![]() |
Tarihte Bugün / 4 Mayıs
1929. İngiltere Sendikalar Birliği'nin çağrısıyla Britanya tarihinin ilk genel grevi başladı. Genel grev 9 gün sürdü. 1931. Mustafa Kemal Atatürk üçüncü defa Cumhurbaşkanı seçildi. 1933. İstanbul eski Milletvekili Süreyya Paşa, "Gece Gelen Telgraf" kitabından dolayı Nazım Hikmet'i mahkemeye verdi. 1943. Başbakanlık; II. Dünya Savaşı sırasında, şeker satışlarını durdurdu. Bir yıl sonra da, İstanbul'da nüfus başına iki kilo un verilmesine karar verildi. 1949. İstiklal Mahkemeleri Kanunu kaldırıldı. 1959. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü İstanbul Topkapı'da bir grup Demokrat Parti'linin saldırısına uğradı; olaya yayım yasağı kondu. Aynı gün Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri protesto amacıyla Meclis oturumuna katılmadılar. 1960. Yeni Sabah gazetesi 10 gün süreyle kapatıldı. Demokrat İzmir gazetesinden 16 kişi mahkum oldu. 1970. Amerika Birleşik Devletleri'nde, Ohio'da Kent Eyalet Üniversitesi'nde öğrenciler Vietnam savaşını protesto ettiler. Gösteriye müdahale eden Ulusal Muhafızlar 4 öğrenciyi öldürdü. 1972. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam edilmelerini önlemek isteyen dört kişi Jandarma Genel Komutanı Kemalettin Eken'i kaçırmak istedi. Polis müdahale etti. Orgeneral Eken ayağından yaralandı. Eylemcilerden üçü kaçmayı başarırken Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrencisi Niyazi Yıldızhan öldürüldü. 1973. Çevre yolu yapımı için Edirnekapı'daki tarihi surların yıkımına başlandı. 1979. Muhafazakar Parti Lideri Margaret Thatcher seçimleri kazanarak İngiltere'nin ve Avrupa'nın ilk kadın başbakanı oldu. Aynı gün Türkiye'nin ilk kadın milletvekillerinden Tezer Taşkıran İstanbul'da öldü. 1988. Polonya'da Nisan'da başlayan grevler yayıldı, tersane işçileri de greve gittiler; Devlet Başkanı Wojciech ( Voycies) Jaruzelski (Jaruselski) ile Dayanışma Sendikası arasında tartışmalar çıktı. 1989. "Ateşten Köprü" kitabında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan yazar Kerim Korcan beraat etti. 1990. Türkiye Birleşik Komünist Partisi yöneticileri Haydar Kutlu ve Nihat Sargın tahliye edildiler. Kutlu ve Sargın 900 gün tutuklu kaldılar. 1992. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, "Televizyon ve radyodan Kürtçe yayın yapılmasına komutanlar sıcak bakıyor" dedi. Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş 4 Mayıs günü Özal'ı cevapladı: "Hiç kimse Milli Güvenlik Kurulu'nda konuşulanları açıklayamaz, tutanaklarla ilgili bilgi veremez." 1997. Türkiye Eurovision şarkı yarışmasında Şebnem Paker'in seslendirdiği "Dinle" adlı şarkıyla üçüncü oldu. Aynı gün Irak'tan Avrupa ülkelerine iltica etmek isteyen 25 kişiyi taşıyan iki tekne Ege Denizi'nde battı. 17 kişi boğuldu, 7 kişi kayboldu. Bugün Doğanlar: 1929. Roma Tatili filmiyle tanınan Oscar ödüllü sinema oyuncusu Audrey Hepburn. 1936. "El Cordobes" adıyla bilinen İspanyol Boğa güreşçisi Manuel Benitez. Bugün Ölenler: 1980. Eski Yugoslavya Devlet Başkanı Mareşal Josip Broz Tito. 88 yaşında ölen Tito 1936'dan öldüğü güne kadar Yugoslavya Komünist Partisi'nin Genel Sekreteri'ydi. İkinci Dünya Savaşında Almanlara karşı gerilla savaşını örgütledi. 1945'de hükümet başkanı, 1953'de cumhurbaşkanı seçilen Tito ülkesinde özyönetime dayalı bir sosyalizm kurmaya çalıştı. 1997. Tangolarıyla tanınan Esin Engin İstanbul'da. 1985. Fatsa eski Belediye Başkanı Fikri Sönmez. "Terzi Fikri" olarak da bilinen Sönmez, Fatsa Devrimci Yol davasından tutuklu olarak kaldığı Amasya askeri cezaevinde geçirdiği kalp krizi sonucunda öldü. |
Tarihte Bugün / 5 Mayıs
" Avrupa Günü" 1494. Kristof Kolomb CJamaika Adasına ayak bastı ve adaya Santa Gloria adını verdi. 1920. Türkiye Büyük Millet Meclisi ilk toplantısını yaptı. Aynı gün Nicola Sacco ve Bartolemeo Vanzetti cinayet iddiasıyla Amerika'da tutuklandı. 1925. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya suikast girişimi gerekçesiyle ölüm cezasına çarptırılan Manok Manukyan idam edildi. 1930. Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı. Gandhi Nisan ayında, hükümetin tuz üretimi tekeline karşı 300 mil yürümüştü. . 1947.Belçika, İngiltere, Danimarka, Fransa, Hollanda, İrlanda, İsveç, İtalya, Lüksemburg, Norveç; bir araya gelerek Avrupa Konseyi'ni kurdular. Türkiye Avrupa Konseyi'ne Ağustos 1949'da katıldı. 1952. Kibrit tekeli kalktı. 1955. Türk Kadınlar Birliği Nene Hatun'u yılın annesi seçti. 1956. Ece Özbayrak, 10. Daktilografi Şampiyonası'nda, dakikada 735 vuruşla dünya rekoru kırdı. 1960. Demokrat Partililer hükümete destek için Ankara Kızılay'da bir gösteri düzenlemeye karar verdiler. İktidara karşı gençler de aynı gün, aynı saat, aynı yerde gösteri yaptılar. Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve başbakan Adnan Menderes alanda protestolarla karşılandı. 1961. Amerika Birleşik Devletleri uzaya insan gönderdi; Alan Shepard uzayda 15 dakika kaldı. 1963. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan sivil haklar yürüyüşünde 1000 kişi tutuklandı. 1968. Fransa'da, Vietnam savaşı nedeniyle Amerikan karşıtı gösterilerde 6 öğrenci tutuklanması üzerine Daniel Cohn-Bendit liderliğinde 30.000 öğrenci barikatlar kurarak Paris'te ayaklandı; Sorbonne Üniversitesi kapatıldı. 1972. Askerin emir almadan da silah kullanabilmesi yasalaştı. 1981. IRA militanı Boby Sands cezaevinde açlık grevinde öldü. 1992 . Sait Faik Hikaye Armağanı "Elveda Alyoşa" adlı kitabıyla Oya Baydar'a verildi. 1990. Avrupa Serbest Güreş Şampiyonası'nda Metin Kaplan ve Ali Kayalı altın madalya kazandı. 1994. Naim Süleymanoğlu Avrupa Halter Şampiyonası'nda 64 kiloda dünya rekoru kırdı; 3 altın madalya aldı. 2000. Ahmet Necdet Sezer, üçüncü turda 330 oy alarak cumhurbaşkanı seçildi. Bugün Doğanlar: 1813. Danimarkalı düşünür Soren Kierkegaard 1818. Alman düşünür ve Komünizmin kurucusu Karl Marx. Bugün Ölenler: 1821. Fransa İmparatoru Napoleon Bonaparte. |
Tarihte Bugün / 6 Mayıs
" Avrupa Günü" 1931.Nazım Hikmet beş şiir kitabı nedeniyle yargılandı. 10 Mayıs günü beraat etti. 1933. Yeşilhilal (Yeşilay) Cemiyeti, içkiye teşvik ettiği gerekçesiyle incesaza (alaturka müziğe) karşı mücadele başlattı. 1939. Akşam gazetesi kapatıldı. 1958. Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Nihat Subaşı 8 aylık hapis cezasını yatmak üzere 1958 yılında bugün cezaevine girdi. 1960. Ankara'da hükümet karşıtı 555K (beşinci ayın beşinci günü saat beşte Kızılay'da) gösterilerinin fotoğraflarını ve haberini yayımladığı gerekçesiyle Zafer gazetesi 1 hafta kapatıldı. 1972. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucu ve yöneticilerinden Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edildi. Son söz olarak; Deniz Gezmiş: " Yaşasın tam bağımsız Türkiye.Yaşasın Marksizm- Leninizm. Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği. Yaşasın İşçiler, köylüler. Kahrolsun emperyalizm," Yusuf Aslan: "Ben ülkemin bağımsızlığı ve halkımın mutluluğu için şerefimle bir defa ölüyorum. Sizler bizi asanlar şerefsizliğinizle her gün öleceksiniz. Biz halkımızın hizmetindeyiz. Sizler Amerikanın hizmetindesiniz. Yaşasın devrimciler. Kahrolsun faşizm, ". Hüseyin İnan: "Ben şahsi hiçbir çıkar gözetmeden halkımın mutluluğu ve bağımsızlığı için savaştım. Bu bayrağı bu ana kadar şerefle taşıdım. Bundan sonra bu bayrağı Türk halkına emanet ediyorum. Yaşasın işçiler, köylüler ve yaşasın devrimciler. Kahrolsun faşizm!" dediler. 1975. TBMM ölüm cezasını kaldırmayı reddetti. 1990. İlk özel Televizyon kanalı olan Star 1 televizyonu programlı yayına başladı. Aynı gün İzmir Aliağa'da termik santral yapımına karşı 50 bin kişi 24 kilometrelik insan zinciri oluşturdu. 1996. Anayol hükümeti Adalet Bakanı Mehmet Ağar, cezaevleri genelgesi yayımladı. "Mayıs Genelgesi" adıyla anılan düzenleme cezaevlerinde tepkiyle karşılandı. Siyasi tutuklu ve hükümlüler 20 Mayıs'ta açlık grevine başladı. 12 kişi öldü. 27 Temmuz'da anlaşmaya varıldı. 1997. Avrupa Parlamentosu Yeşiller Grubu Eşbaşkanı Claudia Roth, Doğru Yol Partisi Milletvekili Ayvaz Gökdemir aleyhine açtığı tazminat davasını kazandı. Ayvaz Gökdemir, Claudia Roth'a fahişe demişti. Bugün Doğanlar: 1758. Fransız devrimin lideri Maximilien Robespierre. 1856. Modern psikoloji ve psikayatrinin kurucusu Avusturyalı psikolog Sigmund Freud. Bugün Ölenler: 1970. Çallı Kuşağı ressamlarından Feyhaman Duran. Duran portre sanatının Türkiye'deki ilk ve en önemli temsilcisiydi. 1992. Alman asıllı Amerikalı aktrist Marlene Dietrich |
Tarihte Bugün / 7 Mayıs
1924. Cumhuriyet gazetesi yayın hayatına başladı. 7000 nüsha basılan gazetenin kurucusu Yunus Nadi Bey'di. Gazetenin kadrosunda Ahmet Rasim, Peyami Safa, Ahmet Refik (Altınay) gibi isimler vardı. 1945. Vietnam, Dien Bien Phu'da Fransızları yenilgiye uğrattı. Aynı gün Nazi Almanyası'nın müttefiklere kayıtsız şartsız teslimiyle II. Dünya savaşı sona erdi. 1958. Ulus gazetesi yazarı Şinasi Nahit Berker 8 ay yatmak üzere cezaevine girdi. 1966. Polis Mecliste arama yaptı. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü "Eşkiyanın bu gece ne yapacağı belli olmaz" dedi. 1973. Muş Milletvekili Nermin Çiftçi ilk kadın meclis başkanvekili seçildi. 1978. Çevreciler İskoçya'da bir nükleer santral inşaat alanını işgal ettiler. 1979. Bayındırlık Bakanı Şerafettin Elçi, kendisine yöneltilen "Kürtçü" iddialarına karşı düşünce özgürlüğü mücadelesine devam edeceğini açıkladı. Elçi "Her Türk vatandaşı meramını anlatabildiği dilde konuşur. Bunu yasaklayan bir yasa yoktur" dedi. 1982. Genel Kurmay başkanlığı bir kitap yayımladı. Buna göre; Aralık 1981 itibariyle 14.086 sol, 2941 bölücü ve 347 sağ görüşlü 17.374 kişi hakkında 167 değişik örgüt davası açıldı. 1983. İstanbul Laleli'deki Washington Oteli'nin çay ocağında tüpgaz patlaması sonucu yangın çıktı. Çoğu; Yunanlı ve Avustralyalı 37 kişi öldü. 1985. Anavatan partisi Genel Başkanı ve Başbakan Turgut Özal "aylık gelirim, vergi iadesi dahil 1 000 doların çok az üzerinde. Belki de dünyanın en az ücret alan başbakanıyım" dedi. 1988. Abdi İpekçi cinayeti ile Papa suikastında adı geçen Oral Çelik Fransa'da yakalandı. 1993. Demokrasi Partisi (DEP) kuruldu. Özgür Gündem gazetesinin sahibi Yaşar Kaya genel başkan seçildi. Kaya, partinin Kürt sorununu demokratik yollarla çözmeyi amaçladığını söyledi. 1995. Fransa'da sağın adayı Jacques Chirac cumhurbaşkanı seçildi. kazandı. Bugün Doğanlar: 1833. Alman besteci Johannes Brahms. 1840. "Kuğu Gölü", "Uyuyan Güzel" "Fındıkkıran" bale suitlerinin yaratıcısı Rus besteci Piyotr İlyiç Çaykovski. Bugün Ölenler. 1986. Öykü ve oyun yazarı Haldun Taner İstanbul'da. Taner; "On İkiye İki Var" hikayesiyle 1955 Sait Faik, "Yalıda Sabah"la 1983 Sedat Simavi, "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" oyunuyla 1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü'nü aldı. Taner, en çok "Keşanlı Ali Destanı" oyunuyla tanınıyordu. |
Tarihte Bugün / 8 Mayıs
"Yunus Emre Anma Günü ve Haftası", "Dünya Kan Günü" 1942. Rıza Nur'un haftalık Tanrıdağ dergisinin ilk sayısı yayımlandı. 1947. Ulvi Cemal Erkin, Prag'da Çek Filarmoni Orkestrasını yönetti. 1958.Yeni Gün gazetesi yazı işleri müdürü Erdoğan Tokatlı 34 gün yatmak üzere cezaevine girdi. Aynı gün Sıkıyönetim kararlarına uymadığı iddiasıyla Milliyet gazetesi 15 gün süreyle kapatıldı. 1961. Uluslararası Af Örgütü kuruldu. 1962. Türkiye'de 8 milyon gizli işsiz olduğu açıklandı. 1972. Bülent Ecevit listesinin Olağanüstü kongrede kazanması üzerine İsmet İnönü 33 yıl 4 ay 11 gün sonra Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanlığından istifa etti. 1975. Anayasa Mahkemesi Devlet Güvenlik Mahkemeleri kuruluş yasasını iptal etti. Başbakan Süleyman Demirel "Devlet Güvenlik Mahkemeleri'ni derhal ve yeniden kurmak için teşebbüse geçeriz" dedi. 1981. Dostlar Tiyatrosu'nda Genco Erkal'ın oynadığı "Her Gün Yeni Baştan" adlı tek kişilik oyun yasaklandı. 1982. Bertolth Brecht'in, " Halkın Ekmeği" adlı şiir kitabı toplatıldı. 1984. Sanatçı Rahmi Saltuk, konserinde liste dışı türkü söylediği gerekçesiyle 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aynı gün Türkiyeli parlamenterler 3 yıl aradan sonra tekrar Avrupa Konseyi'ne kabul edildi. Avrupa Konseyi Asamble Başkanı, "ancak izleme sürdürülecek" dedi. 1992. Son bir haftada bekaret kontrolüne gönderilen 8 kız öğrenciden ikisinin intihar ettiği açıklandı. 1993. Üç bin kişi Gökova termik santraline karşı eylem yaptı. 1997. Abdi İpekçi Uluslararası Dostluk ve Barış Ödülü kısa adı TÜRK-İŞ olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na verildi. Bugün Ölenler: 1880. "Madame (madam) Bovary"nin yaratıcısı, Fransız yazar Gustave Flaubert. 1873. İngiliz düşünür John Stuart Mill 1987. Ressam, müzeci ve gazeteci Elif Naci İstanbul'da. Elif Naci'nin "On Yılda Resim", "Şarkta Resim", "Anılarda Damlalar" adlı kitapları da var. |
Tarihte Bugün / 9 Mayıs
1926. Amerikalı kaşif Amiral Byrd, Kuzey kutbuna ilk uçuşunu yaptı. 1936. Benito Mussolini İtalya Faşist İmparatorluğu'nu ilan etti. 1945. Nazi gizli servisi Gestapo şefi, Reichstag ve Hava Kuvvetleri komutanı Herman Goering ABD 7. Ordusu'na esir düştü. 1955. Batı Almaya NATO'ya katıldı. "Anneler Günü" Türkiye'de ilk kez kutlandı. 1958. Üniversite öğrencileri "flört" konulu bir panel düzenleyecekti. İstanbul valiliği toplantıya izin vermedi. Aynı gün Yeni Gün gazetesi ve Akis dergisi birer ay kapatıldı. Yazı işleri müdürleri Altan Öymen 10 ay, Tarık Holulu 16 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1960. ABD Gıda ve İlaç İdaresi ( FDA) ilk doğum kontrol hapının piyasaya sürülmesini onayladı. Aynı gün Hür Adam gazetesi 10 hafta kapatıldı. 1962. 16 yabancı şirkete daha Türkiye'de petrol arama izni verildi. 1970. Çoğu üniversite öğrencisi 75-100 bin dolayında savaş karşıtı Washington'da ABD'nin Vietnam savaşına son vermesi için gösteri yaptı. 1971. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Genel Başkanı Fakir Baykurt gözaltına alındı. Aynı gün Darüşşafaka Lisesi'ne kız öğrenci alınması kararlaştırıldı. 1974. Ankara Sanatseverler Derneği'nin "en iyi oyun yazarı ödülü" Uçamayan Kuşlar Tutulur" oyunuyla Aydın Arıt'a verildi. Aynı gün Almanya'da, Kızıl Ordu Fraksiyonu liderlerinden Ulrike Meinhof ( Maynhof) Stutgart'daki Stemmheim (Ştemhaym) cezaevindeki hücresinde ölü bulundu. 1978. Ülkücüler İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi'nde dersten çıkan öğrencilerin üzerine ateş açtı; 3 kişi öldü, 12 kişi yaralandı. Aynı gün Kızıl Tugaylar örgütü'nün 16 Mart'ta kaçırdığı eski başbakan Aldo Moro'nun cesedi Roma'da bir arabanın bagajında bulundu. 1983. Cumhuriyet gazetesi başyazarı Nadir Nadi ve Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin 2 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı. Ceza paraya çevrildi. 1984. Yaşar Kemal'e Fransa'da Legion d'Honneur (löjyon dönor) nişanı verildi. Aynı gün Sait Faik Hikaye Ödülünü "Akışı Olmayan Sular" kitabıyla Pınar Kür aldı. 1987. Polonya Havayollarına ait bir yolcu uçağı Varşova'dan New York'a havalandıktan hemen sonra düştü. 183 kişi öldü. 1988. Basın Müzesi İstanbul Çemberlitaş'ta açıldı. Bugün Doğanlar: 1800. ABD'de köleliğe karşı isyanın siyah önderi John Brown. 1936. İngiliz sinema oyuncusu Albert Finney ve ABD'li Oscar ödülü sahibi kadın sinema oyuncusu Glenda Jackson Bugün Ölenler: 1805. Alman şair Friedrich Schiller. |
Tarihte Bugün / 10 Mayıs
1799. Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Akka'da Napoleon Bonaparte'ın komutasındaki Fransız ordusunu yenilgiye uğrattı. 1847. Bugünkü adı Danıştay, olan Meclis-i Vala-yi Ahkam-ı Adliye kuruldu. 1876. Basına sansür getirildi. 1907. Anneler Günü, ilk kez Amerika Birleşik Devletleri'nin Philadelphia kentinde kutlandı. 1908. Kadın iplik işçileri Bursa'da greve çıktı. 1920. İstanbul'da tramvay işçileri greve başladı Aynı gün Amerikan Komünist Partisi kuruldu. 1933. Naziler Almanya'da Heinrich Mann, Upton Sinclair, Erich Maria Remarque gibi yazarların kitaplarını yakmaya başladılar. Aynı gün New York'da mültimilyarder iş adamı Nelson Rockefeller, sahibi olduğu binanın ön cephesine Meksikalı ressam Diego Rivera'nın yaptığı duvar panosunda Lenin resmi olduğu için, ressamı kovdu, panoyu parçaladı. 1934. İstanbul'da görülmemiş balık akını. Lüferin kilosu 4 kuruşa düştü. 1940. Winston Churchill, Chamberlain'ın istifası üzerine İngiltere Başbakanı oldu. Aynı gün Naziler Belçika ve Hollanda'ya saldırdı. 1941. 550 Alman uçağı Londra'yı bombaladı, 1400 sivil öldü. Aynı gün, Adolf Hitler'in yardımcısı Rudolf Hess, barış görüşmesi için İngiltere'ye uçtu. İngiltere'de tutuklandı, ömür boyu hapse çarptırıldı. 1987'de öldüğünde, halen Berlin'deki Spandau cezaevindeydi. 1961. Türkiye Büyük Millet Meclisi nispi temsil seçim sistemini kabul etti. 1967. Ünlü rock grubu Rolling Stones'un üç üyesi uyuşturucu kullanma iddiasıyla 10 yargılanmaya başladı. 1969. Milli Birlik Grubu eski Demokrat Partililerin siyasi haklarının iadesi için çalışacağını açıklayan CHP lideri İsmet İnönü ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a birer muhtıra verdi. 1970. Üniversite öğrencileri İstanbul Sultanahmet alanındaydı. Mitingte gençler özel okulların devletleştirilmesini istedi. 1971. Sıkıyönetim yasasında değişiklik yapıldı. Gözaltı süresi 30 güne çıkarıldı. 1974. Sait Faik Hikaye Ödülünü "Can Parası"yla Fakir Baykurt aldı. 1978. İstanbul Beyoğlu'ndaki tarihi Çiçek Pasajı çöktü. 12 kişi öldü. 1981. François Mitterrand, üçüncü kez katıldığı seçimlerde Fransa cumhurbaşkanı oldu. Mitterrand 1988 seçimlerini de kazanarak cumhurbaşkanlığını sürdürdü. 1988. Bakanlar Kurulu, Başbakan Turgut Özal'ın annesi Hafize Özal'ın İstanbul'daki Süleymaniye Camii avlusuna defnedilmesine izin verdi. Mezar, Nakşibendi Şeyhi Mehmet Zaid Kotku'nun yanında. 1992. 12 yıl süren 723 sanıklı Devrimci-Yol davasının gerekçeli kararı 9 yıl önce bugün açıklandı. Yazılışı 2,5 yıl süren gerekçeli kararda 7 ölüm, 37 ömür boyu hapis cezası var. 1994. Güney Afrika'nın ilk Siyah devlet başkanı Nelson Mandela göreve başladı. 1996. Doğru Yol Partisi Genel başkanı Tansu Çiller'in başbakanlıktan ayrılmadan 22 gün önce örtülü ödenekten 500 milyar lira çektiği açıklandı. Bugün Doğanlar: 1899. ABD'li sinema oyuncusu, dansçı ve şarkıcı Fred Astaire. Bugün Ölenler: 1977. ABD'li sinema oyuncusu Joan Crawford. 1987. Gazeteci, yazar Semih Tuğrul. 1985. Sinema oyuncusu Necdet Tosun. Komedi filmlerindeki sevimli şişman rolleriyle tanınan Necdet Tosun 300'den fazla filmde rol almıştı. 1995. Tiyatro sanatçısı Belkıs Dilligil. |
Tarihte Bugün / 11 Mayıs
1812. İngiltere Başbakanı Spencer Perceval Avam Kamarası'nda cinnet geçiren iş adamı John Bellingham tarafından vurularak öldürüldü. 1957. Zaman Gazetesi'nden Nusret Safa Coşkun ve Rıfat Ekinci birer yıl hapse mahkum oldular. 1958. Amerikalı genç bir adam, Türkiyeli sevgilisini sokakta öpünce neredeyse linç ediliyordu. Amerikalı genç ve sevgilisi 20'şer lira ağır hapis cezasına çarptırıldı. Yargıç "Nişanlı da olsanız Türkiye'de olduğunuzu unutmayın" dedi. 1959. Bursa'da yayımlanan Yeni Ant gazetesinden Derviş Sami Taşman ve Fethi Taşman da 1 yıl 1 ay hapis cezasına çarptırıldılar. 1961. Yassıada'da "Anayasa'yı ihlal" davası başladı. Davada, 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle görevlerinden düşürülen, cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dış işleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'nun da aralarında bulunduğu 400 kadar Demokrat Partili siyasi, partiyle ilişkisi iddiasıyla bürokrat ve asker sanık yargılandı. Yargılamalar sonunda, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan idam edildiler. 1963. Başbakan İsmet İnönü "Kürt sorunu"nun tehlike oluşturmadığını söyledi. 1964. Yazar Sait Faik Abasıyanık'ın, ölümünden on yıl sonra, Burgaz Adası'ndaki evi müzeye dönüştürüldü. 1984. Çay stoklarının tükendiği açıklandı. İstanbul'da bazı kahvehanelerde çay satışları durdu. 1985. Birmingham City ile Leeds United arasında Birmingham'da oynanan futbol maçı sırasında yangın çıktı; 40 kişi öldü, 150 kişi yaralandı. 1989. Avrupa İnsan Hakları Komisyonu Türkiye Birleşik Komünist Partisi kurucuları Haydar Kutlu ve Nihat Sargın'ın Türkiye aleyhine başvurularını kabul etti. 1994. Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) kuruldu. 1996. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller, örtülü ödenekten 500 milyar lira çektiğini kabul etti. 1997. IBM bilgisayar şirketinin süperbilgisayarı Deep Blue (Koyu Mavi), gelmiş geçmiş en büyük satranç ustası kabul edilen Gari Kasparov'u yendi. 1998. Türkiye Büyük Millet Meclisi lojmanlarında oturan 541 milletvekilinden, 321'inin 2 milyon 580 bin lira olan Çöp Vergisi diye bilinen çevre temizlik vergisini ödemediği belirlendi. Bugün Doğanlar: 1894. ABD!li modern dansçı ve koreograf Martha Graham. 1904. İspanyol sürrealist ressam Salvador Dali. Bugün Ölenler: 1948. Şair ve fıkra yazarı Hamamizade İhsan. 1954. Öykü ustası Sait Faik Abasıyanık. 1981. Jamaikalı Reggae ilahı gitarist ve şarkıcı Bob Marley. 1988. İngiltere Gizli İstihbarat Servisi görevlisiyken Sovyetler Birliği hesabına casusluk yaptığı ortaya çıkınca bu ülkeye iltica eden Kim Philby. 76 yaşında Moskova'da. |
Tarihte Bugün / 12 Mayıs
"Dünya Hemşireler Günü ve Hemşirelik Haftası. " 1820. İngiliz hastane reformcusu ve Kırım savaşı yaralılarına Selimiye kışlasında "lambalı kadın" olarak hizmet veren Florence Nightingale (Florıns Naytingeyl) doğdu. 1871. Paris Komünü ayrılık halinde kadınlara nafaka hakkı tanıdı. 1916. İrlanda'nın İngiltere'den bağımsızlığını ilan eden Paskalya Ayaklanması'nın öncüsü ve İrlanda'nın ilk Marksist işçi önderlerinden James Connolly kurşuna dizildi. 1929. İlk Tıp Bayramı Haydarpaşa Tıp Fakültesi'nde kutlandı. 1940. Kırkpınar güreşlerinde Tekirdağlı Hüseyin altıncı kez başpehlivan oldu. 1949. Sovyetler Birliği'nin 11 ay süren Berlin ablukası kalktı. İhtiyaç maddelerinin havadan taşınması müttefiklere 200 milyon dolara mal oldu. 1951. Yıkıcı gücü Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan bombaların 100 katı büyüklüğünde olan ilk hidrojen bombası denemesi Pasifik Okyanusu'ndaki Eniwetok atolünde yapıldı. 1965. Doğu Pakistan'da (bugünkü Bangladeş)kasırga çıktı; 10 binin üstünde insan öldü. 1974. Erzurum'un Oltu ilçesinde bir linyit ocağında grizu patlaması oldu; 10 işçi öldü. 1975. TRT Genel Müdürü İsmail Cem görevden alındı. 1976. Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ)Türkiye'de büro açma isteği kabul edildi. 1978. Ankara'da YİBA çarşısı yandı. 49 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı. 1979. Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) gazetelere "Gerçekçi Çıkış Yolu" başlıklı Ecevit hükümetini eleştiren tam sayfa ilan verdi. 1992. Nelson Mandela Uluslararası Atatürk Barış Ödülü'nü insan hakları ihlalleri iddiaları nedeniyle reddetti. 1995. İstanbul Çiftehavuzlar'daki bir evde Devrimci Sol liderlerinden Dursun Karataş'ın eşi Sabahat Karataş'la birlikte üç kişinin öldürüldüğü baskına katılan polisler hakkında yargısız infaz iddiasıyla dava açıldı. 1998. İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Başkanı Akın Birdal Ankara'da silahlı saldırıya uğradı. Birdal ağır yaralandı. Bugün Doğanlar: 1907. ABD'li sinema oyuncusu Katherine Hepburn. Bugün Ölenler: 1927. Milli edebiyat akımının öncülerinden Ahmet Hikmet Müftüoğlu. Eserleri arasında Haristan ve Gülistan, Çağlayanlar adlı öykü kitaplarıyla Gönül Hanım adlı romanı sayılabilir. 1985. Fransız ressam Jean Dubuffet. 1999. ABD'li karikatürist Saul Steinberg. |
Tarihte Bugün / 13 Mayıs
1793. Fransa'da Devrimci Cumhuriyetçi Kadın Yurttaşlar Kulübü kuruldu. 1846. ABD Kongresi Meksika'ya savaş ilan etti. Sınır devriyelerine baskın yapılmasını gerekçe gösterdi. 1926. Sıtma ile Mücadele kanunu kabul edildi. 1929. İran'ın Horasan bölgesinde deprem oldu. 3 bin kişi öldü. 1940. İngiltere Başbakanı olan Winston Churchill ünlü konuşmasını yaptı: "Size kan, ter ve gözyaşından başka vaad edecek bir şeyim yok." 1943. II. Dünya Savaşında 250 bini aşkın Mihver kuvvetleri askerinin Tunusta İttifak devletlerine teslim olmasıyla Kuzey Afrika savaşı son buldu. Aynı gün gazino ve kahvelerin sınıflandırılması kararlaştırıldı. 1949. Yazar Rıfat Ilgaz cumhurbaşkanına hakaretten 3 yıl, Mısır kralı ve İran şahına hakaretten 7 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aynı gün Aziz Nesin de Mısır kralıyla İran şahına yayın yoluyla hakaretten 7 ay hapis cezası aldı. Meclis'in manevi şahsına hakaret iddiasıyla Mehmet Ali Aybar hakkında da tutuklama kararı çıktı. 1950. Ereğli Kömür İşletmeleri'nde Türkiye'nin ilk siyasal grevi yapıldı. 1955.Türkiye Demir-Çelik İşletmeleri ile Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmeleri kuruldu. 1965. Batı Almanya İsrail'i tanıdı. Karar nedeniyle, 9 Arap ülkesi Batı Almanya ile ilişkisini kesti. 1966. "Türkiye'yi kurtaracak tek yol sosyalizmdir" başlıklı yazısında komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla Şadi Alkılıç 45 yıl önce bugün 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1971. Süresiz kapatılan Sabah gazetesinin açılmasına karar verildi. 1975. Başbakan Süleyman Demirel Vural Önsel adlı bir kişinin saldırısına uğradı. Demirel'in burun kemiği kırıldı. 1979. Başbakan Bülent Ecevit iş çevrelerinin hükümete karşı tutumunu eleştirerek "Yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz. Kendimizi yabancılara haksız yere jurnal ediyoruz" dedi. 1981. Mehmet Ali Ağca, Papa II. Johannes Paulus'u Roma'da vurarak yaraladı. 1988. Aralarında Abdullah Öcalan'ın da bulunduğu 94 kişiye askerlik yapmak üzere 3 ay içinde yurda dönme çağrısı yapıldı. Çağrıya uymayanların vatandaşlıktan çıkarılacağı ilan edildi. 1994. Eski İSKİ ( İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi) Genel Müdürü Ergun Göknel, "Klor yolsuzluğu" davasında 8 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1996. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller'in dolandırıcılıktan yargılanan Selçuk Parsadan'a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi. 1997. İçişleri Bakanlığı, Uğur Mumcu'nun ailesine 9,5 milyar liralık maddi tazminat ödedi. 1998. Memur sendikaları yasa tasarısını protesto eden memurlar hakkında, adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması açıldı. Bugün Doğanlar: 1882. Fransız ressam Georges Braque . 1907. İngiliz kadın yazar Daphne duMaurier . 1914. ABD'li profesyonel boks şampiyonu Joe Louis. 1950. ABD'li şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve besteci Peter Gabriel. 1950. ABD'li şarkıcı ve besteci Stevie Wonder Bugün Ölenler: 1961ABD'li sinema oyuncusu Garry Cooper. |
Tarihte Bugün / 14 Mayıs
"Eczacılar Günü", "Çiftçiler Günü", "Arkeoloji Haftası" 1767. İngiliz hükümetinin ithal çaya vergi koyması üzerine Amerikan Bağımsızlık savaşı başladı. 1924. Türkiye Taş Kömürü Kurumu Zonguldak'ta kuruldu. 1946. Türkiye Sosyalist Partisi kuruldu. Başkanlığa Avukat Esat Adil Müstecaplıoğlu seçildi. 1948. İsrail devleti kuruldu. 1950. 27 yıllık Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı son buldu. Demokrat Parti oyların yüzde 53 oyla tek başına iktidara geldi. Türkiye'de tek parti dönemi sona erdi. 1952. Paris'te toplanan Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) Genel Kurulu'nda Türkiye'yi Ahmet Emin Yalman temsil etti. 1955. Nedret Gürcan, Dinar'da , Şairler Yaprağı adlı bir şiir dergisi yayımlamaya başladı. Aynı gün Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'daki sosyalist ülkeler yeni bir askeri ittifak içeren Varşova Paktı'nı imzaladılar. 1957. Dr. Asım Onat Dünya Tıp Cemiyeti başkanlığına seçildi. 1958. Ziya Ademhan 1 yıl hapse mahkum oldu. 1968. Üniversite öğrencileri "NATO'ya Hayır" haftası başlattılar; 106 öğrenci gözaltına alındı. 1974. 12 Mart askeri müdahalesi sırasında tutuklananları kapsayan Genel af çıktı. 141. ve 142. maddeler kapsam dışı kaldı. 1984. Yaşar Kemal'in İnce Memed romanını beyaz perdeye uyarlayan Peter Ustinov'un filminin galası Londra'da yapıldı. 1985. Hüsamettin Cindoruk, Doğru Yol Partisi genel başkanı seçildi. Cindoruk, " Bu emaneti kimseye teslim etmem. Sadece sahibine teslim ederim" dedi. Yeni Genel Başkanın adı, "Emanetçi" oldu. 1996. İstanbul Alibeyköy'de İrfan Ağdaş adlı genç polisin açtığı ateşle vurularak öldü. Polisler hakkında dava açıldı. Dava, 2 Nisan 2001'de bitti, polisler beraat etti. 1997. Danıştay, Bargama köylülerinin siyanürle altın aramaya son verilmesi talebini haklı buldu. Aynı gün, Türk Silahlı Kuvvetleri Kuzey Irak'a yönelik en büyük sınır ötesi harekatı başlattı. 50 bin asker ve köy korucusu Kuzey Irak'a girdi. Resmi açıklamalarda, "Çelik Harekatı" adlı operasyonda 113 güvenlik mensubu ve 2811 PKK militanının öldüğü ilan edildi. Bugün Doğanlar: 1686. Alman fizikçi ve termometrenin mucidi Gabriel Daniel Fahrenheit. Bugün Ölenler: 1940. Amerikalı devrimci Emma Goldman (Kızıl Emma). Amerikan işçi hakları mücadelesi öncülerinden Goldman, özgür aşkı savundu. Savaş karşıtıydı. Doğum kontrolü ve eşcinsellerin özgürlüğü için mücadele etti. 1984. Oyun yazarı ve tiyatro yönetmeni Vasıf Öngören. Amsterdam'da ölen Öngören'in eserleri arasında, "Asiye Nasıl Kurtulur", "Zengin Mutfağı", "Oyun Nasıl Oynanmalı" bulunuyor. 1987. Amerikalı sinema oyuncusu Rita Hayworth. 1994. Fenerbahçe ve milli takımın eski kalecisi Cihat Arman. Arman 1939-1951 yılları arasında Fenerbahçe futbol takımında 308 maç oynamıştı. 1995. Edebiyat eleştirmeni, denemeci Rauf Mutluay |
Tarihte Bugün / 15 Mayıs
1718. Londralı avukat James Puckle (Pakl) makinalı tüfeği keşfetti 1756. Kuzey Amerika'daki egemenlik mücadelesinde İngiltere'nin Fransa'ya savaş açmasıyla, Fransa-Kızılderili savaşı olarak da bilinen 7 yıl savaşı başladı 1873. Darüşşafaka Lisesi kuruldu. 1919. Yunan orduları İzmir'i işgal etti. Gazeteci Hasan Tahsin işgalcilere ateş açtı ve öldürüldü. 1924. Sanayi-i Nefise Mektebi (bugünkü M. Ü.Güzel Sanatlar Akademisi) öğrencileri ilk resim sergilerini İstanbul'da açtı. 1929. Amerika Birleşik Devletleri'nde Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi ilk ödülleri dağıttı. Amerikan yapımı sessiz film "Wings" (Kanatlar) en iyi film seçildi. Ödüller, 1931'den bu yana "Oscar" adıyla da biliniyor. 1952. Türk-Elen Dostluk Derneği kuruldu. 1953. İstinye Tersanesi'nde yapılan Bostancı ve Caddebostan gemileri törenle denize indirildi. 1963. ABD'li astronot Gordon Cooper Güven 7 adlı kapsülle o güne kadar yapılmış en uzun uzay uçuşunu gerçekleştirmek üzere uzaya fırlatıldı. 1966. Ereğli Demir Çelik tesisleri işletmeye açıldı. Vietnam savaşını protesto eden 8 bin Amerikalı 2 saat boyunca Beyaz Saray'ı kuşattı. 1973. Askeri Yargıtay Sıkıyönetim Askeri Mahkemesince verilen Prof. Uğur Alacakaptan ve Uğur Mumcu'yla ilgili mahkumiyet kararını bozdu. Uğur Mumcu tahliye oldu. Sonra da er olarak askere alındı. 1974. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk Gazeteci Hasan Tahsin adına İzmir Konak Meydanı'na dikilen İlk Kurşun Anıtını açtı. 1984. 1256 aydın "Türkiye'deki demokratik düzene ilişkin gözlem ve istekler" başlıklı dilekçeyi 15 Mayıs 1984'de Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e verdi. "Aydınlar Dilekçesi" olarak bilinen girişime karşı dava açıldı. 1990. Vincent Van Gogh'un resmi "Doktor Gachet'nin Portresi" bir resim için ödenen en yüksek fiyatla 82,5 milyon dolara satıldı. 1997. Almanya'da Kitap Yayımcıları Birliği Barış Ödülü Yaşar Kemal'e verildi. Bugün Doğanlar: 1890. Amerikalı romancı Katherine Anne Porter. 1891. Rus romancı Mikhail Bulgakov. 1909. ABD'li sinema oyuncusu James Mason. 1911. İsviçreli yazar Max Frisch. 1915. 1970 Nobel İktisat ödülü sahibi .ABD'li iktisatçı Paul A. Samuelson. Bugün Ölenler: 1926. Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet Vahdettin, San Remo'da sürgünde. 1997. Şair Turhan Oğuzbaş, İstanbul'da. Şair "Yaşanmamış Mektuplar", "Gözlerin İstanbul Senin", "Sonbahar Rüzgarları" adlı şiir kitaplarının yanında Timur Selçuk'un bestelediği "İspanyol Meyhanesi" şiiriyle tanınmıştı. |
Tarihte Bugün / 16 Mayıs
1717. Voltaire adıyla bilinen yazar François-Marie Arouet din ve krallık karşıtı yazılarından ötürü Bastille hapisanesine gönderildi. 1919. Mustafa Kemal Paşa, Samsun'a gitmek üzere Bandıma vapuru ile İstanbul'dan ayrıldı. 1943. Varşova Gettosundaki Yahudi topluluğunun Nazi işgaline karşı direnişi kırıldı. Hayatta kalanlar Treblinka toplama ve yok etme kampına gönderilmeye başladı. 1952. İngiltere'de kadınlara eşit ücret 16 Mayıs 1952'de yasalaştı. 1958. Besteci Ahmet Adnan Saygun Londra'da Jean Sibelius Ödülü'nü aldı. 1960. Milli Eğitim Bakanlığı 19 Mayıs gösterilerini yasakladığını açıkladı. 1961. Tiyatro sanatçısı Cüneyt Gökçer Kral Lear'i oynamak üzere Moskova'ya gitti. 1963. Ankara Devlet Tiyatrosu'nda ilk müzikal sergilendi. Müzikalin adı "Öp Beni Kate" idi. 1968. Fransa'da genel grev. Mayıs 1968 öğrenci ayaklanması işçilerle birleşiyor. 1972. Sıkıyönetim uygulaması çerçevesinde askeri makamlarca tutuklananların asker kişi sayılacağı açıklandı. 1974. 9 İsrailli çocuğu rehin alan Filistin gerillalarıyla İsrail askerleri arasında çatışma çıktı; 16 çocuk öldü, 70 çocuk yaralandı. 1975. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) Genel Müdürü İsmail Cem, "milli güvenliğe aykırı tutumu" gerekçe gösterilerek görevden alındı. Yerine Nevzat Yalçıntaş atandı. Cem Danıştay'a başvurdu. 1984. Yayımcı İlhan Erdost'un Mamak Cezaevin'de dövülerek öldürülmesinden hükümlü astsubay Şükrü Bağ'ın 10 yıl 8 aylık mahkumiyet kararı kesinleşti. 1987. Alman Yazarlar Birliği, 7 yıldır cezaevinde yatan şair Nevzat Çelik'in serbest bırakılması için Başbakan Turgut Özal'a bir mektup gönderdi. 1989. Bayrampaşa Cezaevi'nde isyan çıktı; 40'a yakın tutuklu ve hükümlü yaralandı. 1990. Edith Cresson Fransa'nın ilk kadın başbakanı oldu 1992. İstanbul'da tarihi Galata Köprüsü yandı. İngilizler köprüyü 105 bin altın karşılığı 1875'de yapmıştı. 1993. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı seçildi. Aynı gün, Türkiye jimnastikte ilk kez Avrupa şampiyonu oldu; atlama beygirinde Murat Canbaş altın madalya kazandı. 2000. Geçen yıl bugün, Galatasaray futbol takımı Arsenal'i 4-1 yenerek UEFA Kupası'nı aldı. Bugün Doğanlar: 1910 ABD'li Oscar ödüllü sinema oyuncusu Henry Fonda. Bugün Ölenler: 1977. Alman asıllı ABD'li roket bilimcisi Wernher von Braun. 1984. Şair Ercüment Behzat Lav. 1989. Türkçe tangoları seslendiren ilk sanatçı Seyyan Hanım (Seyyan Oskay). 1997. Sinema oyuncusu Önder Somer. |
Tarihte Bugün / 17 Mayıs
1874. Norveç İsveç'ten ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. 1954. Amerika Birleşik Devletleri'nde siyah çocukların beyaz çocuklarla aynı okula gitmelerini önleyen yasa yürürlükten kaldırıldı. 1967. İmam-hatip okullarını bitirenlere üniversitelere girme hakkı tanındı. 1969. İstanbul Toptaşı Cezaevi'nde 500 mahkum af isteğiyle açlık grevine başladı. 1971. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C ) üyesi dört kişi İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırdı. Eylemciler, 20 Mayıs gününe kadar cezaevlerindeki bütün devrimcilerin serbest bırakılmasını istediler. Hükümet pazarlık yapmayacağını açıkladı. 1972. Demiryollarının 991 milyon lirayla zarar rekoru kırdığı açıklandı. 1973. Türkiye Komünist Partisi- Marksist Leninist (TKP-ML) ve Türkiye İşçi Köylü Ordusu'nun (TİKKO) kurucusu İbrahim Kaypakkaya sıkıyönetimde gözaltında bulunduğu sırada gördüğü işkenceler sonucunda öldü. 1976. Batman ve Malatya'da Petrol-İş üyesi 5 bin işçi grevde. 1983. Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi yedi gencin öldürüldüğü Bahçelievler katliamı davası sonuçlandı. İki sanık idam, iki sanık da 15'er yıl hapis cezasına çarptırıldı. Aynı gün Savcı Doğan Öz'ü 1978'de Ankara'da öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi beraat etti. 1987. İstanbul'da 80'li yılların ilk kitlesel kadın yürüyüşü "Dayağa Karşı Dayanışma Yürüyüşü" yapıldı. Yürüyüşe iki binden fazla kadın coşkuyla katıldı. 1989. Çin'de 1 milyondan fazla gösterici başkent Pekin'deki Tienanmen Meydanı'nda siyasal özgürlüklerin genişletilmesi için açlık grevi yapan öğrencileri desteklemek amacıyla yürüyüş yaptı. Aynı gün, Çekoslovakya'da, 4 aydır hapiste olan yazar Vaclav Havel serbest bırakıldı. 1994. İstanbul Savaş Karşıtları Derneği kapatıldı. 1995. Hava-İş sendikası başkanı Atilay Ayçin bir konuşmasında bölücülük yaptığı iddiasıyla yargılandı, 1yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı ve tutuklandı. 1996. Yaşar Kemal'e İspanya'da Uluslararası Katalonya Ödülü verildi. 1997. "Barış İçin Bir Milyon İmza" girişiminin topladığı imzalar Meclis'e iletildi. 2000. Geçen yıl bugün, Doçent Doktor Bahriye Üçok ile Muammer Aksoy'un öldürülmesi olayına karışan 4 kişinin yakalandığı açıklandı. Bugün Doğanlar: 1900. İran devriminin dini lideri Ayetullah Humeyni. Bugün Ölenler: 1952. Yazar Memduh Şevket Esendal. 1957. Yazar Nurullah Ataç. 1980. Galatasaray'lı ünlü futbolcu ve teknik yönetmen "Baba Gündüz" Gündüz Kılıç. 1993. Sinema sanatçısı Handan Adalı. |
Tarihte Bugün / 18 Mayıs
1804. Napoleon Bonaparte Fransa imparatoru ilan edildi. 1871. Paris Komünü eşit işe eşit ücret verilmesini kabul etti. 1926. Uluslararası Silahsızlanma Konferansı Cenevre'de başladı. 1943. Adolf Hitler müttefiki İtalya'nın teslim olmaya yönelmesi üzerine Alaric Operasyonu'nu başlatarak İtalya'nın Alman ordularınca istilası emrini verdi. 1960. Akşam gazetesi 20 gün süreyle kapatıldı. Gerekçe; sıkıyönetim bildirilerine uymamak. 1961. Aziz Nesin tutuklandı. Gerekçe; yazısında komünizm propagandası yapmak. 1968. Fransa'da Mayıs ayaklanması sürüyor. Başkan de Gaulle Romanya'daki ziyaretini beklenenden 12 saat önce bitirerek ülkesine döndü. Sinemacılar Cannes Film Festivali'ni işgal etti. Önde gelen Fransız film yönetmenleri eserlerini yarışmadan geri çekti jüri istifa ederek festivali sona erdirdi. 1974. Genel Af ilan edildi. Aynı gün Hindistan Pokhran eyaletindeki Racastan Çölü'nde ilk nükleer silah denemesini başarıyla gerçekleştirdi. 1976. Başbakan Süleyman Demirel'in hayali mobilya ihracatı suçundan tutuklu yeğeni Yahya Demirel tahliye edildi. 1982. Eski Milli Selamet Partisi Milletvekili Halit Kahraman Almanya'da eroin kaçakçılığından hapis cezası almıştı. Kahraman cezası bitince Türkiye'ye teslim edildi. İki gün sonra Ankara'da tutuklandı. 1986. Nisan'da Çernobil Nükleer Santralındaki patlamanın ardından Atom Enerjisi Komisyon Başkanı Profesör Ahmet Yüksel Özemre, "radyasyonda endişe edilecek bir şey yok" dedi. 1987. İstanbul'da Deniz Otobüsleri Bostancı- Kabataş arasında çalışmaya başladı. 1995. Gazi mahallesi olaylarını protesto gösterisi sırasında gözaltına alınan ve kendisinden bir daha hiç haber alınamayan Hasan Ocak'ın Altınşehir Mezarlığı Kimsesizler Bölümü'ne gömüldüğü ortaya çıktı. 1996. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e İzmir'de silahlı saldırı. Demirel yara almazken koruma müdürü ve bir gazeteci yaralandı. 1997. Milliyetçi Hareket Partisi kurultayında kavga çıktı, kurultay hakim kararıyla 1 ay ertelendi. Bugün Doğanlar: 1048. İranlı yazar ve şair Ömer Hayyam. 1872. İngiliz filozof ve matematikçi, Nobel edebiyat ödülü sahibi, barış hareketi lideri Bertrand Russel. 1883. Bauhaus akımının kurucularından Alman mimar Walter Gropius. 1897. ABD'li film yönetmeni Frank Capra. 1919. İngiliz dansçı, Türkiye balesinin kurucusu Dame Margot Fonteyn. 1920. Papa 2. John Paul. Bugün Ölenler: 1952. Gazeteci ve yazar Sermet Muhtar Alus. 1977. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) spikerlerinden Zafer Cilasun. 1981. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) eski başkanlarından Fuat Sirmen. 1981. Amerikalı şair, oyun yazarı ve romancı William Saroyan. |
Tarihte Bugün / 19 Mayıs
"Gençlik ve Spor Bayramı" 1919. Mustafa Kemal Milli Mücadeleyi başlatmak için, Bandırma vapuruyla İstanbul'dan ayrılarak Samsun'a çıktı. 19 Mayıs, 20 Haziran 1938 tarih ve 3466 sayılı kanunla millî bayram olarak kabul edildi. 1934. Bulgaristan'da faşistler darbeyle iktidarı ele geçirdi. 1940. İstanbul Dolmabahçe Stadyumunun temeli atıldı. 1948. İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği ile İstanbul Teknik Üniversitesi Talebe Birliği birleşti. Böylece, kısa adı TMTF olan Türkiye Milli Talebe Federasyonu kuruldu. 1961. Güney Kore'de yapılan darbeden sonra, Başkan Po Sun Yun, görevinden istifa etti. 1966. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, "27 Mayıs Devrimi'nin neticelerini kimsenin tasfiye etmeye gücü yetmez. Türk Silahlı Kuvvetleri ve onun komutanları, şu ve bu prensibin aleti değildir," dedi. 1968. Türkiye İşçi Partisi'nin Kayseri'deki toplantısına saldırıldı; konuşmacılar yaralandı, bayrak ve flamalar yırtıldı. 1974. Valery Giscard d'Estaing Fransa cumhurbaşkanlığına seçildi. 1977. Milliyetçi Hareket Partisi lideri Alpaslan Türkeş "Katil Ecevit", "Komünistler Moskova'ya", "Elde kuran, hedef Turan" sloganlarını yasakladı. 1979. 1 Mayıs günü sokağa çıktıkları için tutuklanan Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran ve 330 partili serbest bırakıldı. 1982. Türkiye, Fransa'dan Yılmaz Güney'in iadesini istedi. 1989. Kadın Kurultayı toplandı. İlk kez kapalı bir salonda yaklaşık 2 bin 500 kadın toplandı. Aynı gün, Uluslararası I. İstanbul Tiyatro Festivali başladı. 1990. Polis Kadıköy'de bir eve baskın yaptı. Hatice Dilek Aslan ve İsmail Oral öldürüldü. 1995. Gözaltında kaybedilen, 55 gün sonra ölüsü Beykoz Kimsesizler Mezarlığında bulunan Hasan Ocak, binlerce kişinin katıldığı törenle toprağa verildi. Dönemin İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı Algan Hacaloğlu, "toplumdan hükümet adına özür diliyorum," dedi. Bugün Doğanlar: 1762. Alman filozof Johann Gottlieb Fichte. 1890. Vietnam bağımsızlık hareketinin lideri Ho Chi Minh. 1926. Amerikalı siyah lider Malcolm X. Bugün Ölenler: 1935. "Arabistanlı Lawrence" adıyla tanınan, İngiliz arkeolog, asker, istihbaratçı ve yazar Thomas Edward Lawrence, motosiklet kazasında. 1944. Sivil ressamlar kuşağının ilk temsilcilerinden Şevket Dağ. Uluslararası yarışmalarda ödüller almış olan Şevket Dağ, özellikle Ayasofya'dan çalıştığı resimlerle "iç mekan ressamı" olarak tanınıyordu. |
Tarihte Bugün / 20 Mayıs
"Sessiz Dünya Sakinleri Haftası" 1622. Osmanlı İmparatorluğu'nda isyancılar, ordu ve yönetimde yenilik taraftarı Padişah II. (Genç) Osman'ı tahttan indirip öldürdüler. 1795. Fransa'da kadın kulüpleri kurulması yasaklandı. 1920. İlk hemşire okulu, Amiral Bristol Hemşire Mektebi hizmete girdi. 1928. Türkiye'de uluslararası rakamlar kabul edildi. 1932. Avusturya şansölyeliğine Hıristiyan Sosyalist lider Engelbert Dollfuss seçildi. 1947. Adana'da İplik ve Dokuma İşçileri Kongresi yapıldı. 1948. Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu, Milli Eğitim Bakanlığı denetiminde imam-hatip kursları açılmasına karar verdi. 1955. Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek tutuklandı. 1959. Vatan gazetesi yazarlarından Sadun Tanju, saldırıya uğradı. 1961. 27 Mayıs sonrası ilk büyük işçi mitingi, Eskişehir'de binlerce işçinin katılımıyla yapıldı. 1964. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi dışında, üniversite ve yüksek okullara girişte merkezi sınav sistemi getirildi. 1965. Ürgüplü Kabinesi'nin Adalet Bakanı İrfan Baran "141 ve 142 kaldırılsa komünizm önlenemez," dedi. 1971. Kısa adı TÜSİAD olan Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği kuruldu. 1974. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi davasından yargılanan ve 2 yıldır tutuklu olan sinema sanatçısı Yılmaz Güney genel aftan yararlanarak tahliye oldu. 1981. Özgürlük Yolu ve kısa adı DHKD olan Devrimci Halk Kültür Dernekleri adıyla bilinen Türkiye Kürdistanı Sosyalist Partisi davası Diyarbakır Sıkıyönetim Mahkemesi'nde başladı. 1989. Çin'de Başbakan Li Peng Pekin'de sıkıyönetim ilan etti. 1990. Romanya'da; İon İliescu cumhurbaşkanı seçildi. 1999. PKK yöneticilerinden Şemdin Sakık ve kardeşi Arif Sakık idam cezasına çarptırıldı. Bugün Doğanlar: 1799. "İnsanlık Komedyası"nın yaratıcısı Fransız romancı Honore de Balzac. Bugün Ölenler: 1506. Amerika kıtasına ulaşan ilk Avrupalı kaşif Kristof Kolomb. 1994. Eski Amerika Birleşik Devletleri Başkanlarından John F. Kennedy'nin dul eşi ve Yunanlı armatör Aristotelis Onasis'in karısı Jacqueline Onasis. |
Tarihte Bugün / 21 Mayıs
1929. Şair Yahya Kemal Bey (Beyatlı) Madrid elçiliğine atandı. 1931. İstanbul şampiyonu Fenerbahçe Yunanistan şampiyonu Olimpiyakos'u 1-0 yendi. 1932. Ağrı Dağı ayaklanmasına katılan 34 kişi hakkında idam kararı verildi. 1950. Celal Bayar Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. cumhurbaşkanı oldu. Aynı gün, Adnan Menderes ilk Demokrat Parti hükümetini kurdu. 1956. 1200 kişilik İstanbul Bayrampaşa Cezaevi'nin temeli atıldı. 1960. Ankara'da mektup ve telgrafa sansür kondu, beş kişinin bir araya gelerek dolaşması yasaklandı. 1961. İstanbul Belediyesi'nin düzenlediği Türk filmleri yarışmasında Memduh Ün'ün yönettiği Kırık Çanaklar en iyi film seçildi. 1962. Türk Kadınlar Birliği Kongresi olaylı geçti. Günseli Özkaya Başkan seçildi. 1963. Başbakan İsmet İnönü, "bu kadar sağlam bir ordu bünyesinden de kuvvet alan demokratik rejim, ebediyete kadar yürüyecek," dedi. 1963. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Tercüman gazetelerini kapattı. 1968. Fransa'da sol muhalefetin hükümetin görevden alınması istemi 11 oy farkla reddedildi. Sendikalar hükümet ve işveren sendikalaraıyla görüşme isteklerini bildirdi. Meclis göstericilere af çıkardı. Paris're Daniel Cohn Bendit'in oturma izninin geri alınmasına karşı gösteri yapıldı. 1968. "Türkiye'de Sosyalizm (1848-1925)" adlı kitap toplatıldı. 1972. Richard Nixon Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu. İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, bir apartman dairesinde öldürülmüş olarak bulundu . Elrom,16 Mayıs 1971'de kısa adı THKP-C olan Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi üyelerince kaçırılmıştı. Orhan Kemal Roman Armağanı'nı Yılmaz Güney aldı. 1977. Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, "5 Haziran'dan sonra tüm okulları imam-hatip okulu yapacağız" dedi. 1981. Devlet Başkanı Kenan Evren, "12 Eylül Türk milletinin isteği ile erçekleştirildi"dedi. 1987. 216 sanıklı Milliyetçi Hareket Partisi davası sonuçlandı. 52 kişiyi öldürdükleri, 29 kişiyi öldürmeye teşebbüs ettikleri belirlenen sanıklardan 11'i idam, 2'si ömür boyu, 16'sı 36'şar yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1988. Galatasaraylı futbolcu Tanju Çolak ligde attığı 39 golle Metin Oktay'ın 38 gollük rekorunu kırdı. 1990. Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ile Yemen Demokratik Cumhuriyeti (Güney Yemen) birleşti. 1991. Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu. 1995. Gözaltında iken kaybolan Rıdvan Karakoç'un cesedi 22 Mayıs 1995'de Beykoz ormanlarında bulundu. 1997. Anayasa Mahkemesi Demokratik Barış Hareketi'nin (DBH'nin) kapatılma istemini reddetti. 2000. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Fettullah Gülen'in sahibi olduğu Fatih Üniversitesi'ne bağlı hemşirelik yüksek okulunu başörtü yasağına uymadığı gerekçesiyle kapattı. Aynı gün Birleşik Arap Emirlikleri'nin başkenti Abu Dabi'de sadece kadınlara hizmet edecek dev bir alışveriş merkezi kuruldu. Bugün Doğanlar: 1813. "Uçan Hollandalı", "Siegfried" gibi operaların yaratıcısı Alman besteci Richard Wagner. 1859. Sherlock Holmes romanlarının yazarı İngiliz doktor ve romancı Sir Arthur Conan Doyle. 1907. Shakespeare'in sinema uyarlamalarındaki performansıyla ünlü İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu Sir Laurence Olivier. 1924. Asıl adı Şahnur Varenak Aznavuryan olan Ermeni kökenli Fransız şarkıcı Charles Aznavour (Şarl Aznavur) Bugün Ölenler: 1885. "Sefiller" adlı romanıyla dünya çapında ün kazanan eleştirel gerçekçilik akımının öncülerinden Fransız yazar Victor Hugo. 1912. Taişlamalarıyla ünlü Şair Eşref . 1960. Modern Türk resminin öncülerinden Ressam İbrahim Çallı. Canlı ve parlak renkleri serbest fırça darbeleriyle kullanmasıyla ayırdedilen Çallı, Türk resmine yeni bir soluk getirmişti. 1967. ABD'li yazar Langston Hughes. 1996. Şarkıcı Tanju Okan. |
Tarihte Bugün / 22 Mayıs
1929. Şair Yahya Kemal Bey (Beyatlı) Madrid elçiliğine atandı. 1931. İstanbul şampiyonu Fenerbahçe Yunanistan şampiyonu Olimpiyakos'u 1-0 yendi. 1932. Ağrı Dağı ayaklanmasına katılan 34 kişi hakkında idam kararı verildi. 1950. Celal Bayar Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. cumhurbaşkanı oldu. Aynı gün, Adnan Menderes ilk Demokrat Parti hükümetini kurdu. 1956. 1200 kişilik İstanbul Bayrampaşa Cezaevi'nin temeli atıldı. 1960. Ankara'da mektup ve telgrafa sansür kondu, beş kişinin bir araya gelerek dolaşması yasaklandı. 1961. İstanbul Belediyesi'nin düzenlediği Türk filmleri yarışmasında Memduh Ün'ün yönettiği Kırık Çanaklar en iyi film seçildi. 1962. Türk Kadınlar Birliği Kongresi olaylı geçti. Günseli Özkaya Başkan seçildi. 1963. Başbakan İsmet İnönü, "bu kadar sağlam bir ordu bünyesinden de kuvvet alan demokratik rejim, ebediyete kadar yürüyecek," dedi. 1963. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Hürriyet, Milliyet, Akşam ve Tercüman gazetelerini kapattı. 1968. Fransa'da sol muhalefetin hükümetin görevden alınması istemi 11 oy farkla reddedildi. Sendikalar hükümet ve işveren sendikalarıyla görüşme isteklerini bildirdi. Meclis göstericilere af çıkardı. Paris'te Daniel Cohn Bendit'in oturma izninin geri alınmasına karşı gösteri yapıldı. 1968. "Türkiye'de Sosyalizm (1848-1925)" adlı kitap toplatıldı. 1972. Richard Nixon Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu. Aynı gün İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, bir apartman dairesinde öldürülmüş olarak bulundu . Elrom,16 Mayıs 1971'de kısa adı THKP-C olan Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi üyelerince kaçırılmıştı. Aynı gün Orhan Kemal Roman Armağanı'nı Yılmaz Güney aldı. 1977. Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, "5 Haziran'dan sonra tüm okulları imam-hatip okulu yapacağız" dedi. 1981. Devlet Başkanı Kenan Evren, "12 Eylül Türk milletinin isteği ile gerçekleştirildi"dedi. 1987. 216 sanıklı Milliyetçi Hareket Partisi davası sonuçlandı. 52 kişiyi öldürdükleri, 29 kişiyi öldürmeye teşebbüs ettikleri belirlenen sanıklardan 11'i idam, 2'si ömür boyu, 16'sı 36'şar yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1988. Galatasaraylı futbolcu Tanju Çolak ligde attığı 39 golle Metin Oktay'ın 38 gollük rekorunu kırdı. 1990. Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ile Yemen Demokratik Cumhuriyeti (Güney Yemen) birleşti. 1991. Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu. 1995. Gözaltında iken kaybolan Rıdvan Karakoç'un cesedi 2 Beykoz ormanlarında bulundu. 1997. Anayasa Mahkemesi Demokratik Barış Hareketi'nin (DBH'nin) kapatılma istemini reddetti. 2000. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Fettullah Gülen'in sahibi olduğu Fatih Üniversitesi'ne bağlı hemşirelik yüksek okulunu başörtü yasağına uymadığı gerekçesiyle kapattı. Aynı gün Birleşik Arap Emirlikleri'nin başkenti Abu Dabi'de sadece kadınlara hizmet edecek dev bir alışveriş merkezi kuruldu. Bugün Doğanlar: 1813. "Uçan Hollandalı", "Siegfried" gibi operaların yaratıcısı Alman besteci Richard Wagner. 1859. Sherlock Holmes romanlarının yazarı İngiliz doktor ve romancı Sir Arthur Conan Doyle. 1907. Shakespeare'in sinema uyarlamalarındaki performansıyla ünlü İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu Sir Laurence Olivier. 1924. Asıl adı Şahnur Varenak Aznavuryan olan Ermeni kökenli Fransız şarkıcı Charles Aznavour (Şarl Aznavur) Bugün Ölenler: 1885. "Sefiller" adlı romanıyla dünya çapında ün kazanan eleştirel gerçekçilik akımının öncülerinden Fransız yazar Victor Hugo. 1912. Taşlamalarıyla ünlü Şair Eşref . 1960. Modern Türk resminin öncülerinden Ressam İbrahim Çallı. Canlı ve parlak renkleri serbest fırça darbeleriyle kullanmasıyla ayırt edilen Çallı, Türk resmine yeni bir soluk getirmişti. 1967. ABD'li yazar Langston Hughes. 1996. Şarkıcı Tanju Okan. |
Tarihte Bugün / 23 Mayıs
1795. Fransa'da kadınların toplantılara katılması yasaklandı. 1919. İzmir'in Yunan kuvvetlerince işgalini kınamak amacıyla İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda yapılan mitinge 200 bin kişi katıldı. 1928. Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul edildi. Aynı gün tekke ve zaviyeler kapatıldı. 1945. Almanya'daki Nazi rejiminin baskı örgütü SS birliklerinin başı, gizli servis Gestapo'nun ikinci adamı ve Hitler'in Avrupa'daki Yahudileri yok etme programının mimarı Heinrich Himmler, İngiliz birliklerince tutuklandığının ertesi günü intihar etti. 1949. Sovyet lideri Josef Stalin Berlin ablukasını kaldırdı ve II. Dünya Savaşı sonrası ikiye bölünen Almanya'nın batısında federal cumhuriyet ilan edildi. 1960. İsrail ajanları 6 Milyon Yahudinin ölümünden sorumlu tutulan Adolf Eichmann'ı Arjantin'de ele geçirdi. Eichmann yargılanmak üzere İsrail'e götürüldü. 1965. Adalet Partisi Antalya Milletvekili İhsan Ataöv "Milliyetçi öğretmenler ayaklandığı gün içim müsterih olacaktır. Ölenler şehit, kalanlar gazi sayılacaktır" dedi. 1971. İstanbul'da sokağa çıkma yasağı kondu. 25 bin asker ve polis kentte arama yaptı. 1978. İmralı Cezaevi'nden kaçan Amerikalı Billy Hayes'in yazdığı roman Geceyarısı Ekspresi adıyla sinemaya aktarıldı. Türkiye, filmi protesto etti. 1983. "Çizgilerle Nazım Hikmet" kitabında komünizm propagandası yaptıkları iddiasıyla Müjdat Gezen ve Savaş Dinçel tutuklandılar. Bugün Doğanlar: 1951. Dünya Satranç Şampiyonu, uluslararası büyük usta Anatoliy Karpov Bugün Ölenler: 1906. Norveçli yazar Henrik İbsen 1955. Aziziye Tabyası kahramanı Nene Hatun. |
Tarihte Bugün / 24 Mayıs
1844. Amerikalı mucit Samuel F.B. Morse ABD senatosu üylerinin da hazır bulunduğu bir deneyle ABD Kongre binasından Baltimore'da bir tren istasyonuna kendi icadı olan Morse alfabesiyle ilk mesajı gönderdi. 1943 . Polonya'daki Auschwitz toplama kampında "Ölüm Meleği" adıyla anılan doktor Josef Mengele göreve başladı. Mengele tutuklular üzerinde yaptığı korkunç deneylerle biliniyordu. 1961. İmralı adasındaki 2 bin mahkumun barındığı cezaevinde çıkan isyan bastırıldı. 1964. Peru'da bir futbol maçında kargaşa çıktı: 135 kişi öldü. 1968. Fransa Cumhurbaşkanı General de Gaulle referandum çağrısında bulundu. Süre giden ayaklanmalarda bir gecede 795 kişi tutuklandı ve 456 kişi yaralandı. Borsa kundaklandı. Lyon'da bir polis komiseri öldürüldü. Cumhuriyeti koruma komiteleri kurulmaya başladı. 1971. Türkiye İşçi Partisi, Sıkıyönetim Kanunu'nun iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. 1979. Yüzde 85 yerli malzemeyle üretilen ilk yerli uçak "Mavi Uçuş" yaptığı deneme uçuşunu başarıyla tamamladı. 1981. Türk Hava Yolları'nın "Haliç" uçağı 4 kişi tarafından Bulgaristan'a kaçırıldı. Uçağı kaçıranlar 112 yolcudan kadın ve çocukları serbest bıraktı. Bir gün sonra uçağı kaçıranlar yolcular ve Bulgar yetkililer tarafından etkisiz hale getirildi, rehineler kurtarıldı. 1995. Daha önce yayımlanarak hüküm giymiş yazılardan oluşan "Düşünceye Özgürlük" kitabını yayımcı olarak imzalayarak kendini ihbar eden 1080 kişiden 99'u hakkında dava açıldı. Bugün Doğanlar: 1856. Civalı termometrenin mucidi Alman fiizikçi Gabriel Fahtenheit. 1940 . Yaşam , ölüm ve yaşamın anlamı gibi evrensel konularda verdiği ürünlerle tanınan Rus şair Joseph Brodsky. 1941. ABD'li protest şarkıcı ve besteci Bob Dylan (Robert Allen Zimmerman) Bugün Ölenler: 1543. Modern astronominin kurucusu ve güneş sistemini keşfeden Polonyalı astronom Nicolaus Copernicus. 1957. Tarihçi, biyograf ve araştırmacı yazar İbnülemin Mahmut Kemal İnal. 1959. Amerikanın Soğuk Savaş politikasının mimarlarından eski Dışişleri Bakanı John Foster Dulles. 1974. Caz efsanesi Duke Ellington. |
Tarihte Bugün / 25 Mayıs
1944. Nuri Demirağ'ın fabrikasında yapılan ilk Türk uçağı İstanbul'dan Ankara'ya uçtu. 1954. Tokyo'da yapılan Dünya Serbest Güreş Şampiyonası'nda, Türk Milli Takımı şampiyon oldu. Aynı gün Türkiye, Osmanlı borçlarından kendine düşen payın son taksitini ödedi. 1961. Nispi temsil sistemini getiren Milletvekili Seçim Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. 1963. 30 Afrika ülkesi bir araya gelerek Afrika Birliği Örgütü'nü kurdu. 1968. Şili'de öğrenciler üniversiteyi işgal ettiler. 1979. Cezaları Af Yasası ile 24 yıla indirilen hükümlülerin tahliyesine başlandı. 1983. Milli Güvenlik Konseyi kürtaj yasa tasarısını kabul etti. 1987. Sosyolog Doçent Doktor İsmail Beşikçi infaz yasasından yararlanarak tahliye oldu. 1988. Irak Basra'yı İran'dan geri aldı. 1989. Mihail Gorbaçov, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği devlet başkanı oldu. 1995. Nasuh Mahruki dünyanın en yüksek tepesi Everest'in zirvesine çıktı. Mahruki Everest'e tırmanan ilk Türkiyeli oldu. 1997. Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) "Ne Refahyol Ne Hazırol" mitingi düzenledi. Bugün Doğanlar: 1974. Tiyatro sanatçısı Ulvi Uraz. Bugün Ölenler: 1892. Yugoslav lider Mareşal Jozef Tito. 1899. Helikopterin mucidi, Rus asıllı Amerikalı mühendis İgor Sikorsky. |
Tarihte Bugün / 26 Mayıs
1894. Rusya'nın son Çarı II. Nikola Taç giydi. 1926. Milli Mücadele'ye katılmayan memurların görevlerine son verilmesine ilişkin kanun kabul edildi. 1946. Belediye seçimleri olaylı geçti. Demokrat Parti seçimlere katılmadı. Gerekçeleri, iktidarın seçimde yanlı davranması ve seçim güvenliliğinin olmamasıydı. Milli Kalkınma Partisi seçimlerden çekildi ve seçimlerin iptalini istedi. 1963. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Akis dergisini kapattı. 1968. Başbakan Süleyman Demirel, "Düzeni değiştirmek isteyenler meczup, anarşisttir," dedi. 1971. Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca tutuklandı, sinema sanatçısı Yılmaz Güney gözaltına alındı. 1973. Orhan Kemal Roman Ödülü'nü "Büyük Gözaltı" romanıyla Çetin Altan aldı. 1979. Cumhuriyet Halk Partisi 24. Genel Kurultayında Bülent Ecevit yeniden genel başkan seçildi. Aynı gün Odalar Birliği Kongresi'nde Başbakan Bülent Ecevit yuhalandı. 1981. 1960 askeri darbesini yapan Milli Birlik Komitesi üyeleri 27 Mayıs'ın yıldönümünde, toplu halde Anıtkabir'e gitmek istediler. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı izin vermedi. 1982. Yılmaz Güney'in senaryosunu yazdığı Şerif Gören'in yönettiği Yol filmi Cannes Film Festivali'nde büyük ödülü Costa Gavras'ın Kayıp filmiyle paylaştı. 1983. Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu Genel Başkanlığa Erdal İnönü seçildi. 1984. Orhan Kemal Roman Ödülü'nü "Kurşun Ata Ata Biter"le Tarık Dursun K. aldı. 1990. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği başkanlığına Yalım Erez seçildi. 1992. Orhan Kemal Roman Ödülü'nü "Köylüler" romanıyla Talip Apaydın aldı. 1993. Salman Rüşdi'nin "Şeytan Ayetleri" kitabını yayımlamaya başlayan Aydınlık gazetesi toplatıldı. Bugün Ölenler: 1976. Alman varoluşçu filozof Martin Heidegger. 20. yüzyılın en önemli düşünürleri arasında sayılan Heidegger, başlıca eseri Varlık ve Zaman'da Kierkegaard'ın varoluşçuluğuyla Husserl'in fenemenolojisini birleştiriyordu. 1978. Ressam Orhan Peker. Bugün Doğanlar: 1650. Britanya'nın en büyük askeri liderlerinden biri olarak bilinen Marlborough Dükü general John Churchill . 1689. İngiliz yazar Lady Mary Wortley Montagu. Lady Montagu, dönemin Osmanlı toplumu üzerine ayrıntılı gözlemleriyle de bilinir. 1799. Rus şair ve yazar Aleksandr Puşkin. Başlıca eserleri arasında "Eugene Onegin", "Boris Godunov", "Yüzbaşının Kızı" sayılabilir. |
Tarihte Bugün / 27 Mayıs
1941. İkinci Dünya savaşı sırasında, Almanların savaş gemisi Bismarck İngiliz hava saldırısıyla batırıldı. 1000'e yakın mürettebat öldü. 1957. Demokrat İzmir gazetesi 1 ay süreyle kapatıldı. 1959. Ankara'da yayımlanan Zafer ve Yenigün gazeteleri ve Ulus gazetesi 1 ay süreyle kapatıldı. Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Ülkü Arman, Bülent Ecevit'in bir yazısı nedeniyle 10 ay hapis cezası aldı. 1960. Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Silahlı Kuvvetler adına ülke yönetimini Milli Birlik Komitesi üstlendi. Orgeneral Cemal Gürsel Milli Birlik Komitesi'nin başına getirildi. Milli Birlik Komitesi ilk iş olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ve hükümeti feshetti ve her türlü siyasi faaliyeti yasakladı. Aynı gün, Kara Harp Okulu öğrencisi Ali İhsan Kalmaz olaylar sırasında öldü. 1961. Kamuoyunda 1961 Anayasası olarak bilinen yeni Anayasa Kurucu Mecliste kabul edildi. 1962.. Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi açıldı. 1968. Cumhuriyet Halk Parti Genel Sekreteri Bülent Ecevit, "Demirel, bedavacılar cennetini sürdürmek istiyor" dedi. 1971. Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran gözaltına alındı. 1980. Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak Ankara'da öldürüldü. Olayı protesto eden Milliyetçi Hareket Partililer birçok kentte sol görüşlülerin ev ve işyerlerini tahrip etti. 1985. Papa suikastı davasında Mehmet Ali Ağca, "Ben Hazreti İsa'yım; Allahın oğluyum" dedi. 1994. Sovyet yazar Aleksandr Solijenitsin 20 yıl Amerika'da sürgünde kaldıktan sonra ülkesine döndü. 1995. Bir grup insan 27 Mayıs 1998 Cumartesi günü saat 12:00'de gözaltında kaybolan insanların bulunması, sorumluların ortaya çıkarılarak yargılanması ve artık kimsenin gözaltında kaybolmaması talebiyle İstanbul Galatasaray Lisesi önünde oturdu. Daha sonra, "Cumartesi anneleri/ Cumartesi İnsanları" olarak anılan insan hakları savunucuları polisin çeşitli müdahalelerine karşın neredeyse 4 yıl boyunca her Cumartesi saat 12:00'de aynı yerde buluştu 1997. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'na (NATO) üye 16 ülkeyle güvenlik anlaşması imzaladı. Bugün Doğanlar: 1332. Arap düşünür ve tarihçi İbni Haldun. 1878. Amerikalı dansçı Isadora Duncan. Bugün Ölenler: 1910. Verem mikrobunu bulan Alman bakteriyolog Robert Koch. 1840. İtalyan keman virtüözü ve besteci Nicola Paganini 1964. Hindistan Başbakanı Cavaharlal Nehru. |
Tarihte Bugün / 28 Mayıs
1871. Paris Komünü düştü. 1913. Osmanlı'da ilk feminist örgüt sayılabilecek Teali-i Nisvan kuruldu. 1933. Naziler Alman Komünist Partisi'nin bütün mallarına el koydu. 1940. Belçika ve Hollanda Nazilere teslim oldu. Doktor Hikmet Kıvılcımlı'nın annesi Münire Kıvılcımlı komünizm propagandası yapmak suçundan yargılandı; üç ay hapis cezasına çarptırıldı. 1951. Menderes Hükümeti, işçi sendikalarının faşist ve komünist sistemlerin bir öğesi olarak kurulduklarını ileri sürdü. Yeni bir sendika yasası hazırlama kararı aldı. 1954. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) en çok konuşulan diller arasına Türkçe'yi de aldı. 1958. Akis dergisi yazı işleri müdürü Yusuf Ziya Ademhan 3 yıl, başyazarı Metin Toker 1 yıl hapis cezasına çarptırıldı; dergi de 3 ay kapatıldı. Aynı gün, Eskişehir'de Hür Bilek gazetesinin sahibi Abdülkadir Gürol ile yazarı İsmail Aras 1'er yıl hapis cezasına çarptırıldı; gazete 1 ay süreyle kapatıldı. Meclis'te basın suçlularının affına ilişkin yasa tasarısı reddedildi. 1959. Amerika Birleşik Devletleri tarafından uzaya gönderilen iki maymun sağ olarak geri döndü. 1960. Milli Birlik Komitesi, Orgeneral Cemal Gürsel'e Milli Birlik Komitesi başkanlığının yanı sıra, başbakanlık, milli savunma bakanlığı ve başkomutanlık görevlerini de verdi. Orgeneral Gürsel aynı gün asker ve sivil üyelerden oluşan bakanlar kurulunu açıkladı. Başbakan Adnan Menderes Kütahya yolunda tutuklandı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve 7 bakanın Silahlı Kuvvetler gözetiminde olduğu açıklandı. 1981. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK ) Genel Başkanı Abdullah Baştürk ve yürütme kurulu üyeleri, işçileri suça teşvik ve tahrik ettikleri gerekçesiyle İstanbul Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi'nde yargılanmaya başladılar. 1983. Romancı Orhan Pamuk, "Cevdet Bey ve Oğulları" adlı romanıyla Orhan Kemal Roman Armağanı'nı aldı. 1984. Cumhurbaşkanı Kenan Evren "biz çok aydın gördük. Bazı şairler vardı, yurt dışına kaçtı. Ben ne yapayım öyle aydını," dedi. Aynı gün, Bayrampaşa Cezaevi'nden 4'ü Devrimci Sol, 1'i Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu (TİKKO) yöneticisi 5 kişi firar etti. 1999. 57. hükümet kuruldu. Milliyetçi Hareket Partisi , Demokratik Sol Parti ve Anavatan Partisi'nden oluşan koalisyon hükümetinde Başbakan Bülent Ecevit. 35 kişilik kabinede hiç kadın bakan yok. Bugün Doğanlar: 1908. James Bond'un yaratıcısı İngiliz romancı Ian Fleming. Bugün Ölenler: 1983. Şarkı sözü yazarı Çiğdem Talu. 1986. Şair Edip Cansever. "Biliyor musun? Az az yaşıyorsun içimde/ Oysa ki seninle güzel olmak var/ Örneğin rakı içiyoruz, içimize bir karanfil düşüyor gibi." |
Tarihte Bugün / 29 Mayıs
1453. Osmanlı Sultanı II. Mehmed İstanbul'u Bizans İmparatorluğu'ndan aldı. Doğu Roma İmparatorluğu çöktü. II : Mehmed "Fatih" unvanıyla anılmaya başladı. 1913. Ulviye Mevlan yönetiminde Kadınlar Dünyası dergisi yayımlanmaya başlandı. 1942. Adolf Hitler, Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels'in tavsiyesiyle işgal altındaki Paris'te yaşayan tüm Yahudilerin sol göğüslerine sarı bir yıldız takmalarını emretti. 1945. Etibank'ta 2 milyon liralık nakliye yolsuzluğu ortaya çıkarıldı. 1953. Yeni Zelandalı dağcı Edmund Hillary ile Nepalli Şerpa yerlisi yardımcısı Tenzing Norgay denizden 8881 m. yukarıdaki dünyanın en yüksek noktasına ulaşan ilk insanlar oldular. 1960. Silahlı Kuvvetlerin yönetime el koymasının ardından 29 Mayıs günü gözaltına alınan eski İçişleri Bakanı Namık Gedik intihar etti. Aynı gün gözaltına alınan 150 kişi Yassıada'ya getirildi. 1963. Doğu Pakistan'da çıkan kasırgada 10 bin kişi öldü. 1968. Mayıs ayaklanması sürüyor. Genel İş Sendikası'nın (CGT) çağrısına uyan yüz binlerce işçi Paris sokaklarına döküldü. 1970. Toplum polisleri Personel Kanunu'na karşı boykot yaptı. 1971. Prof. Sadun Aren, Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Genel Başkanı Fakir Baykurt ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran tutuklandı. 1979. Rodezya'nın ilk Siyah başbakanı Abel Muzorewa göreve başladı. Aynı gün Türkiye'de, "Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun" çıkarıldı. 1980. Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak'ın öldürülmesini protesto eden Milliyetçi Hareket Partililer Çorum'da sol görüşlülerin ve Alevilerin oturduğu Milönü mahallesine saldırdılar. 6 Temmuza kadar süren olaylarda 48 kişi öldü. 1981. Şarkıcı Selda Bağcan gözaltına alındı. Gerekçe; şarkılarında komünizm propagandası yapmak. 1985. Avrupa Kupası finali için Liverpool - Juventus futbol maçının oynandığı Belçika'nın Heysel stadyumunda çıkan olaylarda 41 kişi ölürken, 350 kişi yaralandı. 1986. Kamuoyunda "Fak-Fuk-Fon" diye bilinen "Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşmayı Teşvik Yasası" Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. 1987. Ayrımcılığa Karşı Kadın Derneği kuruldu. 1989. Eskişehir Özel Tip Cezaevi'nde tecrit uygulamasına karşı açlık grevi başladı. 1993. Almanya'nın Solingen kentinde Neonaziler bir evi kundakladı; 5 Türk yanarak öldü. Aynı gün, Anadolu-pop müziğin öncülerinden Moğollar grubu 17 yıllık aradan sonra yeniden sahneye çıktı. 1995. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın oğlu Ahmet Özal için, karşılıksız çek verdiği iddiasıyla 29 Mayıs 1995'de gıyabi tutuklama kararı çıktı. 1996. Siverek halkı aralarında Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in de bulunduğu 13 politikacı hakkında tazminat davası açtı. Politikacılar Siverek'i il yapacakları vaadinde bulunup yerine getirmemekle suçlanıyor. Bugün Doğanlar: 1903. Amerikalı komedyen Bob Hope. Bugün Ölenler: 1917. 35. ABD Cumhurbaşkanı John Fitzgerald Kennedy. Suikastta öldürülen dördüncü ABD Başkanı olan Kennedy Pulitzer Ödülünü kazanan ilk kişiydi. 1982. 19 yıl önce bugün, Avusturyalı artist Romy Schneider öldü. |
Tarihte Bugün / 30 Mayıs
1431. Fransa'da Jeanne d'Arc, büyücülük suçu ile yargılandı ve yakıldı. 1453. Fatih Sultan Mehmed Hızır Bey'i (Çelebi) İstanbul'a ilk belediye başkanı olarak atadı. O günden bu yana 475'i Osmanlı ve 30'u Cumhuriyet döneminde olmak üzere 505 belediye başkanı görev yaptı. 1806. ABD Başkanı Andrew Jackson Charles Dickinson adlı avukatla girdiği düelloyu kazandı. 1935. Belucistan'da meydana gelen depremde 20 bin kişi öldü. 1953. Sovyetler Birliği hükümeti Türkiye'ye bir nota verdi. Türkiye'den toprak talebi olmadığını, dostluk ilişkisi kurmak istediklerini bildirdi. 1959. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin düzenlediği film yarışmasında birinciliğe değer film bulunamadı. En iyi erkek oyuncu ödülünü Sadri Alışık, en iyi kadın oyuncu ödülünü Nurhan Nur, en iyi yönetmen ödülünü Atıf Yılmaz aldı. 1962. 27 Mayıs askeri müdahalesinden sonra sivil yönetime geçildiğinde İsmet İnönü'nün başkanlığında kurulan ilk koalisyon hükümeti olan Cumhuriyet Halk Partisi- Adalet Partisi ortaklığı Başbakan İsmet İnönü'nün istifasıyla sona erdi. 1967. Biafra Cumhuriyeti ilan edildi. Nijerya askeri diktatörlüğüne karşı yıllar süren mücadeleden sonra Biafra bağımsızlığını kazandı. 1968. Fransa Devlet Başkanı de Gaulle Meclisi feshederek normal süresinde seçimlere gidileceğini açıkladı. Hükümeti destekleyen on binlerce kişi gerekirse ayaklanmaya karşı güç kullanılacağını ilan ederek sokaklara döküldü. 1970. Askeri Personel Kanunu tasarısını protesto eden astsubay eşleri yürüdü. Astsubay eşlerine polis müdahale etti. 1971. İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırmaktan aranan Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C ) kurucularından Mahir Çayan ve arkadaşı Hüseyin Cevahir, Maltepe'de rasgele girdikleri Binbaşı Dinçer Erkan'ın evinde binbaşının kızı Sibel'i rehin aldılar. 1971. İnsansız ABD uzay aracı Mariner 9 Mars'tan bilimsel amaçlarla bilgi toplamak üzere uzaya fırlatıldı. 1974 .Bakanlar kurulunda cumartesi günlerinin tam gün tatil olması kararı alındı. 1975. Mehmet Ali Aybar adını sonradan Sosyalist Devrim Partisi olarak değiştirecek olan Sosyalist Parti'yi kurdu. Aynı gün Danıştay, İsmail Cem'in TRT genel müdürlüğünden alınma ve yerine Nevzat Yalçıntaş'ın atanma kararını durdurdu. 1981. Bangaldeş'de Tuğgeneral Mansur Ahmet hükümete karşı ayaklanma başlattı. Devlet Başkanı Ziyaü'rrahman öldürüldü. 1990. Fransa, İngiltere'den sığır ve sığır eti ithalini deli dana hastalığı nedeniyle yasakladı. Sovyetler Birliği lideri Mihayil Gorbaçev Almanya konusunu görüşmek üzere Washington'a gitti. 1992. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Sırbistan'a Bosna'daki saldırıları durdurması amacıyla ambargo koydu. 1995. Balgat Katliamı davasında ölüm cezasına çarptırılan, firari İsa Armağan Almanya tarafından Türkiye'ye iade edildi. 1996. Gazeteci Metin Göktepe'nin öldürülmesiyle ilgili olarak İstanbul'da açılan dava, 30 Mayıs 1996'da güvenlik gerekçesiyle duruşma yapılmadan Aydın'a alındı. Aynı gün Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı, Habitat II Kent Zirvesi İstanbul'da başladı. Bugün Doğanlar: 1672. Rus Çarı Büyük Petro. 1814. Rus anarşist lider Mikhail Bakunin. 1909 . Caz klarnetçisi Benny Goodman. Bugün Ölenler: 1564. İngiliz yazar Christopher Marlowe. 1778. Voltaire adıyla bilinen Fransız yazar ve filozof Jean François Marie Arouet. 1960. Dr Jivago adlı romanıyla ünlenen Rus yazar Boris Pasternak. |
Tarihte Bugün / 31 Mayıs
1946. Varto'da deprem. 833 kişi öldü, 349 kişi yaralandı ve 1991 ev yıkıldı. 1956. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü, "Adım adım mutlakıyete gidiyoruz " dedi. 1957. Türkiye Büyük Millet Meclisi Ceza İnfaz Kanunu'nda değişiklik yaptı. Buna göre mahkum sayısı 45 binden 25 bine düşecek. Aynı gün, Bakırköy Derbi Lastik Fabrikası hammadde yokluğundan kapandı, 720 işçi işsiz kaldı. 1960. Darbenin ardından 31 Mayıs 1960'da Aydın, Malatya, Nazilli, Adana, Mersin ve Adapazarı'nda halk silahlı kuvvetlere destek mitingleri yaptı. Türk Ordu Futbol Takımı 2. defa dünya şampiyonu oldu. 1962. II. Dünya Savaşı sırasında 6 milyon Yahudi'nin yok edilmesinden sorumlu tutulan yok etme kamplarının kurucusu ve yöneticisi Nazi yarbay Adolf Eichmann başka bir kimlikle yaşadığı Arjantin'de yakalanıp İsrail'de yargılandıktan sonra idam edildi. 1967. Türkiye'de ikinci kez bir hastaya yapay kalp kapakçığı takıldı. 1969. Ünlü soprano Maria Callas, Medea adlı filmin çekimi için Türkiye'ye geldi. Filmin yönetmeni Pier Paolo Pasolini. 1971. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) kurucularından Sinan Cemgil, Alpaslan Özdoğan ve Kadir Manga Nurhak dağlarında öldürüldüler. Aynı gün Cihan Alptekin ve Tayfun Cinemre Tekirdağ'da yakalandılar. 1988. Aliağa Rafinerisi işçileri grev hakkının kısıtlanmasını protesto için yalınayak yürüdüler. 1996. Erzurum Dadaşkent Belediye Başkanı Ensar Coşkun "Öğrenciye ev verenin kanalizasyonunu tıkarım. Erkek ve kız öğrenciler kiraladıkları evlerde karı koca hayatı yaşıyorlar" dedi. 1999. PKK lideri Abdullah Öcalan'ın yargılanmasına İmralı adasında başlandı. Bugün Doğanlar: 1819. ABD'li şair Walt Whitman. 1930. Spagetti western olarak bilinen filmlerle ünlenen Amerikalı aktör ve yönetmen Clint Eastwood. Bugün Ölenler: 1809. Avusturyalı besteci Franz Joseph Haydn. 1983. ABD'li ağır sıklet boks şampiyonu Jack Dempsey. 1963. Manisa Tarzanı. 1994. Müzisyen ve besteci Uzay Heparı. |
Tarihte Bugün / 1 Haziran
1921. Şefik Hüsnü’nün kurduğu Aydınlık gazetesi çıktı. 1929. Latin harfleri resmi işlemlerde yürürlüğe girdi. 1930. İstanbul Galata Köprüsü'nde 70 yıldır süren ücretli geçiş bitti. 1943. İstanbul Radyosu deneme yayınları başladı. 1946. Varto'da deprem; 833 kişi öldü. 1950. İzmir İşçi Sendikaları Birliği kuruldu. 1958. Fransa'da General Charles De Gaulle başbakan oldu. 1970. On binlerce öğrenci ve öğretim üyesi Ankara’da "Anayasa'ya saygı" için yürüdü. 1971. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi(THKP-C) liderleri Mahir Çayan ve Hüseyin Cevahir 30 Mayıs1971’de polis takibinden kaçarken Maltepe. girdikleri evde Sibel Erkan'ı rehin almışlardı. Eve operasyon düzenlendi. Cevahir 23 kurşunla vurularak öldü. Çayan kendini vurarak ağır yaralandı. Rehine Sibel Erkan yara almadı. 1973. Yunanistan monarşiyi kaldırdı, cumhuriyet ilan etti. 1978. Milliyetçi Hareket Partisi milletvekilleri müftülerin de nikah kıyması için yasa teklifi verdi. 1979. Tercüman gazetesi yazarları Nazlı Ilıcak 9 ay, Rauf Tamer16 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1981. Adalet Ağaoğlu'nun romanı “Fikrimin İnce Gülü” toplatıldı. 1985. Ergani yakınlarında Çayönü höyüğü kazılarında, yaklaşık 9 bin yıl öncesine ait içinde insan kafatası bulunan bir yapı bulundu. 1987. Lübnan Başbakanı Raşit Kerami helikopterinde bomba patlaması sonucu öldü. Aynı gün, tiyatro sanatçısı Ali Taygun Danimarka’da “Özgürlük Ödülü” aldı. Sanatçı Barış Derneği sanıklarındandı. 1994. Petrol-İş Sendikası eski genel başkanı Münir Ceylan Saray Cezaevi'ne girdi. Ceylan Yeni Ülke gazetesinde yayımlanan bir yazısı nedeniyle 20 ay hapis cezasına çarptırılmıştı. Bugün Doğanlar: 1926. Amerikalı efsanevi sinema oyuncusu Marilyn Monreo. Gerçek adı Norma Jean Mortenson olan Monreo yaşamı boyunca "cazibesiyle öldüren kadın" olarak adlandırıldı. Öldüğünde otuz yaşındaydı. İntihar ettiği açıklanan sanatçının ölüm nedeni hala tartışılıyor. 1974. Kanadalı şarkıcı Alanis Morissette. Bugün Ölenler: 1952. Amerikalı eğitimci John Dewey. 1968. Görme ve işitme özürlü olmasına karşın kendisini bir yazar ve hatip olarak yetiştirmeyi başaran ve insan iradesinin simgesi olarak saygı gören Amerikalı kadın yazar Helen Keller. |
Tarihte Bugün / 2 Haziran
1793. Fransa'da Maximillian Robespierre öncülüğünde Jakobenler iktidarı ele geçirdi. 1924. ABD Kongresi, ülkede doğmuş olan bütün Amerikan yerlilerine oy hakkı tanıdı. 1948'e kadar kimi eyaletler yerlilere oy hakkını yaşama geçirmediler. 1926. Genel Nüfus Sayımı Hakkında Kanun kabul edildi. 1935. İlk kez pazar günü hafta sonu tatil ilan edildi. 1953. İngiltere Kraliçesi Elizabeth taç giydi. 1958. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü'nün demecine yayım yasağı getirildi ve hakkında soruşturma açıldı. Aynı gün Ankara'da Spor Salonu çöktü; 5 bin kişilik salonda kimse bulunmadığı için can kaybı olmadı. 1960. Başbakan Cemal Gürsel, 28 Nisan olaylarında ve 27 Mayıs'ta ölenlerin Anıtkabir etrafına gömüleceğini açıkladı. 1961. Yurtdışında öğrenim görmek serbest bırakıldı. 1964. Kısa adı FKÖ olan Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu. 1966. De Valera İrlanda devlet başkanı oldu. Aynı gün, Kıbrıs'ta Rumlar Lefkoşe'nin Türk kesimine giriş-çıkışı yasakladı. 1968. Kısmi senato, milletvekili ara, belediye ve muhtarlık seçimleri yapıldı;çıkan olaylarda 19 kişi öldü. 1977. Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alpaslan Türkeş "Utanmaz Adam Bülent Ecevit'ten biz hesap soracağız" dedi. 1978. Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp'in eşi Necla Kuneralp ile emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu öldürüldü. Suikastı bir Ermeni örgütü üstlendi. 1980. Osmanlı'dan bu yana devam eden buğday ve ekmek fiyatları üzerindeki devlet kontrolü kaldırıldı. 1981. Milli Güvenlik Konseyi siyasi parti mensuplarının uyacakları esasları belirledi. Aynı gün, Devlet Başkanı Kenan Evren'in emri ve Futbol Federasyonu'nun kararıyla Ankaragücü futbol takımı birinci futbol ligine çıkarıldı. 1988. Toplu iş sözleşmesi görüşmeleri tıkandı. Direnişe geçen işçi sayısı 51 bin. 1992. Danimarka'da referandum yapıldı. Avrupa Birliği'nin esaslarını belirleyen Maastricht anlaşması reddedildi. 1994. Bursa'daki Tofaş fabrikalarında 2 bin 404 işçi işten çıkarıldı. 1995. Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir, Avrupa Parlamentosu Sosyalist Grup Başkanı Pauline Green, Radikal lider Catherine Lalumiere ve Yeşiller sözcüsü Claudia Roth'u "fahişe" olarak niteledi. 1998. Adana'da meydana gelen depremde 144 kişi öldü. Bugün Doğanlar: 1742. Fransız yazar Marquis de Sade. Bugün Ölenler: 1927. Ressam Hüseyin Avni Lifij. Otoportre, Alegori-Savaş, Kadıköy'de Belediye Çalışmaları-Kalkınma, Mezarlık adlı yapıtları İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nde bulunmaktadır. 1961. Tiyatro sanatçısı Nezihi Özsoy. 1971. Yazar Orhan Kemal. Modern Türk edebiyatının en büyük yazarlarından olan Kemal, siyasal görüşleri nedeniyle baskı ve kovuşturmalara uğramış, 30. sanat yılını hapiste karşılamıştı. Adına konulan Orhan Kemal Roman Armağanı her yıl yazarın ölüm gününde veriliyor. İlk ödülü 1972'de Yılmaz Güney Boynu Bükük Öldüler kitabıyla aldı. 1991. Şair Ahmet Arif. Şairin toplumcu-devrimci şiirlerinden seçmeler Hasretinden Prangalar Eskittim adıyla 1968'de yayımlandı. |
Tarihte Bugün / 3 Haziran
1924.Faşist milisler İtalyan sosyalist lider Giacomo Matteotti’yi kaçırdı ve öldürdü. 1925.Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalefet partisiydi. 1935. Almanya düzenlenen binicilik yarışmalarında Sami Polatkan birinci oldu. 1942. Kişi başına ekmek miktarı 300 grama çıktı. 1957. Türkiye Güreş Milli Takımı serbest stilde Dünya Güreş Şampiyonu oldu. 1959. İzmir'de Demokrat gazetesi 1 ay kapatıldı. Gazeteci Adnan Düvenci ve Şeref Bakşık 16’şar ay hapis cezasına çarptırıldılar. 1959. Polis Zonguldak Maden İşçileri Kongresini dağıttı. 1964. Futbolun "Ordinaryüs"ü Lefter Küçükandonyadis, Fenerbahçe-Beşiktaş arasında oynanan jübile maçıyla futbola veda etti. 1974. Yitzak Rabin, İsrail'in yeni başbakanı oldu. Aynı gün, Ressam Fikret Mualla'nın Fransa'dan getirilen kemikleri İstanbul Karacaahmet Mezarlığına gömüldü. 1976. Avrupa Komünizmi deyimi ilk kez İtalyan Komünist Partisi lideri Enrico Berlinguer tarafından kullanıldı. 1977. Bülent Ecevit "Türk halkı bu düzeni değiştirmeye karar vermiştir, ben duralarsam beni de aşarak amacına erişir," dedi. 1983. İngiltere'de Amerikan Hava Kuvvetleri'ne ait üsleri protesto eden 752 kişi tutuklandı. 1986. Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Bülent Ecevit hakkında bir konuşması nedeniyle dava açıldı. 1992. Meclis Hayali İhracat Araştırma Komisyonu Başkanı Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ı ifade vermeye çağırdı. Özal'ın başbakanlığı döneminde hayali ihracata imkan sağladığı ve soruşturmaları geciktirdiği öne sürülüyordu. 1995. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aydın Güven Gürkan, Kilis, Yalova ve Karabük'ün il yapılması kararnamesini imzaladı. Sonra da, uygulamanın haksızlık olduğunu söyleyerek bakanlıktan istifa etti. Bugün Doğanlar: 1925. Amerikalı aktör Tony Curtis. 1877. Fransız ressam Raoul Dufy. Bugün Ölenler: 1875. Carmen operasının yaratıcısı, Fransız besteci George Bizet. 1924. Dava, Şato gibi yapıtlarıyla tanınan Çek yazar Franz Kafka 1963. Şair Nazım Hikmet Ran, Moskova'da sürgünde. |
Tarihte Bugün / 4 Haziran
1844. Almanya'da Silezya bölgesinde dokumacılar ayaklandı. 1930. Türk Tarihi Tetkik Heyeti ilk toplantısını yaptı. Ekip 16 kişiden oluşuyordu. Heyet başkanlığına Tevfik Bey (Bıyıklıoğlu) seçildi. 1932. Türkiye'deki yabancıların kamu işlerinde çalışması yasaklandı. 1936. Fransa'da seçimleri sol kazandı. Halk Cephesi ittifakının lideri Sosyalist Leon Blum başbakan oldu. 1937. Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. 1944. II. Dünya Savaşı sırasında Alman harp gemileri ticaret gemisi biçimine sokularak Boğazlardan geçiyordu. İngiltere bu durumu Türkiye nezdinde protesto etti. Aynı gün Müttefik kuvvetler Roma'yı ele geçirdi. 1945. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde tartışmalara neden olan. Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu kabul edildi. 1961. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John F. Kennedy ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Başkanı Nikita Kruşçev Viyana'daki zirvede bir araya geldi. 1970. Manisa'da sağcılar mini etekli kızlarla uzun saçlı ve favorili erkeklere saldırdılar. Aynı gün "Altın Portakal" Sinema Ödülünü başrolünü Yılmaz Güney'in oynadığı Bir Çirkin Adam filmi kazandı. 1972. California Üniversitesi profesörlerinden siyah eylemci Angela Yvonne Davis, gizli örgüt kurmak, cinayet ve adam kaçırma suçlarından beraat etti. Jürinin bütün üyeleri beyazdı. 204 belediye ve 3995 muhtarlık için seçim yapıldı; Adalet Partisi 100 belediye başkanlığı kazandı. 1974. Uluslararası Hukukçular Komitesi. Uganda'da İdi Amin'in iktidarı ele geçirmesinden bu yana 250 bin kişinin öldürüldüğünü açıkladı. 1979. 105 kişinin hayatını kaybettiği Kahramanmaraş olaylarının sanığı 885 kişinin davası başladı. 1981. Milli Güvenlik Konseyi'nin ölüm cezasını onayladığı sağ eylemci Cevat Karakaş idam edildi. 1986. İzmir 9 Eylül Üniversitesi'nde bir kız öğrenci "ramazan günü okula askılı elbiseyle geldiği" için polis tarafından dövüldü. 1989. Polonya'da ilk serbest seçimler yapıldı. Seçimleri Dayanışma kazandı. 1990. Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) resmen kuruldu. 1994. Radikal İslamcılar, Bangladeşli yazar Teslime Nesrin hakkında ölüm emri verdi. Yazar Teslime Nesrin İslam toplumunda kadının baskı altında olduğunu savunuyor. Aynı gün Türkiye'de, iki heykeli, Türk örf ve adetlerine uygun olmadığı gerekçesiyle kaldırtan Ankara Belediye Başkanı Melih Gökçek, "Böyle sanatın içine tükürürüm" dedi. 1994. Kürt kökenli işadamı Savaş Buldan'la arkadaşları Adnan Yıldırım ve Hacı Koray, Bolu yakınlarında öldürülmüş olarak bulundu. 1995. 12 Eylül döneminde kapatılmış olan Adalet Partisi yeniden kuruldu. Bugün Doğanlar: İ. Ö. 470 Yunanlı Filozof Sokrates. 980. Davranışların en iyisi iyi niyetten doğandır..Niyetin en iyisi ise bilimden ortaya çıkandır diyen bilim adamı İbni Sina doğdu. Bugün Ölenler: 1933. Modern şiirimizin öncülerinden Ahmet Haşim. 1989. İran'ın dini lideri Ayetullah Humeyni. Humeyni'nin ölümü nedeniyle Türkiye'de bayraklar yarıya indirildi. |
Tarihte Bugün / 5 Haziran
1923. Şile'de Rum Değirmenlik mahallesinde yangın çıktı; 550 Rum (çoğu terkedilmiş), 200 İslam hanesi, 100 dükkan, 1 cami, 2 kilise yandı. 1500 kişi evsiz kaldı. 1926. İngiltere, Irak ve Türkiye arasında yapılan görüşmeler sonunda Musul sorunu çözüme kavuşturuldu. 1936. "Maliye Bakanlığı Kuruluş Kanunu" çıkarıldı. 1943. Arjantin'de askeri cunta hükümeti kuruldu. Cumhurbaşkanı Arturo Rawson hükümetin başına geçti. 1946. Türkiye Büyük Millet Meclisi "Sınıf esasına dayalı dernek ve parti" kurulmasına izin verdi. Aynı gün Mecliste yeni Seçim Kanunu kabul edildi. Tek dereceli seçim esasına geçildi. 1947. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry S Truman savaş sonrası "komünizm tehdidi"ne karşı koymak için Batı Avrupa'ya yardım planı hazırlattı. 1950. Meclisten güvenoyu alan Menderes hükümeti ilk iş olarak ezanın Arapça okunması tartışmasını açtı. 16 Haziran'da Meclis ezanın Arapça okunması yasağını kaldırdı. 1958. Basına Baskılar sürüyor; Lüleburgaz'da yayımlanmakta olan Özdilek gazetesinin sahibi ve başyazarı Gültekin Arda 9 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1964. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson, Başbakan İsmet İnönü'ye sert uyarılar içeren bir mektup gönderdi. Mektupta Türkiye'nin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'nın (NATO) silahlarını kullanarak Kıbrıs'a çıkarma yapamayacağını bildirdi. 1966. Kısmi senato seçimleri yapıldı. Adalet Partisi 35, Cumhuriyet Halk Partisi 13, Millet Partisi 1, Türkiye İşçi Partisi 1, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 1, Yeni Türkiye Partisi 1 senatörlük kazandı. 1967. İsrail Mısır, Ürdün ve Suriye topraklarına girdi. 1970. Sağlık personeli açlık grevine başladı. 1971. Diyarbakır'da petrol bulundu. 1972. Melen hükümeti güvenoyu aldı. Aynı gün zam istekleri kabul edilmeyen kasaplar boykot yaptı; İstanbul etsiz kaldı. 1975. Süveyş Kanalı 8 yıl aradan sonra uluslararası deniz trafiğine açıldı. 1977. Milletvekili genel seçimleri yapıldı. Cumhuriyet Halk Partisi 213, Adalet Partisi 189, Milli Selamet Partisi 24, Milliyetçi Hareket Partisi 16, Cumhuriyetçi Güven Partisi 3, Demokratik Parti 1 ve bağımsızlar 4 milletvekili çıkardı. 1979. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile petrol alımı dahil, çeşitli işbirliği konularında 6 sözleşme imzalandı. Aynı gün Adalet Partisi Bitlis Senatörü Kamran İnan Adalet Partisi'nden ve Cumhuriyet Senatosu'ndan istifa etti. 1981. Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (Töb-Der) Başkanı Gültekin Gazioğlu'nun vatandaşlıktan çıkarıldığını belirten karar Resmi Gazete'de yayımlandı. 1983. Sağ görüşlü Halil Esendağ ile Selçuk Duracık idam edildi. 1996. Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller hakkındaki mal varlığı soruşturması önergesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. 1996. Milliyet Abdi İpekçi Dostluk ve Barış Ödülü Yunanistan eski Başbakanı Konstantin Miçotakis'e verildi. Bugün Doğanlar: 1883. ABD'li matematikçi ve iktisatçı John Maynard Keynes . 1878. Meksikalı devrimci köylü lideri Pancho Villa. 1899. İspanyol şair Federico Garcia Lorca. Bugün Ölenler: 1862. İrlandalı yazar O' Henry . 1883. Bilimsel sosyalizmin kurucusu, "Das Kapital'in" yazarı, Alman filozof ve devrimci Karl Marx. 1964. Adalet Partisi genel başkanı, emekli Orgeneral Ragıp Gümüşpala. 1971. Tiyatro ve sinema oyuncusu Cahit Irgat. Dudaktan Kalbe, Kanlı Mezar gibi pek çok filmde ve Vişne Bahçesi, Fareler ve İnsanlar, Godot'yu Beklerken gibi çok sayıda tiyatro oyununda rol aldı. Tüm şiirlerini Irgatın Türküsü adlı kitapta topladı. |
Tarihte Bugün / 6 Haziran
1944. Müttefikler Normandiya'ya çıkarma yaptı. 1947. Necip Fazıl Kısakürek Büyük Doğu dergisinde yayımlanan bir şiiri nedeniyle tutuklandı. Gerekçe; padişahlığı övmek ve Türklüğe hakaret etmek. 1949. İhtiyarlık Sigortası kabul edildi. 1958. Basına baskılar sürüyor; Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Ülkü Arman ile aynı gazetenin yazarı Oktay Verel 1'er yıl, cezaevinde bulunan Şinasi Nahit Berker'le Nihat Subaşı da 4'er ay hapis cezasına çarptırıldı. 1959. Konya'da şiddetli yağmur sel baskınına neden oldu; 4000 baş hayvan sele kapıldı. 1961. Ordu içindeki Silahlı Kuvvetler Birliği 1961 yılında bugün devlet başkanı Cemal Gürsel'e bir muhtıra verdi. Muhtırada görevden alınan Hava Kuvvetleri Komutanı İrfan Tansel'in göreve iadesi istendi. 8 Haziran'da İrfan Tansel Hava Kuvvetleri komutanlığına döndü. 1968. Amerikalı Senatör Robert Kennedy vurularak öldürüldü. 1971. İttihat gazetesi kapatıldı. 1977. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit "141.,142. ve 163. maddeler kalkacak" dedi. 1980. Süleyman Demirel başkanlığında Adalet Partisi azınlık hükümetinin kurulduğu Kasım 1979 tarihinden sonraki 6 ay içinde 1553 kişinin öldürüldüğü, 1918 kişinin yaralandığı bildirildi. 1983. Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu. Partinin genel başkanlığına Erdal İnönü seçildi. Aynı gün, Milli Güvenlik Konseyi kısa adı MDP olan Milliyetçi Demokrasi Partisi'nin üç kurucu üyesini veto etti. 1985. Kamuoyunda "Pişmanlık Yasası" olarak anılan kanun kabul edildi. Yasaya göre ihbarda bulunan sanıkların cezalarında indirim yapılacak. 1988. Mardin ilindeki tarihsel zenginlikleriyle ünlü Hasankeyf kasabasının Ilısu Baraj Gölü'nün suları altında kalacağı bildirildi. Aynı gün Yeşiller Partisi kuruldu. Partinin genel başkanlığına Profesör Doktor Celal Ertuğ seçildi. 1990. Mardin'in Dargeçit ilçesinde oturma eylemi yapan 11 kadın tutuklandı. Dargeçit esnafı tutuklamayı protesto etmek için kepenk kapattı. 1993. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) Genel Başkanı Erdal İnönü, eylül ayında yapılacak kurultayda adaylığını koymayacağını açıkladı. 1996. Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi'nin başvurusu üzerine 53. Hükümetin güven oylamasının geçersiz olduğuna karar verdi. Bu karar üzerine Başbakan Mesut Yılmaz Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e Anayol hükümetinin istifasını verdi. Aynı gün İşadamı Halis Toprak'ın, boşandığı eşi Ayşe Toprak'a 5 trilyon 100 milyar lira tazminat vermesi kesinleşti. Bu, Türkiye tarihinin en yüksek boşanma tazminatı oldu. 2000. Şili eski diktatörü Augusto Pinochet'in dokunulmazlığı kaldırıldı. Augusto Pinochet'in 17 yıl süren iktidarı süresince binlerce devrimci, demokrat öldürülmüş ya da kaybolmuştu. Bugün Doğanlar: 1875. Alman yazar Thomas Mann. Bugün Ölenler: 1832. İngiliz filozof Jeremy Bentham 1961. Sigmund Freud'la birlikte psikoanalizin kurucularından kabul edilen Alman psikanalizci Carl Jung 1968. Kurtuluş Savaşı komutanlarından Kazım Özalp. 1980. Ressam Hamit Görele. 1992. Gazeteci Hikmet Feridun Es. |
Tarihte Bugün / 7 Haziran
1557. Mimar Sinan tarafından inşa edilen, Süleymaniye Camii açıldı. 1866. Anadolu'da kurulan ilk demiryolu hattı olan İzmir-Aydın demiryolu açıldı. 1914. Atlas Okyanusu'yla Büyük Okyanusu birbirine bağlayan Panama Kanalı gemilere açıldı. 1929. Vatikan, bağımsız devlet oldu. Aynı gün Ramsay MacDonald İngiltere'nin ikinci İşçi Partisi hükümetini kurdu. 1942. Etimesgut fabrikasında yapılan ilk Türk uçağı havalandı. Aynı gün Amerika Birleşik Devletleri Midway Adası yakınlarındaki deniz savaşında Japonları yendi. 1943. Tifüs salgını başladı. 7 Haziran günü İstanbul'da bazı sinemalar kapatıldı ve eskicilerin satış yapması yasaklandı. Aynı gün İtalyan askerleri Arnavutluk'tan çekilmeye başladı. 1945. Çalışma Bakanlığı kuruldu. Türkiye'nin ilk Çalışma Bakanı Konya Milletvekili Profesör Sadi Irmak oldu. Aynı gün, Rıdvan Nafiz Ergüer, Kasım Gülek ve Ahmet Kutsi Tecer Cumhuriyet Halk Partisi genel yönetim kurulu üyeliğinden istifa ettiler. 1956. Demokrat Parti hükümetinin hazırladığı yeni Basın Kanunu Mecliste kabul edildi. Hürriyet Partisi adına konuşan Turan Güneş, "Bu kanunla, değil basın özgürlüğü, basın bile kalmayacak" dedi. 1957. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü "Dini siyasete alet etmeyi bazı politikacılar bir vasıta zannediyorlar" dedi. 1962. 100 kadar işsiz hamal İstanbul Vilayet binasına yürüyüş yaptı. 1964 26 ilde kısmi senato seçimleri yapıldı. Adalet Partisi 31, Cumhuriyet Halk Partisi 19, bağımsızlar 1 senatörlük elde etti. 1977. İşadamı Vehbi Koç "Hükümeti Cumhuriyet Halk Partisinin kurması yararlı olur" dedi. Aynı gün, Semiha Yankı 13. Uluslararası Altın Orfe Şarkı Yarışması'nda birinci oldu. 1978. 12 Mart dönemi askeri savcılarından Yaşar Değerli otomobiline konan bombayla yaralandı. 1982. Türkiye'nin Lizbon Büyükelçiliği İdari Ateşesi Erkut Akbay uğradığı silahlı saldırı sonucu öldü. 1983. Milli Güvenlik Konseyi kısa adı HP olan Halkçı Parti ve kısa adı ANAP olan Anavatan Partisi'nin 7'şer kurucu üyesini veto etti. 1985. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Yönetim Kurulu, parlamento dışındaki partilerin etkinliklerini yayınlamama kararı aldı. 1990. Sosyal Demokrat Halkçı Parti'den (SHP) istifa eden 10 milletvekili Halkın Emek Partisi'ni (HEP) kurdu. İlk Genel Başkan Fehmi Işıklar'dı. HEP 3 yıl sonra 14 Temmuz günü Anayasa Mahkemesi'nce kapatıldı. 1994. Sosyetenin ünlü ismi Ayşegül Tecimer tarihi eser kaçakçılığından gözaltına alındı. 1995. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, Türk vatandaşlarına, bulundukları ülke vatandaşlığına geçme hakkı veren yasa kabul edildi. Aynı gün Ankara Musevi Cemaati Başkanı Profesör Yuda Yürüm arabasına konulan bombanın patlamasıyla yaralandı. 1996. Hükümeti kurma görevi 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a verildi. 1999. Ankara Emniyeti'ndeki "telekulak" şebekesinin Başbakan Bülent Ecevit'in gizli ev telefonunu bile izlemeye aldığı ortaya çıktı. 2000. Yunanistan'da hükümet Avrupa Birliği'ne girildikten sonra verilecek yeni kimliklerde din hanesini kaldırma kararı aldı. Bu karar üzerine Yunan Ortadoks Kilisesi, geçen yıl bugün, halka protesto çağrısı yaptı. Bugün Doğanlar: 1848. Fransız ressam Paul Gaugin. Bugün Ölenler: 1994. İngiliz yazar Dennis Potter. 1987. Şair Cahit Zarifoğlu. 1980. ABD'li yazar Henry Miller. 1967. Ankara Sanat Tiyatrosu'nun kurucusu ve sanat yönetmeni Asaf Çiğiltepe. |
Tarihte Bugün / 8 Haziran
632. Hazreti Muhammed öldü. 1933. Halk Bankası Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. 1936. Cumhuriyet döneminde iş, işçi, işveren ilişkilerini düzenleyen ilk kapsamlı yasa olan İş Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Kanun en az on işçi çalıştıran işyerlerinde uygulandı. Kanuna göre grev ve lokavt yasaktı. İş Kanunu 15 Haziran 1937'de uygulanmaya başladı. 1938. Japonlar Çin'in Kanton şehrini bombaladı; ölü sayısı belirlenemeyecek kadar fazla. 1941 . Müttefikler, Suriye ve Lübnan'a çıkartma yaptı. 1948. Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Eduard Beneş'in istifasıyla, Komünist Partisi bütün iktidarı ele geçirdi. 1949. Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI) tarafından hazırlanan raporda aralarında film yıldızları Frederic March, John Garfield, Paul Muni, ve Edward G. Robinson'ın da bulunduğu Holywood ünlüleri Komünist Parti üyesi ilan edildi. Bu raporla birlikte 1940ların sonuyla 1950'ler boyunca ABD'yi saracak olan anti-komünist histeri başladı. Aynı gün 5434 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu" kabul edildi. 1951. Türkiye'de ilk kalp ameliyatı Ankara Gülhane Askeri Hastanesi'nde gerçekleştirildi. 1957. Cumhurbaşkanı Celal Bayar,"Türkiye'de irtica avdet edemez" dedi. 1958. İstanbul Beyazıt Meydanı'nda Kıbrıs için, 300 bin kişinin katıldığı "Ya Taksim, Ya Ölüm" mitingi yapıldı. 1960. İstanbul'da on binlerce kişi 27 Mayıs'ı ve orduyu desteklemek için miting yaptı. Aynı gün, ordu mensupları hazineye yardım amacıyla alyanslarını bağışlamaya başladılar. 1963. Basına baskılar sürüyor; Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Yön ve Barış Dünyası dergilerini kapattı. 1965. Eğitim özelleşiyor; Meclis'te Özel Öğretim Kurumları Kanunu kabul edildi. Kanun 1971'de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilinceye kadar sürekli tartışma konusu oldu. Aynı gün, memur sendikalarına ilişkin esasları düzenleyen Devlet Personeli Sendikaları Kanunu da kabul edildi. 1966. Başbakan Süleyman Demirel "Demokrat Parti'nin devamıyız" dedi. Bu sözleri nedeniyle hakkında soruşturma başlatıldı. 1968. ABD'li siyah lider ve medeni haklar eylemcisi Martin Luther King'in öldürülmesi sanığı James Earl Ray Londra'da yakalandı. 1969. Greko-romen Güreş Milli Takımı Avrupa şampiyonu oldu. 1970. Arjantin'de Başkan Ongania bir askeri darbe sonucu devrildi. 1973. General Fransisco Franco İspanya'yı 34 yıl yalnız başına yönettikten sonra Luis Blanco'yu devlet başkanlığına atadı. Aynı gün Türkiye'de, Altın Portakal sinema ödüllerini Hülya Koçyiğit ve Tarık Akan kazandı. Boğaziçi Köprüsü'nden ilk araç geçiş denemesi yapıldı. 1977. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Bülent Ecevit "Adalet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi ile işbirliği yapamayız" dedi. 1984. 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Türk Hava Yolları bir kamu iktisadi kuruluşuna dönüştürüldü. 1986. Avusturya'da Kurt Waldheim cumhurbaşkanı seçildi. 1987. İstanbul'da deniz otobüsü seferlerine başlandı. 1991. 600 bin kamu işçisinin toplu sözleşmelerinde uyuşma sağlanamadı. İşçilerin protesto eylemleri arttı. Gölcük'te binlerce işçi Yalova-İzmit karayolunu trafiğe kapattı. 1992. Cumhurbaşkanı Turgut Özal Doğru Yol Partisi (DYP) ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) koalisyon hükümetinin "Demokratikleşme paketi"inde yer alan yargı reformu yasasını veto etti. Aynı gün Özgür Gündem gazetesi muhabiri Hafız Akdemir Diyarbakır'da vurularak öldürüldü. İstanbul Elektrik Tünel Tramvay İşletmesi'nde (İETT) çalışan 30 bini aşkın işçi, toplu sözleşme görüşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanmasını protesto etmek için 1992 yılında bugün toplu viziteye çıktılar. 1993. Devlet Bakanı Tansu Çiller görevinden istifa etti. Doğru Yol Partisi genel başkanlığına aday olduğunu açıkladı. Aynı gün Anayasa'nın 133. maddesinin değiştirilmesiyle özel radyolar serbest bırakıldı. 1994. Birleşik Sosyalist Parti (BSP) kuruldu; genel başkanlığına Sadun Aren getirildi. 1995. Yunanistan Ege'de karasularını 12 mile çıkarma hazırlıkları yapıyordu. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 8 Haziranda böyle bir durumda hükümete savaş yetkisi verdi. 1996. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) üyesi memurların Beyoğlu'nda yaptıkları oturma eylemine polis müdahale etti. Polis gazeteci ve memurları copladı; 357 kişi gözaltına alındı. 1999. Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcısı, Kürdistan İşçi Partisi (PKK) lideri Abdullah Öcalan hakkında idam cezası istedi. Bugün Doğanlar: 1810. Alman besteci Robert Schumann. 1867. Ünlü ABD'li mimar Frank Lloyd Wright. 1903. Belçika kökenli ABD'li yazar Marguerite Yourcenar. Bugün Ölenler: 1876. Fransız yazar George Sand. 1985. Atatürk'ün manevi evlatlarından tarihçi ve sosyolog Afet İnan. 1997. Sanatçı, biliminsanı ve Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) kurucusu Atilla Ergür. |
Tarihte Bugün / 9 Haziran
1617. Sultan I. Ahmet tarafından İstanbul'da adıyla anılan meydanda 1609-1616 arasında Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa'ya yaptırılan Sultanahmet Camii ibadete açıldı. Mavi, yeşil ve beyaz renkli çok güzel çinilerle bezendiği için Avrupalılarca "Mavi Cami" olarak adlandırılır. Türkiye'nin altı minareli tek camisi olan Sultanahmet'in ibadethane bölümü 64 x 72 m. boyutlanandadır. 43 m. yüksekliğindeki merkezî kubbesinin çapı 33.4 m. olup Ayasofya'nın kubbesinden 2,6 m. daha büyüktür. Caminin içi 260 pencereyle aydınlatılmıştır. Yazıları Diyarbakırlı Seyyid Kasım Gubarî tarafından yazılmıştır. Çevresindeki yapılarla birlikte bir külliye oluşturur. 1923. Bulgaristan'da faşist askeri darbe. 1942. Anıtkabir proje yarışmasını Emin Onat ve Orhan Ada'nın kazandığı açıklandı. 1947. Türkiye, Dünya Sağlık Teşkilatı'na üye oldu. 1950. Adnan Menderes Demokrat Parti genel başkanlığına seçildi. 1951. Demokrat Parti Ankara İl Kongresi toplandı. Bazı delegeler, partiye kesecilerle midecilere değil, içtenlikle bağlı insanların gerekli olduğunu belirtti. 1955. Türk bayrağını yırtmaktan sanık 4 Amerikalı yapılan yargılamada beraat etti. 1956. Basına baskılar sürüyor; Halk gazetesi toplatıldı. Aynı gün, Amerika Birleşik Devletleri'nde nükleer denizaltı George Washington suya indirildi. 1967. Parti Meclisi'nden güven isteme amacıyla istifa eden Bülent Ecevit oybirliğiyle yeniden Cumhuriyet Halk Partisi genel sekreteri seçildi. 1969. İstanbul Üniversitesi'nde polis, öğrencilere müdahale etti. 29 öğrenci gözaltına alındı, 19 polis yaralandı. Üniversite kapatıldı ve sınavlar eylül ayına ertelendi. Danıştay, Üniversitenin kapatılma kararını 14 Haziran günü durdurdu. 1977. Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alpaslan Türkeş "Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, sömürgecilerin yetişmesi, komünistlerin beslemesi, bölücülerin yardakçısı ve Demirperdenin baykuşudur" dedi. Aynı gün, Türkiye'nin Vatikan Büyükelçisi Taha Carım Roma'da uğradığı silahlı saldırı sonucu öldü. Saldırıyı "Ermeni Soykırımı" ve "Ermeni Jenosit Örgütü" üstlendi. 1980. Altı ay içinde sekizinci kez devalüasyon yapıldı; Türk lirasının değeri yüzde 5,5-8,8 arasında düşürüldü. Aynı gün yapılan açıklamaya göre; 203 işyerinde 48 bin işçi grevde. 1981. Türkiye'nin Cenevre Başkonsolosluğu'nda görevli Mehmet Yergüz bir Ermeni militan tarafından öldürüldü. 1985. Yönetmenliğini Ali Özgentürk'ün yaptığı At filmi Tokyo Film Şenliği'nde büyük ödülü iki filmle paylaştı. 1993. Tahsin Yücel, Peygamberin Son Beş Günü adlı yapıtıyla Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazandı. 1996 . Habitat II, Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Zirvesi kapsamında düzenlenen Sivil Toplum Kuruluşları Forumu'na katılan yabancı delegeler, polisin memurları ve gazetecileri coplamasını ağızlarına siyah bant takarak protesto ettiler. Bugün Doğanlar: 1893. Öp beni Kate (Kiss Me Kate) adlı müzikaliyle ünlü Amerikalı besteciş ve söz yazarı Cole Porter. Bugün Ölenler: 68. Roma İmparatoru Neron, intihar ederek. 1870. Modern İngiliz edebiyatının en önemli yazarlarından, Sanayi Devrimi'nin ve kapitalizmin yarattığı toplumsal eşitsizlik, yoksulluk ve sefaleti konu alan romanlarıyla tanınan Charles Dickens. 1992. Şair, eleştirmen Enver Tunçalp. |
Tarihte Bugün / 13 Haziran tarihindeki önemli olaylar :
1381 Wat Tyler öncülüğündeki köylü isyancılar Londra'yı basarak hükümet binalarını ateşe verdi, hapishaneleri boşalttı ve zenginlerle yargıçların kafalarını uçurdu. 1550 Mimar Sinan'ın eseri Süleymaniye Camii'nin temeli atıldı. 1859 Erzurum'daki şiddetli depremde, kentin yarısından fazlası hasar gördü ve 3 bin kişi öldü. 1872 Namık Kemal, İbret Gazetesi'ni yayımladı. Bu fikir gazetesi, 27 gün sonra sudan bir nedenle kapatıldı. 1878 Berlin Kongresi toplandı. 1921 Mustafa Kemal, Ankara'ya gelen Fransa Temsilcisi Franklin Bouillion ile görüştü. 1928 Türkiye Cumhuriyeti ile Düyunu Umumiye (Osmanlı Borçları) alacaklıları arasında sözleşme imzalandı. 1952 Fikir İşçileri Kanunu kabul edildi. 1957 Siyahi lider Martin Luther King ile ABD Başkan Yardımcısı Nixon görüştüler. 1961 Federal Almanya'ya işçi gönderilmesinin esaslarını düzenleyen protokol imzalandı. İlk işçi kafilesi, 24 Haziran'da trenle yola çıktı. 1965 Besteci, müzikbilimci Refik Fersan, 72 yaşında İstanbul'da öldü. 1968 Boykot ve üniversite işgalleri bütün ülkeye yayıldı; yer yer silahlı çatışmalar da yaşandı. 1971 Kültür Bakanlığı kuruldu. Bakanlığa Talat Halman atandı. 1972 Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi Banu Ergüder, içinde ceset bulunan bavulla yakalandı. Ergüder'in tecavüze karşı öldürdüğü ifadesine karşın, cinayeti örgütsel anlaşmazlık nedeniyle aynı üniversite öğrencilerinden Zeynel Altındağ'ın işlediği ortaya çıktı. Sıkıyönetimce aranan Adil Ovalıoğlu'nun öldürülmesine adı karışan Garbis Altınoğlu da yakalandı. 1974 Ressam, dekoratör Turgut Zaim 68 yaşında öldü. 1987 Yazar ve çevirmen Cemil Meriç, 77 yaşında İstanbul'da öldü. 1991 Türkiye ile KKTC arasında pasaport uygulaması kaldırıldı. 1993 Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanı seçilmesiyle boşalan DYP Genel Başkanlığı'na Tansu Çiller seçildi. 1993 Kim Campell, Kanada'nın ilk kadın başbakanı seçildi. 1996 Küba Devlet Başkanı Fidel Castro, Habitat II Kent Zirvesi'ne katılmak üzere İstanbul'a geldi. 2000 Papa II. Jean Paul'e suikast girişiminden İtalya'da cezaevinde yatan Mehmet Ali Ağca, Türkiye'ye iade edildi. 2002 Afganistan'da geleneksel Meclis Loya Jirga toplanarak, geçici hükümet başkanı olarak Hamid Karzai'yi seçti |
Tarihte Bugün / 14 Haziran tarihindeki önemli olaylar :
1839 Jandarma Teşkilatı kuruldu. Teşkilatın ilk nizamnamesi olan Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi yürürlüğe konuldu. 1909 Dernek kurma özgürlüğüne ilişkin ilk yasa olan ''İçtimaatı Umumiye Kanunu'' kabul edildi. 1923 Kadınlar Halk Fırkası kuruldu. 1925 Alpullu Şeker Fabrikası açıldı. 1926 Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya İzmir'de suikastta bulunulacağı haber alındı. Suikast girişimini, Giritli Şevki, Vali Kazım Dirik'e ihbar etti. Suikast girişimi failleri Ziya Hurşit ve arkadaşları tutuklandı. 1935 Etibank Genel Müdürlüğü kuruldu. 1935 Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kurulmasına ilişkin yasa, TBMM'de kabul edildi. 1936 Rus yazar Maksim Gorki öldü. 1937 Hatay'ın bağımsızlığı TBMM'de onaylandı. 1940 II. Dünya Savaşı'nda Alman birlikleri Paris'e girdi. 1940 II. Dünya Savaşı’nda büyük vahşetin yaşandığı Yahudi toplama kampı Auschwitz kuruldu. 1964 Nelson Mandela ömür boyu hapse mahkum edildi. 1982 Falkland Adalarını işgal eden Arjantin birlikleri teslim oldu. 1987 Yazar ve çevirmen Cemil Meriç öldü. 1989 Kapalı yerlerde sigara içilmesi ile sigara reklamı ve kampanyası yasaklandı. 2000 İtalya'da affedilen ve Abdi İpekçi suikastı ile gasptan Türkiye'ye iadesi kararlaştırılan terörist Mehmet Ali Ağca, Türkiye'ye getirildi. |
Tarihte Bugün / 15 Haziran tarihindeki önemli olaylar :
1215 İngiltere Kralı John, Magna Carta sözleşmesini mühürledi. 1826 Sultan II. Mahmud, Yeniçeri Ocağı'nı kaldırdı. Yerine ''Asakir-i Mansure-i Muhammediye'' adıyla yeni bir askeri teşkilat kuruldu. Bu olay, Osmanlı tarihinde ''Vaka-i Hayriye'' (Hayırlı Olay) olarak anıldı. 1873 Darüşşafaka kuruldu. 1922 Hollanda'nın La Hey kentinde Adalet Divanı'nın ilk celsesi açıldı. 1927 İstanbul Emraz-ı Akliye ve Asabiye Hastanesi (Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi) hizmete girdi. 1942 Atatürk'ün Şişli'de oturduğu ev müze oldu. 1961 ''Dokuzuncu Hariciye Koğuşu''nun yazarı Peyami Safa 62 yaşında öldü. 1962 Millet Partisi, CKMP’den ayrılan Osman Bölükbaşı tarafından kuruldu. 1968 Sadun Boro, eşi Odo ve kızı Deniz, ''Kısmet'' teknesiyle 22 Ağustos 1965'te çıktıkları dünya turunu, yine İstanbul Limanı'na dönerek tamamladı. 1970 Sendikalar Kanununda değişiklik öngören kanun tasarısını protesto eden işçiler, İstanbul ve Kocaeli'nde yürüyüş düzenlediler. ''15-16 Haziran olayları''nda, 5 kişi öldü, 200'e yakın kişi yaralandı. 1992 Türkiye'nin ilk AIDS hastası Murteza Elgin öldü. 1994 Bosna-Hersek'te görev yapacak Türk Barış Gücü'nün ilk birliği Split'e gitti. 1996 Caz şarkıcısı Ella Fitzgerald öldü. 1999 Gazeteci-yazar Tahir Kutsi Makal öldü. 2000 İngiliz Edebiyatı profesörü Mina Urgan öldü. |
Bütün Zaman Ayarları WEZ +3 olarak düzenlenmiştir. Şu Anki Saat: 16:28 . |
Powered by vBulletin® Version 3.8.11
Copyright ©2000 - 2025, vBulletin Solutions, Inc.
Dizayn ve Kurulum : Makinist