarak protesto gösterisi yaptı. 1977. Dev-Genç İstanbul Başkanı Paşa Güven yakalandı. İstanbul Yurtsever Devrimci Gençlik Derneği kapatıldı ve 39 kişi gözaltına alındı. Aynı gün, Metin Erksan'ın İntikam Meleği ( Kadın Hamlet ) filmi gösterime girdi. 1980. Türkiye Emekçi Partisi (TEP) Genel Başkanı Mihri Belli tutuklandı. Aynı gün adam öldürmekten hükümlü 3 ülkücü mahkûm Yozgat Cezaevi'nden kaçtı. 1981. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davasında gözaltında tutulan 39 kişiden 15'i tutuklandı. Tutuklananlar arasında Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Kemal Nebioğlu da var. 1983. Yazar Osman Şahin'in 1,5 yıllık hapis cezası Yargıtay'ca onaylandı. Yazar "Bölücülük" iddiasıyla yargılanmıştı. Aynı gün,10 kişi Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlıktan çıkarıldı. Vatandaşlıktan çıkarılanların arasında Yılmaz Güney ve Cem Karaca da vardı. 1984. Adalet bakanlığı bir açıklama yaptı; cezaevlerinde 74.946 tutuklu ve hükümlü var. Aynı gün Tunus'ta ekmek fiyatlarının yüzde 125 oranında artması üzerine ayaklanma başladı; 75 kişi öldü, sıkıyönetim ilan edildi. 1994. Er, erbaş ve yedek subayların terhisleri, Genelkurmay tarafından 3 ay ertelendi. Sürdürülen operasyonlarda yetişmiş askeri personele ihtiyaç duyulduğu belirtildi. Aynı gün Yüksek Seçim Kurulu, İnterstar televizyonunun yayınını 5 gün süreyle durdurdu. İnterstar siyasi reklam yasağına uymayacağını açıklamıştı. Bugün Doğanlar: 1832. 19. yüzyıl sonlarının en hünerli ve başarılı kitap illüstratörlerinden biri sayılan Fransız baskı ve gravür ustası (Paul-)Gustave Doré. 1883. Lübnan kökenli Amerikalı felsefi denemeci, şair ve ressam Halil Cibran. 1849. Osmanlı egemenliğine karşı Bulgar ulsual ayaklanmasının kahramanlarından şair Hristo Botev. 1850. Karl Marx'ın kapitalist ekonominin tasfiyesi ve iktidarın proletarya tarafından fethi düşüncesini gözden geçirmeye girişen ilk revizyonistlerden Alman sosyalist Eduard Bernstein. 1913. 1970-80 arasında Polonya Komünist partisi Genel Sekreteri Edward Gierek. Bugün Ölenler: 1972. Siyaset insanı ve diplomat Tevfik Rüştü Aras. 1991. Besteci Ahmet Adnan Saygun. 1993. Amerikalı cazcı John Birks (Dizzy) Gillespie. |
Tarihte Bugün / 7 Ocak
1924. Milli Eğitim Bakanlığı yabancı okulların binaları içindeki dini alamet ve işaretlerin kaldırılması için genelge yayımladı. 1935. İtalya diktatörü Benito Mussolini ile Fransa dışişleri bakanı Roma'da görüştü. Resmi açıklamaya göre iki ülkenin Afrika'daki çıkarlarıyla ilgili anlaşmalar yapıldı. 1942. Hamlet davası sonuçlandı. Muhsin Ertuğrul, Peyami Sefa ve Celaleddin Ezine'ye verilen cezalar ertelendi. 1944. Çorap imalatı hakkı Sümerbank'a verildi. 1946. Demokrat Parti (DP) resmen kuruldu. 1950. Karabük Demir ve Çelik İşletmesi'nde Zeynep adı verilen yüksek fırın hizmete açıldı. Aynı gün Demokrat Parti yeni Seçim Kanunu'yla ilgili bildiri yayınladı:"Önümüzdeki seçimler mutlaka dürüst olmalıdır." 1954. Demokrat Parti Genç Demokratlar adında bir gençlik örgütü kurdu. 1957. Milli Türk Talebe Birliği "rock and roll" ve "striptiz"in yasaklanmasını istedi. 1963. Cibali Tütün Fabrikası'nda 3500 işçi yemek boykotu yaptı. 1967. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı bir açıklama yaptı; Türkiye'de 25.000 frengili,10.000 cüzamlı, 750.000 veremli var. 1979. Hindistan'da yapılan seçimleri İndira Gandhi'nin Kongre Partisi kazandı. Aynı gün Vietnam birlikleri Kampuçya başkenti Pnom Penh'i ele geçirerek Kızıl Kmer rejimini ve Başkan Pol Pot'u devirdi. 1984. Başbakan Turgut Özal ilk basın toplantısını düzenledi. 1992. Cemal Süreya Şiir Ödülü Adnan Özer ve Süreyya Berfe'ye verildi. 1997. Demokrat Türkiye Partisi kuruldu. Partinin genel başkanlığına Hüsamettin Cindoruk seçildi. 1999. ABD Başkanı Bill Clinton'ın azli istemiyle açılan dava başladı. Bugün Doğanlar: 1851. Rusya'da Narodnik (Halkçı) hareketin ilk liderlerinden devrimci sosyalist, Nikolay Vasilyeviç Çaykovskiy. 1906. Pek çok ülkenin deniz kuvvetlerinden büyük bir süpertankerler ve yük gemileri filosuna sahip Yunan armatör Aristotle Sokrates Onassis. 1908. Swing döneminin başlıca trompetçilerinden Afrika kökenli Amerikalı caz müzisyeni Henry Allen. 1916. Üç kez SSCB, üç kez Avrupa ve dört kez de Olimpiyat şampiyonu Estonyalı satranççı Paul Keres. Bugün Ölenler: 1944. İdare hukuku Profesörü Muslihiddin Adil Taylan. 1968. Besteci Fahri Kopuz. 1984. Fotoğraf ve sinema sanatçısı Baha Gelenbevi. 1989. Japonya İmparatoru Hirohito. |
Tarihte Bugün / 8 Ocak
1916. Müttefik kuvvetleri Osmanlı ordusunun Çanakkale direnişini kıramadılar. Yenilgiye uğrayarak Gelibolu yarımadasından çekilmeye başladılar. Başarısızlığı nedeniyle İngiliz Deniz Kuvvetleri komutanı Amiral Winston Churchill görevinden istifa etti. 1918. ABD Başkanı Woodrow Wilson, Temsilciler Meclisi ve Seanato'nun ortak toplantısında Avrupa'da kalıcı barışın sağlanması için kendi adıyla anılacak olan 14 prensibi ortaya attı. 1943. Yoksullara ucuz ekmek verilmesine ilişkin kararname yayımlandı. 1945. Büyük İskenderun Limanı hizmete açıldı. 1946. Celal Bayar Demokrat Parti ( DP) Genel Başkanı oldu. 1977. Cumhuriyet Halk Partisi lideri Bülent Ecevit, milletvekillerine yapılan zamlara tepki gösterdi; maaş zammını kabul etmeyeceğini açıkladı. 1982. Yılmaz Güney "komünizm propagandası yapmaktan" gıyabında 7,5 yıla mahkum edildi. 1984. Başbakan Turgut Özal Türk Parasını Koruma Kanunu'nun herkesin başına bela olduğunu söyledi 1986. Henry Miller'in Oğlak Dönencesi adlı romanı, "müstehcen" olduğu gerekçesiyle toplatıldı. Aynı gün 8 sanatçıya Yükseköğrenim Kurulu (YÖK) tarafından "profesörlük" unvanı verildi. Unvan verilen sanatçılar arasında Yıldız Kenter, Hikmet Şimşek ve Nüvit Kodallı da vardı 1988.Bülent Ersoy'un sahneye çıkma yasağı kaldırıldı. Operasyonla cins değiştiren Bülent Ersoy'un sahneye çıkmasına Emniyet Genel Müdürlüğü 7 yıldır izin vermiyordu. 1991.Hükümetle anlaşan maden işçileri eylemlerine son vererek Zonguldak'a döndüler. 1992. Ankara'da bir depoda kilitli tutulan "yasak" kitaplar Kültür Bakanlığı'nda sergilenmeye başladı. Kitaplar ileride oluşturulacak Demokrasi ve İnsan Hakları Müzesi'ne konulacak. 1993. Aziz Nesin, "12 Eylül'de 5 deli kuyuya taş attı, 60 milyon insan çıkaramıyor" dedi. Bugün Doğanlar 1823. Charles Darwin'den önce doğal seçme yoluyla türlerin evrimine ilişkin görüşleri ortaya atmasıyla bilinen İngiliz toplum ve doğa bilimci, coğrafyacı ve eleştirmen Alfred Russel Wallace. 1896. Şilili romancı ve kısa öykücü Manuel (Sepúlveda) Rojas. 1942. Patlayan kara delikler teorisiyle görelilik teorisi ve kuantum mekaniğinde çığır açan İngiliz teorik fizikçi Stephen W. Hawking. 1947. İngiliz şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve sinema oyuncusu David Bowie. Bugün Ölenler: 1935. Besteci Rauf Yekta Bey. 1954. Sûfi Kemâli Efendi. 1961. Dünya şampiyonu güreşçi Yaşar Doğu. 1967. Yazar İlhan Tarus. 1976. Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Çu En- Lay. 1988. Balerin Duygu Baykal. 1996. Fransa'nın devlet başkanlarından François Mitterrand. |
Tarihte Bugün / 9 Ocak
"Enerji Tasarruf Haftası" 1905. Moskova'da Kışlık Saray'a yürüyen işçilerin üzerine ateş açıldı. 1926.Piyango çekilişinin sadece Tayyare Cemiyeti'ne ait olduğuna ilişkin kanun kabul edildi. 1936. Ankara'da Dil ve Tarih-Coğrafya Okulu Atatürk'ün de katıldığı bir törenle açıldı; törende konuşan Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan "Çürümüş görünen dünya kültürünü yeniden yaratacak olan Türk çocuklarıdır" dedi. 1937. Josef Stalin'in sürgüne gönderdiği Lev Troçki Meksika'ya gitti. 1942. Türk Tarih Kurumu Ziya Gökalp'in bütün eserlerinin yayımlanmasına, Türk Dil Kurumu da yeni bir Kuran çevirisine karar verdi. 1955. Devlet Operası sopranosu Leyla Gencer temsiller vermek üzere İtalya'ya gitti. 1966. 800 kişilik ilk işçi kafilesi Almanya'ya hareket etti. 1968. Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi'nde bir köpeğin kalbi değiştirildi. Ameliyattan kırk dakika sonra bakım güçlüğü nedeniyle köpek öldürüldü. 1969. Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bir ay süreyle tatil edildi. 6 Ocak günü üniversitede Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakılmıştı. 1970. İngiltere'de yapılan açıklamaya göre bir hafta içinde Hong Kong gribinden 2850 kişi öldü. 1978. Akaryakıt sıkıntısı had safhada; akaryakıtı biten hastaneler hasta kabul etmemeye ve yatan hastaları taburcu etmeye başladılar. 1984. Yargıtay bir karar verdi; emekli işçiye verilen altın madalyanın bedeli, kıdem tazminatından düşülecek. 1987. Yargıtay, Milliyetçi Hareket Partisi'nin Alparslan Türkeş'in üzerinde bulunan mal varlığının hazineye devrine karar verdi. 1995. Güner Ümit'in, İnter Star'da yayınlanan "Süper Turnike" programında, Alevilerde "ensest" olduğunu ima eden sözleri üzerine, Aleviler iki gün boyunca televizyon önünde gösteri yaptı. 2 günün sonunda programın yayından kaldırılacağı açıklandı. 1996. Sabancı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Özdemir Sabancı, Toyotasa Genel Müdürü Haluk Görgün ve sekreter Nilgün Hasefe Sabancı Center'da vurularak öldürüldüler. Olayı, DHKP-C örgütü üstlendi. 1996. Evrensel Gazetesi muhabiri Metin Göktepe'nin cesedi Eyüp Spor Salonu'nun yakınındaki arsada bulundu. Gazeteci Metin Göktepe bir gün önce görevini yaparken polisçe engellenmiş ve gözaltına alınmıştı. 1997. Başbakanlık Kriz Yönetimi Merkezi yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik kriz hallerinde kimi yürütme yetkilerini Genelkurmay Genel Sekreterliği'ne veriyor. Bugün Doğanlar: 1890. Çek romancı kısa öykü, oyun ve deneme yazarı Karel Capek. 1908. İkinci Cinsiyet adlı incelemesiyle bilinen, varoluşçuluk akımını edebiyatta sürdüren Fransız yazar ve feminist Simone de Beauvoir. 1922. Gine Cumhuriyeti'nin ilk başkanı (1958-84), önde gelen Afrikalı siyasetçilerden Sékou Touré. 1941. !960'larda gençliğin Amerikan halk müziğine ilgisini çeken şarkıcı ve siyasal eylemci Joan Baez. Bugün Ölenler: 1951. Diyanet İşleri Başkanı Ahmet Hamdi Akseki. 1964. Yazar Halide Edip Adıvar. 1982. Ressam ve yazar Nurullah Berk. 1990. Şair Cemal Süreya. |
Bütün Zaman Ayarları WEZ +3 olarak düzenlenmiştir. Şu Anki Saat: 19:43 . |
Powered by vBulletin® Version 3.8.11
Copyright ©2000 - 2025, vBulletin Solutions, Inc.
Dizayn ve Kurulum : Makinist