Anakart, Bios Hata ve Çözüm Önerileri:
Bilgisayarın omurgasını oluşturan; tüm donanımların üzerine yerleştiği anakartımız zaman zaman problemler çıkartabilmektedir. Bilgisayarımız çalışırken çıkan hatalar, kapanma sorunu, restart sorunu, kilitlenme sorunu vs. buna benzer birçok problem yazılımsal bir durumdan kaynaklanabildiği gibi anakartımız üzerindeki bileşenlerin durumundan da kaynaklanabilir. Her bilgisayarda açılışta tek bip sesi duyarız. Bu bilgisayarımızın normal bir şekilde açıldığını gösterir. Zaman zaman artık bu sesi duyabilmek adına saatlerimizi harcarız oluşan hatayı bulmak ve bu hatanın nedenini yorumlamak adına epey bir zaman kaybederiz. Aşağıdaki makalede bu problemlere çözüm olabilecek şekilde açıklamalar yapılmıştır. Sorunun çözümü adına atacağınız ilk adım konusunda sizlere faydalı olacağını düşünüyorum. Sorun çözümleri için öncelikle üreticilerin teknik servis desteklerine başvurmayı unutmayınız. Garanti kapsamı içerisindeki tüm ürünleriniz için donaınm üreticilerinden yardım talep ediniz. Bunun dışında kalan durumlarda aşağıdaki makaleyi değerlendiriniz.
ANAKART, BIOS PROBLEMLERİ
1. CMOS Pili “CMOS Checksum Eror” veya “CMOS Battery Dead”
2.PC Açılmıyor
3.Bilgisayarım Kilitleniyor
4. Setup Şifresini Unuttum
5. Bilgisayarınıza Açılış Şifresi Vermek
6. ROM ve FLASH RAM Ne Demektir?
7. CMOS Ne Demektir?
8. BIOS Versiyonunun Belirlenmesi
9. IRQ’ ler Ne İşe Yarar?
10.BIOS’da Kullanılan Terimler Ne Anlama gelmektedir?

1. CMOS Pili “CMOS Checksum Eror” veya “CMOS Battery Dead”
CMOS,BIOS Setup bilgilerinin tutulduğu hafıza chipidir. BIOS Setup bilgileri bilgisayarın donanımı ile ilgilidir.(Sabit diskin tipi, disket sürücünün tipi monitör, tarih ve saat bilgisi gibi) Bu bilgiler olmadan bilgisayar açılmaz. CMOS, bilgisayar kapandığında bir pil ile beslenir ve bu sayede tarih saat bilgileri makina bilgileri saklanmış olur. Bilgilerin zarar görüp görmediği Checksum adı verilen basit bir kontrol yöntemi ile kontrol edilir. Checksum değeri, bir bütünü oluşturan Byte’ların her birinin sayısal değerlerinin toplamıdır. Setup ayarları yapıldıktan sonra bu değer, CMOS içerisinde saklanan bilgiler için hesaplanır ve CMOS’ da diğer bilgilerle birlikte saklanır. Bilgisayar her açılışında ilk olarak bu değer yeniden hesaplanır ve CMOS ‘da saklanan önceden hesaplanmış olan değerle karşılaştırılır. Eğer bu değerler birbirinden farklı ise, CMOS içerisinde tutulan değerlerin zarar görmüş olduğu anlaşılır ve “CMOS, Checksum Error” Hatası verir. Bu durum genelde CMOS ‘u besleyen pilin bitmesi durumunda ortaya çıkar. Pil ömrü ortalama 5 yıldır.
Real-Time Clock-RTC : (Gerçek Zamanlı Saat) Pili zayıflayan bilgisayarda tarih ve zaman problemleri görülebilir. Bazı anakartlarda pil anakarta lehimli durumda olmakla birlikte harici pil beslemesi söz konusu olmaktadır. Bilgisayarın anakartının değiştirilmesi bile gerekebilir. Pil, bu işi bilen biri veya teknisyen tarafından değiştirilmelidir.

2. PC Açılmıyor
Kullanıcılar, genelde kullandıkları işletim sistemi açılmıyorsa, “PC açılmıyor” tabirini kullanmaktadırlar. İşletim sistemi ve PC farklı şeylerdir. PC bilgisayarı oluşturan parçalar olmakla birlikte, işletim sistemi, bilgisayarın çalışmasını sağlayan bir tür yazılımdır.
Bilgisayarın açılmamasının birçok sebepleri olabilir. Bunun için, panik yapmadan düşünmek gerekmektedir. Öncelikle, bilgisayarınıza elektrik veren güç kablosunun prize ve bilgisayarınıza takılı olduğundan, prize elektrik geldiğinden emin olun.
2.1 Güç kaynağının soğutucusu ve CPU fanı çalışıyor mu? Monitörünüz gücü PC’nin güç kaynağından alıyorsa monitörünüze elektrik geliyor mu tespit edin.
2.2 Açılışta bilgisayarınızda birşey göremiyorsunuz fakat “bip” sesi geliyor mu tespit edin.
2.3 Bilgisayarınızın RAM SIM modüllerinde bir değişiklik oldu mu (çıkarma-takma-ekleme) tespit edin, bildirin.
2.4 Bilgisayarınızda son zamanlardaki tavır değişikliğini (virüs olabilir) gözlemlediniz mi, akıllı virüsler bilgisayarınızın ana kartında bulunan BIOS ‘u çalışamaz duruma getirebilirler. Bilgisayarınızın BIOS ayarlarında BIOS güncelleştirmesini disable (kapalı) olarak tutun.
Neden disable? Eğer bu komut disable değil de, enable (açık) olursa, bilgisayarınızın BIOS’u virüs’e karşı açık bir konuma gelir. Ayrıntılı bilgi için 6′ncı madde (Rom ve Flash RAM) bölümüne bakınız.
3. Bilgisayarım Kilitleniyor
Bilgisayarım normal bir şekilde açılıyor, ancak bir süre sonra aniden Boot ediyor (Boot etmek: Yeniden başlamak) veya kilitleniyor.
3.1 Bu tip hatalar genelde işlemcinin aşırı ısınmasından kaynaklanır, bilgisayar kendini boot ederek soğutmaya çalışır. Bunun için, öncelikle soğumasını bekleyin. Bilgisayarınızı kalorifer ve çok güneş ışığı gibi ısı alan alanlardan uzak tutun. Toz birikintisi, fanınızdan ses gelmesine ve ısınmaya neden olur. Biriken tozlar CPU fanından giderilmeli ve fanın serbest dönmesi sağlanmalıdır. Fan yetmiyorsa ikinci bir Fan takılmalıdır.
3.2. Bilgisayarınızı virüs taramasından geçiriniz, kilitlenmeler hangi programlarda çalışıyorken oluşuyor tespit ediniz.
3.3. Bilgisayarınız özellikle yanlış işlemler yapıldığı zaman mı kilitleniyor veya size mesaj vermiyor mu bunu belirleyiniz.
3.4. Bilgisayarınız da kullandığınız fare ve klavye’nin problemsiz çalıştığından emin misiniz?
3.5. Bilgisayara takılı RAM’lerin tipleri ve erişim hızları farklı ise bilgisayarınız kilitlenebilir. Bilgisayarınızdaki RAM’lerin çalışma hız birimi nanosaniye’dir. Eğer bilgisayarınızdaki RAM 60′lık bir hıza sahipse, 70′lik bir RAM alıp takmayın. Veya bilgisayarınızda SDRAM varsa, ikinci bir RAM olarak EDO RAM takmayın. Bu da bilgisayarınızın kilitlenmesine neden olacaktır.
3.6. Bilgisayarlarda yazılım hatalarından kaynaklanan problemlerde bilgisayarınız size bir mesaj verecektir veya uygulamayı kapatacak işlem yapmanızı engelleyecektir bunu belirtiniz.
3.7. Bilgisayarınızın kilitlenmesi durumunda, bilgisayarınızın açıp kapama düğmesini dört saniye basılı tuttuktan sonra bırakın. Bu hareket güç düğmesi için donanımsal etkinlik sağlar.
3.8. Bilgisayarınız belli aralıklarla duruyorsa, bilgisayarınızdaki ağ kartınız tanımlı, fakat ağ bağlantınız kurulmamıştır.
3.9. Ekran kartınız düzgün çalışıyor mu, CPU düzgün çalışıyor mu değiştirerek testinizi yapın.
3.10 Teknik servis olarak, CPU-Bellek-Sabit Disk-Ekran Kartı dışındaki tüm bileşenleri sökün sistemi minumum konfigürasyonda çalıştırın geri kalan parçaları tek tek takarak arızalı parçayı bulmaya çalışın.

4. Setup Şifresini Unuttum
Bilgisayarımın CMOS (Complementary Metal Oxide Seminconductor) Setup’ına şifre koymuştum (Power On veya Setup) unuttum, bilgisayarımı nasıl açılır duruma getirebilirim?
4.1. Anakartınızın şifreyi silecek bir jumper’a sahiptir. Bu jumper, bilgisayarınızın anakart kitapçığında numarası ve yeri gösterilmektedir. Buna göre CMOS setup’ı siler ve gerekli tüm bilgileri tekrar yeniden yapmak zorunda kalırsınız.
4.2. Bilgisayarınızın açılış şifresini unuttuysanız, bilgisayarınız setup ayarlarına Supervısor Password’ü ile girin açılış şifresini disable yaparak kapatın.
4.3 Bilgisayarınız jumper’a sahip değilse BIOS pili çıkarılarak ve bilgisayar power kablosundan çekilerek beklenir ve tekrar açılır.

5. Bilgisayarınıza Açılış Şifresi Vermek
Toplama (Markasız) Bilgisayarlar için ; Supervısor Password ve User Password seçenekleri vardır. Supervisor password sisteme ve setup utility’ye erişim içindir. User password ise sadece sisteme erişim içindir. Şifre harfleri büyük küçük harflere karşı duyarlıdır. En çok sekiz alfanümerik karakterden oluşur. Şifreyi yazdıktan sonra tekrar aynı şifreyi yazarak teyid edin. BIOS Features Setup’daki “Security Option” satırı, sistem açılırken mi, yoksa BIOS ayarlarına girilirken mi şifre girilmesi gerektiğini belirler. Şifreyi iptal etmek için “Enter Password” diyalog kutusu ekrana çıktıktan sonra “Enter” tuşuna basın. Şifrenin disable olduğu mesajını alırsınız.

6. ROM ve FLASH RAM Ne Demektir?
ROM bilgisayarınızın anakartı üzerinde yer alır. ROM (BIOS adlı basic input/output system) bir yazılım içerir. BIOS donanımınızı doğrudan kullanan, düşük seviye bir dizi programdır. Bu programlara “yazılım kesmeleri” adı verilir ve RAM belleğinin alt tarafındaki kesme vektörleri ile gösterilirler. ROM’lar bilgisayar üreticilerinin PROM blaster, EPROM veya benzeri özel bir aygıtla bir kez yükledikleri bellektir. ROM’dan bilgi okuyabilirsiniz ama yazamazsınız. ROM’lar 24 veya 28 pin DIP chip’lerdir, soketlere takılırlar üzerlerinde bir sürüm numarası tarih veya benzer bir şey basılı olan, kağıt etiketleri olur.
FLASH RAM biraz farklıdır: BIOS’larını Falsh RAM veya elektriksel olarak silinebilir ve programlanabilir salt-okunur bellekte (EEPROM) tutarlar. BIOS terfileri sadece BIOS güncelleme programı çalıştırılarak gerçekleştirilir. Son çıkan virüsler Flash BIOS’unuzu etkisiz hale getirebilirler.
7. CMOS Ne Demektir?
CMOS, BIOS Setup bilgilerinin tutulduğu hafıza cipidir. BIOS Setup bilgileri bilgisayarın donanımı ile ilgilidir (Sabit diskin tipi, disket sürücünün tipi monitör, tarih ve saat bilgisi gibi). Bu bilgiler olmadan bilgisayar açılmaz. CMOS bilgisayar kapandığında bir pil ile beslenir ve bu sayede tarih saat bilgileri makina bilgileri saklanmış olur. CMOS bu bilgileri, 64 byte’lık bir bellekte tutar. Pil zayıfladığı ve artık saati tutamadığı zaman, doğal olarak problemlere yol açar. Günümüzde üreticiler bu pili harici kolay sökülür, takılır pil olarak (CR 2032) makinalara takmaktadırlar.
8. BIOS Versiyonunun Belirlenmesi
Eski bilgisayarınızın BIOS chip’ine veya güncelleştirilmesine gerek duyup duymadığını öğrenmek için DOS prompt’undan DEBUG programını çalıştırın.
Karşınıza gelen iletiye D F000:FF7F yazarak Enter tuşuna basın.
Sağ alt köşedeki tarih Bilgisayarınızın BIOS tarihini gösterir. Programdan “quit” yazarak Enter tuşuna basın ve çıkın.

9. IRQ’ ler Ne İşe Yarar?
PC’lerde bağlı belli başlı donanımlara birer IRQ tahsis edilir. Donanımlar IRQ (Interrupt Request) denilen kesme isteklerini kullanarak ana sistem ile koordinasyonu sağlarlar. IRQ’ler ile karşılaşılan en büyük problem çakışmalardır. Birden fazla donanım aynı IRQ’yü kullanacak olursa, çakışma meydana gelir ve bir çok probleme, hatta bilgisayarın kilitlenmesine bile sebep olabilir.
IRQ KULLANAN AYGIT
0 Sistem Saati
1 Klavye
2 Programlanabilen Kesme Kontrolü
3 İkinci Seri Port ( COM2 )
4 Birinci Seri Port (COM1)
5 İkinci Paralel Port (LPT2) veya Ses Kartı
6 Disket Sürücüsü
7 Birinci Paralel Port (LPT1)
8 Sistem CMOS
9 Boş
10 Boş
11 PCI Veriyolu
12 Boş (veya PS/2 uyumlu Fare)
13 Matematiksel Yardımcı İşlemci
14 Birincil IDE Sabit Disk
15 İkincil IDE Sabit Disk (veya CD-ROM Sürücüsü)

10.BIOS’da Kullanılan Terimler Ne Anlama gelmektedir?
Bu ayarlar Award BIOS’e göre örneklendirilmiş eski ve yeni versiyonu mevcut olup, çoğu AMI BIOS için de geçerlidir.
1) STANDARD CMOS Setup
Bu bölümde Sistem tarafından sık kullanılan ayarlar vardır. Bu ayar; sıkça sabit disk değiştiriyorsanız bu ayar automatic, sürekli aynı sabit disk’i kullanıyorsanız bu ayar USER olmalıdır.
DATE-TIME : Sistem tarih ve Saatini ayarlamanızı sağlar.
HARD DISK : BIOS tarafından bir seferde 4 adet IDE sabit disk sürülebilir. Bunlardan ilk iki tanesi Primary, diğer iki tanesi ise Secondary olarak adlandırılır. Her çiftten öncelikli olanı Master, ikinci sırada olanı ise Slave adını alır. BIOS, sistemde IDE sabit disk bulunuyorsa, açılış için sıraya göre kontrol eder. AUTO seçeneği açılışı bir miktar geciktirebilir. Eğer NONE seçili ise o sürücü de disk yok demektir.
A ve B FLOPPY : Sisteminiz iki adet disket sürücü için ayar yapabilir. Genelde bu 1.44 MB olanıdır.
VIDEO : Kendi bünyesinde karakter jeneratörü içeren ekranlar ile VGA arasında seçim yapmakta kullanılır. Günümüzde geçerliliğini yitirmiştir.
HALT ON : Bu seçenekte ALL ERRORS seçeneği işaretli olmalıdır. Böylece sistem tüm hatalarda BIOS Setup’a girmeniz için duraksar. Klavyenin yerinde olmaması, sabit diske erişim hatası gibi durumlarda sistem DELETE tuşuna basmanız için bekler. Eğer bir dağıtıcı söz konusu ise bu seçenek ALL BUT KEYBOARD/DISK’te durmalıdır. Sistem bu durumda klavyesiz açılabilir. ALL BUT DISK seçili ise sürücü hatalarında sistem setup’a girmeden açılışa devam eder.
2) BIOS FUTURE Setup
VIRUS WARNING : BIOS, sabit diskin açılış bilgisi içeren kısmında değişiklik yapılmadan önce kullanıcıyı uyarır. Bu seçenek kapalı durumda tutulmalıdır. Açık olduğu zaman virüs çeşitlerine karşı bir önlem oluşturmaz. Bu seçeneğin açık olduğu durumlarda Sabit diskinize format atamazsınız bu seçeneği kapatıp, işleminiz bitince bu seçeneği açmak doğru olacaktır.
CPU INTERNAL CACHE : Mutlaka açık olmalıdır. Eğer bilgisayarınızı default ayarlarına getirmişseniz bu seçeneği mutlaka açın. Çünkü işlemci üzerinde bulunan Cache belleği buradan kullanır. Kapalı durumlarda makinada gözle görülür bir yavaşlama olur.
CPU EXTERNAL CACHE : Ana kart üzerinde bulunan Cache belleği kullanıma açar veya kapatır. Mutlaka açık durumda olması gerekir.
QUICK POWER-ON SELF TEST : Sistem açılış testinde bellek birden fazla test edilir. Eğer belleğinizde problem yoksa bu seçenek kapalı olmalıdır.
BOOT ORDER : Sisteminizin önce Sabit Diskten mi, yoksa disket sürücüden mi açılacağını belirtir. Sabit diskten açılış için C, A seçeneğini kullanın. Eğer sistemi açılış disketi ile açmak istiyorsanız bu seçeneği A, C olarak değiştirebilirsiniz.
FLOPPY SWAP : B sürücüsünü A, A sürücüsünü B yapmak için kullanılır. Bu seçenek iki sürücüye sahip olanlar için geçerlidir.
BOOT SPEED : Sistem ilk açıldığında üretilecek saat frekansının düşük veya yüksek olacağını belirtir. Daima FAST olmalıdır.
GATE A20 : A20 hattına bağlı AND gate (kapısı) dışarıda anakart üzerindeki bir devre tarafından ya da klavye chip’i tarafından yönetilebilir. Bu yüzden FAST seçeneği işaretli olmalıdır.
TYPEMATIC : Klavye tampon belleğine ait ayarları içerir. İki tuş arasında geçen en az süreyi RATE, tuş basılı olduğunda tuşun tekrarlama süresini de DELAY ayarlar. Çok hızlı yazmak istiyorsanız DELAY en azda, RATE’de en yüksekte olmalıdır.
SECURITY OPTION : Bu menüde kullanıcı ve sistem yöneticisi için şifrelerin verildiği bölümdür. SYSTEM seçildiğinde BIOS her sistem türünde iki şifreden birini ister. SETUP seçildiğinde Supervisor Password sorulur. User password burada yeterli olmaz.
IDE SECOND CHANNEL : Sabit disk ve CD-ROM kullanıyorsanız, CD den okuma sırasında problem yaşamamak için bu seçeneği açıp, CD-ROM sürücüyü ayrı bir IDE kablosu ile ikinci bağlantı noktasına bağlayın. Yapısı gereği IDE, aynı kablo üzerinde yer alan cihazlardan en yavaş olanının hızını alır.
VGA PALETTE SNOOP: Ekran kartı bir VGA kartınıza feature connector (kart üzerinde yer alan ara bağlantı kablosu) ile bağladığınız zaman, iki kartın ortak renk paleti kullanması ile ilgili sorunlar çıkabilir. Bu seçeneği açarak bu tip sorunları gidermeniz mümkündür.
ASSIGN IRQ FOR VGA : VGA kartları, sistem de kullanılan kaynaklar tükendi ise donanım hızlandırma yeteneklerini kullanamayacakları için, ayrı bir kesme istemi için bağlantı yapılması gerekir. Problem çıkaran durumlarda bu kesme istemini ayırmak için seçeneği açık tutun.
OS SELECT FOR DRAM >64 MB : İşletim sisteminiz OS/2 değilse bu seçeneği NON-OS2 olarak ayarlayın.
VIDEO BIOS SHADOW : VGA kartı üzerinde yer alan BIOS uzantısını RAM’e kopyalayarak daha hızlı kesme oluşmasını sağlar. Daha hızlı olan RAM’den çağrılan rutinler daha çabuk geri dönecekleri için bu ayarı AÇIK tutmanız her zaman daha hızlı ekran erişimine yol açacaktır.
C8000-CBFFF: Bu seçenek ve izleyen diğer sayı seçenekleri, kartların ROM’da yer alan yazılımlarını RAM’e kopyalamak yoluyla hızlandırmayı sağlar.
3) INTEGRATED PERIPHERALS : İç Cihazlarla Haberleşme
BLOCK MODE : Bu seçenek Enable ya da (auto) seçilmişse, BIOS IDE Sabit disk’in konfigürasyon sektöründen bir defada kaç sektörün okunabileceğini veya yazılacağını bilir. Block Mode’un tavsiye edilen değerlerinin kullanımı, her sektör için yazma ve okuma işlemlerinin tek tek yerine getirilmesi için gerekli olan yönetim zahmetini azaltır ve hıza etki eder.
IDE PIO/UDMA : Tercih edilen transfer modu için olan bu seçenek, IDE Controller’deki 4 cihaz için transfer modu, gidiş şekli ve bağlantıların maksimum hızlarını belirtir. AUTO en yararlı ayardır.
PCI Slot IDE SECOND CHANNEL : PCI-EIDE kartının ikinci kanalının açılması “Enable” veya kapatılması “Disable” mümkündür.
On-Chip Primary/Secondary PCI IDE : Her iki ayar, Onboard EIDE-Controller’ın her iki kanalının aktif olup olmadığını belirler.
Onboard PCI SCSI Chip : Onboard üzerinde mevcutsa SCSI chip’ini “Enable” durumunda etkinleştirir.
USB Controller : USB cihazı kullanıyorsanız “Enable”, kullanmıyorsanız “Disable” konumunda olmalıdır.
On-Board FDC Controller : Her zaman aktiftir, Board kendi floppy controller’ını IRQ 6, DMA 2′de aktif hale getirir.
UART 2 PORT : İkici seri arabirim için işletme modu belirtilir. “Standart” RS-232C’lik normal işletme anlamına gelir. Alternatifleri ile kızılötesi arabirimlerin yönetimi sağlanır.
Duplex Mode : Full seçeneğinde mevcut Infrared-transceiver gönderme-alma açık. Half seçeneğinde değiştirmeli olarak devreye giren gönderme-alma işlemlerine imkan tanır.
Onboard Paralel Mode : Disable olarak konumlandırılır. 378/IRQ7 ve 278/IRQ5 LPT1 ve LPT2 için geçişli alternatiflerdir. Çoğunlukla ilk paralel port seçeneği en iyi seçimdir.
Paralel Port Mode : SPP, EPP, ECP arasında seçim yapılır. Standart Paralel Mode’un (SPP) aksine, hem Enhanced Paralel Port (EPP) hem de Extended Capabilities Port (ECP) bi-directional (Çift Yönlü), daha hızlı çalışmaktadır. Hiçbir problem ortaya çıkmazsa ECP/EPP en esnek ve en hızlı ayar demektir.
ECP Mode Use DMA : ECP modu için bir DMA kanalı tahsis edilir veya iptal edilir. Kanal 1 ve kanal 3 tercih edilmelidir.
4) CHIPSET FEATURES SETUP :
Bu ayarlarının tümünün auto config seçeneği ile kendiliğinden ayarlanır durumda tutulmalıdır.
AUTO CONFIG : Açık olması tavsiye edilir. Eğer kapatılırsa, hafıza erişim ayarları sistem kilitlenmesine yol açabilir.
DRAM Speed Selection : Burada FPM (Fast Page Mode) ve EDO DRAM (Extended Data-Out) için kullanılan belleklerin hızı bildirilir.
System/Video BIOS CACHEABLE : Shadow RAM’de yansıtılan BIOS parçalarının tampon bellekte işlenip işlenemeyeceği bildirilir. Enable da seçilebilir.
AT BUS CLOCK : İşlemci saatinin bir kısmını ISA-EISA hattına aktarmak yoluyla performansı artırmaya yarar. Tavsiye edilen ayar AUTO modunda bulunmasıdır.
HIDDEN REFRESH : RAM sürekli içindeki verinin tazelenmesine ihtiyaç duyar. Bu seçenek herhangi bir anda işlemci tarafından kullanılmayan RAM bölgelerinin tazelenmesini sağlar. Açık olması (Enable) tavsiye edilir.
MEMORY R/W WAIT STATE : Her wait state 30 nanosaniyelik RAM erişim hızı ekler, daha doğrusu erişim hızını düşürür. İşlemci hızı 486 olan bilgisayarlar için 80 ns RAM için 1 wait state yeterlidir.
RAS PRECHARGE TIME : RAS (Row Address Strobe) Satır adres sinyali, hafızadan okuma ile yazma arası geçen zamanı ayarlar. 33 MHz bir dış saat sinyali için değer 4, daha yavaş sinyaller için daha düşük değerler seçilir.
BYTE MERGE SUPPORT : Aynı anda birden fazla adres çözümlemesi gerçekleşmesini sağlar. Tüm RAM tiplerine farklılıklar gösterir.
TAG/DIRTY IMPLEMENT : Çok fazla belleğiniz varsa bu seçeneği kullanmayın. Önbellek (cache) üzerine normalde iki seferde erişim yerine tek seferde erişime izin vererek hızı artırır, fakat adreslenebilen bellek aralığını (cache tarafından) yarıya indirir. 32 MB ya da üzerinde RAM’e sahip değilseniz açık tutun.
L2 CACHE WRITE POLICY : Level 2 cache, hızlı SRAM modüllerinden yapılır ve bir çeşit “hafıza hızlandırıcı” olarak kullanılır. L1 cache için geçerli olanlar L2 cache için de geçerlidir, fakat L2 daha hızlı yapıya sahiptir.
CACHE READ/WRITE BURST : Burst, özel bir donanım hızlandırma yöntemidir. Yazılımda tek seferde veri yazma yerine, önce byte byte yazılıp hızlı veri aktarma açılır.
1ST / 2ND FAST DMA CHANNEL : Fast DMA için elinizdeki kartın hangi DMA kanalı aracılığıyla sisteme bağlandığını bilmeniz gerekmektedir. Dokümanlarda belirtilen seçeneği kullanın.
5) PLUG AND PLAY PCI :
Plug and Play, sisteme eklenen kartların konfigürasyonlarının daha kolay yapabilmenizi ve çakışmaların engellenmesini sağlar.
LATENCY TIMER (PCI CLOCK) : PCI ve ISA arasındaki beklemeyi dengeler. Değer ne kadar küçükse erişim o kadar süratli olur.
SLOT X USING INT : Dört PCI kesme hattından birini (A,B,C,D) verilen X bağlantı noktası için seçer. Bu seçeneğin AUTO da tutmanız tavsiye edilir.
XTH AVAILABLE IRQ : Yukarıda bahsedilen INT’lardan birine IRQ atamak için kullanılır. X yerine 1 seçerseniz, sırası ile 1,2,3 ve 4 nolu IRQ’lar ayrılır. Bu seçenek N/A olarak değiştirirseniz PCI hattına değil, ISA hattına IRQ tahsisi yapılır.
PCI IRQ ACTIVATED BY : PCI hattındaki cihazların IRQ istemlerini nasıl yakalayacağını belirler. Eğer takılan veya kilitlenen PCI kartınız varsa bu seçeneği değiştirin.
PCI IDE 2ND CHANNEL : PCI IDE bağlantınızda tek cihaz varsa bunu kapalı tutun. Böylece ISA slot için IRQ 15′i kullanabilirsiniz.
CPU TO PCI BURST MEMORY WRITE : Bu seçenek, açık ise ardışık işlemci yazma işlemleri PCI hattı üzerinden yukarıda bahsedilen burst yöntemi ile yollanır. Kapalı olduğu zaman her PCI hafıza erişimi beraberinde ek bir FRAME sinyali üretecektir. Standart dışı bir VGA kartınız yoksa bu seçeneğin açık (enable) tutulması tavsiye edilir.
CPU/PCI POST WRITE DELAY : İşlemci, PCI üzerine veri yollamadan önce geçen süre. Bu süre PCI’ın ISA işlemlerini tamamlaması için gereken süreyi de kapsar.
PCI CLOCK FREQUENCY : PCI hattı için gerekli hızı 0-33 MHz arasında bir noktaya ayarlamaya yarar. Bu ayarın en yüksekte tutulması gerekir.
6) HARDISK UTILITY
HARDDISK FORMAT : Normal bir silme işlemi için bu bölüme girmeden FORMAT komutunu kullanın. BIOS Format, tüm sabit diskten, partition (partition: Bilgisayarın birden fazla sürücü adresine ayrılmış bölümlerinden her biri.) bilgileri dahil bütün bilgileri siler.
AUTO DETECT HAR DISK : Bu seçenek sabit diskinize ait ayarların unutulması halinde kullanılır. Silindir, sektör sayısı gibi parametleri BIOS setup içine kaydeder.
MEDIA ANALYSIS : Bu seçeneği dolu bir disk ile asla kullanmayın. Sabit diskinizin analiz edildiği gibi, düşük seviyede format (low level format) da uygulanır.
7) POWER MANAGEMENT
Enerji tasarrufu için kullanılır. Üç çeşit güç koruma yöntemi bulunur.
APM : (Advanced Power Management) Intel ve Microsoft tarafından geliştirilmiştir.
ATA : (AT Attachement) ise IDE sürücüler için geliştirilmiştir.
DPMS : (Display Power Management Signalling) Ekran ve Ekran kartını senkronize ederek aynı anda kapanmalarını ayarlamak için kullanılır.
En son durum için Yüksek “Max Saving”, Düşük “Min Saving” veya ayarlanabilir “User Define” profili bulunmaktadır.
GREEN TIMER : Ne kadar süre sonunda sistemin işlemcisinin kapanacağını belirler.
DOZE TIMER : Sistemin yüzde 80 aktivitesini durdurması için gereken süredir.
STANDBY TIMER : Sistemin yüzde 92 aktivitesini durdurması için gereken süredir.
SUSPEND TIMER : Sistem bu süre sonunda yüzde 99 kadarını kaybeder. Uyanma sırasında monitör, işlemci ve sabit disk gecikmeli olarak devreye girer.
HDD STANDBY TIMER : Bu süre sonunda erişim yapılmayan Harddisk duracaktır.
SYSTEM SLOW DOWN : Bu süre sonunda işlemci hızı yaklaşık 8 MHz olur. Sadece Notebook için kullanışlı bu seçenekte güç tüketimi düşük olacaktır.
PM Control by APM : Eğer WinX gibi enerji korumalı işletim sistemi kullanıyorsanız. Seçeneği Yes yapabilirsiniz.
Video Off Method : V/H-syns+blank senkronizasyon sinyallerini kapatır. DPM Support, grafik kartlarının ve monitörün VESA Display Power Management Signaling’de anlaşmalarını sağlar.
Modem Use IRQ : Mevcut modemin Interrupt hattını bildirir. Bu hat üzerindeki aktiviteler bilgisayarı uyandırmaktadır. Örneğin; faks gelmesi.
Doze/Standby/Suspend Mode : Bu üç seçenek aktif olmayan saatleri belirlemektedir ve bunlara göre sadece işlemcinin “Doze Mode”, Sabit disk ve ekranın “Standby Mode” veya tüm parçaların enerji korumasına (uykusuna) geçmesi sağlanır. Böyle bir durumda bilgisayarın elektrik sarfiyatı azalır.
HDD Power Down: Sabit diskin Standby modda bağımsız olarak kapatılmasına kadarki aktif olmayan saatleri belirlersiniz.
Wake Up Events in Doze&Standby : Interrupt’larda oluşan bir liste ortaya çıkmaktadır ve onların aktiviteleri “On” bilgisayarı Doze Stanby modlarından uyandırmalıdır. Yeni BIOS versiyonlarda bu başlık “Reload Timer Events” altında daha gelişmiş formda görülebilir.
Power Down&Resume Events : İkinci interrupt listesinde bilgisayarı Suspend-Mode’undan uyandırması gereken bütün parçalar “On” ile işaretlenir.
Throttle Duty Cycle : İşlemcinin Doze Mod’unda göstermesi gereken performans yüzdesini yönetir.
VGA-Active Monitör : Bu seçenek “Enable” ise grafiklerin aktivitesini, sistemi Standby-Mod’undan uyandırır.
CPU Fan Off in Suspend : “Enabled” ayarlandığında seri bağlantılarda Ring-Indicator-hattı modeme gelen bir çağrıyı gösterir ve PC enerji tasarrufu modundan uyandırılır.
RAM
1) Bilgisayarım açılmıyor
Bilgisayarınızın RAM’inde meydana gelen bir arıza, sistemin hiç açılmamasına ve ekrana mesaj (sesli ve görüntülü) gelmemesine neden olabilir. Böyle bir durumda, RAM’in yuvasına oturduğundan emin olun. Tekrar deneyin, olmuyorsa, mevcut RAM’i diğer başka bir makinada test ederek, gerekiyorsa değiştirin.
2) Bilgisayarım açılışta RAM’i eksik sayıyor
Çift taraflı bellek modüllerinde RAM’in yarı yarıya sayması RAM modülünün bir tarafının tamamen çalışmadığını gösterir. Eksik sayması ise kart üzerindeki RAM yongalarından bir veya birkaçının bozuk olduğu anlamına gelir.
RAM Problemlerinde tamir imkanı yoktur. Yenisi ile değiştirilmesi gerekir.
3) “Memory Allocation Error Cannot Load COMMAND, System Halted” mesajı hangi durumlarda gelir, sebebi nedir?
Bir program, MS-DOS mevcut belleğinin ve kullanım alanının izini koyduğu alanı yok etmiştir. MS-DOS ‘u yeniden çalıştırmalısınız. Hata aynı programla yine belirdiğinde programın bozuk bir yanı vardır. Programı yenisi ile değiştirerek deneyiniz. RAM’i değiştirerek RAM’de bir problem olmadığından emin olun.
4) “Insufficient Memory” Mesajı neden gelir ne yapılabilir?
Bilgisayarın, programı veya komutu işletmek için yeterli bellek alanı bulunamamaktadır. Açılışta belleğe yüklenen programları çıkarın. Bilgisayarı kapayıp tekrar açın. Aynı hatayı alıyorsanız memory düzenleyici program kullanın veya bilgisayarınızın RAM belleğini artırın.
5) “Program too big to fit in memory” mesajına nasıl müdahale edilebilir?
Bilgisayarınızın, çağırdığınız program ya da komutu yükleyecek yeterli belleği yoktur.4′üncü maddeyi uygulayın ve Config.SYS dosyanızdaki Buffers=xx komut satırını yeniden düzenleyin.
6) “Out of environment space” mesajı neden dolayı gelir?
MS-DOS daha fazla bilgiyi ortama yüklemeye yeterli değildir. Ortam genişletilemez. Program çalışmaz.
Bilgisayarınızın açılış dosyalarından bellekte yerleşik çalışan Antivirüs vb. yazılımları çıkartarak tekrar deneyin. 4 ve 5′inci maddeleri uygulayın.
7) “Divide Overflow” mesajı hangi durumlarda gelir?
Bir program 0′ı bölmeye kalkışmıştır. İşletim sistemi programı çalıştırmayı reddeder ya da program hatalı girilmiştir veya programda mantık hatası vardır. İyi çalışan programlarda bu hata görülmez. Bu, bir tür yazılım hatasıdır.
GENEL BİLGİ
SIMM, DIMM, EDO, SDRAM, RDRAM Modelleri mevcuttur. Sökülüp takılması kolay olduğu kadar bir o kadar da dikkat ister.
SIMM ve DIMM Modelleri nin iki yanındaki tırnaklar (çıkıntılar) dışarı doğru çekilerek açılır. Ana kart üzerinden RAM çıkartırken bunların yuvasına (bağlaç) zarar vermemeye çalışın aksi taktirde o yuvayı bir daha kullanamayabilirsiniz. RAM çıkarırken veya takarken asla zorlamayın. Pin’lerin yuvadaki yerlerine göre elinizdeki RAM ‘i yerleştirin.
SIMM (Single Inline Memory Modüle) 30 ve 70-pin formatlarında gelir.
DIMM (Dual Inline Memory Modüle) SIMM’lere oranla iki katı bellek paketleyebilir. SIMM yuvalarına takılamazlar.
EDO (Extended Data Out) EDO Ram ‘ler SIMM ‘lerin tümü ile pin uyumludur. Bu bellek türleri statik tampon bellek gereksinimi olmaksızın daha yüksek hız sunabilirler. Ancak hiç tampon belleği olmayan sistemlerde daha yavaş bir hale gelirler.
Günümüzde yerini SDRAM,ECC RAM ve RDRAM teknolojilerine bırakmıştır.
SDRAM (Synchronous Dynamic Random Access Memory) sistem veriyolu ile senkronize olarak çalışır ve 64-bit ‘lik bir veri yolu sunar. Sistem veri yolu hızı 100 Mhz’de veri bant genişliği: 100×64x(1/8 bit başına düşen byte)=800 MB/sn ulaşılabilir bellek bant genişliğidir 133 Mhz veri yolunda 133×64x(1/8) = 1064 MB/sn. dir.
ECC RAM (Error-Correction-Code) Intel Pentum Pro tarafından Orion kod adlı 82450 çip setini adres ve denetim veri yolları üzerindeki eşlik korumasının yanında kullanır. Hata düzeltmeli RAM ‘in temel işlevi verilerinizin doğru olmalarını sağlar.
RDAM, Intel’in desteklediği Rambus şirketinin geliştirdiği son teknolojik RAM’dir. Bu teknoloji RDRAM modüllerini çok yüksek hızda bilgisayarın içinde komponentlerine bağlamasıdır. Yongasetlerine olan veri geçişini şu ankinden daha yüksek hızda gerçekleştirmek için için hem anakart üzerindeki bellek kontrolcüsünde ve hem de RDRAM arayüzünden gerçekleştiriyor. 400 MHz (Double Data Rate) hızında veri transferi yapıyor. (RDRAM i820 ve daha yüksek yonga setleri için ve Pentium IV teknolojisinde kullanılıyor) Ne kadar veri bant genişliği sunduğu ise 400(MHz çalışma hızı) x 16 (bit veriyolu) x 2/8 (Bit başına düşen byte) =1600 MB ulaşılabilir bellek bant genişliğidir.
EKRAN KARTLARI
1.Sistem açıldıktan sonra üç kere kısa bip sesi veriyor.
Ekran kartını çıkarın ve genişleme yuvasına tam olarak oturduğundan emin olun ve tekrar yerleştirin. Tekrar aynı hatayı alıyorsanız ekran kartının sarı pin’li ayaklarını kuru bir bez veya yumuşak silgi ile silin. Yine çalışmıyorsa başka bir ekran kartı takarak deneyebilirsiniz.
2.Ekran kartımı kendi sürücüsünden tanımlamak istiyorum fakat windows ısrarla kendi sürücüsünü otomatik olarak yüklüyor.
Windows‘un kendi sürücüsünü sistemden kaldırın (Sistemden kaldırma: Mouse ile My Computer üzerine gidin ve mouse’nin sağ tuşuna basarak Proporties’i seçin. Device Manager bölümünden Display Adapters’i mouse’nin sol tuşuna iki kez basarak Display Adapters’te kurulu olan sürücüyü seçerek Remove butonuna basın). ve hemen arkasından standart VGA sürücüsünü kurun. Bilgisayarı yeniden başlattığınızda Windows artık uygun bir sürücü aramayacaktır ve siz de böylece üreticinin vermiş olduğu sürücüyü yükleyerek ekran kartınızı doğru olarak tanımlayabilirsiniz.
3. Ekran Kartı Sürücüsünü Nasıl Tanıtacağımı Bilmiyorum
Windows’un masaüstünde boş bir alanında mouse’un sağ tuşuna basarak özelliklere (Properties) girin. Settings\ Advanced\Adapter seçeneğindeki Change butonuna basın. Gelen menüden next butonuna basarak bir sonraki menüye geçin. Bir sonraki menüde size, iki ayrı seçenek sunulacaktır. Birincisisinde, windows uygun sürücüyü kendisi bulacak, ikincisinde ise, siz kendiniz tanıtacaksınız. İkinci seçeneği seçerek Have Disk seçeneğini seçin. Gelen menüden Browse butonuna basarak, CD veya diskete ulaşarak burada bulunan windows ekran kartı adaptörünü seçin ve OK butonuna basarak kurun. Kurduktan sonra bilgisayarınızı restart (Yeniden açıp kapayın) edin.
4. Ekran Kartınızı Çöpe atmadan Önce
Düşük görüntü kalitesi yüzünden ekran kartınızdan memnun değilseniz, problemin yanlış ayarlardan veya yüksek çözünürlük desteklemeyen monitörden kaynaklanabilir. Böyle bir durumda monitörünüzü değiştirin.
5. Ekran çözünürlüğünde 640×480 256 renk seçeneğinden başka seçenek göremiyorum
Ekran kartınız doğru tanıtılmamış: Masaüstünde sağ tıklayarak özelliklere girin. Settings (Ayarlar)’i seçin. Burada yer alan Advanced butonunu seçin. Gelen menüden Adapter alt menüsünü seçin. Change butonuna bastıktan sonra 3 ncü maddede belirtilen komut dizesini teker teker uygulayarak Adapterünüzü tanıtın.
6. Windows açıldığında Ekranda Dikey ve Yatay çizgiler oluşuyor, hiçbirşey okunmuyor ve görülemiyor
Ekran kartınızın ayarlarında maksimum tarama değeri (refresh rate) yüksek bir değerde seçilmiş: Bilgisayarınızı güvenli kipte açın. (Güvenli kipte açma: Bilgisayarı yeniden başlatın ve F8′e basın ve gelen seçeneklerden 3′üncüsü olan Safe Mode’u seçin) Ekran kartınızın Görüntü seçeneklerinden Adapter’e girin ve 60 Hz’i seçin bilgisayarınızı yeniden başlatın, Eğer 60 Hz yetmiyorsa monitörünüzün kitapçığında yazan refresh rate’e kadar bir değer girebilirsiniz. Normali 75 Hz’dir ve görüntüde titreme yapmaz.
7. Ekran Kartı Nasıl Çalışır?
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/acalis/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/02/clip_image001.gif[/IMG]Video kartlarının tümü ortak birkaç bileşen içerir. Video kartı video belleği içerir. CPU video görüntüsünü bu video belleğine yerleştirir. Video kartı üzerindeki video çipi, sayısal bir görüntü sinyali oluşturur. Bu sayısal sinyal daha sonra kart üzerindeki DAC (Digital-to-Analog Converter) adlı başka bir çhip tarafından dönüştürülür ve ortaya çıkan sinyal kart üzerindeki bağlantı noktasından monitörünüze gider.
Eksiden görüntü kartlarında CPU’nun resim oluşturma işleminin tamamını yapması gerekirdi, ancak günümüzde görüntü kartları görüntü işlemini önemli ölçüde hızlandıran, hızlandırıcı (accelerator veya bit-blitter) adlı özel devreler içerir. Bunlar görüntüyü kendileri işledikleri için CPU ‘yu yormazlar.
8. AGP Ne demektir?
AGP (Accelerated Graphics Processing) video görüntülerinin hızlandırılması için İntel şirketi tarafından üretilen bir Veri Yoludur. Bazı yayın organlarında bu karta Advanced Graphics Processing ‘de denilmektedir.
Bu Veri Yolu ;
Veri transferi açısından PCI’a oranla dört kat daha hızlıdır. Bu veri yoluna sahip anakart üzerindeki CPU’lar video görüntülerini video kartlarına oldukça hızlı iletirler.
Bir video kartının kendi video belleğine biraz sistem belleği eklemesini sağlar.
AGP, hıza ek olarak bir CPU’nun sıradan eski sistem belleğine bir bitmap görüntü yerleştirmesine ve daha sonra bunu doğrudan kullanarak bu bitmap görüntüyü video kartı için görüntülemesine de olanak verir.
AGP Veri Yolu yuvası anakart üzerinde diğer veri yollarından kolayca ayırt edilebilir renkte (daha koyu kahve) yapılmıştır. Bu yuva üzerinde sadece AGP Ekran Kartı veya Video kartı çalıştırılmalıdır.
SABİT DİSK VE DİSKET SÜRÜCÜLER
1. IDE (Integrated Drive Electronics) Sabit Diskim Çok Yavaş
Bilgisayarınızdaki CD-ROM sürücünüzü sabit disk ile aynı IDE kablosu üzerinden kullandığınız için (paralel bağlama) sabit disk kendisinden çok daha yavaş olan CD-ROM sürücüsü yüzünden frenliyor. IDE sistemi en yavaş olan aygıtı temel alır. Daha yavaş olanı yani CD-ROM sürücüsünü master olarak ikinci IDE arabirimine bağlamalısınız (secondary master).
Eğer diskiniz sonradan yavaşladı ise kullandığınız işletim sistemine göre (örneğin Windows) Programs\Accessories\System Tools\ altında Scan Disk ve Disk Defragmenter programlarını çalıştırmanız hem diskinizin ömrünü uzatır, hem de diskin dataya erişimini hızlandıracağı için diskiniz biraz daha hızlı çalışır.
Defragment Nasıl yapılır?
My Computer’i açın. Hangi sürücüyü Defrag yapmak istiyorsanız (Örnek C), farenin sağ tuşuna basarak Proporties’i seçin. Gelen menü’den Tools alt seçeneğini seçin. Gelen menü’den önce Check Now… butonuna basın. Bur menüde gelen seçeneklerden standart’ı ayda bir kez de Thorough seçeneğini seçin. Altta yer alan Automatically fix error seçili olmalıdır. Start butonuna basarak işlemi devreye sokun, işlem bittiğinde Close butonuna basarak Check Now… işlemini bitirin. Bir sonraki işlem ise Defragment Now… butonuna basarak disk düzenlenmesi işlemini bitirin.
NOT : Defragment işlemi uzun süreceğinden, boş zamanlarınızda yapılması önerilir.
Disk yavaşlaması özellikle windows işletim sisteminde, yüklenen yazılımların gerektiği biçimde silinememesi yüzünden olmaktadır. Sabit dikteki bir bilgiyi, dizin ve dosyaları silmeden önce Uninstall yardımcı programını çalıştırın. Çoğu silme programının ihtiyaç duyduğu bilgi uygulama programının kendi dizininde ya da windows dizinindedir. Control Panel’i kullanarak bir programı silmek için, Control Panel / Add/Remove Program‘ı çift tıklayarak Install/Uninstall sekmesini seçin. Silmek istediğiniz programı seçin ve Add/Remove butonuna tıklayın. Programa bağlı olarak hangi ögeleri silmek istediğimiz ve uygulamanın tümünü silmeyi isteyip istemediğimiz sorulabilir, cevaplayın.
Bilgisayarınızın BIOS setup ayarlarında cache belleğin enable olduğundan emin olun.
2. Bilgisayarım “Non System” Mesajı Veriyor ve Açılmıyor
Bilgisayarınız açılışta yükleyecek sistem dosyalarını ve bunların mevcut olduğu disk veya disketi bulamamaktadır.
2.1. Bilgisayarınızın A sürücüsündeki unuttuğunuz disketi çıkarın ve tekrar boot edin.
2.2. Bilgisayarınızın BIOS ayarlarını kontrol edin. Diskinizin tanımlı olduğu parametreler değişmiş olabilir kontrol edin, IDE HDD Auto Detection varsa çalıştırın, bilgisayarınız dört adede kadar IDE sürücü tanıyacaktır. Sürücünün parametreleri doğru ise Y tuşuna, sonraki sürücüye geçmek için N tuşuna basın. 500 MB’dan büyük sabit diskler için LBA modunu seçin. Buradan çıkmak için Bios setup’tan çıkmak için Save and Exit Setup seçin.
2.3. Bilgisayarınızı işletim sistemine uygun açılış disketi ile açın, eğer C sürücüsünü (sabit diskinizi) görebiliyorsanız sistem dosyalarınız zarar görmüş olabilir. Sistem transfer edilerek disk açılır hale getirilebilir, ancak işletim sisteminiz çalışmayabilir.
2.4. Bilgisayarınızı işletim sistemine uygun disketle açtıktan sonra, sabit diski göremiyorsanız FDISK/MBR Komutu ile sabit diskinizde yeni bir Master Boot Record kaydını yenileyebilirsiniz.
2.4. Bilgisayar açılışta Sabit Diskinizden Sürtünme ve Saat Tıklaması gibi ses çıkıyorsa, Diskinizde ciddi bir sorun var demektir.
!!!DİKKAT!!!!Böyle bir durumda data kurtarılamayacağı için bilgilerinizin düzenli olarak kopyasını alın.
3. Sabit Diskimde Scandisk, Kayıp Dosya Parçacıkları (Lost Chains) Buluyor
Bu dosyalar sabit diskte gereksiz yer kaplarlar. Sabit disklere yazma işlemleri sırasında sürekli kesintiler olabilmektedir ve bu dosyalarda sabit diske tümüyle yazılamayan dosyalardır. Ancak kayıp dosya parçacıklarının sayısı giderek artıyorsa, sabit diskiniz bozulmak üzeredir.
xxx lost clusters found in yyy chains.
convert lost chains to files (y/n)
Mesajı ile karşılaşırsınız. Bilgisayarınızın kök dizinin ‘de FILEXXXX.chk uzantılı dosyalar oluşur. Bu dosyalar işletim sistemine ait dosyalar olabileceği gibi, veri, program dosyaları da olabilir. Daha sonra bu dosyalar açılmazlar. Sabit diskinizden gelen seslerin sürekli yükselmesi sabit diskin bozulacağının habercisidir. Bilgilerinizi daha güvenli bir ortama aktarın ve sabit diskinizin formatlanması için ilgili birime haber verin.
4. Sabit Diskim Giderek Yavaşlıyor ve Birdenbire Çalışmıyor
Bu arıza genelde çift harddisk bulunan bilgisayarlarda olmaktadır. Sabit diskler işlemciler gibi aşırı sıcağa karşı duyarlıdırlar. Diskler kendilerini kalibre edebilmek için daha fazla zamana ihtiyaç duyarlar. Sıcaklık çok yükselirse problemler başlar. Sabit disklere kasada daha fazla yer açmak ve çalışan iki sabit diski birbirinden uzağa takmanız gerekmektedir.
5. 2.1 GB boyutundan daha büyük partition yaratamıyorum
Sabit diskinizi, Win95 OSR2 sürümünden daha eski bir sürümle bölmeye çalışıyorsunuz veya FAT16 DOS disketi kullanıyorsunuz. FAT16 ‘da maksimum bölümleme miktarı 2.1 GB dır. Bilgisayarınızı Win98 başlangıç disketi ile açın ve FDISK yaparken size sorulan büyük disk desteğini etkinleştirmek ister misiniz? sorusuna ‘E’ Evet cevabını girin.
6. Windows ‘da disk birleştiriciyi (Defragmenter) çalıştırırken program durup, yeni baştan tekrar çalışıyor
Disk birleştirici programını çalıştırmadan önce açık olan tüm programlar kapatılmalı. Hatta arka planda çalışan Anti-Virüs yazılımı, OfficeTask bar’ı kapatılmalı ayrıca Ctrl+Alt+Del tuşu ile task manager’de çalışan Exploler ve Systray dışındaki tüm programların görevini sonlandırın. Problem devam ederse DOS ortamından Scandisk’i çalıştırarak hatalı ve bozul sektörleri işaretlemesine izin verin.
7. SABİT DISK ÜZERİNE KISA BİLGİLER
7.1. Sabit diskiniz 3 GB’tan büyükse diskinizi iki ayrı partition’a böldürün. Bu size fonksiyonellik, verimlilik, hızlılık, aradığınızı çabuk bulma gibi kullanım kolaylığı sağlar. Ayrıca, datalarınızı yazılımlarınızdan ayırma imkanı sağlar.
7.2. Birden fazla diskiniz varsa işletim sisteminiz daha hızlı olan disk üzerine kurulmalıdır.
7.3. Disk sorununuz olmasın istiyorsanız; BIOS’un diskinizi tam ve doğru olarak tanıdığından emin olun, gerekirse auto komutu ile bilgisayarın kendisine buldurun.
7.4. Diskiniz 540MB ise NORMAL Modda, 540MB dan büyükse LBA modunda olmalıdır.
7.5. Diskinizde bilgilerinizi düzenli gruplara ayırarak bulundurun aksi taktirde disk her boş bulduğu alana bilgileri yazar. Bilgilere erişim bir o kadar uzayacağı gibi disk kafası bir data için diskin değişik sektörlerinde gezinti yapar diskinizin ömrü azalır.
7.6. Disk bakımı için Programs\Accessories\System Tools altından ScanDısk ve Disk Defragmenter’i çalıştırmalısınız. (Detaylı bilgi için 1′inci maddeye bakınız)
7.7. Diskten sürekli bir şekilde veri okunması, yazılması hatta silinmesi bile diskinizin bir zaman sonra tıkanmasına neden olur. Bunu önlemek için en fazla bir yıl aralıklarla diskinizi formatlayın ve Windows’u yeniden kurun.
7.8. Sabit diskinizi CD-ROM Sürücünüz ile aynı kabloya bağlamayın. HDD sürücünüz Primary(birincil) Portun Master’ında, CD-ROM Sürücünüz ise Secondary (İkincil) portun Master’ında olmalıdır. Problem yaşanıyorsa; CD-ROM ‘u Primary portun Slave’ine, Sabit diski ise Secondary portun Master’ına bağlayın.
7.9 Sabit Diskiniz DMA özelliğini taşıyorsa (Direct Memory Access)diğer bir adıyla “Bus Mastering” bilgiyi belleğe atarak işlemcinin daha az kullanılmasını sağlar ve bilgisayarınızı hızlandırır. DMA özelliğini açmak için Windows ‘da bilgisayarım simgesini sağ tıklayın özellikleri seçin. Aygıt yöneticisi bölümüne girin ve disk sürücüleri bölümünü seçin. DMA özelliğini açmak istediğiniz sabit disk’e çift tıklayarak özellikler seçeneğinden DMA yazan kutucuğu işaretli değilse işaretleyin.
8. Boot Sektör Nedir Hard Diskin Neresinde Bulunur?
Boot, İngilizce’deki “to pick itself up by its bootstraps” deyiminden ortaya çıkmıştır. Bu deyimde kendi iplerini kendisi tutan bir kukla benzetmesi yapılmıştır. Bilgisayarın anakartında bulunan ROM chipi bilgisayarın açılışında faaliyete geçer ve sürücüyü harekete geçirir. Bu gerçekleştikten sonra diskin en dışında bulunan ilk sektör okunur. Bu sektör; yüz 0, iz 0, sektör 1 konumunda bulunur. Boot ayrıca hata mesajları da içerir ör: Command.com bulunamadı gibi. Biz bu bölgeye ana boot sektör (master boot) diyoruz. Boot hangi partition’un nerede başlayıp nerede bittiğini içeren bir tablo içerir. Bilgisayar açıldıktan sonra bu tabloyu okur ve hangi partition’un kullanıldığını öğrenerek manyetik kafayı o partition’un ilk sektörüne getirir.
9. INSUFFICIENT DISK SPACE Mesajı Neyi Belirtir?
Diske veya disket’e yazılmakta olan veriyi tutacak kadar yeterli alana sahip değilsiniz. Hard diskinizde veya disketinizde yeterli alan olup olmadığını kontrol edin. Windows dizininde bulunan Temp directory’sinin içinde bulunan directory ve dosyaları boşaltın (silin). Bilgisayarınızın C diskine deneme amaçlı programlar kurmayın ve varsa Uninstall ederek kaldırın. Disk üzerinde yeterli boş alanınız yoksa windows’unuz yavaşlar. Diskinizde gerekli alan mevcutsa ve bu mesaj ile karşılaşıyorsanız.
DİKKAT !Bilgisayarınıza deneme amacıyla kurmuş olduğunuz programları doğrudan silmeyin. Uninstall komutu girmek suretiyle silin. Aksi taktirde registry hatalarıyla karşılaşırsınız. Bu da sizin bilgisayarınızın ileride işletim sisteminin arızalanmasına sebep olursunuz.
10. Invalid Media or Track 0 – Disk Unusable Mesajının sebebi nedir?
0 İz ön Yükleme (Boot) kayıtlarını, FAT ‘ı ve dizini içerir. Eğer bu iz bozuk ise Disk kullanılamaz. Format kesin çözüm olmamakla birlikte format komutu denenerek disk kurtarılmaya çalışılır.
11. Missing Operating System Mesajı hangi durumlarda gelir?
Bilgisayarın açılışında BIOS bilgilerinde HDD type’ının doğruluğunu kontrol edin. Hard disk bölüm girişi “sistem yüklenebilir” olarak işaretlenmiş, ancak işletim sisteminiz komut işlemcisini (Command.COM)açılışta bulamamaktadır. İşletim sisteminin sistem dosyalarını sisteminize transfer edin.
12. SABİT DİSK TERİMLERİ
SÜRÜCÜ KARAKTERİSTİĞİ AÇIKLAMA Silindir Sayısı Kapasite tespitinin bir parçası, konfigürasyonda kullanılır. Değeri 300-3000 arasında değişir. Kafa Sayısı Kapasite tespitinin bir parçası, konfigürasyonda kullanılır. Değeri 2-256 arasında değişir. Sektör Sayısı Kapasite tespitinin bir parçası, konfigürasyonda kullanılır. Değeri 8-64 arasında değişir. ZBR (Zone Bit Recording) Kafa Hareket Mekanizması İz (track) başına düşen sektör sayısının sabit olup olmadığını gösterir. Arama Süresi Milisaniye cinsinden ölçülen temel bir hız göstergesidir. Sürücü karakteristiğine göre değişir. Veri Transfer Hızı Kilobyte/saniye (KB/s) ya da Megabyte/saniye(MB/s) cinsinden ölçülür. Sürücü karakteristiğine göre değişir. Sürücü Arabirim Türü Ne tür bir arabirim kartına ihtiyaç duyacağınızı belirler. ESDI,SCSI-2,SCSI-3,IDE,EIDE dir. 13. SABİT DİSK HATA KONTROL TABLOSU
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/acalis/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/02/clip_image002.jpg[/IMG]
14. Disket sürücüsünün ışığı içinde disket olmadığı halde sürekli yanıyor
Disket sürücünün ışığı sürekli yanıyorsa sürücü kablosu doğru bağlanmamış demektir, sürücü kablosunun doğru biçimde bağlanması gerekir.
15. Disket sürücüm diskete yazmıyor
Disket sürücünüz diskete yazamıyorsa, Disketin formatlı ve yazma korumalı olup olmadığından emin olun. Disketteki koruma mandalını (Disketin sol ve sağ altında iki adet delik vardır. Deliklerden birinin açma-kapama anahtarı olup, diğerinin yoktur. Anahtar, açık pozisyonda kilitli, kapalı pozisyonda ise, yazmaya açık konumdadır. Diğer delik ise, disketin kapasite göstergesidir. Eğer disketiniz tek delikli ise, disketinizin formatının 720 KB’a uygun olduğu anlamına gelir) tırnağı tam kapatarak tekrar deneyin. Floppy’e taktığınız disketin bozuk olmadığından emin olmak için diğer bir disketle deneyin. Disket sürücüsünün okuma-yazma kafasını disket temizleyici ile temizleyerek tekrar deneyin.
16. Disket formatlanamıyorDisket formatlanamıyorsa, DOS ortamında 720 KB‘lık bir disket formatlarken gerekli parametre verilmelidir. (Örnek: Format A:/f:720)
DİKKAT !Format işlemini yaparken, sürücü adını dikkatli kontrol edin. Eğer Format A: yerine Format D: veya Format E: gibi bir parametre girerseniz, partitionlara bölünmüş olan harddiskinizin D veya E sürücüsündeki bilgileri kaybedersiniz.
17. Disketlerde Yapılmaması GerekenlerDisketlere İngilizce’de “floppy”, yumuşak anlamına gelir. Floppy denmesinin sebebi kolayca deforme olabilmelerinden dolayıdır.
- Kalorifer yanı veya güneş ışığı gibi doğrudan ısı alan yerlere koymayın.
- Toz, kir ve sigara dumanından koruyun.
- Telefon, televizyon, radyo, hoparlör, mıknatıs gibi manyetik alanı kuvvetli olan yerlerden koruyun.
- Resmi dairelere girişlerde kapıda bulunan dedektörlerden geçerken, disketi geçirmeyin.
18. FDD Sürücüsünün çalışmayı reddetmesiSistem açılırken ekranda 601 “Floppy drive controller failure” hatası verir.
- Sürücü kafasını temizleyin.
- Başka bir disketi formatlamayı deneyin.
- Cihazı açın, kabloları kontrol edin ve tekrar yerine takın.
- Sürücüyü yenisi ile değiştirin.
19. FDD Sürücüsünün Disketi Okuyamaması
Data error reading drive A:
Sector not found reading drive A:
General failure reading drive A:
Hataları ile karşılaşırsınız.
- Yeniden denemek için (Retry) ” r ” tuşuna basın.
- Disketi çıkarın tekrar takın.
- Disketi başka bir sürücüde deneyin.
- Disketinizde mevcut yüksek versiyonlu bir yazılımı düşük versiyonlu aynı yazılımla açmayı denemeyin.
- Disketten bilgiyi kurtarmayı deneyin. Disketi buzdolabına koyun. Manyetik alanlar düşük ısılarda daha belirgindir.
20. FDD Sürücü Donanımsal Problemleri
- Dönme hızı bozulmuş olabilir.
- Kafa hizası bozulmuş olabilir.
- Güç kaynağından gelen gücü kontrol edin. +12V GND(11.5-12.6) GND+5V (4.8-5.2) arasında olmalıdır.
- İndeks zamanlama ışığı kirlenmiş olabilir.
- Sürücü elektroniği bozuk olabilir.
- İz 0 ayarı bozulmuş olabilir.
- Servo kartı bozulmuş olabilir.
- Sürücü kafasının rayları hareketi kısıtlıyor olabilir. TriFlow teflon esaslı yağ kullanın.
21. FDD Sürücüde Hayalet Dizinler Gösteriyor
Disketi sürücüye takıp DIR komutu ile dizinleri görüyorum. Ardından disketi çıkarıp başka bir disket taktığımda ise bir önceki diskete ait olan dizinler karşıma çıkıyor.
Bu problem çok önemli olup, sıra değiştirme sinyali (Change Line Signal) olarak adlandırılır. Sürücüden denetleyiciye giden sinyallerden biridir. Bilgisayar sıra değiştirme desteğine ihtiyaç duyuyorsa ve siz bilgisayara bu özellikten mahrum disket sürücü taktı iseniz hayalet dizinler gösterecektir.
- Disket sürücü kablosunu kontrol edin.
- DOS ortamında disketi değiştirdiğinizde Ctrl+C tuşlarına basın.
- Sürücü kablosunda 34. sıranın bağlantısını iptal eden ve denetleyici tarafında da 34. ve 20. hatları çapraz bağlayan bir kablo düzeni oluşturun. 20.Hat her kafa adımı ile aktif hale geçirildiğinde denetleyici birçok sıra değiştirme sinyali gördüğüne inanacaktır.
MONİTÖRLER
1. Ekranda Hiçbir şey Görünmüyor
Ekranı açın, ışığın yandığından emin olun. Ekrandan (monitörden) bilgisayara ve/ya prize giden kabloları kontrol edin. Ekrana elektrik geliyor ve siz hala bir şey göremiyorsanız ekranın parlaklık, renk ve gölge ayarlarını yapın.
2. Ekranım Çabuk Kararıyor
Bilgisayarınızın Setup ayarlarından Çabuk kararma özelliğini kaldırın veya süresini uzatın.
3. Video Renklerim Yanlış
Ekranın RGB girişlerinin 75 ohm olarak ayarlandığından emin olun.
4. Ekranımda soluk karakterler
Parlaklık veya kontrast ayarlarını doğru yapın.
5.Ekranımda karışık görüntüler ve istenilen çözünürlüğü elde edemedim.
Ekran kartı sürücülerini satıcının vermiş olduğu doğru sürücülerle yükleyin, monitörünüzü belirtin ve ekranınızın refresh rate doğru değerde olduğundan emin olun.
6.Ekranda resimler çarpık ve karmaşık geliyor.
Ekran kablosunun bilgisayara bağlı olduğundan emin olun, problem devam ediyorsa ekran kablosunun pinlerini kontrol edin (Eğik iğne var mı )gözlemleyin.
7.Ekranda resimler bozuluyor.
Bu arızalar monitörün açılmasında bir süre sonra ortaya çıkar ve monitörün yakınındaki manyetik alanlardan kaynaklanır. Monitör yakınında hoparlör, cep telefonu, radyo, diğer ikinci monitör varsa frekans üreten dalgalanmaya yol açacak elektroniklerinizi kapatın veya uzaklaştırın.
8.Ekran çok ısınıyor.
Ekranın etrafında en az 3 inç (7.6 cm) havalandırma alanı bırakın, Ekranın üzerine hava akışını engelleyecek bir şey koymayın.
9.Ekranda gölgeli ve karanlık resimler oluşmaya başladı.
Monitör kablonuzu asla sarıp birbirine dolamayın ve dolanmış bir şekilde masa üzerine bırakmayın .
10.Ekranda İnce Çizgili Resimler Oluşuyor
Bazı ekran tüplerinde (Diamondtron ve Sony Trinitron) yırtık maske bir sürü ince dikey gerilmiş tellerden ve iki tane yatay duran destek telinden oluşmuştur. Taşıma sırasında teller birbirine dolanabilir. Monitöre dikkatlice vurarak telleri birbirinden ayırın.
11.Açılışta ekran kararıp kalıyor
Monitör ledine bakarak, monitöre elektrik gelip gelmediğine bakın, Monitör kablosu yerinde takılı mı kontrol edin.
12.Monitör çok gürültülü bir şekilde açılıyor.
Trinitron ekran tüpüne sahip monitörlerin ekran tüplerinin bobinleri, gerilimle beslendiklerinde fazla ses çıkarırlar. Bu tip monitörler için bu normaldir.
13.Elektrik geliyor, Kablo bağlı, Ekran halen karanlık
Beş ayrı pine sahip monitör kablonuzda (kırmızı, yeşil, mavi, yatay ve dikey senkronizasyon sinyali) normal bir VGA ve bir de BNC girişi. Bu durumda büyük bir ihtimalle yanlış giriş seçilmiş olabilir. Bu tür cihazlar profesyonel kullanım için değişik sinyaller sunarlar.
14.MONİTÖRÜ TEMİZLEMEK
Monitörü silmek için kimyasal maddeler kullanmayın. En iyi çözüm özel olarak hazırlanmış nemli bir bezdir, daha iyisi piyasada bu iş için satılan köpüklerdir. Köpük doğrudan cam üzerine sıkılmamalı kuru ve temiz beze emdirilerek monitörünüz kapalıyken cam silinmeli ve üzerinde iz kalmayacak bir şekilde yine kuru bir bezle kurulanmalıdır.
LCD Monitör için, Bu iş için piyasada satılan özel temizleyiciler kullanılmalıdır.
! ! ! UYARI ! ! !
Monitörünüzün yüzeyine (Monitör açık olsun veya kapalı olsun) mıknatıs kesinlikle yaklaştırmayın!
Cep telefonunu monitöre yakın yere bırakmayın.